Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2015r.

Sąd Rejonowy w Koninie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSR Aneta Piniecka

Protokolant: st. sekr. sąd. Agnieszka Karmowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Koninie J. B.

po rozpoznaniu w dniach: 08.04.2015r., 18.05.2015r., 10.08.2015r. oraz w dniu 21.09.2015r., sprawy z oskarżenia Prokuratury Rejonowej w Koninie przeciwko:

M. K. , s. P. i A. zd. Kwaśna, ur. (...)

w K., zam. W. ul. (...)

oskarżonemu o to, że:

w okresach od 29 listopada 2003r. do 29 października 2010r., od 29 listopada 2010r. do 07 listopada 2011r., od 14 stycznia 2012r. do 29 listopada 2013r. w miejscowości C., uporczywie uchylał się od ciążącego na nim z mocy ustawy obowiązku opieki nad swoimi dziećmi T. K. i A. K. poprzez niełożenie na ich utrzymanie renty alimentacyjnej w kwocie po 200 zł miesięcznie na każdego z nich, łącznie 400 zł, zasądzonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 02 kwietnia 2003r. sygn. akt III RC 291/03, wysokość renty alimentacyjnej wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 28 września 2009r., sygn. akt III RC 432/09 została podwyższona do kwoty 400 zł miesięcznie na rzecz T. K., oraz do kwoty 300 zł na rzecz A. K., łącznie 700 zł miesięcznie, następnie wysokość renty alimentacyjnej wyrokiem tego samego Sądu z dnia 14 grudnia 2011r. sygn. akt III RC 657/11 została podwyższona do kwoty 450 zł na rzecz T. K. i A. K. do kwoty 400 zł miesięcznie, łącznie 850 zł, przez co naraził ich na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

tj. o przestępstwo z art. 209 § 1 k.k.

I.  Oskarżonego M. K. uznaje za winnego tego, że w okresach od 29 listopada 2003r. do kwietnia 2009r., od lutego 2010r. do września 2011r., od stycznia 2012r. do kwietnia 2013r. i od czerwca 2013r. do listopada 2013r. w miejscowości C., uporczywie uchylał się od ciążącego na nim z mocy ustawy obowiązku opieki nad swoimi dziećmi T. K. i A. K. poprzez niełożenie na ich utrzymanie renty alimentacyjnej początkowo w kwocie po 200,- zł miesięcznie na każde z nich, zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 02 kwietnia 2003r. sygn. akt III RC 291/03, następnie w kwotach po 400,- zł na rzecz T. K. i 300,- zł na rzecz A. K., zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 28 września 2009r. sygn. akt III RC 432/09, ostatecznie w kwotach po 450,- zł na rzecz T. K. i 400,- zł na rzecz A. K., zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 14 grudnia 2011r. sygn. akt III RC 657/11, przez co naraził ich na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, tj. przestępstwa z art. 209 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 34 § 1 i 2 pkt. 2 k.k. w zw. z art. 35 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierza mu karę 12 (dwunastu) miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwudziestu) godzin w stosunku miesięcznym.

II.  Na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt. 2 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary ograniczenia wolności warunkowo zawiesza oskarżonemu na okres próby 1 (jednego) roku.

III.  Na podstawie art. 36 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 01.07.2015r. w zw. z art. 72 § 1 pkt. 3 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. zobowiązuje oskarżonego do regularnego wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie dzieci T. i A. K..

IV.  Na podstawie art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze (tj. Dz. U. z 2014r., poz. 635 z późn. zm.) w zw. z § 14 ust. 2 pkt. 1 i 3 oraz § 2 ust. 1 – 3 i § 16 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. „w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu” (tj. Dz. U. z 2013r., poz. 461) zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. M. (1) kwotę 752,76,- zł (siedemset pięćdziesiąt dwa złote, siedemdziesiąt sześć groszy) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu, w tym VAT.

V.  Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973r. „o opłatach w sprawach karnych” (Dz. U. z 1983r., Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) zwalnia oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, w tym również od opłaty.

/-/ Aneta Piniecka

Sygn. akt II K 222/14

UZASADNIENIE

K. i M. K. w dniu 28 września 2002r. zawarli związek małżeński. Ze związku tego urodziło się dwoje dzieci: w dniu (...) syn T. oraz w dniu (...) córka A.. W małżeństwie stron od początku nie układało się najlepiej i w styczniu 2003r. M. K. wyprowadził się od swojej rodziny.

Początkowo oskarżony zamieszkiwał ze swoimi rodzicami w m. S., pobierał wówczas rentę socjalną w kwocie 418,- zł. Następnie wyprowadził się i pod różnymi adresami zamieszkiwał na terenie W., gdzie podejmował prace dorywcze. Po opuszczeniu rodziny oskarżony w zasadzie przestał interesować się losem swoich dzieci, nie łożył na ich utrzymanie.

W tej sytuacji K. K. (2) w dniu 14 marca 2003r. wystąpiła na drogę sądową o przyznanie od oskarżonego alimentów dla dzieci oraz na jej rzecz. Wyrokiem z dnia 02 kwietnia 2003r. wydanym w sprawie o sygn. akt III RC 291/03 Sąd Rejonowy w Koninie zasądził od oskarżonego na rzecz T. i A. rodzeństwa K. rentę alimentacyjną w wysokości po 200,- zł miesięcznie na każdego z nich, płatne do rąk matki małoletnich do dnia 20-tego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat. Tym samym wyrokiem Sąd przyznał alimenty również na rzecz K. K. (2) zasądzając rentę alimentacyjną w kwocie 200,- zł miesięcznie. Wyrokowi w w/w zakresie nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Ponieważ oskarżony nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego w dniu 28 kwietnia 2003r. K. K. (2) wystąpiła na drogę postępowania egzekucyjnego. Postępowanie to nie przyniosło jednak oczekiwanego rezultatu, została stwierdzona jego bezskuteczność.

W tej sytuacji decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nr AL. 6947/10 z dnia 04 lipca 2003r. dla T. K. i A. K. przyznano świadczenia z funduszu alimentacyjnego w kwocie po 200,- zł dla każdego z nich i podjęto ich wypłatę od czerwca 2003r.

W dniu 10.01.2005r. oskarżony dokonał jednej wpłaty na poczet zaległości z tytułu wypłacania należności przez Fundusz Alimentacyjny w wysokości 20,- zł.

W 2005r. zlikwidowano fundusz alimentacyjny ZUS i wypłatę świadczeń alimentacyjnych przejął Urząd Gminy w S.. Decyzją z dnia 22.09.2005r. Wójt Gminy S. przyznał K. K. (2) zaliczki alimentacyjne na dzieci w kwocie po 200,- zł na okres od 01.09.2005r, do 31.06.2006r. Kolejne decyzje wydawano w dniach: 31.08.2006r., 01.09.2007r., 05.06.2008r., 23.10.2008r., 22.10.2009r., 06.10.2006r., 17.10.2011r., 17.01.2012r., 02.10.2012r., 03.10.2013r. (z uwzględnieniem dokonanych w tym czasie podwyżek alimentów).

