Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 17 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo A. S. przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Łodzi o zapłatę oraz orzekł o kosztach procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniach, że M. P. oraz A. M. byli członkami zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.. Przeciwko M. P. toczyło się postępowanie karne. W dniu 12 września 2011 roku dokonano zajęcia u M. P. w miejscu czynności przy ul. (...) w Ł., gotówki w kwocie 399.500 zł. W protokole zajęcia środków umieszczona została adnotacja, że zabezpieczone pieniądze były pożyczone, tj. przekazane przez wspólnika A. M. w piątek 9 września 2011 roku na rozwój firmy (...).

W dniu 16 września 2011 roku Prokuratura Apelacyjna w Łodzi wydała postanowienie, na mocy którego zabezpieczyła na mieniu podejrzanego M. P., grożącą podejrzanemu karę grzywny, przepadek korzyści majątkowej oraz nawiązkę poprzez zajęcie mienia ruchomego w postaci pieniędzy w kwocie 399.500 zł, które były przedmiotem zajęcia dokonanego w dniu 12 września 2011 roku w trybie art. 295 k.p.k. poprzez wpłatę na konto sum depozytowych Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. pozostawała w stosunkach handlowych z A. S., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Boro w T..

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi wydał nakazy zapłaty w postępowaniu nakazowym, na mocy których zasądził od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na rzecz A. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) w T. następujące kwoty:

a) na mocy nakazu zapłaty z dnia 25 października 2011 roku, wydanego w sprawie XIII GNc 5478/11, kwotę 20.740 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 2010 roku oraz kosztami procesu w wysokości 2.667 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 22 grudnia 2011 roku;

b) na mocy nakazu zapłaty z dnia 25 października 2011 roku, wydanego w sprawie XIII GNc 5481/11, kwotę 56.351,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 lipca 2011 roku oraz kosztami procesu w wysokości 4.322 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 5 grudnia 2011 roku;

c) na mocy nakazu zapłaty z dnia 25 października 2011 roku, wydanego w sprawie XIII GNc 5482/11, kwotę 13.088,16 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 kwietnia 2010 roku oraz kosztami procesu w wysokości 2.581 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 5 grudnia 2011 roku;

d) na mocy nakazu zapłaty z dnia 26 października 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt GNc 5487/11, kwotę 21.813,60zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 września 2010 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 273 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 28 grudnia 2011 roku;

e) na mocy nakazu zapłaty z dnia 26 października 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5488/11, kwotę 18.092,60 zł wraz z odsetkami od dnia 11 lipca 2011 roku oraz kosztami procesu w kwocie 227 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 28 grudnia 2011 roku;

f) na mocy nakazu zapłaty z dnia 25 października 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5489/11, kwotę 24.611 zł wraz z odsetkami od dnia 8 lipca 2011 roku oraz kosztami procesu w kwocie 309 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 28 grudnia 2011 roku;

g) na mocy nakazu zapłaty z dnia 26 października 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5492/11, kwotę 23.790 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 2010 roku oraz kosztami procesu w kwocie 298 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 28 grudnia 2011 roku;

h) na mocy nakazu zapłaty z dnia 26 października 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5490/11, kwotę 21.642,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 8 lipca 2010 roku oraz kosztami procesu w kwocie 271 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia Sądu z dnia 28 grudnia 2011 roku;

i) na mocy nakazu zapłaty z dnia 28 października 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5514/11, kwotę 21.642,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 8 lipca 2010 roku oraz kosztami procesu w kwocie 271 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 19 grudnia 2011 roku;

j) na mocy nakazu zapłaty z dnia 28 listopada 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5516/11 kwotę 22.482,60 zł wraz z odsetkami od dnia 18 lipca 2010 roku oraz kosztami procesu w kwocie 282 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 19 grudnia 2011 roku;

k) na mocy nakazu zapłaty z dnia 28 października 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5517/11, kwotę 21.813,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 września 2010 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 273 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia Sądu z dnia 13 lutego 2012 roku;

l) na mocy nakazu zapłaty z dnia 28 października 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5518/11, kwotę 14.884 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 kwietnia 2010 roku oraz kosztami procesu w kwocie 187 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia Sądu z dnia 27 lutego 2012 roku;

m) na mocy nakazu zapłaty z dnia 28 października 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5519/11, kwotę 34.420,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 kwietnia 2011 roku oraz kosztami porcesu 431 zł i 2.417 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia tego Sądu z dnia 19 grudnia 2011 roku;

n) na mocy nakazu zapłaty z dnia 7 listopada 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5521/11, kwotę 12.480,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz kosztami w kwocie 2.574 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia z dnia 30 stycznia 2012 roku;

