Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 stycznia 2016 r. w W.

sprawy L. R. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania L. R. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 9 maja 2014 r., znak: I/10/(...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

L. R. (1) , w dniu 6 czerwca 2014 r. złożył, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. (dalej zwanym „organem rentowym”), odwołanie od decyzji wydanej przez ten organ w dniu 9 maja 2014 r. (znak: I/10/(...)), na mocy której odmówiono mu przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, iż nie zgadza się z przedmiotową decyzją, gdyż jego zdrowie się nie poprawia, tylko pogarsza. (odwołanie k. 2)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. , w dniu 26 czerwca 2014 r. zajął stanowisko w sprawie i wniósł o oddalenie odwołania, jako bezzasadnego. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż wprawdzie ubezpieczonemu przysługiwała do dnia 31.03.2014 r. renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy, jednak na skutek wniosku o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ubezpieczony został przebadany przez komisję lekarską ZUS, która orzeczeniem z dnia 29.04.2014r. nie uznała ww. za niezdolnego do pracy. (odpowiedź na odwołanie k. 3).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

L. R. (1) posiada wykształcenie zawodowe – tapicer, które uzyskał w Zawodowej Szkole Specjalnej. Odwołujący wykonywał pracę przez 33 lata. W latach 1977-1979 był zatrudniony w zawodzie wyuczonym, następnie w okresie od 1979 r. do 2010 r. wykonywał obowiązki zawodowe kolejno na stanowiskach: operatora maszyn introligatorskich, preparatora wyrobów introligatorskich, specjalisty do spraw gospodarki magazynowej. Utracił pracę z powodu likwidacji zakładu i od tego czasu pozostaje osobą bezrobotną. W okresie od 18 września 2012 r. do 31 marca 2014 r. L. R. (1) pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, przyznaną mu decyzją organu rentowego z dnia 19 marca 2013 r. (znak: I/10/(...)). (dowód: świadectwo pracy k. 9 akt rentowych, decyzja ZUS z dnia 19 marca 2013 r. k. 114)

W dniu 11 lutego 2014 r. ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W toku postępowania wyjaśniającego, L. R. (1) został skierowany na badanie do lekarza orzecznika ZUS, który orzeczeniem z dnia 14 marca 2014 r. ustalił, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Na skutek wniesionego przez L. R. (1) sprzeciwu, został on skierowany na badanie do komisji lekarskiej ZUS, która w dniu 29 kwietnia 2014 r., wydała orzeczenie o tożsamej treści. Na podstawie tego orzeczenia, organ rentowy wydał w dniu 9 maja 2014 r. (znak: I/10/(...)) decyzję, w której odmówił ubezpieczonemu L. R. (1) przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia ZUS powołał się na orzeczenie komisji lekarskiej i wskazał, że wobec jej treści ubezpieczony nie spełnia warunków do przyznania renty, o których mowa w art. 14 i art. 57 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zw. dalej „Ustawą”). (dowód: decyzja z dnia 9 maja 2015 r. znak I/10/(...) k. 148 akt rentowych)

L. R. (1) nie był nigdy leczony neurologicznie, nie stwierdzono u niego także jakichkolwiek objawów klinicznych, świadczących o uszkodzeniu funkcji ośrodkowego układu nerwowego, w tym zaburzeń odruchowo-czuciowych, objawów patologicznych, objawów zespołu bólowo-korzeniowego czy zaburzeń koordynacji ruchowej. Występujące u odwołującego bóle w okolicy lędźwiowej odpowiadają lumbalgii przeciążeniowej u osoby z otyłością. (dowód: opinia biegłego z zakresu neurologii k. 17)

L. R. (1) leczy się w (...) od sierpnia 2013 roku. Posiada on zaburzenia nastroju. Obecnie zdiagnozowano u niego organiczne zaburzenia osobowości u osoby uzależnionej od alkoholu w okresie niepełnej abstynencji. Wymaga on dalszego leczenia i utrzymywania całkowitej abstynencji od alkoholu. (dowód: opinia biegłego z zakresu psychiatrii k. 23)