Wyrokiem z dnia 15 marca 2006r. małżeństwo M. i K. K. (2) zostało rozwiązane przez Sąd Okręgowy w Koninie (sygn. akt I C 157/05) przez rozwód bez orzekania o winie. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi powierzono K. K. (2), zastrzegając dla oskarżonego prawo współdecydowania o istotnych sprawach dzieci dotyczących wyboru zawodu i szkoły, leczenia, informowania się o wynikach nauki, osobistych kontaktów w terminach i miejscach przez strony ustalonych. Jednocześnie zobowiązano oskarżonego do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb małoletnich przez łożenie na ich rzecz alimentów i z tego tytułu utrzymano obowiązek alimentacyjny oskarżonego w rozmiarze określonym wyrokiem wydanym przez Sąd Rejonowy w Koninie w sprawie o sygn. akt III RC 291/03. W trakcie trwania procesu rozwodowego oskarżony odwiedzał dzieci, po uzyskaniu rozwodu zaprzestał jednak odwiedzin. Przez rok przysyłał jeszcze pocztówki z pozdrowieniami dla obojga dzieci, potem już tylko dla córki.

Po rozstaniu z mężem K. K. (2) wraz z dziećmi pozostała w domu swoich rodziców w miejscowości C.. Oskarżony nie utrzymywał kontaktu z dziećmi, nie interesował się ich wychowaniem oraz nie partycypował w kosztach ich utrzymania. W żaden sposób nie starał się poprawić sytuacji materialnej córki i syna. Nie interesował się ich bieżącymi problemami i potrzebami, nie odwiedzał dzieci, nie zabierał do siebie, nie obdarowywał ich prezentami poza jedynym przypadkiem, kiedy to przysłał dzieciom paczkę, w której znajdowały się przybory szkolne, sterowany samochód oraz lalka.

W 2008r., przez nieustalony okres do dnia 13.05.2008r. M. K. pracował w Firmie Budowlanej w m. Miechów. W 2008r. M. K. wykazał dochód w wysokości 1080,51 zł (PIT-37).

Potrzeby dzieci wraz z ich wiekiem rosły w związku z czym K. K. (2) pozwem wniesionym dnia 07 lipca 2009r. wniosła o podwyższenie alimentów. Wyrokiem z dnia 28 września 2009r. Sąd Rejonowy w Koninie w sprawie o sygn. akt III RC 432/09 podwyższył alimenty należne od oskarżonego, zasądzone wyrokiem wydanym w sprawie o sygn. akt III RC 291/03 do kwoty 400,- zł miesięcznie na rzecz T. K. oraz do kwoty 300,- zł miesięcznie na rzecz A. K.. Wyrokowi nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

W 2009r. oskarżony zamieszkiwał na terenie W.. Był osobą bezrobotną, nie zarejestrowaną w Urzędzie Pracy. Nie korzystał z pomocy Ośrodka Pomocy (...) ani nie pobierał świadczeń z ZUS. Podejmował prace dorywcze. Nie miał problemów zdrowotnych. W tymże roku wykazał dochód 194,40 zł i dochody z zagranicy w wysokości 15.363,15 zł (PIT-36).

W 2009r. oskarżony kilkakrotnie dokonał wpłat tytułem alimentów i tak: w dniach 06 maja 2009r. i 04 czerwca 2009r. M. K. przesłał na adres K. K. (2) przekazami pocztowymi dwukrotnie kwotę 400,- zł, łącznie 800,- zł. Podobna sytuacja miała miejsce w lipcu, w dniu 01.07.2009r., kiedy to oskarżony tytułem alimentów przesłał kwotę 400,- zł. Pieniądze te zostały mu jednak odesłane, ponieważ K. K. (2) przebywała wówczas poza domem, a jej matka nie chciała przyjąć pieniędzy. Kolejnych wpłat tytułem alimentów oskarżony dokonał w dniach 10.09.2009r. i 14.10.2009r., kiedy to dwukrotnie przesłał kwotę 400,- zł, łącznie 800,- zł.

W 2009r., w okresie od 08.12.2009r. do 10.12.2009r. oskarżony pracował na umowę o dzieło w (...) sp. z o.o. w m. M. k/W.. Za pracę otrzymał wynagrodzenie w kwocie 204,- zł netto.

Od dnia 01.02.2010r. M. K. zaczął prowadzić własną działalność gospodarczą pod nazwą (...) Usługi Budowlane, nadal zamieszkiwał w W., nie korzystał z pomocy Ośrodka Pomocy (...), nie pobierał świadczeń z ZUS. Opłacał składki na ubezpieczenie społeczne.

W październiku 2010r. Komornik zajął konto bankowe oskarżonego, wskutek czego w dniu 25.10.2010r. zajął kwotę 9.200,- zł.

Decyzją z dnia 01.03.2011r. Wójt Gminy W., na wniosek ojca oskarżonego, orzekł o wymeldowaniu M. K. z pobytu stałego w miejscowości S. (...), gm. W..

W dniu 25.11.2009r. przekazem pocztowym oskarżony przesłał dzieciom kwotę 400,- zł.

W dniu 29.12.2009r. oskarżony dwukrotnie przesłał tytułem alimentów kwotę 400,- zł, łącznie 800,- zł, za miesiąc grudzień 2009r. i styczeń 2010r.

W 2011r. K. K. (2) po raz ostatni wystąpiła o podwyższenie alimentów należnych dzieciom. Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2011r. wydanym w sprawie o sygn. akt III RC 657/11 Sąd Rejonowy w Koninie podwyższył alimenty ustalone w sprawie III RC 432/09 z kwoty po 400,- zł do kwoty 450,- zł na rzecz T. K. i z kwoty po 300,- zł do kwoty 400,- zł na rzecz A. K. miesięcznie począwszy od dnia 23 września 2009r. do 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w ich płatności. Wyrokowi nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

W dniu 03.11.2011r. oskarżony wpłacił na konto komornika kwotę 50,- zł. Taką samą kwotę, tj. 50,- zł oskarżony wpłacił komornikowi także w dniu 06.12.2011r. Z kolei w dniu 21.12.2011r. oskarżony wpłacił komornikowi kwotę 20,39 zł.

W listopadzie 2012r. M. K. zatrudnił Kancelarię (...) z W., która w jego imieniu sporządziła i wystosowała do K. K. (2) pismo dotyczące uregulowania kontaktów z dziećmi.

W grudniu 2012r., dzień przed Świętami Bożego Narodzenia M. K. nieoczekiwanie pojawił się w miejscu zamieszkania swoich dzieci. Wszedł niezapowiedziany do domu, a kiedy K. K. (2) powiedziała mu, że musi zapytać dzieci czy będą chciały się z nim spotkać wyszedł nie dając jej szansy na rozmowę z dziećmi i zawiadomił Policję. Nie wrócił jednak z funkcjonariuszami kiedy ci przyjechali na zgłoszenie.

W czerwcu 2013r. oskarżony ponownie niezapowiedziany pojawił się w miejscu zamieszkania swoich dzieci. Czekał na nie na polnej drodze, którą dojeżdżały do szkoły i tam je zatrzymał. Dzieci uciekły jednak przed ojcem i nie chciały z nim rozmawiać.

W dniu 09.08.2013r. Naczelnik Urzędu Skarbowego W. B. zajął rachunek bankowy oskarżonego w (...) BANK z s. w W. na pokrycie należności dochodzonych tytułami wykonawczymi wystawionymi przez tenże urząd, przez (...) Urząd Wojewódzki oraz Gminę S.. Przeciwko oskarżonemu toczyło się również postępowanie egzekucyjne o egzekucję świadczenia w kwocie 2.402,93 zł zasądzonego nakazem zapłaty z dnia 01.10.2012r. z wniosku Krajowego Rejestru Długów, które zostało umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji postanowieniem z dnia 06.08.2013r.

