Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski

Sędziowie:SSA Janina Kacprzak

SSA Iwona Szybka (spr.)

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2013 r. w Łodzi

sprawy A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniu,

na skutek apelacji A. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 24 września 2012 r., sygn. akt: VIII U 3119/12;

1.  oddala apelację;

2.  przekazuje wniosek A. B. o objęcie obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi i dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia 11 lipca 2012 r. organowi rentowemu jako właściwemu do jego rozpoznania.

Sygn. akt III AUa 1666/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 czerwca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. B. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 10.02.2012r

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 września 2012r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach:

A. B. urodziła się (...). Ukończyła studia 2.07.2012. Nie ma przygotowania zawodowego plastycznego. Wnioskodawczyni nie jest mężatką. Przed datą zgłoszenia działalności gospodarczej nie pracowała zawodowo, nie była objęta ubezpieczeniem społecznym, nie posiadała swoich dochodów, była na utrzymaniu rodziców. Ojciec wnioskodawczyni jest osobą czynną zawodowo, matka nie pracuje. Od dnia 10.02.2012r. wnioskodawczyni zarejestrowała prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie wpisu do ewidencji. Jako przedmiot działalności zgłosiła produkcja odzieży i dodatków do odzieży. W związku z zamierzoną działalnością gospodarczą wnioskodawczyni nie otworzyła rachunku bankowego, na który miałyby wpływać ewentualne przychody, nie otworzyła rachunku telefonicznego dla firmy. Wnioskodawczyni korzystała z pomieszczenia znajdującego się w domu rodziców, w piwnicy o powierzchni około 20 m. kw. Maszynę do szycia otrzymała od matki ojca na osiemnaste urodziny. Manekin był w domu rodziców. Wnioskodawczyni zgłosiła się od dnia 10.02.2012r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych emerytalnego, rentowego i chorobowego, oraz ubezpieczenia zdrowotnego i do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego - jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. Za miesiące od lutego do maja 2012r. wnioskodawczyni złożyła dokumenty rozliczeniowe. Za luty 2012r. wnioskodawczyni obliczyła i rozliczyła składki na ubezpieczenie społeczne od podstawy wymiaru 5889, 66 złotych. Za marzec i kwiecień 2012r. obliczyła i rozliczyła składki na ubezpieczenie społeczne od podstawy wymiaru 8540 zł. Za maj 2012r. od kwoty 3856, 77 zł, proporcjonalnie zmniejszonej w związku z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 15.05 do 10.07.2012r. Wnioskodawczyni była płatnikiem zryczałtowanego podatku dochodowego. W okresie 23-25 kwietnia 2012r. wnioskodawczyni przebyła zabieg chirurgiczny usunięcia polipa kanału odbytu. Zabieg przeprowadzony był się w G., gdyż w Ł. był zbyt długi termin oczekiwania, a wnioskodawczyni bardzo cierpiała, i odczuwała bardzo silne bóle. Załączony do akt ZUS - list intencyjny z dnia 6.04.2012r. nie został wysłany przez wnioskodawczynię. Od dnia 15.05.2012r. wnioskodawczyni złożyła zaświadczenie o niezdolności do pracy w związku z ciążą - do 10.07.2012r. Do akt sprawy wnioskodawczyni złożyła rachunek z dnia 2.07.2012r. - w okresie zwolnienia lekarskiego. Sąd Okręgowy ustalił, że podejmując działalność gospodarczą wnioskodawczyni wiedziała, ze jest w ciąży, ponieważ ostatnią miesiączkę, przed podjęciem działalności gospodarcze, miała 28.12.2011 r. W dniu 10.02.2012r. znajdowała się w 7 tygodniu ciąży. Ustalając stan faktyczny Sąd Okręgowy oparł się na dokumentach załączonych do akt sprawy, aktach ZUS, zeznaniach świadka M. B. - matki wnioskodawczyni, oraz wnioskodawczyni. Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni, że rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej, bo brak jakichkolwiek oznak przygotowania do prowadzonej działalności. Podniesiony przez wnioskodawczynię argument, że nie zbierała rachunków, dla potwierdzenia poniesionych kosztów, bo rozliczała się ryczałtowo, zdaniem Sądu I instancji, nie zasługiwał na wiarę, gdyż takie rachunki zbierała od lipca 2012r., choć nie zmieniła sposobu rozliczeń dochodowych i przedstawione rachunki nie dotyczą tylko okresu - po zakończeniu zwolnienia lekarskiego, ale także w trakcie jego pobierania. Rachunki dotyczą okresu po przeprowadzonym zabiegu w kwietnia 2012r., co pozwala na przyjęcie uprawnionego wniosku, że po tym że zabiegu wnioskodawczyni poczuła się lepiej i mogła podjąć działalność. Na taką wersję wskazują nadto zeznania świadka matki wnioskodawczyni, która w lipcu i sierpniu faktycznie pomagała wnioskodawczyni. Okoliczność, że list intencyjny ( k. 23) nie został wysłany prowadzi do wniosku, że to nie jej intencje odzwierciedla i nie stanowi dowodu podjęcia przez wnioskodawczynię jakiejkolwiek działalności przygotowującej do podjęcia działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni nie posiada potwierdzenie ewentualnych zakupów materiałów, narzędzi do pracy.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za bezzasadne. Powołał się na treść art. 68 pkt l lit. a) i art. 83 ust. l pkt 2 w związku z art. 109 Ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Podniósł, że z dokonanych na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodnego ustaleń wynika, że wnioskodawczyni nie podjęła i nie wykonywała działalności gospodarczej od 10 lutego 2012r. Przed rozpoczęciem działalności wnioskodawczyni była jeszcze studentką, nie była czynna zawodowo, więc nie posiadała zaplecza logistycznego, a mimo to nie podjęła żadnych czynności przygotowawczych. Nie założyła rachunku bankowych, nie otworzyła rachunku telefonicznego i argument, podniesiony przez wnioskodawczynię, że nie zbierała rachunków, dla potwierdzenia poniesionych kosztów, bo rozliczała się ryczałtowo, zdaniem Sądu I instancji, nie zasługuje na wiarę, gdyż takie rachunki zbierała od lipca 2012r., choć nie zmieniła sposobu rozliczeń fiskalnych i przedstawione rachunki nie dotyczą tylko okresu po zakończeniu zwolnienia lekarskiego, ale także podasz jego trwania. Wnioskodawczyni nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów prowadzania rozmów przez Internet, negocjacji z potencjalnymi kontrahentami. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 2.07.2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. nr 137 póz. 1807 z późn. zm) działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawania i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Warunek ciągłego i zorganizowanego działania wynika także z ustawy z dnia 19.11.1999r. prawo działalności gospodarczej (Dz. U. nr 101 póź. 1178 z późn. zm). Przedsiębiorca, będący osoba fizyczną może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 6 ust. l pkt 5 i art. 12 ust. l cyt. ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowym. Obowiązek ten powstaje z chwilą podjęcia działalności gospodarczej, a ustaje z datą zaprzestania prowadzenia tej działalności - art. 13 ust. 4 cyt. Ustawy. Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt l cyt. Ustawy za osobę prowadząca działalność gospodarczą uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarcza na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Wnioskodawczyni nie skorzystała z możliwości preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne dla osób, które po raz pierwszy rozpoczęły prowadzenie działalności gospodarczej — wynoszące 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, gdyż chciała być ubezpieczoną na wysoką kwotę.

Apelację od powyższego wyroku wniosła A. B..

Zarzuciła naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodów, w tym w szczególności: - zeznań świadka M. B. i wnioskodawczyni, iż w okresie od dnia 10 lutego 2012 roku do lipca 2012 roku Pani A. B. nie podejmowała żadnych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej

- przyjęcie, iż brak gromadzenia rachunków z wcześniejszego okresu to jest od lutego do lipca 2012 roku świadczy o braku prowadzenia działalności gospodarczej przez wnioskodawczynię, mimo że rozlicza się ona ryczałtowo.