o) na mocy nakazu zapłaty z dnia 7 listopada 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5522/11, kwotę 24.814,80 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz kosztami w kwocie 2.728 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia Sądu z dnia 30 stycznia 2012 roku;

p) na mocy nakazu zapłaty z dnia 8 listopada 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5502/11, kwotę 21.350 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 2010 roku oraz kosztami procesu w kwocie 2.684 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia Sądu z dnia 13 grudnia 2011 roku;

q) na mocy nakazu zapłaty z dnia 8 listopada 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5500/11, kwotę 14.640 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 maja 2010 roku oraz kosztami procesu w kwocie 2.600 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia z dnia 13 grudnia 2011 roku;

r) na mocy nakazu zapłaty z dnia 8 listopada 2011 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5499/11, kwotę 41.480 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 września 2010 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 2.936 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia Sądu z dnia 28 grudnia 2011 roku;

W dniu 10 listopada 2011 roku do Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi wpłynęło zażalenie na postanowienie Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi z dnia 16 września 2011 roku o zabezpieczeniu majątkowym. Jako podstawę zażalenia wskazano na błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że środki pieniężne stanowiły mienie podejrzanego M. P., podczas gdy należały one do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. oraz naruszenie art. 291 § 1 k.p.k. poprzez wykonanie zabezpieczenia na mieniu, do którego oskarżonemu nie przysługuje tytuł prawny. Do zażalenia została załączona umowa pożyczki z dnia 9 września 2011 roku zawarta pomiędzy (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., jako pożyczkobiorcą, a „ (...)” z siedzibą w L., jako pożyczkodawcą, na mocy której pożyczkodawca pożyczył kwotę 400.000 zł, pożyczkobiorca wymienioną kwotę pożyczki przyjął i potwierdził odbiór całej kwoty przy podpisaniu niniejszej umowy. Nadto do zażalenia dołączono ofertę cukru buraczanego z odbiorem z magazynu z dnia 13 września 2011 roku podpisaną przez F. W. reprezentującego (...) F., oświadczenie A. M. kierowane do firmy (...) z siedzibą we W. o możliwości zakupu cukru w celu odsprzedaży. Nadto załączono fakturę VAT dotyczącą sprzedaży przez spółkę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. cukru biegłego na kwotę 87.21367 zł innemu podmiotowi.

W dniu 12 stycznia 2012 roku do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomsku wpłynęły wnioski A. S. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzib ą w Ł. w oparciu o nakaz zapłaty wydany w dniu 25 października 2011 roku, sygn. akt XIII GNc 5478/11, nakaz zapłaty z dnia 25 października 2011 roku, sygn. akt XIII GNc 5481/11, nakaz zapłaty z dnia 25 października 2011 roku, sygn. akt XIII GNc 5481/11, nakaz zapłaty z dnia 28 października 2011 roku sygn. akt 5514/11, nakaz zapłaty z dnia 28 października 2011 roku sygn. akt XIII GNc 5516/11, nakaz zapłaty z dnia 28 października 2011 roku sygn. akt XIII GNc 5519/11, nakaz zapłaty z dnia 8 listopada 2011 roku o sygn. akt XIII GNc 5502/11, nakaz zapłaty z dnia 8 listopada 2011 roku o sygn. akt XIII GNc 5500/11. We wnioskach tych wskazano jako jeden ze sposobów egzekucji egzekucję do wierzytelności wobec Prokuratury Rejonowej Ł., Ł., Ł., Ł., Ł., Prokuratury Okręgowej w Łodzi, Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi z tytułu środków zabezpieczonych w postępowaniu karnym przeciwko M. P..

Analogiczne wnioski ze wskazaniem tożsamego sposobu zabezpieczenia wpłynęły do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomsku w dniu 26 stycznia 2012 roku i dotyczyły przymusowego realizowania tytułów wykonawczych w postaci nakazu zapłaty z dnia 26 października 2011 roku sygn. akt XIII GNc 5487/11, nakazu zapłaty z dnia 26 października 2011 roku sygn. akt XIII GNc 5488/11, nakazu zapłaty z dnia 25 października 2011 roku, sygn. akt XIII GNc 5489, nakazu zapłaty z dnia 26 października 2011 roku sygn. akt (...), nakazu zapłaty z dnia 26 października 2011 roku sygn. akt XIII GNc 5490/11, nakazu zapłaty z dnia 8 listopada 2011 roku o sygn. akt XIII GNc 5499/11.