A. i T. zamieszkują razem z matką w domu jej rodziców. Ich sytuacja materialna była bardzo trudna. Cały ciężar wychowania i utrzymania dzieci spoczywał na ich matce, która utrzymywała je z alimentów oraz zasiłku rodzinnego w wysokości 212,- zł. Pomagała również rodzicom w gospodarstwie, nieodpłatnie, ci zaś pomagali jej w zapewnieniu bytu dzieciom. Podejmowała również prace dorywcze. Im dzieci były starsze tym bardziej wzrastały ich potrzeby i tym trudniej matce było je zaspokoić, choć nie korzystały z płatnych dodatkowych zajęć, gdyż nie miały takiej potrzeby. Kiedy dzieci uzyskały dostęp do sieci Internet oskarżony usiłował nawiązać z nimi kontakt na portalach społecznościowych, jednakże nie pod swoim nazwiskiem, pisał do nich, że czas odnowić kontakty, ale tego nie chciały.

Na dzień 23.10.2013r. stan zadłużenia oskarżonego kształtował się następująco: należność dla wierzycieli – raty zaległe 34.891,94 zł + odsetki 23.731,65 zł oraz bieżące raty w kwocie łącznej 1.050,- zł miesięcznie, należność na rzecz (...) 35.073,49,- zł + odsetki 7.616,70 zł, należność na rzecz (...) 15.540,- zł oraz zaległość wobec likwidatora Funduszu ZUS 4.600,- zł.

M. K. urodził się (...) w K.. Jest stanu wolnego. Nie posiada stałego miejsca zamieszkania. W ostatnim okresie zamieszkiwał na terenie W. pod różnymi adresami. Oskarżony posiada zawodowe wykształcenie, z zawodu jest ślusarzem. Jest ojcem trojga dzieci, przy czym w stosunku do A. i T. ciąży na nim obowiązek alimentacyjny. W okresie objętym zarzutem oskarżony nie był zarejestrowany jako bezrobotny, nie korzystał z żadnej z form pomocy społecznej, w tym z pomocy finansowej. W 2010r. oskarżony podjął działalność gospodarczą, którą zamknął w 2012r. Ponownie podjął działalność w czerwcu 2013r., obecnie działalność ta jest zawieszona, a oskarżony pracuje w firmie budowlanej w charakterze pracownika budowlanego z wynagrodzeniem miesięcznym około 1750,- zł. Oskarżony nie był dotychczas karany. Ponieważ z dokonanych ustaleń wynikało, że oskarżony leczył się psychiatrycznie, Sąd powołał dwóch biegłych psychiatrów i na ich wniosek psychologa na okoliczność ustalenia stanu zdrowia psychicznego oskarżonego. Biegły psycholog kliniczny H. D. stwierdziła u oskarżonego upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, poziom myślenia konkretnego, brak umiejętności uogólniania i abstrahowania oraz nieprawidłowo ukształtowaną osobowość o cechach introwertycznych i neurotycznych. Nadto stwierdziła bezkrytycyzm i tendencję do zniekształcania obrazu własnego „ja” w kierunku pozytywnym dla samego siebie, słabą umiejętność kontroli własnego postępowania, przeniesienie odpowiedzialności za własne czyny na inne osoby i warunki zewnętrzne. Z kolei biegli psychiatrzy A. M. oraz E. S. rozpoznały u oskarżonego upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim oraz cechy osobowości nieprawidłowej. W ocenie biegłych stan psychiczny w odniesieniu do zarzucanego mu czynu ograniczał w stopniu znacznym jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem. Poczytalność oskarżonego, zdaniem biegłych, zarówno w czasie czynu jak i obecnie ograniczona w stopniu znacznym, w rozumieniu art. 31 § 2 k.k.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: zeznań K. K. (2) (k. 19-12, 304v-306), D. A. (k. 94-95, 293—293v), częściowo wyjaśnień oskarżonego (k. 71-74, 292v), a także dokumentów zgromadzonych w sprawie w postaci: zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa (k. 1-1v), wniosku o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego (k. 2), pisma Urzędu Miasta Stołecznego W. D. B. (k. 3), kserokopii dowodów nadania korespondencji (k. 4, 6, 8), zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego (k. 5), decyzji Prezydenta m.st. W. (k. 7), odpisów wyroków (k. 14-14v, 15-15v, 16-17, 18, 21, 22, 40-40v, 41-41v, 42), decyzji przyznających prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego (k. 19-20, 27—27v), informacji (...) (k. 26), zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji (k. 28), informacji Urzędu Pracy m.st. W. (k. 29), informacji Ośrodka Pomocy (...) D. B. m.st. W. (k. 30), informacji ZUS I Oddział w W. (k. 35), informacji Prezydenta m.st. W. (k. 36), informacji Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Koninie wraz z kartą rozliczeniową (k. 38-39), danych o karalności (k. 51, 176, 263, 307), zaświadczenia o danych adresowych (k. 52-55), informacji Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli w W. (k. 75-76), postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego W.-B. (k. 77-82), zawiadomienia o zajęciu prawa majątkowego (k. 83-86), tytułu wykonawczego (k. 87-89), potwierdzenia wykonania operacji (k. 96, 97), zestawienia zaległości (k. 98, 99), danych o podejrzanym (k. 100), wniosku o uregulowanie kontaktów z dzieckiem (k. 103-106), wydruku z bazy (...) (k. 124-125), zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego (k. 154-170), pokwitowania (k. 171), dowodów wpłat (k. 172), dokumentacji leczenia (k. 190-192v), informacji MOW w Ł. (k. 203), opinii sądowo-psychiatrycznej (k. 217-220, 258-260), opinii sądowo-psychologicznej (k. 242-245), kserokopii przekazów (k. 280, 281, 212), zawiadomienia o zajęciu prawa majątkowego (k. 283-284, 285-286), tytułu wykonawczego (k. 287-289), postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy W. w W. (k. 290-291), informacji Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Koninie (k. 303), informacji Technika (...) sp. z o.o. z P. (k. 309), a także dokumentów zgromadzonych w sprawach: III RC 291/03, I C 157/05, III RC 432/09, III RC 657/11 oraz I Kmp 40/03.

Oskarżony M. K. zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i przed Sądem nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. W toku dochodzenia oskarżony złożył wyjaśnienia, z których wynikało, iż po upływie trzech miesięcy od zamieszkania z żoną u jej rodziców został wyrzucony z domu przez teściów z uwagi na fakt, iż nie posiadał środków na utrzymanie rodziny. Po tej sytuacji przez parę miesięcy odwiedzał dzieci, jednakże pewnego dnia K. K. (2) miała powiedzieć mu, że nie ma po co do dzieci przyjeżdżać, wówczas już – zdaniem oskarżonego – była w związku z innym mężczyzną. W swoich wyjaśnieniach oskarżony twierdził również, że pomimo sprzeciwu żony oraz teściów próbował mimo wszystko odwiedzać dzieci, jednakże zastawał zamknięte drzwi lub bramę na posesję. W swoich wyjaśnieniach oskarżony przyznał, że od czasu opuszczenia żony pracował dorywczo, a zarobione pieniądze przeznaczał na żywność oraz koszty wynajęcia mieszkania, zaś w 2010r. otworzył działalność gospodarczą w postaci jednoosobowej firmy o charakterze budowlanym. Od tego czasu komornik ściągał mu z konta należności na poczet zasądzonych alimentów. Nadto oskarżony twierdził, że przed rozpoczęciem działalności, w miarę możliwości, wysyłał przekazami pocztowymi tytułem alimentów pieniądze na dzieci, przeważnie w kwocie 400,- zł, zaś kiedy pieniędzy nie miał nic nie płacił. Oskarżony twierdził także, że po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia działalności gospodarczej komornik zajął z jego konta pieniądze przeznaczone na opłaty skarbowe oraz częściowo na płace pracowników, a nadto, że w 2012r. zamknął działalność gospodarczą by ponownie otworzyć ją w czerwcu 2013r. Twierdził też, że posiada duże zadłużenie w ZUS, US i (...), które to zadłużenie utrudniało mu płacenie zobowiązań alimentacyjnych.

