Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił wnioskodawczyni Z. R. (1) prawa do emerytury z uwagi na to, że nie udowodniła 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. (decyzja – k 13 pliku III akt ZUS)

W dniu 8 czerwca 2015 roku wnioskodawczyni odwołała się od powyższej decyzji wskazując, że w całym okresie swego zatrudnienia w Zakładach (...) – w latach 1977 – 2003 pracowała w warunkach szczególnych, a zaliczono jej tylko część z tego okresu. (odwołanie k- 2)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 30 czerwca 2015 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji - wskazując, że wnioskodawczyni nie przedłożyła świadectwa pracy potwierdzającego pracę w warunkach szczególnych w okresie od 25 kwietnia 1977 roku do 22 października 1983 roku w (...). (odpowiedź na odwołanie k- 3)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Z. R. (1) urodziła się w dniu (...). (niesporne)

W okresie od dnia 25 kwietnia 1977 roku do 26 października 1984 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładach (...) (następnie (...) S.A. w upadłości), początkowo na stanowisku pomocy przędzarza, od 2 stycznia 1981 roku – na stanowisku przędzarza, zaś od 1 września 1981 roku – na stanowisku łączniarki (zgrzeblarki). (wniosek o przeszeregowanie z 18 maja 1979 roku i z 2 stycznia 1981 roku – k 27, z dnia 7 września 1981 roku – k 28 odw., przesłuchanie wnioskodawczyni – zapis przebiegu rozprawy – 00:41:12 nagrania – płyta CD k 51)

W okresie od 23 października 1983 roku do 22 października 1985 roku korzystała z urlopu wychowawczego. (świadectwo pracy k 13 pliku II akt ZUS)

W okresie tego zatrudnienia wnioskodawczyni w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę pomocy prządki i prządki - pracowała w hali na przędzalni, gdzie obciągała kopki z nitek przy maszynie. Jedną ręką wyciągała z worka przywiązanego do brzucha cewki, nakładała je na szpule na maszynie, a drugą ręką wyciągała kopki – cewki z nawiniętą nicią. Po nawinięciu cewek w kopki odkładała je do dużego wózka. W okresie tym nie wykonywała pracy brakarza ani krojczego. W zakładach (...) niczego się nie kroiło, praca odbywała się w przędzalni. Braki ścinało się w hali produkcyjnej, pod ścianą. (zeznania świadka T. Z. – zapis protokołu rozprawy 00:21:16 nagrania – płyta CD k 51, zeznania świadka W. S. - zapis protokołu rozprawy 00:32:13 nagrania – płyta CD k 51, przesłuchanie wnioskodawczyni - zapis protokołu rozprawy 00:41:12 nagrania – płyta CD k 51)

Jako zgrzeblarz wnioskodawczyni pracowała przy maszynie na czesalni, która rozdzielała bawełnę. Jak się zerwala taśma to musiała ją skręcić. (przesłuchanie wnioskodawczyni - zapis protokołu rozprawy 00:41:12 nagrania – płyta CD k 51)

Następnie w okresie od 4 listopada 1985 roku do 23 listopada 2003 roku Z. R. (1) była ponownie zatrudniona w (...) S.A. w upadłości w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy, przy czym początkowo wykonywała pracę przędzarza – pomocy, od 2 listopada 1992 roku – zgrzeblarza, od 1 października 1994 roku – ponownie pracę przędzarza – pomocy, a następnie – od 31 marca 1998 roku – ponownie zajmowała stanowisko zgrzeblarza, przy czym w okresie od 27 października 1990 roku do 1 listopada 1992 roku wykorzystywała urlop wychowawczy. Cały okres efektywnej pracy wnioskodawczyni (bez okresu urlopu wychowawczego) – od 4 listopada 1985 roku do 26 października 1990 roku oraz od 2 listopada 1992 roku do 23 listopada 2003 roku został zaliczony przez ówczesnego pracodawcę jako praca w szczególnych warunkach, wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu - na stanowisku zgrzeblarza wymienionym w wykazie A dziale VII poz.I pkt 4 wykazu stanowiącego załącznik Nr 4 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu (...) Chemicznego i Lekkiego. (świadectwo pracy k 14 pliku II akt ZUS, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k 33)

W dniu 19 lutego 2015 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie emerytury, wskazując, że jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, wnosząc jednocześnie o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. (wniosek k 1-8 pliku II akt ZUS)

Ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 21 lat, 11 miesięcy i 22 dni okresów składkowych i nieskładkowych. ( niesporne)

Organ rentowy jako okres pracy w warunkach szczególnych uwzględnił wnioskodawczyni okres pracy w wymiarze 9 lat, 10 miesięcy i 7 dni, to jest okresy zatrudnienia w (...) Zakładach (...) (następnie (...) S.A. w upadłości) - od 4 listopada 1985 roku do 26 października 1989 roku ( z wyłączeniem urlopu wychowawczego) oraz od 2 listopada 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku (z wyłączeniem okresów niewykonywania pracy przebytych po dniu 14 listopada 1991 roku, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego) ( niesporne).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału i zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie bowiem z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl art.184 ust.2 cytowanej ustawy emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z przepisu art.32 wynika z kolei, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm).

Według treści § 3 i 4 tego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Dodatkowo § 1 ust.2 rozporządzenia stanowi, iż właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Analiza treści wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia wskazuje, że do prac wykonywanych w warunkach szczególnych należą wymienione w Dziale VII (zatytułowanym „W przemyśle lekkim”) pkt 1 - prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu, w pkt 4 - prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych.