Nadto wierzyciel złożył wnioski o wszczęcie postępowania egzekucyjnego do Komornika Sądowego w R. w dniu 5 marca 2012 roku w oparciu o tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty z dnia 28 października 2011 roku, sygn. akt XIII GNc 5517/11, nakazu zapłaty z dnia 7 listopada 2011 roku o sygn. akt XIII GNc 5521/11, nakazu zapłaty z dnia 7 listopada 2011 roku o sygn. akt XIII GNc 5522/11 oraz w dniu 16 kwietnia 2011 roku w oparciu o tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty z dnia 28 października 2011 roku sygn. akt XIII GNc 5518/11. Sprawy zostały połączone przez Komornika Sądowego w R. do wspólnego rozpoznania.

Prokuratura Apelacyjna pismem z dnia 4 stycznia 2012 roku skierowanym do Sądu Okręgowego w Łodzi przesłała pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomsku z dnia 20 grudnia 2011 roku informujące o zajęciu środków pieniężnych będących przedmiotem zabezpieczenia majątkowego w sprawie AP V Ds. 43/11 przeciwko M. P.. Pismo to wpłynęło do Sądu Okręgowego w Łodzi w dniu 4 stycznia 2012 roku. Jednocześnie Prokuratura Apelacyjna w Łodzi poinformowała Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomsku o przekazaniu zabezpieczenia do dyspozycji Sądu Okręgowego w Łodzi, informując że przedmiotowe zabezpieczenie zostało przekazane do dyspozycji Sądu Okręgowego w Łodzi z chwilą skierowania aktu oskarżenia w dniu 16 grudnia 2011 roku.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Radomsku dokonał zajęcia wierzytelności zabezpieczonych w postępowaniu karnym o sygn. akt AP V Ds. 43/11 przeciwko M. P. kierując zajęcie w dniu 31 stycznia 2012 roku, które zostało doręczone do Sądu Okręgowego w Łodzi w dniu 18 stycznia 2012 roku, zajęcie dotyczyło nakazów zapłaty wydanych w sprawach o sygn. akt XIII GNc 5481/11, XIII GNc 5482/11, XIII GNc 5487/11, XIII GNc 5478/11. Nadto Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Radomsku dokonał zajęcia powyższej wierzytelności pismami z dnia 30 stycznia 2012 roku oraz 31 stycznia 2012 roku kierując pismo do Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawach dotyczących tytułów wykonawczych w postaci nakazu zapłaty z dnia 28 października 2011 roku wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GNc 5519/11, XIII GNc 5522/11, XIII GNc 5499/11, XIII GNc 5478/11. Kolejne zajęcia wierzytelności były kierowane do Sądu Okręgowego w Łodzi pismami z dnia 14 lutego 2012 roku oraz 8 marca i 23 marca 2012 roku.

W dniu 4 stycznia 2012 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi przekazał zażalenie obrońcy M. P. do rozpoznania w ślad za aktem oskarżenia Sądowi Okręgowemu w Łodzi.

Sąd Okręgowy w Łodzi na mocy postanowienia z dnia 20 lutego 2012 roku na podstawie art. 438 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 291 § 1 k.p.k. uwzględnił zażalenie obrońcy M. P., uchylił postanowienie Prokuratora z dnia 16 września 2011 roku i zwrócił oskarżonemu M. P. zabezpieczoną tam kwotę pieniędzy, wskazując w postanowieniu że zabezpieczenie majątkowe wykonania orzeczenia w postępowaniu karnym może nastąpić wyłącznie na mieniu oskarżonego, a pieniądze znalezione w miejscu zamieszkania oskarżonego i zabezpieczone w tym trybie nie należały do niego i tym samym nie były jego mieniem.

Pismem z dnia 21 marca 2012 roku Przewodniczący IV Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w Łodzi przesłał do Prezesa Sądu Okręgowego w Łodzi odpis postanowienia z dnia 20 lutego 2012 roku celem zwrotu zabezpieczenia majątkowego M. P. na konto jego brata S. P., w piśmie wskazano, że konto brata zostało wskazane przez M. P. z uwagi na to, że on sam nie posiada konta osobistego, w związku z czym wnosił o przekazanie kwoty na to właśnie konto. W dniu 16 września 2013 roku została sporządzona notatka urzędowa przez sekretarza sądowego, w której wskazano, że kwota zabezpieczona u skazanego M. P. w wysokości 399.500 zł została zwrócona w dniu 23 marca 2012 roku zgodnie z postanowieniem Sądu z dnia 20 lutego 2012 roku

Pismem z dnia 31 marca 2014 roku Sąd Okręgowy w Łodzi poinformował Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomsku, że zabezpieczenie majątkowe w stosunku do M. P. zostało uchylone i środki zwolnione.

Pismem z dnia 26 marca 2014 roku Sąd Okręgowy w Łodzi poinformował Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomsku, że w postępowaniu sądowym rozpoznawczym sąd zwrócił przedmiot zabezpieczenia i trudno wyjaśnić przyczynę nieprzekazania przedmiotu zabezpieczenia komornikowi, a innej osobie wskazanej w postanowieniu sądu.