W swoich wyjaśnieniach oskarżony zapewniał, że przez cały czas istnienia jego obowiązku alimentacyjnego nie było takiego okresu, kiedy będąc w stanie płacić alimenty nie robiłby tego. Twierdził, że kiedy odwiedził dzieci w dniu 23.12.2012r. z prezentami został wyrzucony przez byłą żonę, która miała twierdzić, że nie ma żadnych praw do dzieci, a wezwana przez niego Policja miała poinformować go, że żona go nie wpuści. Wskazał również, że w połowie maja 2013r. przesłał dla dzieci kwotę 800,- zł, która została mu zwrócona z adnotacją, że adresat odmówił ich odbioru.

W postępowaniu przed Sądem oskarżony odmówił składania wyjaśnień oraz udzielania odpowiedzi na pytania, podtrzymał jedynie wyjaśnienia złożone w postępowaniu przygotowawczym.

Sąd ocenił wyjaśnienia oskarżonego jako jedynie częściowo wiarygodne. Wiarą Sąd obdarzył te wyjaśnienia oskarżonego, które znalazły odzwierciedlenie w ustaleniach dokonanych w toku postępowania, w tym w tej części, w której wskazywał, że czasami dokonywał wpłat tytułem alimentów. W pozostałym zakresie wyjaśnienia oskarżonego, które częściowo sprzeczne były z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym, a miejscami również sprzeczne wewnętrznie, Sąd uznał za przyjętą przez niego linię obrony, która w zderzeniu z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie nie wytrzymała jednak krytyki.

Wskazać należy, iż oskarżony składając wyjaśnienia w postępowaniu przygotowawczym odmiennie, niż jego była żona K. K. (2), której Sąd w pełni dał wiarę, opisywał przebieg wydarzeń w dniach, kiedy odwiedził dzieci w 2012 i 2013r. Odmiennie też niż K. K. (2) przedstawiał powody braku jego kontaktów z dziećmi. W sposób sprzeczny z informacjami płynącymi z lektury akt komorniczych twierdził też, że komornik ściągał z jego konta pieniądze na poczet należnych dzieciom alimentów od kiedy rozpoczął działalność gospodarczą. Z akt I Kmp 40/03 wynika, że pieniądze te zostały zajęte jednorazowo w listopadzie 2010r. w kwocie 9.200,- zł. Wreszcie w sposób sprzeczny wewnętrznie oskarżony twierdził, że pieniądze, które komornik ściągnął mu z rachunku bankowego przeznaczone były m.in. na płace pracowników, podczas gdy zarazem w swoich wyjaśnieniach twierdził, że jego firma była firmą jednoosobową.

W tej sytuacji oczywistym jest, że wyjaśnieniom oskarżonego – jako częściowo sprzecznym ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym – w pełni nie należało dać wiary. Sąd uznał te wyjaśnienia za typowo obronne, zmierzające do uwolnienia się od odpowiedzialności karnej.

Zasadnicze znaczenie dla ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd w niniejszej sprawie, miały zeznania niżej wymienionych świadków, a także informacje wynikające z akt postępowania egzekucyjnego.

Jako w pełni wiarygodne Sąd ocenił zeznania świadka D. A. , pracownika (...) Urzędu Gminy w S. złożone na okoliczność wypłaty świadczeń na rzecz małoletnich dzieci oskarżonego. Z zeznań świadka wynikało, że obecne zadłużenie oskarżonego wynosi 63.800,- zł na fundusz alimentacyjny, 15.540,- zł tytułem zaliczki alimentacyjnej, przejęte z ZUS 4.600,- zł oraz na rzecz wierzycielki 64.912,- zł. Nadto z zeznań świadka wynikało, że w przypadku oskarżonego występował problem dotyczący kontaktu korespondencyjnego, a sam oskarżony sporadycznie kontaktował się z instytucją telefonicznie. Z zeznań świadka wynikało też, że w rozmowach telefonicznych oskarżony twierdził, iż jego sytuacja się poprawia, deklarował, że będzie płacił alimenty, jednakże za tymi deklaracjami nie szły czyny. Świadek była również w posiadaniu informacji przekazywanych jej przez K. K. (2), że zdarzało się, iż oskarżony przesyłał dzieciom pieniądze. Z zeznań świadka wynikało również, że od 2014r. M. K. zaczął dokonywać wpłat na poczet swojego zadłużenia alimentacyjnego.

Zeznania świadka Sąd ocenił jako w pełni wiarygodne, albowiem były jasne, logiczne, konsekwentne, korespondowały też z pozostałym materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami K. K. (2) oraz dowodami w postaci dokumentów zgromadzonych także w aktach postępowania egzekucyjnego. Częściowo, w zakresie dobrowolnych wpłat tytułem alimentów, korespondowały także z wyjaśnieniami oskarżonego. Ponadto D. A., jako osoba obca oskarżonemu, nie zainteresowana w wyniku niniejszego postępowania, nie miała żadnego interesu w tym, aby jakiekolwiek okoliczności przedstawiać w sposób nieprawdziwy i niekorzystny dla oskarżonego. Natomiast z racji pełnionej funkcji była zobowiązana do rzetelności w dokumentowaniu swych spostrzeżeń i wniosków.