2) art. 316 § l k.p.c. poprzez oddalenie odwołania w całości, mimo że z ustaleń poczynionych

przez Sąd I instancji wynika, że nie kwestionuje on prowadzenia działalności gospodarczej przez wnioskodawczynię od lipca 2012 roku.

Apelująca wniosła o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku przez zmianę decyzji i ustalenie, że A. B. jako prowadząca pozarolniczą działalność podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od 10 lutego 2012 roku oraz podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 10 lutego 2012 roku,

2)  zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania
w obydwu instancjach.

W uzasadnieniu podniosła, że na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego nie można wnioskować, że nabycie towarów do produkcji miało miejsce dopiero latem 2012 roku. Ponadto z materiału tego wynika, że A. B. rachunków nie zbierała, bowiem nie były jej one potrzebne do celów podatkowych i dopiero w toku kontroli przeprowadzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych dowiedziała się, że z faktem ich posiadania organ nierozerwalnie wiąże swoje ustalenia w zakresie prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, toteż zaczęła je gromadzić. Odnośnie stanu zdrowia wnioskodawczyni przed wykonaniem zabiegu w szpitalu w G. w kwietniu 2012 roku, to A. B. wyjaśniła, że jej stan zdrowia nie przeszkadzał w prowadzeniu działalności gospodarczej - przygotowywaniu wykrojów czy szyciu wzorów odzieży do zaoferowania kontrahentom, bowiem zaopatrzyła się w specjalną poduszkę niwelującą dolegliwości związane z polipem.

Apelująca powołała się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005 roku ( I UK 80/05), postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 roku (II UK 111/2003), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011 roku ( II UK 51/11) oraz na wyrok Sądu Apelacyjny w Białymstoku z dnia 17 grudnia 2003 roku (III AUa 1531/2003, OSAB 2004/1, str. 51). Jaj zdaniem ubezpieczona już począwszy od 10 lutego 2012 roku podjęła czynności zmierzające do osiągania przez nią przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej. W domu, w którym mieszka, została zorganizowana jej pracownia, wyposażona w maszynę do szycia, stół do projektowania - wykonany przez ojca Pani A. B., manekin krawiecki, wieszaki na gotową już odzież czy narzędzia do ręcznego wyrobu biżuterii i elementy do jej wykonania. Wnioskodawczyni zgromadziła materiały niezbędne do wykonania projektów odzieży, w tym między innymi tkaniny, nici. Rozpoczęła projektowanie odzieży, przygotowując wykroje, a następnie szyjąc wzory zaprojektowanych ubrań.

Uzasadniając zarzut naruszenia art. 316 kpc apelująca wskazała, że biorąc pod uwagę poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, winien On był przynajmniej częściowo zmienić zaskarżoną decyzję, ustalając, że Pani A. B. podlega ubezpieczeniom społecznym (obowiązkowym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu) w okresie czasu od 11 lipca 2012 roku.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu albowiem Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Apelacja nie wnosi nic nowego do sprawy. Podnosi te same argumenty, które podnoszone były przed Sądem I instancji i do których Sąd ten ustosunkował się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Nietrafny jest zarzut naruszenia prawa procesowego art. 233 kpc.

Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, że A. B. rozpoczęła z dniem 10 lutego 2012r. prowadzenie działalności gospodarczej. Świadczy o tym jej stan zdrowia, a także brak jakichkolwiek dowodów na okoliczność zakupu materiałów, sprzętu, narzędzi, czy też podejmowania innych czynności przygotowawczych zmierzających do wykonywania działalności gospodarczej o profilu zgłoszonym do ewidencji. Brak też dowodów na wykonywanie działalności opisanej w zgłoszeniu do ewidencji w sposób ciągły i zorganizowany od dnia 10 lutego 2012r.

