Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 września 2015r. w S.

odwołania P. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 22 października 2014 r. Nr (...),(...)

w sprawie P. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o ustalenie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym

I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala że P. M. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od dnia 17 lipca 2010r. do dnia 27 marca 2011r.;

II. w pozostałym zakresie odwołanie oddala.

Sygn. akt IV U 1390/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 października 2014 r. Nr (...), znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, stwierdził, że P. M. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od 05.03.2010 r. do 27.03.2011 r. W uzasadnieniu wskazano, że w dniu 05.03.2010 r. ubezpieczony złożył wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej z datą rozpoczęcia działalności – 05.03.2010 r. Natomiast w dniu 28.03.2011 r. złożył w organie ewidencyjnym zawiadomienie o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 28.03.2011 r. Wobec powyższego organ rentowy uznał, że w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, tj. od dnia 05.03.2010 r. do 27.03.2011 r. ubezpieczony podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

Odwołanie od ww. decyzji złożył P. M., wnosząc o jej uchylenie i zasądzenie na rzecz ubezpieczonego kosztów procesu. W uzasadnieniu powołano się na okoliczności wskazane w piśmie z dnia 31 października 2014 r., w którym ubezpieczony zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o umorzenie postępowania w sprawie podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Swoje stanowisko ubezpieczony uzasadnił tym, że w marcu 2010 r. podjął działania mające na celu rozpoczęcie działalności gospodarczej, jednak z uwagi na napotkane problemy, w szczególności niedostosowanie lokalu do warunków sanitarno-epidemiologicznych, nigdy faktycznie nie rozpoczął prowadzenia lokalu z napojami alkoholowymi. P. M. przyznał, że wynajął lokal przy ul. (...) w S., który to najem trwał od marca do maja 2010 r. Nadto ubezpieczony nie uzyskał koncesji na sprzedaż napojów alkoholowych, a także nie osiągał żadnych dochodów z działalności gospodarczej. O konieczności dokonania wykreślenia działalności gospodarczej z ewidencji dowiedział się od komornika sądowego, co skutkowało podjęciem przez ubezpieczonego w marcu 2011 r. czynności zmierzających do wykreślenia działalności gospodarczej. W ocenie odwołującego się, prowadzona przez niego działalność nie była faktycznie wykonywana, dlatego nie powinna stanowić tytułu do podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (odwołanie, k. 2 akt sprawy; pismo z 31.10.2014 r., k. 3-4 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od ubezpieczonego P. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, powołując podstawę prawną oraz argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie, k. 12-14v akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

P. M. złożył wniosek o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej z datą rozpoczęcia działalności określoną na dzień 5 marca 2010 r., jako przedmiot wykonywanej działalności wskazano przygotowywanie i podawanie napojów (zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, k. 15 akt organu rentowego; wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej, k. 17-19 akt organu rentowego; zeznania ubezpieczonego P. M., k. 18v-19 akt sprawy).