Jako zasługujące w pełni na wiarę Sąd ocenił zeznania K. K. (2) , byłej żony oskarżonego. Z zeznań świadka wynikało, iż początkowo oskarżony w ogóle nie płacił alimentów w związku z czym wypłacane były one przez ZUS, a następnie przez Fundusz Alimentacyjny. W późniejszym okresie zdarzało się też, że oskarżony sam przysyłał pieniądze. Z zeznań świadka wynikało też, że oskarżony kwestionuje swoje ojcostwo w stosunku do dzieci, nie wystąpił jednak ani o ustalenie, ani o zaprzeczenie ojcostwa. Z zeznań K. K. (2) wynikało również, że im dzieci były starsze tym bardziej wzrastały ich potrzeby i tym trudniej było je zaspokoić oraz, że od 2006r. pozostaje w nowym związku i w zapewnieniu bytu dzieciom pomaga jej nowy partner, a od początku także rodzice, u których mieszka, partycypując jednak w kosztach utrzymania domu. Z zeznań złożonych przed Sądem wynikało, że kiedy dzieci uzyskały dostęp do Internetu ojciec usiłował nawiązać z nimi kontakt na portalach społecznościowych, przy czym nie pod swoim nazwiskiem, ale kontaktu tego nie chciały. W swoich zeznaniach świadek opisała również wydarzenia związane z pojawieniem się oskarżonego w miejscu ich zamieszkania. Wynikało z nich, że w 2012r. na dzień przed świętami Bożego Narodzenia przyjechał nieoczekiwanie oskarżony, wszedł niezapowiedziany do domu, a kiedy powiedziała mu, że zapyta dzieci czy chcą się z nim spotkać wyszedł i zawiadomił Policję. Nie przyszedł jednak z funkcjonariuszami, kiedy ci przyjechali na zgłoszenie. W zeznaniach tych świadek zaprzeczyła zarazem, aby wyrzuciła wówczas oskarżonego z domu. Wskazała, że oskarżony nie miał ze sobą żadnych prezentów dla dzieci, żadnych toreb ani pakunków. Z zeznań świadka wynikało, że w czerwcu 2013r. oskarżony pojawił się ponownie, również bez zapowiedzi, czekał na dzieci na drodze, którą dojeżdżały do szkoły, zatrzymał je tam jednakże uciekły, gdyż nie chciały z nim rozmawiać. Z zeznań świadka wynikało, że dzieci nie chcą mieć kontaktu z ojcem. W swoich zeznaniach K. K. (2) zaprzeczyła zarazem aby utrudniała czy uniemożliwiała dzieciom kontakt z ojcem, podkreślała, że jest ich ojcem i ma prawo je widywać. Podała również, że gdyby nie pomoc partnera i rodziców nie byłaby w stanie sama utrzymać dzieci i zaspokoić ich potrzeb.

Sąd uznał zeznania świadka za w pełni wiarygodne, albowiem były one jasne, konsekwentne, rzeczowe i wyważone, jeśli idzie o wskazywanie określonych zdarzeń. Ponadto zeznania te korespondowały z rzeczowym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, a także z zeznaniami D. A., w określonej części – dotyczącej dobrowolnych wpłat – także z wyjaśnieniami oskarżonego. W zeznaniach tych brak było jakichkolwiek elementów świadczących o ich tendencyjności, o negatywnym nastawieniu do oskarżonego, okoliczności świadczących o tym, że motywem tych zeznań była chęć bezpodstawnego obciążenia oskarżonego.

Opinie sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania przez biegłych psychiatrów oraz psychologa odnośnie stanu psychicznego oskarżonego M. K. spotkały się z pełną akceptacją Sądu. Były bowiem sporządzone w sposób rzetelny i fachowy, nie zawierały błędów logicznych, a zawarte w nich konkluzje zostały, w ocenie Sądu, poparte fachową argumentacją. Nadto Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności mogących podważać zaufanie do bezstronności i wiedzy fachowej biegłych. Z opisanych powyżej powodów Sąd w pełni podzielił wnioski opinii biegłych na temat stanu zdrowia psychicznego oskarżonego.

Wartość dowodowa dokumentów zgromadzonych w sprawie i ujawnionych na rozprawie nie budziła żadnych wątpliwości, w szczególności nie była kwestionowana przez żadną ze stron, zaś Sąd nie znalazł podstaw by czynić to z urzędu.

Sąd zważył, co następuje:

M. K. został oskarżony o to, że w okresach od 29 listopada 2003r. do 29 października 2010r., od 29 listopada 2010r. do 07 listopada 2011r., od 14 stycznia 2012r. do 29 listopada 2013r. w miejscowości C., uporczywie uchylał się od ciążącego na nim z mocy ustawy obowiązku opieki nad swoimi dziećmi T. K. i A. K. poprzez niełożenie na ich utrzymanie renty alimentacyjnej w kwocie po 200 zł miesięcznie na każdego z nich, łącznie 400 zł, zasądzonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 02 kwietnia 2003r. sygn. akt III RC 291/03, wysokość renty alimentacyjnej wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 28 września 2009r., sygn. akt III RC 432/09 została podwyższona do kwoty 400 zł miesięcznie na rzecz T. K., oraz do kwoty 300 zł na rzecz A. K., łącznie 700 zł miesięcznie, następnie wysokość renty alimentacyjnej wyrokiem tego samego Sądu z dnia 14 grudnia 2011r. sygn. akt III RC 657/11 została podwyższona do kwoty 450 zł na rzecz T. K. i A. K. do kwoty 400 zł miesięcznie, łącznie 850 zł, przez co naraził ich na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, to jest o czyn z art. 209 § 1 kk.

Na tle zebranego w sprawie materiału dowodowego nie budziło wątpliwości, że taki opis czynu został wskazany niewłaściwie. Uwzględnić bowiem należało, iż – jak wynikało z dokonanych na podstawie lektury akt postępowania przygotowawczego, a także akt postępowania egzekucyjnego – oskarżony dokonywał wpłat tytułem alimentów w określonych okresach i czas ten należało wyeliminować z opisu czynu. Dlatego też uwzględnić należało, iż oskarżony dokonał wpłat (bądź bezpośrednio na rzecz matki swoich dzieci, w niektórych zaś wypadkach na konto komornika sądowego) w dniach: 10.01.2005r. (20,- zł), 06.05.2009r. (400,- zł), 04.06.2009r. (400,- zł), 01.07.2009r. (400,- zł przy czym kwota ta została oskarżonemu zwrócona), 10.09.2009r. (400,- zł), 14.10.2009r. (400,- zł), 25.11.2009r. (400,- zł), 29.12.2009r. (2x400,- zł za miesiące grudzień 2009r i styczeń 2010r.), 31.10.2011r. (50,- zł), 03.12.2011r. (50,- zł), 15.05.2013r. (800,- zł, przy czym kwota ta została oskarżonemu zwrócona).

Zebrany w niniejszej sprawie i omówiony wyżej materiał dowodowy nie budził natomiast wątpliwości co do tego, że oskarżony zachowaniem swoim polegającym na tym, że w okresach od 29 listopada 2003r. do kwietnia 2009r., od lutego 2010r. do września 2011r., od stycznia 2012r. do kwietnia 2013r. i od czerwca 2013r. do listopada 2013r. w miejscowości C., uporczywie uchylał się od ciążącego na nim z mocy ustawy obowiązku opieki nad swoimi dziećmi T. K. i A. K. poprzez niełożenie na ich utrzymanie renty alimentacyjnej początkowo w kwocie po 200,- zł miesięcznie na każde z nich, zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 02 kwietnia 2003r. sygn. akt III RC 291/03, następnie w kwotach po 400,- zł na rzecz T. K. i 300,- zł na rzecz A. K., zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 28 września 2009r. sygn. akt III RC 432/09, ostatecznie w kwotach po 450,- zł na rzecz T. K. i 400,- zł na rzecz A. K., zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 14 grudnia 2011r. sygn. akt III RC 657/11, przez co naraził ich na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, dopuścił się przestępstwa z art. 209 § 1 k.k.

