Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Hanna Cackowska-Frank

Protokolant st. sekr. sądowy Renata Zielińska

po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2016 r. w Toruniu

sprawy W. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania W. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 4 grudnia 2015 r. nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu W. D. prawo do emerytury od dnia 3 grudnia 2015 roku oraz nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz ubezpieczonego kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

/-/SSO Hanna Cackowska-Frank

IV U 2165/15

UZASADNIENIE

W. D. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z 4 grudnia 2015 r, odmawiającej ubezpieczonemu prawa
do emerytury wobec niewykazania na dzień 1.01.1999r. co najmniej 15 lat pracy
w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony wnosił o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury
a w szczególności zaliczenie do okresów pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 14.05.1985 r. do 31.12.1991 r. w T. M. w T. na stanowisku maszynisty kotła, gdyż wykonywał te same prace jak w okresie zaliczonym przez ZUS
do prac w szczególnych warunkach, tj. od 1.01.1992 r. po przejęciu elektrociepłowni przez (...) S.A., bo praca jego nic się nie zmieniła, wykonywał te same czynności
i w tym samym miejscu.

W toku postepowania ubezpieczony był reprezentowany przez radcę prawnego, dlatego wnosił ponadto o zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy wskazał,
że na dzień 1 stycznia 1999r. uwzględnił ubezpieczonemu łącznie 25 lat i 9 miesięcy okresów składkowych, w tym 9 lat 7 miesięcy i 27 dni pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił natomiast do prac w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia
od 14.05.1985 r. do 31.12.1991 r. w T. M. w T. na stanowisku maszynisty kotła i maszynisty uzdatniania wody, gdyż w świadectwie prac w szczególnych warunkach powołano się na wykaz A dział II, poz. 1 pkt 23 zarządzenia z dnia 7.07.1987 r. Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego podczas gdy dział II dotyczy prac w energetyce, natomiast zakład pracy, w którym pracował ubezpieczony był przedsiębiorstwem włókienniczym. Ponadto w świadectwie pracy nie powołano w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd ustalił, co następuje:

W. D. urodził się (...)

W dniu 4.11.2015 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę, w którym oświadczył, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Ubezpieczony od 22.12.2003 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Od daty złożenia wniosku o emeryturę
nie przebywał na zwolnieniu lekarskim.

Bezspornym w sprawie było, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony wykazał staż ubezpieczeniowy w wymiarze 27 lat 2 miesięcy i 4 dni okresów składkowych, w tym okres 6 lat 7 miesięcy i 21 dni pracy w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia:

- od 12.10.1976 r. do 30.09.1977 r. oraz od 2.05.1977 r. do 3.06.1992 r. w Przedsiębiorstwie (...) w T. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony,

Od 3.06.1982 r. do 31.03.1985 r. w (...) Szpitalu Miejskim w T.
na stanowisku palacza,

- od 1.01.1992 r. do 13.11.1994 r. w (...) T. na stanowisku maszynisty urządzeń ciepłowniczych.

Decyzją z 4.12.30.09.2015 r. odmówiono ubezpieczonemu prawa do emerytury wobec niewykazania na dzień 1.01.1999r. co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Dowód: - wniosek k. 1-3 akt rentowych,

- świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, k – 7-9, 11,

13-16 akt rentowych,

- karta przebiegu zatrudnienia, k – 20 akt j/w,

- decyzja z 4.12.2015 r., k - 21 akt j/w,

- przesłuchanie ubezpieczonego – protokół elektroniczny z 27.01.2016r.

W okresie od 14.05.1985 r. d 31.12.1991r. W. D. pracował
w (...) Przędzalni (...) w T. w D. Elektrociepłowni. Ubezpieczony pracował przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii cieplnej, gdyż elektrociepłownia prowadzona wówczas przez TPCz (...) wytwarzała energię cieplną nie tylko na potrzeby produkcji, ale też ogrzanie mieszkań części osiedli (...).
W elektrociepłowni znajdowały się 4 kotły parowe i 2 kotły wodne. Na zmianie w okresie zimowym pracowało zwykle 5- 6 kotłów, a latem zwykle 2 kotły i jednocześnie odbywały się naprawy i konserwacja pozostałych kotłów. Do obowiązków maszynisty należała obsługa kotła i ewentualne czyszczenie i konserwacja kotła w okresie letnim. Ubezpieczony ukończył też kurs maszynisty stacji uzdatniania wody, i sporadycznie wykonywał także prace maszynisty stacji uzdatniania wody. Stacja uzdatniania wody podlegała pod elektrociepłownię. Od 1.01.1992 r. prowadzona przez (...) (...) elektrociepłownia została przejęta przez (...) S.A. (późniejsza nazwa Elektrociepłownia (...) – (...) S.A.). Taką pracę ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasy pracy.