W dniu 1 marca 2010 r. P. M. zawarł z K. N. umowę najmu lokalu położonego w S. przy ul. (...) celem prowadzenia działalności gospodarczej. Umowa została zawarta na czas określony od 15 marca 2010 r. do 15 marca 2011 r. Ubezpieczony przeprowadził prace remontowe ww. lokalu, celem spełnienia wymogów Sanepidu do otwarcia działalności związanej ze sprzedażą napojów alkoholowych. Po przeprowadzeniu dwóch inspekcji Sanepid ostatecznie zezwolił na rozpoczęcie działalności w lokalu wynajętym przez ubezpieczonego. W marcu 2010 roku P. M. prowadził rozmowy z browarem w S., bowiem zamierzał w swoim lokalu sprzedawać piwo K.. Ostatecznie do zawarcia umowy nie doszło, a ubezpieczony nie wystąpił do Prezydenta Miasta S. o uzyskanie zezwolenia (tzw. koncesji) na sprzedaż napojów alkoholowych. Z uwagi na zaległości z zapłatą czynszu najmu wynajmujący K. N. rozwiązał umowę najmu z dnia 01.03.2010 r. bez zachowania okresów wypowiedzenia w trybie natychmiastowym z dniem 16 lipca 2010 r. P. M. uregulował należności za energię elektryczną za ww. lokal za cały okres najmu, jednak nadal posiada zadłużenie związane z czynszem najmu. W okresie prowadzenia działalności gospodarczej ubezpieczony nie osiągnął żadnych dochodów (umowa najmu, k. 21 akt sprawy; pismo wynajmującego K. N., k. 20 akt sprawy; zeznania ubezpieczonego P. M., k. 18v-19 akt sprawy; pismo z 24.10.2014 r., k. 6 akt sprawy; zaświadczenia z Urzędu Skarbowego, k. 5 i 7 akt sprawy).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania ubezpieczonego P. M. (k. 18v-19 akt sprawy) oraz dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego, które oceniono jako spójne i w całości wiarygodne. Sąd pominął dowód z zeznań świadka K. I. jako nie mający wpływu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie P. M. zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 j.t.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Zgodnie z art. 13 pkt 4 ww. ustawy osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają w okresie od dnia rozpoczęcia działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność - w tym działalność gospodarczą - wynika z faktycznego prowadzenia tej działalności, a zatem o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, powodującej wyłączenie z tego ubezpieczenia, decyduje faktyczne zaprzestanie tej działalności, przy czym kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają ewentualnie znaczenie w sferze dowodowej, i nie przesądzają one same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (por. wyrok SN z dnia 11 lutego 2010 r., I UK 221/09, LEX nr 585715; wyrok SN z dnia 25 listopada 2005 r., I UK 80/05, OSNP 2006/19-20/309). Domniemanie faktyczne, wynikające z faktu zarejestrowania działalności gospodarczej, może być obalone wszelkimi środkami dowodowymi, toteż możliwe jest ustalenie zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, mimo niewykreślenia jej z ewidencji działalności gospodarczej i - w konsekwencji - uchylenie obowiązku ubezpieczenia (por. wyrok SN z dnia 25 listopada 2005 r., I UK 80/06, OSNP Nr 19-20/2006, poz. 309; wyrok SN z dnia 16 maja 2006 r., I UK 289/05, OSNP Nr 11-12/2007, poz. 168; wyrok SN z dnia 10 grudnia 1997 r., II UKN 392/97, OSNAPiUS Nr 19/1998, poz. 584). Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności. Nie ma też znaczenia, że określony podmiot prowadzący konkretną działalność nie ocenia jej (subiektywnie) jako działalności gospodarczej, nie nazywa jej tak, oświadcza, że jej nie prowadzi bądź nie zgłasza obowiązku podatkowego (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 24 kwietnia 2013 r., III AUa 206/13, LEX nr 1313373). Wykonywanie (prowadzenie) działalności pozarolniczej (gospodarczej) w rozumieniu art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obejmuje nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do zakresu tej działalności, lecz także czynności zmierzające do zaistnienia takich czynności gospodarczych (czynności przygotowawczych). W ocenie, czy zostały podjęte czynności zmierzające bezpośrednio do rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej (czynności przygotowawcze stanowiące już o wykonywaniu tej działalności) należy uwzględniać wszelkie okoliczności sprawy, w tym także zamiar (wolę) osoby prowadzącej działalność gospodarczą (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 26 sierpnia 2014 r., III AUa 277/14, LEX nr 1511606).

W zaskarżonej decyzji organ rentowy stwierdził, że P. M. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od zarejestrowania działalności gospodarczej w ewidencji działalności gospodarczej do jej wykreślenia, tj. od 5 marca 2010 do 27 marca 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. nie poczynił przy tym żadnych ustaleń odnoszących się do tego, czy ubezpieczony w ww. okresie faktycznie prowadził działalność gospodarczą. Jak już wskazano, judykatura stoi na stanowisku, iż decydujący w tym zakresie nie jest okres dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, lecz faktyczne prowadzenie działalności, które nie musi być połączone z zyskiem, jednak musi być związane z jakąś aktywnością danej osoby bezpośrednio zmierzającą do rozpoczęcia prowadzenia działalności. Podkreślenia wymaga, że o zarobkowym charakterze działalności gospodarczej nie decyduje rzeczywiste osiągnięcie zysku (przysporzenie po stronie podmiotu gospodarczego), lecz możliwość i zamiar jego osiągnięcia.

