Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2013 r. w Szczecinie

sprawy A. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 23 listopada 2012 r. sygn. akt IV U 1063/12

oddala apelację.

SSO del. Beata Górska SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko

Sygn. III AUa 70/13

UZASADNIONE

Decyzją z 27 czerwca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. w sprawie A. Ś. uchylił decyzję z 2 kwietnia 2009 roku ustalającą wskaźnik wysokości podstaw wymiaru emerytury 87,11% i podjął od 1 maja 2012 roku wypłatę emerytury według wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia 95,22%.

A. Ś. wniósł odwołanie od decyzji, w którym domagał się wypłaty podwyższonego świadczenia od 1 kwietnia 2009 roku. W uzasadnieniu ubezpieczony powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 roku (sygn. K 5/11) uznający za niezgodny z Konstytucją RP art. 114 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz.1227 ze zm.; dalej jako „ustawa emerytalna”), będący podstawą wydania decyzji z dnia 2 kwietnia 2009 roku. Zdaniem A. Ś., skoro podstawa prawna wydanej w 2009 roku decyzji uznana została za niekonstytucyjną, należy znieść jej negatywne skutki od dnia jej zastosowania przez organ rentowy tj. od 1 kwietnia 2009 roku.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, że wypłata emerytury z uwzględnieniem wysokości podstawy wymiaru świadczenia 95,22% rozpoczęła się do 1 maja 2012 roku, tj. od miesiąca, w którym ubezpieczony złożył skargę o wznowienie postępowania.

Wyrokiem z 23 listopada 2012 roku Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że prawo do wypłaty emerytury obliczonej przy zastosowaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 95,22% przyznał A. Ś. od 1 maja 2009 roku, a w pozostałej części odwołanie oddalił.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że ubezpieczony od sierpnia 2002 roku pobiera emeryturę, której wysokość organ rentowy ustalił decyzją z 20 maja 2003 roku przyjmując do obliczeń wynagrodzenie w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych 1982-1991, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszony wniosek o emeryturę, tj. z lat 1982-2001.Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 87,11%. Decyzją z 30 grudnia 2004 roku organ rentowy przeliczył emeryturę A. Ś.. Od 1 listopada 2004 roku wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia ubezpieczonego wynosił 95,22 %. Obliczono go na podstawie wynagrodzeń - podstawy wymiaru składki z kolejnych 10 lat kalendarzowych 1980-1989. Po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonego o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem podstawy wymiaru składki z lat 1974-1993, a za lata, za które nie można ustalić podstawy wymiaru składek z uwzględnieniem wynagrodzenia minimalnego, organ rentowy stwierdził błąd w decyzji z 30 grudnia 2004 roku. Działając na podstawie art.114 ust. 1a ustawy emerytalnej ponownie ustalił zatem wysokość emerytury przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenie w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych 1982-1991, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszony wniosek o emeryturę tj. z lat 1982-2001.Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 87,11%. Wypłatę tak ustalonej emerytury organ rentowy podjął od 1 kwietnia 2009 roku. Decyzją z 27 czerwca 2012 roku, rozpoznając wniosek A. Ś. z 1 maja 2012 roku o wznowienie postępowania, organ rentowy na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. uchylił decyzję z 2 kwietnia 2009 roku i od 1 maja 2012 roku podjął wypłatę emerytury obliczonej przy zastosowaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 95,22 %.

Sąd Okręgowy w oparciu o art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej uznał, że odwołanie ubezpieczonego jest częściowo uzasadnione. Przyznanie A. Ś. niższych świadczeń emerytalnych w decyzji z 2 kwietnia 2009 roku było wynikiem błędu organu rentowego, tj. wadliwej techniki legislacyjnej. Ubezpieczonemu przysługuje zatem prawo do wypłaty podwyższonego świadczenia za okres nie dłuższy niż 3 lata wstecz od miesiąca, w którym zgłoszony został wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury. Zasadne było w ocenie sądu pierwszej instancji przyznanie ubezpieczonemu prawa do wypłaty emerytury ustalonej przy zastosowaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 95,22 % poczynając od 1 maja 2009 roku. W zgodzie z powyższym sąd okręgowy zmienił decyzję organu rentowego z 27 czerwca 2012 roku, zaś dalej idące żądanie ubezpieczonego uznał za niezasadne i oddalił je.