Pismem z dnia 22 kwietnia 2014 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Radomsku poinformował A. S. w trybie art. 763 k.p.c., iż stan zadłużenia wierzyciela w sprawach KM 275/12 oraz Km 385/12 na dzień 22 kwietnia 2014 roku równał s się kwocie 444.837,69 zł.

Pismem z dnia 22 kwietnia 2014 roku A. S. wezwał Sąd Okręgowy w Łodzi do zapłaty kwoty 399.500 zł tytułem odszkodowania poprzez nie wykonanie przez Sąd Okręgowy w Łodzi zajęcia wierzytelności. W odpowiedzi na powyższe pismo Prezes Sądu Okręgowego w Łodzi zanegował odpowiedzialność Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi.

W rozważaniach prawnych, Sąd Rejonowy wskazał, że podstawy odpowiedzialności Skarbu Państwa należało poszukiwać w treści art. 417 § 1 k.c., zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Podstawową przesłanką odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu zadań z zakresu władzy publicznej jest ich bezprawność, którą ustawodawca określił w komentowanym przepisie jako zachowanie „niezgodne z prawem". Drugą przesłanką odpowiedzialności jest szkoda. Dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej władz publicznych konieczne jest ustalenie związku przyczynowego pomiędzy szkodą a działaniem – przepis art. 417 k.c. nie zawiera w tej kwestii żadnej regulacji, a tym samym znajdą zastosowanie ogólne reguły dotyczące koncepcji związku przyczynowego – w szczególności ujęte w przepisie art. 361 k.c.

Sąd Rejonowy nie podzielił stanowiska powoda o odpowiedzialności pozwanego z uwagi na fakt, iż powód nie wykazał podstawowej przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa, to jest niezgodności z prawem działania pozwanego.

Brak jest przepisu prawa, który regulowałby sposób postępowania ze środkami zajętymi u oskarżonego, na wypadek upadku zabezpieczenia. Upadek zabezpieczenia uregulowany jest w art. 294 § 1 k.p.k. Może jednak dojść także do uchylenia postanowienia o zabezpieczeniu, co również powoduje upadek dokonanego zabezpieczenia. Konsekwencją upadku zabezpieczenia majątkowego jest obowiązek zwrotu przez organ procesowy zajętych rzeczy ruchomych, w tym pieniędzy. Cofanie skutków zabezpieczenia powinno być dokonywane bez nieuzasadnionej zwłoki (tak T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego Komentarz, LEX).

Żaden przepis Kodeksu postępowania karnego jak również Kodeksu karnego wykonawczego nie wskazuje jakie kroki winny być podjęte, gdy nastąpiło uchylenie zabezpieczenia na skutek ustalenia, że zajęte środki pieniężne nie stanowiły mienia oskarżonego. Sąd karny, stosownie do treści art. 291 § 1 k.p.k., zobowiązany jest ustalić jedynie, czy zabezpieczone mienie było mieniem oskarżonego. Brak jest przepisu prawa nakazującemu sądowi karnemu ustalenie ponad wszelką wątpliwość, do kogo należały zabezpieczone środki, jak również że środki te winny być zwrócone osobie trzeciej, co do której oskarżony twierdził, że stanowiły jej własność. Znamiennym jest również fakt, że przepisu takiego nie wskazał również powód formułując zarzuty wobec pozwanego. W przypadku ustalenia negatywnego, tj. że ustalone środki nie stanowią mienia oskarżonego, brak jest podstawy prawnej do ingerowania w treść stosunku łączącego osobę, u której zajęto środki pieniężne oraz podmiotu, do którego środki należą. W związku z powyższym logicznym było stanowisko Sądu Okręgowego w Łodzi, przy braku jakichkolwiek wskazówek ustawodawcy, że środki pieniężne winny zostać zwrócone osobie, u której je zajęto.

Po drugie zaś, powód nie wykazał związku przyczynowego pomiędzy działaniem Sądu Okręgowego w Łodzi a jego szkodą. Powód nie wykazał, że (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. przysługiwała wierzytelność pieniężna o zwrot kwoty 399.500 zł, ponieważ nie dowiódł, że środki zajęte w postępowaniu karnym u M. P. stanowiły własność dłużnika powoda – (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.. Trzeba zaznaczyć, iż egzekucja może być skierowana jedynie do określonych składników majątku dłużnika, w tym także do wierzytelności i innych praw majątkowych, sposób egzekucji z wierzytelności uregulowany jest w art. 895 k.p.c. i następne k.p.c. W sytuacji braku ustalenia, że środki zajęte w postępowaniu karnym stanowiły własność dłużnika powoda oraz braku obowiązku po stronie sądu ustalenia, do kogo należały zajęte środki, nie istniała wierzytelność, do której mogło być skierowane zajęcie.