Zeznania ubezpieczonego P. M. pozwoliły ustalić, iż podjął on starania mające na celu prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych. Na uwagę w szczególności zasługuje fakt zawarcia w dniu 1 marca 2010 roku pomiędzy odwołującym się a K. N. umowy najmu lokalu użytkowego, a także okoliczność przeprowadzenia prac remontowych ww. lokalu celem spełnienia wymogów Sanepidu. Co więcej P. M. prowadził rozmowy z browarem w S., opłacał rachunki za energię elektryczną oraz czynsz najmu lokalu. Nie budzi zatem wątpliwości, iż ubezpieczony podjął bezpośrednie działania mające na celu rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej. Niemniej jednak problemy finansowe oraz spełnienie wymogów związanych z odpowiednim przystosowaniem lokalu zgodnie z wytycznymi Sanepidu, zniechęciły P. M. do dalszego prowadzenia działalności gospodarczej. Ubezpieczony poza czynnościami zmierzającymi do przystosowania lokalu oraz uzyskania pozwolenia Sanepidu, nigdy nie rozpoczął działalności polegającej na prowadzeniu baru z napojami alkoholowymi, jak również nie uzyskał żadnych dochodów z tego tytułu. Ostatecznie odstąpił również od starania się o uzyskanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

Okolicznością bezsporną było, że z uwagi na zaległości z zapłatą czynszu najmu lokalu, wynajmujący K. N. rozwiązał umowę najmu z dnia 01.03.2010 r. bez zachowania okresów wypowiedzenia w trybie natychmiastowym z dniem 16 lipca 2010 r. Wobec powyższego Sąd uznał, że z chwilą, gdy ubezpieczony P. M. stracił prawo do używania lokalu znajdującego się w S. przy ul. (...), gdzie miała by prowadzona jego działalność gospodarcza, wówczas faktycznie zaprzestał wykonywania tej działalności. Nie budzi przy tym wątpliwości Sądu, że pomimo braku zrealizowania określonego celu oraz braku uzyskiwania dochodu, wszystkie czynności ubezpieczonego w okresie od 5 marca 2010 r. do 16 lipca 2010 r. zmierzały bezpośrednio do otwarcia lokalu z napojami alkoholowymi, co pozwala stwierdzić, iż działalność gospodarczą we wskazanym okresie wymieniony prowadził. Niemniej jednak wobec rozwiązania umowy najmu lokalu użytkowego z dniem 16 lipca 2010 r., a także okoliczności, iż ubezpieczony nie starał się o wynajem kolejnego lokalu i uzyskanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, trudno uznać, by po tej dacie prowadził jakąkolwiek działalność gospodarczą. Jak wynika z zeznań P. M., o konieczności wykreślenia działalności gospodarczej z ewidencji dowiedział się od komornika, egzekwującego od niego należności z tytułu alimentów, i dopiero to spowodowało, iż rozpoczął starania o wykreślenie działalności gospodarczej. Zawiadomienie o zaprzestaniu działalności gospodarczej zostało złożone przez ubezpieczonego w organie ewidencyjnym dopiero w dniu 28.03.2011 r. Niemniej jednak, w ocenie Sądu, od momentu utraty prawa najmu lokalu użytkowego ubezpieczony nie prowadził już faktycznie działalności gospodarczej, a tym samym w okresie od dnia 17 lipca 2010 r. do 27 marca 2011 r. nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję, uznając, iż P. M. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 17 lipca 2010r. do 27 marca 2011 r. W pozostałym zakresie odwołanie podlegało oddaleniu, bowiem brak było podstaw do uznania, że w okresie od 5 marca 2010 r., tj. od dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, do dnia 16 lipca 2010 r. ubezpieczony nie prowadził działalności gospodarczej, skoro w tym okresie wszelkie jego działania skierowane były na prowadzenie tej działalności i miały na celu otwarcie lokalu, w którym miały być sprzedawane napoje alkoholowe.