Apelację od wyroku wywiódł pełnomocnik organu rentowego, który zaskarżył rozstrzygnięcie w całości, zarzucając mu naruszenie art. 133 ust.1 pkt 2 ustawy emerytalnej, poprzez uznanie, że obniżenie wysokości emerytury ubezpieczonego było następstwem błędu organu rentowego i przyznanie z tego tytułu ubezpieczonemu prawa do wypłaty emerytury obliczonej przy zastosowaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 95,22% poczynając od 1 maja 2009 roku. Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie odwołania ubezpieczonego w całości. Organ rentowy podniósł, że nie jest organem stanowiącym prawo lecz organem powołanym do stosowania prawa i błędy ustawodawcy, który stanowi normy prawne niezgodne z Konstytucją RP nie powinny go obciążać. Dlatego nie ma podstaw do przyjęcia, że obniżenie wysokości emerytury ubezpieczonego w decyzji z 2 kwietnia 2009 roku nastąpiło wskutek błędu organu rentowego. W decyzji tej prawidłowo ustalono wysokość emerytury A. Ś., dokonując jej ponownego przeliczenia na podstawie obowiązującego w tej dacie art. 114 ust. 1a ustawy emerytalnej. Z uwagi na powyższe organ rentowy utrzymuje, że nie ma podstaw do przyznania ubezpieczonemu prawa do wypłaty podwyższonego świadczenia za okres 3 lat wstecz od miesiąca, w którym zgłoszony został wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury przy zastosowaniu wskaźnika wynoszącego 95,22 % t.j.od 1 maja 2009 roku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego jest nieuzasadniona. Ostateczne rozstrzygnięcie sprawy jest prawidłowe, ale sąd apelacyjny uznał, że podstawa prawna przyjęta przez sąd pierwszej instancji przy wyrokowaniu okazała się niewłaściwa i wymagała korekty. Zgodnie bowiem z obowiązującym modelem apelacji pełnej, sąd drugiej instancji rozpatrywał sprawę ponownie, czyli w sposób w zasadzie nieograniczony jeszcze raz badał sprawę rozstrzygniętą przez sąd pierwszej instancji. Sąd Apelacyjny miał zatem obowiązek ocenić ustalony stan faktyczny na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego nawet w sytuacji, kiedy ich naruszenie nie było przedmiotem zarzutów apelacji. Postępowanie apelacyjne - choć odwoławcze - ma bowiem charakter rozpoznawczy (merytoryczny), a z punktu widzenia metodologicznego stanowi dalszy ciąg postępowania przeprowadzonego w pierwszej instancji (porównaj: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2009 r., sygn. III UK 54/09, LEX nr 602073 oraz z dnia 24 maja 2012 r., sygn. II UK 264/11, LEX nr 1227968). Sąd apelacyjny stanął na stanowisku, że przy rozstrzyganiu zasadności odwołania ubezpieczonego nie miał zastosowania art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej stanowiący, że w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy wysokości świadczenia, podwyższone świadczenie wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do podwyższenia, jednak nie wcześniej niż za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli przyznanie niższych świadczeń było następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego. Skarżona w niniejszym postępowaniu decyzja organu rentowego wydana została bowiem na skutek wniosku ubezpieczonego o wznowienie postępowania, które wcześniej zakończyło się wydaniem decyzji zaaprobowanej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie o obniżeniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury A. Ś. do 87,11%. W skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2012 roku (sygn. K 5/11) uznany został za niezgodny z Konstytucją art. 114 ust. 1a ustawy emerytalnej, będący podstawą wydania pierwotnej decyzji. W związku z derogowaniem podstawy prawnej, na podstawie której wydana została decyzja z 2009 roku, zasadne było żądanie wznowienia przez ubezpieczonego postępowania w sprawie i wydanie przez organ rentowy nowej decyzji. W tej sytuacji brak podstaw, aby stosować w sprawie art. 133 ustawy emerytalnej, bowiem skutek wniosku o wznowienie postępowania jest taki, że postępowanie wraca do początkowej fazy.

Art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. stanowi, że organ administracji publicznej wydaje decyzję, w której uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy. Anulując pierwotną decyzję we własnym zakresie i wydając rozstrzygnięcie korzystne dla ubezpieczonego, przy odpowiednim zastosowaniu art. 114 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej, organ rentowy nie skierował sprawy do sądu i sam zaaprobował wnioski tej skargi. Zmieniając swoją pierwotną decyzję i wycofując ją z obrotu, powinien był jednak to uczynić wraz ze wszystkimi jej skutkami, tj. ustalić że świadczenie jest płatne przez cały okres sporny we właściwej wysokości. Wbrew twierdzeniom skarżącego organ rentowy jest zatem zobowiązany do wypłacenia A. Ś. emerytury w oparciu o wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 95,22% za okres poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym ubezpieczony zgłosił wniosek, tj. od 1 maja 2009 roku.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.