Pełny tekst orzeczenia

854/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 9 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 133/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej E.B. w sprawie zgodności:
art. 291 § 21 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) w zakresie, w jakim obejmuje rocznym terminem przedawnienia roszczenie pracodawcy o odszkodowanie w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 tej ustawy, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

1) podjąć zawieszone postępowanie;

2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

1. W sporządzonej przez radcę prawnego skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 6 czerwca 2012 r. (data nadania), E.B. (dalej: skarżąca) zarzuciła niezgodność art. 291 § 21 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) w zakresie, w jakim obejmuje rocznym terminem przedawnienia roszczenie pracodawcy o odszkodowanie w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 k.p., z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym:

2.1. Skarżąca w pozwie z 11 września 2006 r., skierowanym przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w Warszawie, wniosła o zapłatę na jej rzecz odszkodowania z art. 55 § 11 k.p. w wysokości wynagrodzenia za trzymiesięczny okres wypowiedzenia, tj. 60 000,00 zł.
Pismem procesowym z 28 grudnia 2006 r. strona pozwana wniosła pozew wzajemny, w którym domagała się – na podstawie art. 611 k.p. – zasądzenia na swoją rzecz od skarżącej kwoty 78 750,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

2.2. Wyrokiem z 1 kwietnia 2011 r. (sygn. akt XXI P 123/07) Sąd Okręgowy w Warszawie – XXI Wydział Pracy: zasądził na rzecz skarżącej od strony pozwanej kwotę 78 750,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 września 2006 r. do dnia zapłaty – tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika (pkt I sentencji); zasądził na rzecz skarżącej od strony pozwanej kwotę 5 400,00 zł – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II sentencji); oddalił powództwo wzajemne strony pozwanej (pkt III sentencji).

2.3. Po rozpoznaniu apelacji strony pozwanej od powyższego orzeczenia Sąd Apelacyjny w Warszawie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 25 stycznia 2012 r. (sygn. akt III APa 40/11): zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że oddalił powództwo skarżącej (pkt I sentencji); zmienił zaskarżony wyrok w punkcie III w ten sposób, że zasądził od skarżącej na rzecz strony pozwanej kwotę 78 750,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 4 stycznia 2007 r. do dnia zapłaty (pkt II sentencji); zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że zasądził od skarżącej na rzecz strony pozwanej kwotę 6 638,00 zł – tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu pierwszoinstancyjnym (pkt III sentencji); zasądził od skarżącej na rzecz strony pozwanej kwotę 10 576,00 zł – tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

3. Działając na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), 11 lipca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny uzyskał informację z Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, że skarżąca wniosła od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 25 stycznia 2012 r. (sygn. akt III APa 40/11) skargę kasacyjną, która została zarejestrowana przez Sąd Najwyższy pod sygn. akt II PK 214/12. Na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w związku z art. 20 ustawy o TK, postanowieniem z 24 lipca 2012 r. Trybunał zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie.

4. W dniu 10 września 2013 r. Trybunał uzyskał informację z Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, że Sąd Najwyższy w wyroku z 13 marca 2013 r. (sygn. akt II PK 214/12) uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 25 stycznia 2012 r. oraz przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 180 § 1 pkt 4 k.p.c., który ma odpowiednie zastosowanie do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na zasadzie art. 20 ustawy o TK, zawieszone postępowanie podejmuje się, gdy toczące się równolegle inne postępowanie sądowe (które może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy) zostanie prawomocnie zakończone.

2. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona w sytuacji, gdy sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego na podstawie aktu normatywnego, któremu w skardze zarzuca się niekonstytucyjność.
Jak podkreślił Trybunał w postanowieniu z 4 grudnia 2000 r. o sygn. SK 10/99 (OTK ZU nr 8/2000, poz. 300), „konstytucyjne pojęcie »orzeczenia« o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki obejmuje rozstrzygnięcia, które nakładają, zmieniają lub uchylają obowiązki albo przyznają, zmieniają lub znoszą uprawnienia”. Są to również orzeczenia, które „autorytatywnie stwierdzają istnienie obowiązku lub uprawnienia, jeżeli rozstrzygnięcia te mają znaczenie dla realizacji określonych uprawnień lub obowiązków jednostki”, a także „rozstrzygnięcia polegające na odmowie wydania jednego z wymienionych wcześniej rozstrzygnięć”. Istotą orzeczenia o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki jest zawsze jego wiążący charakter, wyrażający się w powstaniu, zmianie lub zniesieniu obowiązków, ciążących na określonych podmiotach (zob. także: postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., Ts 14/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 9; 17 lutego 1999 r., Ts 164/98, OTK ZU nr 4/1999, poz. 83 oraz 24 listopada 2004 r., Ts 57/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 300, a także wyrok TK z 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144).
Charakter orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, został sprecyzowany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, zgodnie z którym skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana. Orzeczenie musi mieć zatem walor ostateczności. Złożenie skargi konstytucyjnej jest więc związane z bezskutecznym wyczerpaniem zwyczajnych środków zaskarżenia przewidzianych w stosownych przepisach proceduralnych, przy czym forma prawomocnego orzeczenia przez sąd nie ma znaczenia, gdyż użyta w art. 46 ust. 1 formuła „inne ostateczne rozstrzygnięcie” ma na tyle szerokie znaczenie, że odnosi się do wszelkich innych niż wyroki orzeczeń sądowych (zob. postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., Ts 1/97, OTK ZU nr 2/1998 r., poz. 17 oraz 21 marca 2000 r., SK 6/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 66). Powyższe warunkowane jest tym, że instytucja skargi konstytucyjnej ma ze swej istoty charakter subsydiarny w stosunku do innych środków służących ochronie praw i wolności konstytucyjnych (zob. postanowienie TK z 1 września 1998 r., Ts 97/98, OTK ZU nr 6/1998, poz. 104). Toteż stale akcentuje się w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i w doktrynie prawnej (zob. Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warszawa 2003, s. 275 i n. i powołane tam orzecznictwo), że skarga nie jest samoistnym środkiem prawnym; jest środkiem ochrony wolności i praw, który może być wykorzystany dopiero wtedy, gdy w jednostkowej sprawie sądowej lub administracyjnej postępowanie zostało przeprowadzone i ostatecznie zakończone.

3. W niniejszej sprawie skarżąca w uzasadnieniu skargi wskazała jako ostateczne orzeczenie o jej konstytucyjnych wolnościach i prawach wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 25 stycznia 2012 r. (sygn. akt I APa 40/11). Wyrok ten został jednak uchylony, a sprawa została przekazana temu sądowi do ponownego rozpoznania wskutek uwzględnienia przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej wniesionej przez skarżącą na wydane w jej sprawie rozstrzygnięcie (wyrok z 13 marca 2013 r., sygn. akt II PK 214/12). Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie wskazane przez skarżącą utraciło zatem walor ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 2 ustawy o TK. Przesądza to tym samym o odmowie nadania przez Trybunał Konstytucyjny dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy o TK.

4. Jedynie na marginesie Trybunał przypomina, że niniejsze postanowienie nie stoi na przeszkodzie ewentualnemu ponownemu złożeniu przez skarżącą skargi konstytucyjnej. Może to jednak nastąpić wyłącznie po uzyskaniu przez nią, wskutek ponownego rozpatrzenia jej sprawy po wyroku Sądu Najwyższego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, nowego rozstrzygnięcia, któremu będzie można przypisać walor ostateczności w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Wziąwszy pod uwagę powyższe, Trybunał postanowił jak w sentencji.