Razem z ubezpieczonym w (...) Przędzalni (...) w T. pracowali J. B. (zatrudniony od 9.06.1983 r. do 30.06.1999 r. na stanowisku maszynisty kotła, a od 1.05.1986 r. jako przygotowywacz farb i zagęstników), R. W. (zatrudniony od 3.12.1985 r. do 31.12.1991 r. jako operator nastawni
i elektromonter ) oraz Z. K. (zatrudniony w elektrociepłowni w latach
1980 -2000 w okresie , kiedy była prowadzona przez TPCz „M. i przez (...) – (...) S.A).

Dowód: - dokumenty w aktach osobowych ubezpieczonego i świadków, koperta,

k – 34 akt sądowych,

- zeznania świadków: J. B., R. W.

i Z. K., protokół elektroniczny z 27.01.2016 r.,

- przesłuchanie ubezpieczonego – protokół elektroniczny z 27.01.2016r.

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o okoliczności bezsporne
oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach emerytalnych
oraz aktach sądowych, zeznań świadków: J. B., R. W.
i Z. K. oraz przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz ubezpieczonego, że w okresie zatrudnienia
w TPCz (...) w T. ubezpieczony stale iw pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał przede wszystkim prace maszynisty kotła, gdyż zeznania te były spójne, zgodne szczere, a ponadto znajdowały w całości potwierdzenie w aktach osobowych ubezpieczonego, w których większość angaży dotyczy zajmowania przez ubezpieczonego stanowiska maszynisty kotła. Sąd jednocześnie ustalił, że ubezpieczony sporadycznie zajmował stanowisko maszynisty stacji uzdatniania wody, mimo że ubezpieczony zaprzeczał tej okoliczności, gdyż w angażach po 1989 r. pojawiało się określenia maszynista stacji uzdatniania wody. Ubezpieczony przyznał bowiem, że ukończył kurs maszynisty stacji uzdatniania wody i być może okoliczności krótkotrwałej pracy w charakterze maszynisty stacji uzdatniania wody zlały się w pamięci ubezpieczonego w jeden okres tylko podczas szkolenia. Jednocześnie fakt, że po przejęciu elektrociepłowni przez inny podmiot ubezpieczony nadal wykonywał pracę maszynisty kotła, a nie maszynisty w stacji uzdatniania wody dowodzi prawdziwości twierdzeń ubezpieczonego, że wykonywał on przede wszystkim pracę maszynisty kotła. W ocenie Sądu wiarygodność zeznań ubezpieczonego, że pracował przede wszystkim jako maszynista kotła potwierdza okoliczność, że w istocie ubezpieczony nie miał interesu w tym, aby zeznawać nieprawdę skoro obydwa stanowiska maszynisty kotła i maszynisty stacji uzdatniania wody podlegają zaliczeniu jako okresy pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.), zwanej w dalszej części uzasadnienia „ustawą o emeryturach i rentach z FUS”, urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku w przypadku mężczyzn – 60 lat, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999 r. spełnili łącznie niżej wymienione warunki:

- osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat,

- posiadają co najmniej 15 – letni okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a nadto:

- nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, a w przypadku przystąpienia złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa.

W przedmiocie określenia wymaganego wieku emerytalnego, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których przysługuje ubezpieczonemu prawo do emerytury przepis art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS odsyła do „przepisów dotychczasowych”.

Stosowne regulacje – stanowiące obecnie obowiązujące prawo - zawarte są
w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W myśl § 2 ust. 1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do wcześniejszej emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Pojęcie pracy wykonywanej stale należy rozumieć jako pracę wykonywaną na danym stanowisku pracy, zgodnie z rozkładem czasu pracy i w pełnym wymiarze czasu pracy, ustalonym dla danego stanowiska. W związku
z powyższym nie będzie uznawana za taką pracę praca wykonywana np. w połowie wymiaru czasu pracy lub tylko kilka lub kilkanaście dni w miesiącu. Natomiast wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zostały zawarte w wykazach A i B stanowiących załącznik do tegoż rozporządzenia.