Wskutek badania kardiologicznego u odwołującego stwierdzono chwiejne nadciśnienie tętnicze (nadciśnienie) u osoby otyłej z około trzydziestokilogramową nadwagą. Oprócz tego niezaobserwowano innych odchyleń w zakresie kardiologii. (dowód: opinia biegłego z zakresu kardiologii k. 41-42)

L. R. (1) od kilku lat leczy się z powodu cukrzycy typu 2, która leczona jest lekami doustnymi. Posiada niewielkie zaburzenia neurologiczne, bez innych powikłań narządowych, mimo zdiagnozowanej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Odwołujący powinien zaostrzyć dietę, z uwagi na znaczną otyłość. (dowód: opinia biegłych z zakresu diabetologii i ortopedii k. 69-72)

Pomimo powyższych schorzeń i dolegliwości, L. R. (1) nie jest osobą chociażby częściową niezdolną do pracy. Żadne ze schorzeń somatycznych, jak i deficyty stanu psychicznego, nie stanowią przeciwwskazania do wykonywania prostych prac fizycznych wynikających z poziomu kwalifikacji odwołującego się (w zawodzie tapicera), jak i do podjęcia zatrudnienia na stanowiskach zajmowanych w przebiegu pracy zawodowej (operator maszyn introłigatorskich, preparator wyrobów, specjalista ds gospodarki magazynowej). (dowód: opinia biegłego z zakresu neurologii k. 17, opinia biegłego z zakresu psychiatrii, k. 23 opinia biegłego z zakresu kardiologii k. 41-42 opinia biegłych z zakresu diabetologii i ortopedii k. 69-72, opinia biegłego z zakresu medycyny pracy k. 139-140)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy i aktach rentowych odwołującego. Zdaniem Sądu powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Również opinie biegłych nie były w większości przez strony negowane, a Sąd także nie znalazł podstaw do zakwestionowana ich mocy dowodowej. Sąd uznał niekwestionowane opinie za sporządzone w sposób rzetelny i profesjonalny, na podstawie analizy bogatej dokumentacji medycznej L. R. (1), przeprowadzonego z nim osobiście wywiadu medycznego i w powiązaniu do wniosków wcześniej wydawanych w tej i innych sprawach opinii lekarskich i biegłych sądowych, z wykorzystaniem pełni wiedzy zawodowej. O ich akceptacji przez Sąd przesądziła ostatecznie tożsamość wniosków wyciągniętych przez biegłych wszystkich specjalności. Wyjątek natomiast stanowiły dwie opinie z zakresu medycyny pracy, które pozostawały z sobą w sprzeczności. Tym samym moc dowodową obu opinii należało poddać pogłębionej ocenie dowodów.

W opinii pierwszego biegłego - dr K. G., odwołujący się nadal pozostaje osobą częściowo niezdolną do pracy od momentu wstrzymania renty na 3 lata, tj. od kwietnia 2014 r. do kwietnia 2017 r. W uzasadnieniu biegła wskazała, że przy licznych schorzeniach somatycznych: cukrzycy, nadciśnieniu, rozpoznanym od trzech lat zespołem organicznym i istniejącym od dzieciństwa niedorozwojem umysłowym, odwołujący się ma ograniczone możliwości znalezienia jakiejkolwiek pracy. W ocenie biegłej niewątpliwie w znacznym stopniu utracił on zdolność do wykonywanej pracy, gdyż pogłębiły się objawy zespołu organicznego ze względu na trudną sytuację życiową. W aktualnym stanie zdrowia, wymaga on pogłębionej diagnostyki psychologicznej i wsparcia terapeutycznego, gdyż brak środków do życiu jest przyczyną defektu psychicznego odwołującego. Z tego względu biegła wskazała na potrzebę przeprowadzenia konsultacji psychologicznej i psychiatrycznej u odwołującego się. (opinia k. 96-98)

