Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Stanisław Jabłoński (spr.)

Sędziowie SSO Krzysztof Głowacki

SSO Agata Regulska

Protokolant Justyna Gdula

przy udziale Czesława Twardowskiego Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2016 r.

sprawy:

1.  J. K. (K.)

syna S. i K. z d. Bomba

ur. (...) w K.

oskarżonego o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

2.  W. C. (1) (C.)

syna M. i K. z d. S.

ur. (...) w Ś.

oskarżonego o przestępstwo z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora oraz obrońcę oskarżonego J. K.

od wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej

z dnia 14 września 2015 roku sygn. akt II K 474/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt VII części dyspozytywnej co do oskarżonego W. C. (1) w ten sposób, że za podstawę wymiaru kary grzywny przyjmuje nadto przepis art. 37 a kk;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok co do oskarżonych J. K. i W. C. (1) utrzymuje w mocy;

III.  zwalnia oskarżonych J. K. i W. C. (1) od ponoszenia kosztów postepowania odwoławczego, w tym od opłat za II instancję.

UZASADNIENIE

J. K. oskarżony został o to, że:

w okresie od 1 czerwca 2012 roku do 18 stycznia 2013 roku w K., działając wspólnie i porozumieniu z inną osobą w krótkich odstępach czasu w wykonywaniu z góry powziętego zamiaru, dokonał zaboru w celu przywłaszczenia z zakładu pracy, gdzie był zatrudniony (...)w ilości 80 rolek o wadze nie mniejszej niż 104 kilogramów i łącznej wartości 1.682 zł, czym działał na szkodę (...) sp. z .o.o.,tj. o czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.;

W. C. (1) oskarżony został o to, że:

w okresie od grudnia 2012 roku do stycznia 2013 roku w K., W. i innych miejscowościach na terenie D., działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, dokonał nabycia, a następnie sprzedaży innym osobom f. a.w ilości 120 rolek o wadze nie mniejszej niż 156 kilogramów i łącznej wartości 2524 zł wiedząc, że pochodziła ona z kradzieży, czym działał na szkodę (...) sp. z o.o., tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.;

Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej wyrokiem z dnia 14 września 2015 r. sygn. akt II K 474/14:

I.  uznał oskarżonego J. K. za winnego tego, że w okresie od listopada 2012 r. do grudnia 2012 r. w K. na ul. (...), działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru oraz wspólnie i w porozumieniu z A. L., dokonał zaboru w celu przywłaszczenia 80 sztuk rolek z(...) o wadze nie mniejszej niż 104 kg i wartości 1.682,72 zł, czym działał na szkodę (...) sp. z o.o. w K., tj. popełnienia przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to, na podstawie art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 37a k.k., wymierzył mu karę 200 (dwustu) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 10 zł (dziesięciu złotych);

II.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego J. K. środek kompensacyjny w postaci obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...) sp. z o.o. w K. kwoty 1.682,72 zł (tysiąc sześćset osiemdziesiąt dwa złote siedemdziesiąt dwa grosze), przy czym ustalił, że zapłata wskazanej kwoty przez A. L. zwolnił oskarżonego z obowiązku zapłaty;

III.  uznał oskarżonego W. C. (1) za winnego tego, że w nieustalonym miejscu, w okresie od grudnia 2012r. do stycznia 2013r., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, przyjął od nieustalonej osoby 120 sztuk rolek z folią aluminiową o wadze nie mniejszej niż 156 kg i wartości 2.524,08 zł, wiedząc o tym, że zostały one uzyskane za pomocą czynu zabronionego, tj. popełnienia przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to, na podstawie art. 291 § 1 k.k., wymierza mu karę 200 (dwustu) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 25 zł (dwudziestu pięciu złotych);

IV.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego W. C. (1) środek kompensacyjny w postaci obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...) sp. z o.o. w K. kwoty 483,78 zł (czterysta osiemdziesiąt trzy złote siedemdziesiąt osiem groszy);

V.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonym na poczet wymierzonych im kar grzywny, okresy ich zatrzymania w sprawie:

a.  J. K. – od dnia 05 lutego 2013 r. do dnia 06 lutego 201 3r., co odpowiada czterem stawkom dziennym grzywny,

b.  W. C. (1) – w dniu 06 lutego 2013 r., co odpowiada dwóm stawkom dziennym grzywny,