W przepisie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia w zakresie sprecyzowania stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach znajduje się odesłanie do odpowiednich przepisów resortowych. Należy jednakże zauważyć, iż uściślenia dokonane przez właściwych ministrów (kierowników urzędów centralnych czy centralne związki spółdzielcze), polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, na których wykonywana jest praca w szczególnych warunkach, pełnią w obecnym stanie prawnym wyłącznie funkcję informacyjną. Nie jest dopuszczalne bowiem zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot
i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze.

Istota sporu koncentrowała się wokół ustalenia, czy ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Pozostałe warunki ustawowe do przyznania emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach nie były kwestionowane przez organ rentowy.

W świetle zebranego materiału dowodowego do pracy w warunkach szczególnych – poza okresem niekwestionowanym przez organ rentowy – należało zaliczyć ubezpieczonemu okres zatrudnienia w TPCz (...) od 14.05.1985 r. do 31.12.1991 r. na stanowisku maszynisty kotła i maszynisty stacji uzdatniania wody , wymienionym w wykazie A, dziale II „W energetyce – prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43) oraz w wykazie A, dziale II
„W energetyce”, poz. 1 „ Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”,
pkt 23 „maszynista kotła” i pkt.22 „maszynista stacji uzdatniania wody”, stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (dz.Urz. MG nr 4, poz. 7).

Nie ma przy tym znaczenia, że prace wykonywane przez ubezpieczonego wymienione są w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w dziale II „ W energetyce”, podczas gdy TPCz (...) podlegał Ministerstwu Przemysłu Chemicznego i Lekkiego.
W zakresie prac wykonywanych przez ubezpieczonego istniało to samo zagrożenie
i narażenie na warunki szkodliwe jak w przypadku takich prac wykonywanych
w przedsiębiorstwach podlegających resortowi energetyki. Dowodem na powyższe jest chociażby okoliczność, że od 1.01.1992 r., gdy elektrociepłownia została przejęta przez inny podmiot to prace ubezpieczonego zostały zakwalifikowane przez organ rentowy jako prace w szczególnych warunkach podczas gdy w charakterze pracy a nawet w miejscu pracy ubezpieczonego nic się nie zmieniło, czyli w całym tym okresie istniało to samo zagrożenie. Należy zatem podzielić stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28.10.2015 r. ( I UK 483/14, LEX nr 1929076) , który stwierdził, że co do zasady przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach. Zasada ta nie ma jednak charakteru absolutnego i w szczególnych okolicznościach sprawy można od niej odstąpić. Może się bowiem zdarzyć, że zakład pracy podległy określonemu ministrowi wykonuje także zadania całkowicie odpowiadające innemu działowi gospodarki, leżącemu w sferze zainteresowania innego ministra. Z taką sytuacją niewątpliwie mamy do czynienia w niniejszej sprawie, gdyż TPCz (...) w zakresie prac wykonywanych przez ubezpieczonego realizowała zadania odpowiadające innemu działowi gospodarki, leżącemu w sferze zainteresowania innego ministra.

W tej sytuacji należy stwierdzić, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał nawet ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych (tj. łącznie z okresami niekwestionowanymi przez organ rentowy 16 lat 3 miesiące i 15 dni).

Reasumując, ubezpieczony wykazał na dzień 1 stycznia 1999 r. ponad 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymagany zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS.

Wobec powyższego Sąd – na mocy cytowanych wyżej przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. – zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu W. D. prawo do emerytury od dnia 3 grudnia 2015 r.,
tj. od daty ukończenia 60 lat.

Mając na uwadze fakt, że ustalenie faktycznych warunków pracy ubezpieczonego
w okresie objętym sporem zostało poczynione na etapie postępowania sądowego,
na podstawie dowodów, którymi organ rentowy nie dysponował (m. in. takich jak zeznania świadków i ubezpieczonego, dokumenty kadrowo-płacowe znajdujące się w aktach osobowych ubezpieczonego), Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego
za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji - na podstawie art. 118 ust. 1a a contrario ustawy emerytalnej (pkt I sentencji wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 490 ze zm.), zasądzając od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę180,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, gdyż nakład pracy pełnomocnika i charakter sprawy nie uzasadniały zasądzenia wyższej kwoty, zwłaszcza że sprawa zakończyła się na jednym terminie (pkt II sentencji wyroku).

Przewodnicząca:

Sędzia SO Hanna Cackowska-Frank