Powód wywodził zasadność stanowiska, że środki zajęte u M. P. stanowiły własność (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. z faktu, iż w treści zażalenia skierowanego do Sądu Okręgowego w Łodzi sformułowane zostały twierdzenia o pochodzeniu tych środków. W ocenie powoda, skoro Sąd Okręgowy w Łodzi uchylił dokonane zabezpieczenie, to tym samym potwierdził stanowisko oskarżonego zawarte w treści zażalenia. Sąd Rejonowy nie podzielił powyższej argumentacji. Podkreślenia wymaga, że w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie był związany treścią postanowienia z dnia 20 lutego 2012 roku wydanego przez Sąd Okręgowy w Łodzi, sygn. akt IV K 312/11, jako nie objętego treścią art. 11 k.p.c. Tym bardziej więc nie był związany argumentacją zażalenia, która doprowadziła do uchylenia przedmiotowego zabezpieczenia.

Wbrew stanowisku powoda, Sąd Rejonowy nie był władny oprzeć się jedynie na dokumentach zgromadzonych jedynie w aktach sprawy karnej, z uwagi na zasadę bezpośredniości wyrażoną w art. 235 k.p.c. Zgodnie z treścią art. 235 § 1 k.p.c. postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym chyba że sprzeciwia się temu charakter dowodu albo wzgląd na poważne niedogodności lub niewspółmierność kosztów w stosunku do przedmiotu sporu. Wyłącznie bezpośredni kontakt sądu orzekającego z podmiotami biorącymi udział w postępowaniu oraz rzeczowymi środkami dowodowymi zapewnia temu organowi możliwość poczynienia odpowiednich spostrzeżeń, istotnych dla oceny wiarygodności i mocy dowodów. Zgodnie z wyrażonym w orzecznictwie poglądem dokonanie przez sąd ustaleń faktycznych na podstawie dowodów, które nie zostały w formalny sposób dopuszczone i przeprowadzone na rozprawie, narusza ogólne reguły postępowania dowodowego w zakresie bezpośredniości, jawności, równości stron i kontradyktoryjności (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 sierpnia 2001 r., I PKN 571/00, OSNP 2003, nr 14, poz. 330). Odstępstwa od tej ogólnej reguły, przewidziane w wymienionym przepisie (a odnoszące się wyłącznie do przeprowadzenia poszczególnych środków dowodowych w ramach pomocy sądowej), zdaniem nauki, nie podlegają wykładni rozszerzającej.

W rozpoznawanej sprawie powód nie zgłosił wniosków dowodowych na okoliczność tego, że zabezpieczone u M. P. środki pieniężne stanowiły własność (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.. W szczególności nie został zgłoszony wniosek o przesłuchanie świadków M. P., A. K., A. M. – członków zarządu tejże spółki, którzy mogliby przybliżyć okoliczności, w jakich M. P. znalazł się w posiadaniu zabezpieczonych u niego środków oraz czyją stanowiły własność, w szczególności czy były to środki spółki uzyskane z pożyczki od podmiotu trzeciego. Tym samym, w ocenie Sądu, brak jest podstaw do przyjęcia, że powód udowodnił, że zabezpieczone u M. P. środki pieniężne były tożsamymi środkami uzyskanymi z pożyczki od podmiotu trzeciego. U oskarżonego M. P. mogły bowiem znajdować się zupełnie inne środki aniżeli pochodzące z pożyczki, która notabene była czynnością nieważną. Jedynie ubocznie warto wskazać, że zgodnie z zasadami reprezentacji ujawnionymi w KRS tejże spółki, w przypadku zarządu wieloosobowego do składania oświadczeń w imieniu spółki w przypadku, gdy czynność skutkowała zaciągnięciem zobowiązania o wartości przewyższającej 100.000 zł wymagane było współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Pożyczka podpisana została natomiast z ramienia pożyczkobiorcy jedynie przez A. M., który nie mógł skuteczne zaciągać zobowiązań w imieniu spółki na kwotę 400.000 zł. Wyjaśnienia wymagało zatem, czy rzeczywiście środki uzyskane z pożyczki, jako czynności nieważnej, zasiliły majątek spółki, a następnie zostały przekazane M. P.. Jest to okoliczność o tyle istotna, że M. P. początkowo wcale nie twierdził, że były to środki spółki – dłużnika powoda, ale jego wspólnika A. M..