Do prac tego rodzaju należą wymienione w Dziale VII wykazu A stanowiącego załącznik nr 4 do zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu (...) Chemicznego i Lekkiego które w poz.1 pkt 4 wymienia stanowisko zgrzeblarza, w pkt 9 - przędzarza i w pkt 10 - pomocnika w oddziale produkcyjnym.

Stosownie zaś do treści § 2 ust.1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni spełniła warunki do uzyskania emerytury w zakresie wymaganego wieku (ukończone 55 lat) oraz ogólnego stażu pracy (co najmniej 20 lat). Jako okres pracy w warunkach szczególnych organ rentowy uznał wnioskodawczyni okres pracy w wymiarze 9 lat, 10 miesiące i 7 dni.

Spór dotyczył okresu zatrudnienia Z. R. (1) w (...) Zakładach (...) w Ł. (później (...) S.A. w upadłości z siedzibą w Ł. w okresie pierwszego okresu zatrudnienia wnioskodawczyni w tych zakładach – od 25 kwietnia 1977 roku do 26 października 1984 roku. Ponieważ w okresie tym wnioskodawczyni korzystała z urlopu wychowawczego od 23 października 1983 roku, ocenie pod względem charakteru pracy podlegał więc okres do 22 października 1983 roku.

Ustalenia Sądu dokonane w przedmiotowej sprawie wykazały, że w analizowanym okresie wnioskodawczyni wykonywała pracę na stanowisku pomocy przędzarza, przędzarza i zgrzeblarza - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ustalenia tego Sąd dokonał na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy – wniosków o przeszeregowanie z dnia 18 maja 1979 roku, z dnia 2 stycznia 1981 roku oraz z dnia 7 września 1981 roku, stwierdzających wykonywanie przez Z. R. (1) (wówczas S.) do dnia 1 stycznia 1981 roku pracy na stanowisku pomocy przędzarza, od 2 stycznia 1981 roku – na stanowisku przędzarza, a od 1 września 1981 roku – na stanowisku łączniarki (zgrzeblarki).

Powyższe dokumenty korelują nadto z zeznaniami świadków, którzy w toku procesu potwierdzili, że w okresie omawianego zatrudnienia wnioskodawczyni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę pomocy prządki i prządki - pracowała w hali na przędzalni, że w okresie tym nie wykonywała pracy brakarza ani krojczego, ponieważ w zakładach (...) niczego się nie kroiło, praca odbywała się w przędzalni, zaś braki ścinało się w hali produkcyjnej, pod ścianą.

Ustalając stan faktyczny Sąd pominął pozostałe wnioski o przeszeregowanie jako dotyczące niespornego, uznanego w świadectwie okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, świadczonej przez wnioskodawczynię w późniejszym okresie – od 4 listopada 1985 roku.

Sąd pominął także dokumenty świadczące o okresie pracy wnioskodawczyni jako junaka Ochotniczego Hufca Pracy, przypadającej przed sporną datą zatrudnienia – 25 kwietnia 1977 roku.

Odmowa uwzględnienia przez organ rentowy wymienionego okresu wynikała z tego, iż przedłożona przez ubezpieczoną dokumentacja tj. świadectwo pracy nie zawiera wskazania o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii w pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, iż regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków / por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. III UZP 5/85; uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, opubl. OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 562/.

Dlatego też Sąd dopuścił dowód z dokumentacji pracowniczej wnioskodawczyni, z zeznań świadków oraz przesłuchania odwołującej.

Z analizy tych dowodów wynika, iż w okresie od 25 kwietnia 1977 roku do 22 października 1983 roku (6 lat, 5 miesięcy i 27 dni) wnioskodawczyni wykonywała pracę odpowiadającą bez wątpienia pracy wymienionej w Dziale VII pkt 1 i 4 wykazu A stanowiącego załącznik nr 1 do cytowanego rozporządzenia z 1983 roku oraz w dziale VII poz.I pkt 4, 9 i 10 cytowanego zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 roku.

Reasumując - z zebranego materiału dowodowego wynika jasno, iż łącznie z uznanym przez organ rentowy okresem pracy wnioskodawczyni legitymuje się ona ponad 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych uprawniającym do wcześniejszej ze względu na wiek emerytury.

Na marginesie tylko wskazać należy, że organ rentowy niesłusznie zaniżył staż pracy w szczególnych warunkach z drugiego okresu zatrudnienia wnioskodawczyni w (...) S.A. w Ł. w upadłości, bowiem zaliczył tylko okres zatrudnienia Z. R. (2) od 4 listopada 1985 do 26 października 1989 roku i od 2 listopada 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku, podczas gdy ze świadectwa pracy wynika, że wnioskodawczyni wykonywała tę pracę od 4 listopada 1985 roku do 26 października 1990 roku i od 2 listopada 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku.

Okoliczność ta nie ma jednak zasadniczego wpływu na istniejący, nawet przy przyjęciu tej nieprawidłowości, ponad 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych odwołującej.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od dnia 20 kwietnia 2014 roku, to jest od dnia w którym spełniła ona wszystkie warunki warunkujące przyznanie emerytury.

Na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 k.p.c. ustalając wysokość wynagrodzenia pełnomocnika wnioskodawczyni w oparciu o przepis §12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461).