Z wnioskami tymi nie zgodził się organ rentowy (pismo k. 114), wskazując, że w jego ocenie biegła nie oparła się na znajdujących się w sprawach aktualnych opiniach biegłych innych specjalności i nie dokonała pełnej analizy przebiegu pracy zawodowej ubezpieczonego, tym samym nie uwzględniając, iż przestał on pracować z powodu likwidacji zakładu pracy, a nie przyczyn zdrowotnych.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy w dniu 3 sierpnia 2015 r. wydał postanowienie o dopuszczeniu opinii innego biegłego z zakresu medycyny pracy, na okoliczność ustalenia ewentualnej niezdolności do pracy, jej rodzaju i charakteru oraz daty początkowej jej powstania, a także tego na czym polegała zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego, o ile wystąpiła. (postanowienie k. 115).

Biegła K. Z. w drugiej opinii z zakresu medycyny pracy w pełni poparła wnioski zawarte w orzeczeniu komisji lekarskiej ZUS, na podstawie której wydano zaskarżoną decyzję (opinia k. 139-140). Biegła wskazała, że opiniowany był uznany za częściowo niezdolnego do pracy ze względu na obecność objawów drażnienia korzeni nerwowych. Wprawdzie dostępne w aktach sprawy badania obrazowe ujawniły obecność zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa szyjnego na poziomach od C4 do C7, to jednak biegła wyraźnie podkreśliła, iż samo istnienie patologii w zakresie układu kostno-stawowego stwierdzonej w badaniach obrazowych, nie jest tożsame z istnieniem niezdolności do pracy. Biegła podała, iż występowanie zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych w badaniach obrazowych ma istotne znaczenie, gdy towarzyszą im jawne i znaczące deficyty w obrębie ruchomości stawów obwodowych lub kręgosłupa, bądź też obawy drażnienia korzeni nerwowych – czego u badanego nie zaobserwowała. W sytuacji opiniowanego nieprawidłowości opisane w badaniach obrazowych w jej ocenie nie skutkują istotnym ograniczeniem czynnościowym w zakresie układu ruchu.

Porównując obie sporządzone w sprawie opinie, Sąd nie miał żadnych wątpliwości co do tego, która z nich wykazała się większym stopniem rzetelności i pogłębioną analizą stanu zdrowia L. R. (1). Pierwsza opinia z zakresu medycyny pracy była bowiem nadmiernie ogólnikowa, w zasadzie nieposiadająca części motywacyjnej, a przez to niedająca Sądowi szansy weryfikacji prawidłowości wyciągniętych przez biegłą wniosków. Biegła jedynie dość arbitralnie wskazała, że wszystkie powiązane z sobą schorzenia odwołującego prowadzą do jego częściowej niezdolności do pracy, odnosząc się enigmatycznie wyłącznie do jego trudnej sytuacji życiowej. Tymczasem w swojej opinii biegła K. Z. odniosła się do wszystkich wskazywanych przez badanego dolegliwości i w szczegółowy sposób wyjaśniła, dlaczego dane zaburzenie nie wpływa na jego zdolność do pracy, jednocześnie odwołując się nie tylko do wniosków opinii biegłych innych specjalizacji, ale także dokonując wnikliwej analizy zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej. Biegła ta w rozbudowany sposób opisała stan zdrowia badanego, a następnie w przekonujący, a co ważniejsze zrozumiały dla nieprofesjonalisty sposób, wyjaśniła motywy wydanej opinii, jednocześnie formułując zalecenia, które mogłyby wpłynąć na poprawę wydolności organizmu badanego, będąc jednocześnie możliwe do wypełnienia w trakcie świadczenia pracy.