W ocenie Sądu, nawet gdyby opierać się jedynie na dowodach zgromadzonych w postępowaniu karnym, dowody te nie potwierdziły jednoznacznie, do kogo należały środki zabezpieczone u oskarżonego M. P.. W tym miejscu warto przypomnieć treść protokołów sporządzonych w postępowaniu karnym. W dniu zajęcia 12 września 2011 roku w protokole znalazła się adnotacja, że zabezpieczone pieniądze zostały pożyczone, tj. przekazane przez wspólnika M. A. M. w piątek 9 września 2011 roku na rozwój firmy (...). Z kolei w protokole przesłuchania oskarżonego M. P. z dnia 16 września 2011 roku znalazł się zapis, że zabezpieczone pieniądze należały do wspólnika A. M., który przywiózł je M. P. w piątek przed zatrzymaniem. M. P. będąc przesłuchiwanym tego dnia dwukrotnie wskazywał, że zabezpieczone pieniądze należały do A. M.. W kontekście treści powyższych protokołów, wątpliwości budziło stanowisko powoda, który jednoznacznie twierdził, że pieniądze zabezpieczone u oskarżonego M. P. należały do spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., podczas gdy członek zarządu tej spółki – oskarżony M. P. w dniu zabezpieczenia środków, jak również będąc przesłuchiwanym w dniu 16 września 2011 roku nie wspomniał o tym, że środki te stanowiły własność spółki, we władzach której zasiadał. Argumentacja ta pojawiła się dopiero na etapie zażalenia wniesionego od postanowienia z dnia 16 września 2011 roku. Już tylko pobieżna analiza akt postępowania karnego poddaje w wątpliwość twierdzenie powoda, jakoby zajęte środki w postępowaniu karnym u M. P. stanowiły własność jego wierzyciela, skoro członek zarządu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. nawet nie twierdził, że były to środki spółki, ale środki wspólnika A. M.. W konsekwencji z treści postanowienia z dnia 20 lutego 2012 roku, sygn. akt IV K 312/11, wynikało jedynie, iż Sąd Okręgowy uchylił zabezpieczenie ponieważ pieniądze znalezione w miejscu zamieszkania oskarżonego i zabezpieczone w tym trybie nie należały do niego i tym samym nie były jego mieniem. Sąd Okręgowy w Łodzi nie ustalił do kogo należały zajęte u oskarżonego środki, ponieważ nie był do tego zobowiązanym.

W kontekście powyższych rozważań bezzasadnym były wnioski dowodowe pozwanego zawarte w odpowiedzi na pozew. W ocenie Sądu Rejonowego, fakt że została zawarta pożyczka pomiędzy (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. o „ (...)” z siedzibą w L., na mocy której ta ostatnia spółka pożyczyła (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. kwotę 400.000 zł nie przesądzał, że były to te same pieniądze zajęte u oskarżonego M. P. w dniu 12 września 2011 roku. Umowa pożyczka w dniu 9 września 2011 roku istotnie mogła być zawarta, niemniej jednak nie przesądza to o zasadności stanowiska powoda. W konsekwencji Sąd Rejonowy oddalił wnioski dowodowe pozwanego o przesłuchanie w charakterze świadka P. M. na okoliczność stanu majątkowego firmy (...) w dniu 9 września 2011 roku, a zwłaszcza czy miała ona możliwości finansowe do udzielenia pożyczki w tym dniu na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., ponieważ stan wypłacalności spółki (...) pozostawał bez znaczenia dla rozpoznania niniejszej sprawy. Podobnie jako indyferentny prawnie należało uznać wniosek pozwanego o zobowiązanie do przedstawienia sprawozdania finansowego prowadzonej działalności gospodarczej w 2011 roku. Oddaleniu podlegał również wniosek dowodowy o zobowiązanie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. do przedstawienia dokumentu potwierdzającego fakt zarejestrowania umowy pożyczki oraz opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy z dnia 9 września 2011 roku ponieważ czynności te nie wpływały na to, czy pieniądze w dniu 9 września 2011 roku zostały przekazane, bez względu na ważność umowy pożyczki. Analogicznie należało ocenić wniosek dowodowy o zobowiązanie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. do przedstawienia dokumentu potwierdzającego fakt zarejestrowania umowy przechowania oraz opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych.

Reasumując, wobec nie udowodnienia podstawowych przesłanek odpowiedzialności pozwanego, tj. bezprawnego działania pozwanego oraz braku związku przyczynowego pomiędzy działaniem pozwanego a szkodą powoda, Sąd Rejonowy powództwo oddalił.