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że A. B. nie miała zamiaru faktycznego prowadzenia działalności od dnia 10 lutego 2012r. Tym też należy tłumaczyć brak jakichkolwiek dowodów, które w sposób obiektywny potwierdziłyby, że od dnia 10 lutego 2012r. A. B. prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą. Z zeznań ubezpieczonej złożonych na rozprawie w dniu 24 września 2012r. wynika, że od 23 do 25 kwietnia 2012r. ubezpieczona była w szpitalu w G. w celu przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego usunięcia polipa odbytu. „Zabieg poprzedzony był bardzo silnym bólem. Trwał kilka miesięcy. Wybrałam szpital w G., gdyż w Ł. musiałabym bardzo długo czekać na zabieg. Poczułam się lepiej na przełomie lipca i sierpnia 2012r. Półtora miesiąca do dwóch miesięcy przed zabiegiem czułam bardzo silne bóle. Polip był bardzo duży.” Tak opisany przez samą ubezpieczoną jej stan zdrowia niewątpliwie nie pozwalał na wykonywanie działalności gospodarczej polegającej na wielogodzinnym szyciu, czy też projektowaniu odzieży. Nie przekonywująca jest argumentacja przeciwna oparta na twierdzeniu, że specjalna poduszka umożliwiała te czynności. W ocenie Sądu Apelacyjnego w chwili zgłaszania działalności gospodarczej do ewidencji wnioskodawczyni wiedziała, że działalności tej nie podejmie i nie miała zamiaru jej z tym dniem podejmować. W dniu 10 lutego 2012r. wnioskodawczyni wiedziała już, że jest w ciąży i cierpiała na dolegliwości związane z polipem. Zgłoszenie działalności gospodarczej do ewidencji niewątpliwie podyktowane było chęcią uzyskania w przyszłości świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a nie wolą prowadzenia tej działalności już od 10 lutego 2012r. W tym czasie wnioskodawczyni była studentką ostatniego roku studiów. Przygotowywała się do obrony pracy magisterskiej. Nie mając żadnego doświadczenia zawodowego, ani odbiorców swoich wyrobów, wskazała bardzo wysoką podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, choć dla osób takich jak ona ustawodawca przewidział preferencyjna stawkę na te ubezpieczenia, co jest zrozumiałe jeśli weźmie się pod uwagę ryzyko, które zawsze takiej działalności na początku towarzyszy. W ocenie Sądu Apelacyjnego brak też wiarygodnych dowodów na okoliczność wykonywania czynności przygotowawczych do rozpoczęcia działalności, jak chociażby przygotowanie lokalu, zakup sprzętu. Z zeznań wnioskodawczyni wynika, że maszyny do szycia i manekina miała już w domu. Zatem nie podjęła czynności związanych z ich zakupem. Lokalu także nie poszukiwała i nie wyposażała. Powyższe okoliczności w powiązaniu z brakiem jakichkolwiek dowodów na zakup materiałów i narzędzi potrzebnych do wykonywania działalności gospodarczej, prowadzą do jednoznacznego wniosku, że A. B. nie rozpoczęła działalności gospodarczej z dniem 10 lutego 2012r. Nie zmieniają tej oceny załączone przez wnioskodawczynię do akt sprawy zdjęcia, ponieważ nie wiadomo kiedy zostały one wykonane. Podobnie jak nie zmieniają tej oceny załączone do akt sprawy rachunki, ponieważ najwcześniejsze pochodzą z lipca 2012r. A. B. przebywała na zwolnieniu lekarskim od 15 maja 2012r. do 10 lipca 2012r. Pierwszy rachunek przedstawiony Sądowi nosi datę 2 lipca 2012r. i jest na zakup materiału, z którego szyta była odzież. Pierwszy rachunek na zakup dodatków jest z 13 lipca 2012r., a pierwszy rachunek na sprzedaż uszytych wyrobów jest z sierpnia 2012r. Wbrew sugestiom apelującej, brak dowodów na okoliczność, że od 10 lutego 2012r. gromadziła ona materiały potrzebne do wykonania projektów odzieży i organizowała pracownię. Okazuje się bowiem, że manekin i maszyny do szycia w domu były, pomieszczenie też, a twierdzenie, że w tym czasie został wykonany stół krawiecki i kupione materiały, jak nici i tkaniny, pozostaje twierdzeniem gołosłownym. Wnioskodawczyni reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie zaoferowała sądowi żadnych dowodów, które w sposób obiektywny potwierdzałyby stanowisko wnioskodawczyni, jak chociażby zeznania osób, od których kupowała materiał, czy dodatki, skoro nie gromadziła, jak twierdzi, rachunków.