W ocenie Sądu przez okres wskazany w opisie przypisanego mu czynu oskarżony uporczywie uchylał się od łożenia na utrzymanie swoich dzieci. Wskazują na to w sposób niebudzący wątpliwości zeznania K. K. (2) oraz rzeczowy materiał dowodowy.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wprost prowadzi do wniosku, że cały ciężar wychowania dzieci, których potrzeby wraz z wiekiem rosły i osobistych starań spoczął wyłącznie na barkach ich matki K. K. (2). W toku niniejszego postępowania oskarżony wskazywał na trudną sytuację materialną, która uniemożliwiała mu wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego, z drugiej jednak strony – sytuacja ta nie uniemożliwiła mu zamieszkiwania na terenie W., gdzie oczywistym jest, iż koszty utrzymania plasują się na poziomie o wiele wyższym niż w mniejszych miejscowościach. Zarazem oskarżony nie starał się o obniżenie alimentów, podając się za osobę nie osiągającą stałych dochodów, nie zarejestrował się jako osoba bezrobotna tym samym pozbawiając się możliwości uzyskania pracy czy choćby zasiłku dla bezrobotnych. Zarejestrowanie się w Urzędzie Pracy, czego oskarżony nie uczynił, było pierwszą i nie wymagającą żadnych szczególnych zabiegów i nakładów czynnością i było pierwszą, jaką oskarżony powinien podjąć celem znalezienia zatrudnienia. Należy mieć tu na uwadze sytuację na rynku pracy, a co za tym idzie, że nie będąc zarejestrowanym oskarżony zdawał sobie sprawę, iż takie postępowanie nie poprawi jego sytuacji materialnej i w związku z tym wiedział również, iż nie będzie mógł wywiązywać się z ciążącego na nim obowiązku łożenia na rzecz dzieci. Także kiedy sytuacja materialna oskarżonego zmieniła się, gdy podjął on działalność gospodarczą i miał możliwości, aby choćby w minimalnej części przyczyniać się do ponoszenia kosztów utrzymania dzieci nie uczynił tego jednak. W 2010r. brak jest bowiem jakichkolwiek wpłat ze strony oskarżonego tytułem alimentów. Jednocześnie należy wskazać, iż oskarżony w okresie, kiedy nie prowadził działalności gospodarczej pracował dorywczo, co wynikało nie tylko z jego wyjaśnień, ale i ustaleń dokonanych w sprawie, w przypisanych mu okresach nie łożył jednak na utrzymanie dzieci, choćby w symbolicznych kwotach, nie czynił też żadnych innych osobistych starań by wykazać, że interesuje się losem swoich dzieci. Należy tutaj podkreślić, że obowiązek opieki nad dzieckiem nie sprowadza się tylko i wyłącznie do zapłaty miesięcznych rat alimentacyjnych. To także osobiste zainteresowanie wychowaniem dziecka, jego problemami, kontakty z dzieckiem. Zdaniem Sądu to nie sytuacja finansowa oskarżonego, ale brak odrobiny dobrej woli sprawiły, że nie realizował swoich obowiązków także w tej formie.

Wskazać jednocześnie należy, że paradoksalnie w 2009r., kiedy to oskarżony nie posiadał stałego zatrudnienia, ani nie prowadził jeszcze działalności gospodarczej, najczęściej wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego. W powiązaniu z pozostałymi okolicznościami ustalonymi w sprawie nie sposób oprzeć się wrażeniu, że oskarżony wywiązywał się z ciążącego na nim obowiązku w sposób wybiórczy, uzależniony jedynie od własnego przekonania i decyzji w tym zakresie, co obrazuje jego podejście do tego obowiązku.

Podsumowując, mając na uwadze wskazane wyżej okoliczności, Sąd nie miał wątpliwości co do zasadności postawionego oskarżonemu zarzutu, obejmującego okres przypisany w wyroku.

Przestępstwo uporczywego uchylania się od obowiązku alimentacyjnego godzi przede wszystkim w prawidłowe stosunki rodzinne i realizację obowiązku opieki przez zaspokojenie potrzeb materialnych osób, które same nie są w stanie ich zaspokoić. Podmiotem omawianego przestępstwa może być tylko ten, na kim ciąży obowiązek prawny łożenia na utrzymanie osoby najbliższej, w tym przypadku był to syn oskarżonego T. K. oraz jego córka A. K.. Zgodnie z treścią art. 209 § 1 k.k. obowiązek ten może wynikać z ustawy lub z prawomocnego, podlegającego wykonaniu orzeczeniu sądu, z jakim mamy tutaj do czynienia. Dla bytu omawianego przestępstwa nie ma znaczenia kwestia słuszności zasądzonego prawomocnie obowiązku alimentacyjnego. Warunkiem karalności niealimentacji jest uporczywe uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie dziecka. Przez uporczywość rozumie się zachowanie długotrwałe, powtarzalne, nacechowane złą wolą i nieustępliwością.

W ocenie Sądu zebrane w niniejszej sprawie dowody wskazują, iż oskarżonemu, we wskazanym wyżej zakresie, można przypisać zarzut uporczywości w działaniu, który stanowi konieczne znamię tego przestępstwa. Uchylanie jest uporczywe, gdy trwa przez dłuższy czas pomimo starań uprawnionego o uzyskanie świadczeń, sprawca zaś wykazuje złą wolę w postaci np. celowego nie podejmowania zatrudnienia, a nadto w samym pojęciu „uchyla się” zawarty jest negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do świadczenia. W ocenie Sądu oskarżony M. K. swoim zachowaniem taki negatywny stosunek do obowiązku alimentacyjnego wykazywał .

Swoją wymowę posiada także fakt, iż oskarżony, będąc świadomym ciążącego na nim obowiązku, a także toczącego się postępowania egzekucyjnego, jako swój adres zamieszkania wskazywał różne miejsca, także te, w których w rzeczywistości nigdy nie zamieszkiwał, co świadczy o tym, iż jego zachowanie było w pełni świadome i nacechowane negatywnym stosunkiem do wykonania obowiązku łożenia na utrzymanie dzieci. Takie zachowanie oskarżonego wyraźnie świadczy o jego złej woli oraz wskazuje na ignorowanie obowiązku alimentacyjnego wynikającego z ustawy oraz odpowiedniego orzeczenia Sądu. Istotnym jest przy tym, że jednocześnie oskarżony posiadał realne możliwości wywiązywania się, choćby w niepełnym zakresie, z obowiązku.

Poza wskazanymi wyżej okolicznościami dotyczącymi sytuacji materialnej oskarżonego, jeszcze raz podkreślić należy, że nie tylko nie łożył on na utrzymanie dzieci, ale nie wykazywał zainteresowania ich losem. Taka postawa oskarżonego w ocenie Sądu wskazuje jednoznacznie, iż rzeczywistą przyczyną nie wywiązywania się przez oskarżonego z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego była jego zła wola, polegająca na umyślnym ignorowaniu tego obowiązku. W ocenie Sądu opisane wyżej zachowanie oskarżonego nosi cechy nieustępliwości i przekorności. Dlatego też w niniejszej sprawie, we wskazanym wyżej i przypisanym mu okresie, nie może być mowy o obiektywnej niemożności łożenia na utrzymanie dzieci.

Przestępstwo z art. 209 § 1 kk jest przestępstwem skutkowym, a skutkiem tym jest narażenie osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Należy mieć tu na uwadze, iż podstawowe potrzeby w odniesieniu do małoletniego dziecka to nie tylko kwestia wyżywienia i ubrania, ale również zapewnienie temu dziecku odpowiednich do jego wieku i stopnia rozwoju pomocy szkolnych oraz rozrywek. T. i A. K. pozostawali tylko na utrzymaniu matki. Sytuacja materialna pokrzywdzonych i ich matki była przy tym bardzo trudna. K. K. (2) podejmowała prace dorywcze, korzystała z zasiłków opieki społecznej zapewniając dzieciom niezbędne minimum utrzymania. Potrzeby życiowe dzieci były zatem zaspokajane, ale kosztem znacznego wysiłku matki, która nie otrzymywała pomocy od oskarżonego, mogła jedynie liczyć na pomoc swoich rodziców, a w późniejszym okresie na pomoc nowego partnera. Ponadto dla zaistnienia tego przestępstwa wystarcza samo narażenie uprawnionego do otrzymywania alimentów na niemożność zaspokojenia jego podstawowych potrzeb.