W konsekwencji oddalenia powództwa, powód jako przegrywający sprawę na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. winien zwrócić pozwanemu koszty procesu, które obejmowały wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł powód, zarzucając mu naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wybiórczą i dowolną w miejsce swobodnej ocenę materiału dowodowego poprzez:

a) odmowę dania wiary dokumentom złożonym w postępowaniu karnym (sygn. akt Ap. V Ds. 43/11, IV K 312/11) wraz z zażaleniem obrońcy podejrzanego M. P.;

b) danie wiary jedynie niektórym wyjaśnieniom M. P. w zakresie, do kogo należały środki pieniężne zabezpieczone w postępowaniu karnym przeciwko M. P.;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń faktycznych odmiennych od faktów przyznanych przez pozwanego w zakresie podmiotu, do którego należały środki zabezpieczone w postępowaniu karnym przeciwko M. P. i zajęte przez komornika sądowego;

- art. 417 k.c. poprzez jego nieuzasadnione zastosowanie, w sytuacji gdy odpowiedzialność pozwanego należy oprzeć na art. 415 k.c.;

- art. 415 k.c. poprzez jego niezasadne niezastosowanie i przyjęcie jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia jedynie art. 417 k.c.

W oparciu o powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych za postępowanie przed Sądem pierwszej i drugiej instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie prawidłowo zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Apelujący stoi na stanowisku, że wskutek dokonanych przez Komornika Sądowego R. T. zajęć komorniczych środków zabezpieczonych w postępowaniu karnym sygn. akt AP V Ds. 43/11 przeciwko M. P., dłużnik zajętej wierzytelności, tj. Sąd Okręgowy w Łodzi winien przekazać te środki Komornikowi Sądowemu. Błędnym był natomiast, z punktu widzenia apelującego, ich zwrot M. P., który twierdził, że środki te do niego nie należą.

Dokonując omawiania zarzutu apelacyjnego polegającego w istocie na naruszeniu przepisów prawa procesowego poprzez dokonanie dowolnej w miejsce swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającego na odminnej ocenie materiału dowodowego, należy podnieść wbrew zarzutom skarżącego, że Sąd Rejonowy nie naruszył art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie wadliwej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Przy ocenie materiału dowodowego sądowi przysługuje bowiem swoboda zastrzeżona treścią powołanego wyżej przepisu. W razie tylko pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego, może mieć miejsce skuteczne kwestionowanie tej swobody oceny dowodów. Tego rodzaju uchybień nie sposób się dopatrzyć w stanowisku Sądu I instancji. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy zostały również przez niego w prawidłowy sposób ocenione pod względem materialnoprawnym. Zarzuty apelacji naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego w postaci dokumentów złożonych w toku postępowania karnego (sygn. akt Ap. V Ds. 43/11, IV K 312/11), m.in. protokołu tymczasowego zajęcia mienia ruchomego z 12 września 2011 r. oraz protokołu przesłuchania podejrzanego M. P. z dnia 16 września 2011 r., a także zażalenia obrońcy podejrzanego M. P. i wskutek tego brak ustalenia, że zajęta kwota stanowiła własność spółki (...) Sp. z o.o. w Ł. są niezasadne.

Wbrew powyższemu stanowisku, należy zauważyć, że ww. dokumenty nie pozwalały w istocie na ustalenie, że zabezpieczone środki pieniężne były własnością spółki (...). Jakkolwiek bowiem, z dokumentów tych jednoznacznie wynika, że nie należały one do M. P., to jednak nie można na ich podstawie przyjąć, że należały do spółki (...), a to wobec rozbieżności między wyjaśnieniami M. P. zawartymi w protokołach tymczasowego zajęcia oraz jego przesłuchania w charakterze podejrzanego, a załączoną do zażalenia umową pożyczki. Znamienne jest, że ani razu M. P. nie zeznał, że zabezpieczone pieniądze stanowią własność spółki (...), i tak do protokołu zajęcia mienia z dnia 12.09.2011r. oświadczył, że zabezpieczone pieniądze przekazał mu jego wspólnik A. M. na rozwój firmy (...), zaś w protokole przesłuchania podejrzanego z dnia 16.09. 2011r. podał, że pieniądze są jego wspólnika A. M. zamieszkałego w P..

Wobec ustalenia przez Sąd, że kwota zabezpieczonych środków pieniężnych nie stanowiła mienia M. P., prawidłowym było działanie pozwanego Sądu Okręgowego w Łodzi polegające na ich zwrocie M. P., mimo dokonanego zajęcia.

Powód nie wykazał, że (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. przysługiwała wierzytelność pieniężna o zwrot kwoty 399.500 zł, ponieważ nie dowiódł, że środki zajęte w postępowaniu karnym u M. P. stanowiły własność dłużnika powoda – (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.. W sytuacji braku ustalenia, że środki zajęte w postępowaniu karnym stanowiły własność dłużnika powoda oraz braku obowiązku po stronie sądu ustalenia, do kogo należały zajęte środki, nie istniała wierzytelność, do której mogło być skierowane zajęcie.