W aspekcie całego zebranego w sprawie materiału dowodowego niewiarygodne są zeznania A. B., że z dniem 10 lutego rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej, która swoim zasięgiem obejmuje także czynności przygotowawcze. Jakkolwiek zgodzić należy się ze stanowiskiem apelującej, że na prowadzenie działalności gospodarczej składają się też czynności przygotowawcze, zmierzające do późniejszego zaistnienia czynności gospodarczych. Jednakże w niniejszej sprawie problem polega na tym, że materiał dowodowy nie pozwala na dokonanie ustaleń, że takie czynności wnioskodawczyni od dnia 10 lutego 2012r. podjęła, wykonywała. Zatem oznacza to, że od 10 lutego 2012r. wnioskodawczyni nie prowadziła działalności gospodarczej. W ocenie, czy zostały podjęte czynności zmierzające bezpośrednio do rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej należy uwzględniać wszystkie okoliczności sprawy, w tym także zamiar ( wolę) osoby prowadzącej działalność gospodarczą. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.11.2005, I UK 80/05, Legalis; z 24.05.2012, II UK 259/11, Legalis;) Samo formalne zarejestrowanie działalności gospodarczej ma znaczenie w sferze dowodowej, lecz samo w sobie nie przesądza podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, gdyż decydujące znaczenie ma dla istnienia tego obowiązku ma faktyczne prowadzenie działalności, a nie posiadanie uprawnień do jej prowadzenia. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 lutego 2009r., II UK 207/08, LEX 736738).

Powyższe oznacza, że nie została spełniona przesłanka z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a więc A. B. nie podlega od dnia 10 lutego 2012r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Nietrafny okazał się zarzut naruszenia art. 316 kpc.

Organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję w dniu 28 czerwca 2012r. Decyzja ta stanowi, że A. B. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 10 lutego 2012r. W apelacji skarżąca, powołując się na ustalenia Sądu Okręgowego dokonane w toku postępowania sądowego, wniosła o objęcie jej ubezpieczeniami społecznymi i dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od 11 lipca 2012r. To żądanie apelującej nie było dotąd rozpoznane przez organ rentowy. Jest to oczywiste jeśli zważy się na treść zaskarżonej decyzji i treść odwołania, które kwestionuje datę wyłączenia z ubezpieczenia, a więc 10 lutego 2012r. Zgodnie z treścią art. 477 ^{( 10 )}§ 2 kpc jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nie rozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu. Niewątpliwie żądanie zawarte w apelacji o objęcie ubezpieczeniami społecznymi i chorobowym od 11 lipca 2012r. jest nowym żądaniem, dotychczas nierozpoznanym przez organ rentowy wobec czego na podstawie art. 477 ^{( 10 )}§ 2 kpc zostało przekazane organowi rentowemu do rozpoznania. ( por. Postanowienie Sądu z 2012-01-26, I UK 310/11, Opubl: Legalis; Wyrok Sądu Najwyższego z 2011-04-05, III UK 106/10 Opubl: Legalis; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 2012-06-14, III AUa 28/12, Opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Łodzi rok 2012, Nr 2, poz. 17).