Wobec powyższego, w pkt. I wyroku, Sąd wymierzył oskarżonemu karę 12 miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym, stosując przy tym uregulowanie zawarte w art. 4 § 1 k.k.

Przy wymiarze kary Sąd zobowiązany był uwzględnić stopień winy oskarżonego. W doktrynie prawa karnego bezspornym jest, że poziom zawinienia ma limitować karę, a znaczny stopień ograniczenia poczytalności, występujący u oskarżonego, jest okolicznością rzutującą istotnie na ocenę jego winy. Stwierdzenie ograniczenia poczytalności w stopniu, o którym mowa w art. 31 § 2 k.k. daje Sądowi możliwość zastosowania wobec sprawcy nadzwyczajnego złagodzenia kary, przy czym nadzwyczajne złagodzenie kary jest czymś wyjątkowym i wyjątkowe muszą być też okoliczności, jakimi musi wykazać się sprawca, aby z takiego złagodzenia kary skorzystać.

Mając na uwadze stopień poczytalności oskarżonego, determinowany takimi przesłankami jak upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim (intelekt obniżony w zakresie zdolności myślenia na poziomie abstrakcyjnym, logicznym, przyczynowo-skutkowym, poziom myślenia konkretny) i cechy osobowości nieprawidłowej, Sąd uznał, iż w konfrontacji z pozostałymi okolicznościami wpływającymi na wymiar kary, zastosowanie instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary nie byłoby uzasadnione. Rozstrzygnięcie o zastosowaniu lub niezastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia kary jest rozstrzygnięciem w kwestii wymiaru kary i jako takie musi uwzględniać wszystkie ogólne dyrektywy zawarte w art. 53 k.k. Stosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary wchodzi zatem w rachubę tylko wtedy, gdy po rozważeniu i ocenie wszystkich okoliczności obciążających oraz łagodzących, Sąd orzekający dojdzie do wniosku, że nawet najniższa kara przewidziana za dane przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa. Z instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary Sąd może korzystać tylko wówczas, gdy na podstawie całokształtu okoliczności mających wpływ na wymiar kary zasadniczej powstaje wniosek, iż dla osiągnięcia celów, którym kara ma służyć, należy zejść poniżej dolnej granicy kary przewidzianej w przepisie stanowiącym podstawę skazania. Stosując nadzwyczajne złagodzenie kary, Sąd uznaje tym samym, że kara wymierzona z nadzwyczajnym złagodzeniem spełni swoje cele (por. wyrok SN z 20 czerwca 1973r., II KR 63/73, OSNKW 1974 Nr 1, poz. 6). Za wyjątkowe, szczególnie uzasadnione uznać trzeba wypadki takiego nagromadzenia się okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego (przy równoczesnym braku okoliczności obciążających), że przy należytym ich uwzględnieniu orzeczenie kary sprawiedliwej w granicach ustawowego zagrożenia jest niemożliwe.

W niniejszej sprawie, wymierzenie oskarżonemu kary z zastosowaniem nadzwyczajnego jej złagodzenia nie spełniłoby stawianych przed nią celów i byłoby oderwane od ustalonych w niej realiów. Fakt występowania istotnych okoliczności obciążających w postaci długiego czasokresu niealimentacji oraz wysokiej częstotliwość popełniania tego rodzaju przestępstw stanowił, w ocenie Sądu, skuteczną przeszkodę do zastosowania omawianej instytucji.

Mając jednak na uwadze fakt, iż oskarżony nie był dotychczas karany, a także uwzględniając stan ograniczonej poczytalności oskarżonego w czasie czynu wykonanie orzeczonej kary, na podstawie przepisów wskazanych w pkt. II wyroku, Sąd zdecydował się warunkowo zawiesić na okres próby 1 roku uznając, iż wykonanie tej kary nie jest niezbędne, aby wdrożyć oskarżonego do przestrzegania porządku prawnego.

W ocenie Sądu kara wymierzona oskarżonemu jest adekwatna do stopnia jego winy oraz społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu. Jednocześnie bierze pod uwagę cele zapobiegawcze oraz wychowawcze, jakie ma osiągnąć w stosunku do oskarżonego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

W pkt. III wyroku, na podstawie wskazanych tam przepisów (także stosując art. 4 § 1 k.k.) Sąd zobowiązał oskarżonego do regularnego wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie dzieci T. i A. K..

Ponieważ w toku niniejszego postępowania oskarżony korzystał z pomocy obrońcy ustanowionego z urzędu, Sąd na podstawie przepisów powołanych w punkcie IV wyroku zasądził na rzecz obrońcy zwrot kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu w postępowaniu, w tym VAT.

O kosztach sądowych, Sąd orzekł na podstawie przepisów wskazanych w punkcie V wyroku, biorąc pod uwagę sytuację materialną i rodzinną oskarżonego.

/-/ Aneta Piniecka

Sygn. akt IIKa 333/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2016r.

Sąd Okręgowy w Koninie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Karol Skocki

Protokolant: st. sekr. sąd. Irena Bąk

przy udziale K. K. (3) Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 19.02.2016 r.

sprawy M. K.

oskarżonego o przestępstwo z art. 209 § 1k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Koninie

z dnia 29 września 2015 r. sygn. akt IIK 222/14

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że ustala, iż oskarżony przypisanego czynu dopuścił się w warunkach znacznego ograniczenia zdolności rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postepowaniem i w związku z tym podstawę skazania uzupełnia o przepis art. 31 § 2 k.k.

2.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części.

3.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. M. (1) kwotę 516,60zł tytułem nieopłaconej obrony udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

4.  Zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

K. S.

Sygn. akt IIKa 333/15

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Koninie wyrokiem z dnia 29 września 2015 roku w sprawie IIK 222/14 uznał M. K. za winnego tego, że w okresach od 29 listopada 2003r. do kwietnia 2009r., od lutego 2010r. do września 2011r., od stycznia 2012r. do kwietnia 2013r. i od czerwca 2013r. do listopada 2013r. w miejscowości C., uporczywie uchylał się od ciążącego na nim z mocy ustawy obowiązku opieki nad swoimi dziećmi T. K. i A. K. poprzez niełożenie na ich utrzymanie renty alimentacyjnej początkowo w kwocie po 200,- zł miesięcznie na każde z nich, zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 02 kwietnia 2003r. sygn. akt III RC 291/03, następnie w kwotach po 400,- zł na rzecz T. K. i 300,- zł na rzecz A. K., zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 28 września 2009r. sygn. akt III RC 432/09, ostatecznie w kwotach po 450,- zł na rzecz T. K. i 400,- zł na rzecz A. K., zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 14 grudnia 2011 r. sygn. akt III RC 657/11, przez co naraził ich na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, tj. przestępstwa z art. 209 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 34 § 1 i 2 pkt. 2 k.k. w zw. z art. 35 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył mu karę dwunastu miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze dwudziestu godzin w stosunku miesięcznym, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby jednego roku oraz zobowiązał oskarżonego do regularnego wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie dzieci T. i A. K..