Wskazać w tym miejscu należy, że zajęcia komornicze wierzytelności zabezpieczonych w postępowaniu karnym nastąpiły kolejno w dniach: 18 stycznia 2012 r., a następnie pismami z dnia 30 stycznia 2012 r., 31 stycznia 2012 r., 14 lutego 2012 r. oraz 8 i 23 marca 2012 r. Natomiast, pozwany Sąd Okręgowy w Łodzi, w związku z zażaleniem obrońcy M. P. z dnia 10 listopada 2011 r. na postanowienie o zabezpieczeniu z dnia 16 września 2011 r., rozpoznawał czy dokonane zabezpieczenie nastąpiło na mieniu M. P., nie ustalał do kogo zabezpieczone środki należały. Postanowieniem z dnia 20 lutego 2012 r. uwzględnił zażalenie i uchylił powyższe postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym, po czym zwrócił środki pieniężne M. P. w dniu 23 marca 2012 r., czyli osobie u której środki te zostały zabezpieczone.

Według zaś art. 291 § 1 k.p.k., Sąd karny zobowiązany jest ustalić, czy zabezpieczone mienie było mieniem oskarżonego. Brak jest przepisu prawa nakazującemu sądowi karnemu ustalenie ponad wszelką wątpliwość, do kogo należały zabezpieczone środki, jak również że środki te winny być zwrócone osobie trzeciej, co do której oskarżony twierdził, że stanowiły jej własność. W przypadku ustalenia, że zabezpieczone środki nie stanowią mienia oskarżonego, brak jest podstawy prawnej do ingerowania w treść stosunku łączącego osobę, u której zajęto środki pieniężne oraz podmiotu, do którego środki należą.

W związku z powyższym prawidłowym było działanie Sądu Okręgowego w Łodzi, przy braku jakichkolwiek wskazówek ustawodawcy, polegające na zwrocie środków pieniężnych osobie, u której je zajęto w przypadku ustalenia, że środki te nie stanowią jej mienia.

Reasumując uznać należy, że w sprawie niniejszej nie wykazano podstawowej przesłanki odpowiedzialności pozwanego opartej na art. 417 k.c., tj. niezgodności jego działania z prawem.

Odnośnie zaś zarzutu apelującego zastosowania w sprawie niniejszej do oceny odpowiedzialności pozwanego art. 417 k.c. zamiast art. 415 k.c., Sąd Okręgowy wskazuje na prawidłowość zastosowanej podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Przepis art. 417 k.c.

tworzy samodzielną i wyłączną podstawę odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa i innych podmiotów za „szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej”, tj. za wszystkie niezgodne z prawem działania i zaniechania przy wykonywaniu tej władzy. Przepis ten nie tylko statuuje zasadę odpowiedzialności za szkody wyrządzone przy realizacji czynności o charakterze władczym, ale także zawiera wszelkie elementy niezbędne dla rekonstrukcji normy prawnej określającej tę odpowiedzialność. Zawiera więc wszelkie przesłanki tej odpowiedzialności oraz ustala zakres podmiotowy stosunku obligacyjnego, który powstaje z mocy ustawy w momencie wyrządzenia szkody przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Sfera wykonywania władzy publicznej ( imperium) obejmuje stosunki prawne, w których państwo lub jednostka samorządu terytorialnego występuje w pozycji nadrzędnej, mogąc jednostronnie władczo kształtować prawa lub obowiązki innego podmiotu i stosować środki przymusu w celu zapewniania realizacji tych praw lub obowiązków.

Skoro, w sprawie niniejszej powód dochodził odszkodowania za brak wykonania przez pozwanego Sąd Okręgowy w Łodzi zajęcia komorniczego środków zabezpieczonych w postępowaniu karnym sygn. akt AP V Ds. 43/11 przeciwko M. P., to niewątpliwie było to związane z wykonywaniem władzy publicznej.

Ciężar udowodnienia podstawowych przesłanek odpowiedzialności pozwanego, tj. bezprawnego działania pozwanego i związku przyczynowego pomiędzy działaniem pozwanego a szkodą powoda spoczywał na powodzie i należy uznać, że nie sprostał temu obowiązkowi.

Ponadto na marginesie należy wskazać, że powód nie udowodnił również poniesionej przez siebie szkody. Powód uznał, że do jej wykazania wystarczą same twierdzenia, że na skutek nie przekazania przez pozwanego Komornikowi zajętej wierzytelności poniósł szkodę. Powód nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność jaki był los postępowań egzekucyjnych przeciwko dłużnikowi powoda, czy postępowania były bezskuskuteczne i z jakich powodów.

Mając wszystko powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako nieuzasadnioną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty poniesione przez pozwanego w tym postępowaniu złożyło się jedynie wynagrodzenie jego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 ust. 1 i 2 oraz § 6 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (tj. Dz.U. z 2013 r. poz. 490).