Należy zauważyć, że obowiązek zasięgania dodatkowej opinii, powstaje dopiero wtedy, gdy pomiędzy dotychczasowymi opiniami zachodzi rzeczywista sprzeczność i gdy na podstawie istniejących w sprawie okoliczności, sąd nie dysponuje wystarczającymi danymi do podzielenia jednej ze sprzecznych opinii, to znaczy – poddania obu dowodów właściwej ocenie. Warunkiem dokonania rzetelnej i wszechstronnej oceny opinii biegłego jest zupełność (kompletność i dokładność) oraz komunikatywność (zrozumiałość, jasność) tej opinii. Dowód z opinii biegłego oceniony być musi z zachowaniem następujących wskazań, tj. czy biegły dysponuje wiadomościami specjalnymi do stwierdzenia okoliczności mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, opinia biegłego jest logiczna, zgodna z doświadczeniem życiowym i wskazaniami wiedzy oraz opinia ta jest pełna i jasna. Mając na uwadze te wymagania, Sąd uznał, iż z dwóch sporządzonych w sprawie opinii biegłych z zakresu medycyny pracy, spełnia je wyłącznie opinia biegłej K. Z., wobec czego to na jej podstawie dokonał ustaleń w niniejszej sprawie, bez potrzeby zasięgania opinii kolejnego biegłego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie L. R. (2) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 maja 2014 r., znak: I/10/(...), odmawiającej ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy okazało się niezasadne i jako takie podlegało oddaleniu.

W myśl art. 57 ust. 1 Ustawy renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W treści wskazanej powyżej regulacji zostały określone warunki konieczne do powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunki te muszą być spełnione łącznie.

Niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania, co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia
2004 roku, II UK 222/03). Prawo do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy przysługuje zatem w wypadku wypełnienia wszystkich przesłanek z art. 57 pkt. 1 ustawy emerytalnej.

Przepis art. 12 powołanej wyżej ustawy rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 w/w przepisu częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000 roku, II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979 r., II URN 111/79).

Istotą sporu w niniejszym postępowaniu było ustalenie, czy stan zdrowia L. R. (1) na dzień złożenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy uzasadniał stwierdzenie, że ubezpieczony jest niezdolny do pracy. Organ rentowy odmówił przyznania ubezpieczonemu renty powołując się na orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia 24 kwietnia 2014 r., w którym komisja ta uznała, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Z tym stanowiskiem z kolei nie zgodził się odwołujący, podkreślając, iż jego stan zdrowia się pogarsza, a nie polepsza.

Dokonanie ustaleń w zakresie wskazanej wyżej istotnej dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy okoliczności, wymagało zasięgnięcia wiadomości specjalnych z zakresu kardiologii, neurologii, diabetologii, ortopedii, psychiatrii i medycyny pracy (mając na uwadze schorzenia, na które powoływał się odwołujący). Konieczność dokonania oceny stanu zdrowia ubezpieczonego w oparciu o informacje specjalne skutkowało przyjęciem przez Sąd opinii biegłych sądowych o wymienionych specjalnościach za podstawę rozważań przeprowadzonych w niniejszej sprawie, które prowadziły do jej rozstrzygnięcia (z podkreśleniem, iż dla dokonania ustaleń w sprawie wykorzystana została jedynie druga ze sporządzonych w sprawie opinii z zakresu medycyny pracy – z powodów wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia). Sąd zaznacza, że opinie były zgodne w zakresie rozpoznanych u ubezpieczonego schorzeń, przyczyn ich powstania oraz wpływu na zdolność odwołującego do pracy zarobkowej, a Sąd uznał je za wyczerpującego i oparte
o całokształt dostępnej i aktualnej dokumentacji medycznej. Ze względu na fakt, iż podstawą przyznanej wcześniej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy były schorzenia natury neurologicznej, a także mając na uwadze ilość i różnorodność zgłaszanych przez odwołującego dolegliwości, kluczowe były w sprawie opinie biegłego z zakresu neurologii oraz medycyny pracy. Badania przeprowadzone na osobie odwołującego oraz wnioski sformułowane przez poszczególnych biegłych złożyły się na dokonanie wszechstronnej oceny stanu zdrowia L. R. (1) w odniesieniu do jego możliwości zawodowych.