Wyrok ten zaskarżył w całości obrońca oskarżonego, zarzucając mu:

1)  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 413 § 1 pkt 4 k.p.k. polegającą na pominięciu w opisie czynu oraz jego kwalifikacji prawnej art. 31 § 2 k.k., tj. faktu działania oskarżonego w warunkach poczytalności ograniczonej w stopniu znacznym, podczas gdy owa okoliczność winna znaleźć odzwierciedlenie w treści wyroku,

2)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, iż:

-

oskarżony w sposób uporczywy uchylał się od ciążącego na nim z mocy ustawy obowiązku opieki nad swoimi dziećmi T. K. oraz A. K. poprzez niełożenie na ich utrzymanie renty alimentacyjnej, podczas gdy zgromadzony w spawie materiał dowodowy, a w szczególności fakt prowadzenia przeciwko niemu licznych postępowań egzekucyjnych, trudności z zatrudnieniem oskarżonego, a nadto ograniczenie poczytalności oskarżonego w stopniu znacznym przemawiają za uznaniem, iż jego zachowaniu nie sposób przypisać waloru uporczywości,

-

uprawnieni do renty alimentacyjnej T. K. oraz A. K. wskutek ewentualnego niełożenia na ich utrzymanie przez oskarżonego narażeni zostali na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności fakt dwukrotnej odmowy przyjęcia renty alimentacyjnej przez matkę małoletnich przeczy uznaniu, aby oskarżony swym zaniechaniem naraził swe dzieci na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, a w szczególności w całym okresie objętym skazaniem.

Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Koninie do ponownego rozpoznania.

Sąd odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się zasadna częściowo, a mianowicie w zakresie pominięcia przez sąd I instancji w opisie czynu przypisanego oskarżonemu pełnego opisu czynu, co skutkować musiało zmianą tego orzeczenia.

W pozostałym zakresie zarzuty obrońcy oskarżonego zawarte w apelacji okazały się nieuzasadnione.

Jeśli chodzi o stan ograniczonej poczytalności w stopniu określonym w art. 31 § 2 k.k. to sąd I instancji w tym zakresie dokonał prawidłowych ustaleń i dokładnie to uzasadnił w szczegółowym uzasadnieniu wyroku. Wskazał również, dlaczego mimo stwierdzenia stanu ograniczonej poczytalności nie zastosował wobec oskarżonego nadzwyczajnego złagodzenia kary kierując się dyrektywami przewidzianym i w art. 53 k.k. Sąd odwoławczy tą argumentację całkowicie podziela.

Sąd I instancji jednak, mimo dokonania prawidłowych ustaleń, nie uzupełnił w wyroku opisu czynu przypisanego oskarżonemu.

Podkreślić należy, że stan ograniczonej poczytalności w stopniu określonym w art. 31 § 2 k.k. powinien być powołany w wyroku w podstawie prawnej skazania, bowiem ma to istotne znaczenie, zarówno dla wymiaru kary, jak i w jej wykonywania.

Sąd Najwyższy wielokrotnie się wypowiadał, że stan ograniczonej poczytalności w stopniu określonym w art. 31 § 2 k.k. stanowi tak istotny element strony podmiotowej czynu, że powinien zawsze znaleźć odzwierciedlenie w opisie czynu przypisanego oskarżonemu oraz w jego kwalifikacji prawnej, także wówczas, gdy sąd nie stosuje nadzwyczajnego złagodzenia kary (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2008 r. IV KK 288/08 OSNKW 2008/12/98, Biul.SN 2008/12/13).

Z tych względów uwzględniając ten zarzut apelacyjny należało uzupełnić opis czynu przypisanego oskarżonemu M. K. wraz z podstawą skazania.

Za nieuzasadnione należy uznać natomiast zarzuty obrońcy zawarte w apelacji dotyczące błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia przez Sąd Rejonowy w Koninie.

Zarzuty te w swej istocie sprowadzają się do zarzutu noszącego cechę tzw. błędu „dowolności”, a zgodnie z ustalonym orzecznictwem, błąd taki może być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7 k.p.k.), np. błąd logiczny w rozumowaniu, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd.

Wymaga podkreślenia, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku sąd I instancji przeprowadził wnikliwą analizę zebranego materiału dowodowego oraz jasno i konkretnie wskazał podstawy dowodowe dokonanych ustaleń faktycznych, a także wskazał w sposób przekonywujący dlaczego i w jakim zakresie dał wiarę zeznaniom świadków, w szczególności zeznaniom K. K. (2) i D. A., a dlaczego wyjaśnienia oskarżonego we wskazanym zakresie uznał za niewiarygodne

Wbrew temu co podnosi obrońca oskarżonego sąd I instancji przekonywująco uzasadnił swoje stanowisko, zarówno co do okoliczności związanych ze stroną podmiotową , jak i przedmiotową przypisanego oskarżonemu przestępstwa.

Sąd Rejonowy w Koninie ustalił okresy niealimentacji oskarżonego i podkreślił, że dotyczą one nie tylko czasu, kiedy oskarżony nie płacił alimentów, ale również dodatkowo w tym czasie oskarżony nie czynił starań o poprawę swojej sytuacji materialnej, choćby poprzez zarejestrowanie się w Urzędzie Pracy jako osoba poszukująca pracy.

Nie można też podzielić zarzutów, co do braku uwzględnienia przez sąd I instancji dodatkowych okoliczności, związanych z utrzymaniem innych osób przez oskarżonego czy też dodatkowych źródeł utrzymania przez osoby uprawnione do alimentacji. Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku podkreślił, że obowiązek alimentacyjny został ustalony przez sąd rodzinny w określonej kwocie i w przypadku zmiany okoliczności mających wpływ na wysokość zasądzonych alimentów oskarżony miał prawo wystąpić do sądu o zmianę wysokości tych świadczeń. Oskarżony z tego nie korzystał w okresie przypisanego mu czynu, dlatego trudno uznawać zasadność tej argumentacji.

Sąd I instancji podkreślił również, że matka dzieci uprawnionych do alimentów podejmowała prace dorywcze, korzystała z zasiłków opieki społecznej, pomocy rodziców i w późniejszym okresie partnera, a więc należy uznać, że potrzeby dzieci były zaspokajane w wyniku zwiększonego wysiłku matki i pomocy innych osób. Sąd ten również ustalił przyczynę odmowy przyjęcia przez matkę K. K. (2) przesłanych kwot pieniężnych i trudno na tej podstawie uznawać, że okoliczność ta świadczyła o tym, że dzieci nie pozostawały w niedostatku.

Reasumując, należy uznać, że ocena materiału dowodowego zebranego w sprawie przez Sąd Rejonowy w Koninie została dokonana uwzględnieniem obowiązujących reguł, nie narusza ona granic swobodnej oceny dowodów oraz jest zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego, a zatem znajduje swoje oparcie w treści przepisu art. 7 k.p.k.

Sąd odwoławczy w oparciu o treść art. 437 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 k.p.k., uznając częściową zasadność podniesionych zarzutów przez obrońcę oskarżonego, zmienił w tym zakresie wyrok, natomiast w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. oraz art. 17 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych z dnia 23 czerwca 1973r. (Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 z późniejszymi zmianami.) a także § 2 pkt 3 i § 14 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 461) w zw. § 22 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2015 poz.1801).

SSO Karol Skocki