Sąd w oparciu o sporządzone w sprawie opinie biegłych uznał, że aktualny stan zdrowia ubezpieczonego nie uzasadnia stwierdzenia, że jest on niezdolny do pracy. Podkreślenia wymaga, że praktycznie żaden z biegłych powołanych w niniejszej sprawie nie znalazł podstaw do stwierdzenia, że stan istniejących schorzeń odwołującego wywołuje ograniczenie sprawności funkcjonowania jego organizmu w stopniu uniemożliwiającym mu wykonywanie pracy zgodnie z kwalifikacjami. Wprawdzie z zaleceń biegłych wynika, iż ubezpieczony winien przestrzegać restrykcyjnej diety i całkowicie powstrzymać się od używania alkoholu, jednak są to wskazania jedynie na przyszłość. Co do zaś sformułowania zawartego w opinii biegłej K. Z., że okresowo zaostrzające się dolegliwości bólowe kręgosłupa mogą być leczone w ramach czasowej niezdolności do pracy, to wskazać wypada, iż jednocześnie żaden z biegłych właściwej specjalizacji nie wskazał na występowanie takiej niezdolności w dniu wydania zaskarżonej decyzji.

Z dokumentów potwierdzających zatrudnienie odwołującego, zawartych
w aktach organu rentowego dołączonych do akt niniejszej sprawy wynika,
że odwołujący przez 33 lata wykonywał proste prace fizyczne – ostatnio jako magazynier. W ocenie Sądu okoliczność te daje podstawy do uznania, że odwołujący, mimo wieku i licznych schorzeń, które wpływają na jego obniżoną sprawność, nie jest całkowicie wykluczony na rynku pracy, gdyż dzięki długoletniemu zatrudnieniu na stanowiskach różnego typu posiada doświadczenie w wykonywaniu wielu rodzajów czynności.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd miał na uwadze, że jak wynika z opinii biegłych odwołujący posiada orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności do dnia 31 marca 2019 r. W kwestii relacji między orzeczonym stopniem niepełnosprawności a niezdolnością do pracy wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy (zob. uzasadnienie wyroku z 11.03.2008 r. sygn. I UK 286/07, uzasadnienie wyroku z 04.02.2010 r. sygn. III UK 60/09) wskazując, że niepełnosprawność nie jest tożsama z całkowitą niezdolnością do pracy. Dominująca linia orzecznicza w tej materii odnosi się do art. 5 pkt 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, na mocy którego ustawodawca przewidział traktowanie orzeczeń lekarza orzecznika ZUS o niezdolności do pracy na równi z orzeczeniem niepełnosprawności, w stopniu odpowiednim do rodzaju niezdolności do pracy. Jednocześnie brak ustawowej regulacji przewidującej analogiczną sytuacji w drugą stronę, tj. pozwalającej na traktowanie orzeczenia o niepełnosprawności jako tożsamego z orzeczeniem o niezdolności do pracy. Sytuacja ta wynika m.in. z nieco innych przesłanek orzeczenia niezdolności do pracy i niepełnosprawności, innego trybu orzekania w tych sprawach oraz różnicy w zakresie celów, którym te orzeczenia mają służyć. W tym stanie rzeczy należało stwierdzić, że fakt istnienia umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie miał wpływu na zmianę decyzji organu rentowego.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd stwierdził brak podstaw
do uznania, że stan zdrowia L. R. (1) uniemożliwia mu wykonywanie pracy zgodnie z jego kwalifikacjami, co prowadzi do wniosku, iż jest on zdolny do pracy.

W tym stanie rzeczy odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie
i podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹ § 1 k.p.c., o czym Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Renata Gąsior