VI.  na podstawie art. 633 k.p.k. i art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonych J. K., W. C. (1) na rzecz Skarbu Państwa, zwrot wydatków związanych z ich sprawami, poniesionych przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania w wysokości po 73,33 zł i na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. nr 49 poz. 223 z późn. zm.) wymierzył im opłaty:

a.  J. K. – w wysokości 200 zł,

b.  W. C. (1) – w wysokości 500 zł,

Powyższy wyrok na niekorzyść oskarżonego W. C. (1) w części dotyczącej orzeczenia o karze zaskarżył Prokurator i zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego w pkt VII sentencji zaskarżonego wyroku - a to art. 291 § 1 k.k. poprzez wymierzeniu kary oskarżonemu W. C. (1) za przestępstwo z art. 291 § 1 k.k. 200 (dwustu) stawek dziennych grzywny po 25 (dwadzieścia pięć ) złotych, która to kara w tym przypadku mogła zostać orzeczona jedynie na podstawie art. 37 a k.k., albowiem zagrożenie ustawowe za przypisane oskarżonemu przestępstwo to wyłącznie kara pozbawienia wolności w wymiarze od 3 (trzech) miesięcy do 5 (pięciu) lat.

Prokurator podnosząc ten zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu W. C. (1) na podstawie art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 37 a k.k. kary 200 (dwustu) stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 25 (dwudziestu pięciu) złotych oraz utrzymanie wyroku w mocy w pozostałym zakresie.

Obrońca oskarżonego J. K. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a to:

1) art. 4 k.p.k, art. 7 kp.k. w zw. z art. 410 kp.k. polegającą na dowolnej, jednostronnej i nieuwzględniającej całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy ocenie materiału dowodowego, wyrażającą się w błędnej ocenie zeznań świadków poprzez:

a)  niezasadne przyjęcie na podstawie zeznań świadka A. L., że oskarżony J. K. dopuścił się kradzieży 80 rolek foli aluminiowej, podczas gdy świadek A. L. zeznał, że z J. K. nie ukradł więcej jak 18 rolek

b)  nieuzasadnionym obdarzeniem walorem wiarygodności zeznań świadka A. L. podczas, gdy zmieniał on swoje zeznania, co w oczywisty sposób musi rzutować na ocenę ich wiarygodności

c)  pominięciu zasady bezpośredniości postępowania poprzez oparcie w zasadniczej części ustaleń stanu faktycznego na podstawie wyjaśnień oskarżonych i zeznań wszystkich świadków złożonych w toku postępowania przygotowawczego,

d)  nieuzasadnionym obdarzeniu walorem wiarygodności zeznań złożonych przez A. L. w toku postępowania przygotowawczego w części wskazującej na winę oskarżonego J. K. i w efekcie uznanie go za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów, iż w świetle tych wyjaśnień wina oskarżonego jako co najmniej wątpliwa powinna być rozpatrywana przy uwzględnieniu zasady m dubio pro reo;

2.  art. 5 § 2 kp.k poprzez jego błędną wykładnię i rozstrzygnięcie wątpliwości w zakresie wskazanej przez świadka A. L. ilość skradzionych rolek foli aluminiowej, jakiej miał dopuścić się oskarżony J. K., na niekorzyść oskarżonego.

3.  art. 424 § 1 pkt 1 i 2 kp.k. poprzez brak ustaleń co do postaci zamiaru, z jakim miał działać oskarżony J. K., co równocześnie powinno znaleźć odzwierciedlenie w wyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku i wskazaniu dlaczego Sąd nie uznał, że zachowanie oskarżonego może co najwyżej realizować znamiona pomocnictwa

II. błąd w ustaleniach faktycznych, a polegający na niezasadnym przyjęciu, że oskarżony J. K. dokonał kradzieży 80 rolek foli aluminiowej, podczas, gdy świadek A. L., jedyny wskazujący na winę oskarżonego zeznał, że oskarżony co najwyżej mógł pomóc w kradzieży 18 rolek.

Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie, że oskarżony swoim zachowanie dopuścił się co najwyżej pomocnictwa do wykroczenia kradzieży w kwocie nie większej niż 400 zł, i umorzenia postępowania z uwagi na przedawnienie karności czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Apelacja prokuratora co do oskarżonego W. C. (1) zasługuje na uwzględnienie, natomiast nie jest zasadna apelacja obrońcy oskarżonego J. K..

Odnosząc się do apelacji prokuratora należy stwierdzić, że słusznie skarżący zauważa, iż wymierzenie przez Sąd meritii kary grzywny , w sytuacji, gdy czyn zagrożony jest jedynie kara pozbawienia, której górna granica nie przekracza 8 lat, wymagało powołania w podstawie wymiaru kary przepisu art. 37a, który stanowi, że .jeżeli ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 8 lat, sąd może zamiast tej kary orzec grzywnę albo karę ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 § 1a pkt 1, 2 lub 4. kk

Przepis art. 37a , który wszedł w życie z dniem 1 lipca 2015 r. wprowadził bowiem szeroką możliwość zamiany rodzaju kary. Zamiana rodzaju kary według art. 37a k.k. polega na orzeczeniu zamiast kary pozbawienia wolności, kary grzywny lub ograniczenia wolności w postaci obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne albo na obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego bądź też na potrąceniu od 10 do 20% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Oskarżonemu W. C. (1) przypisano popełnienie czynu z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k, a więc czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności do lat trzech, a więc istniała możliwość zamiany rodzaju kary ale przy zastosowaniu art. 37 a kk.

Z tego powodu Sąd Okręgowy podzielając zasadność apelacji prokuratora zmienił zaskarżony wyrok w pkt VII części dyspozytywnej co do oskarżonego W. C. (1) w ten sposób, że za podstawę wymiaru kary grzywny przyjął nadto przepis art. 37 a kk utrzymując w mocy wyrok w pozostałym zakresie wobec tegoż oskarżonego.

Odnosząc się natomiast do apelacji obrońcy oskarżonego J. K. to należy zauważyć, że analiza treści złożonego środka odwoławczego prowadzi do wniosku, że obrońca kwestionuje dokonaną przez Sąd meritii ocenę materiału dowodowego i oparcie ustaleń faktycznych na dowodach przeprowadzonych w toku toczącego się postępowania przygotowawczego, podczas gdy – zdaniem skarżącego – materiał dowodowy przeprowadzony w toku rozprawy prowadzi do wniosku, że oskarżony nie jest sprawcą przypisanego mu czynu..

Odnosząc się zatem do stawianych przez obrońcę zarzutów i zawartej w złożonym środku odwoławczym argumentacji to należy stwierdzić, że kodeks postępowania karnego nie uznaje teorii legalnej oceny dowodów i jego przepisy nie zawierają żadnych dyrektyw, które nakazywałyby określone ustosunkowanie się do konkretnych dowodów, jak również przepisy te nie wprowadzają różnic co do wartości dowodowej poszczególnych dowodów. Nie można więc podzielić poglądu, że większą wartość dowodową mają wyjaśnienia oskarżonych złożone w toku postępowania przygotowawczego niż wyjaśnienia składane na rozprawie. Ocena każdego dowodu pozostawiona jest bowiem sądowi orzekającemu, który obowiązany jest dokonywać jej z uwzględnieniem wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego, jak również z uwzględnieniem całokształtu okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego (wyr. SN z 11.7.1977 r., V KR 92/77, OSNKW 1978, nr 6, poz. 67). Podobny kierunek wykładni prezentuje Sąd Najwyższy w wyroku z 22 czerwca 2006 r., WA 20/06 (OSNKW 2006, nr 11, poz. 103), O prawdziwości bądź nieprawdziwości jednych z nich decyduje sąd po dokonaniu swobodnej oceny wszystkich dowodów według zasad określonych w art. 7 .

Także pomówienie współoskarżonego może być uznane za pełnowartościowy dowód ale tylko wówczas, gdy w kontekście określonych ustaleń nie jest sprzeczne z innymi dowodami, a przede wszystkim nie relacjonuje różnych wersji tego samego zdarzenia.

W orzecznictwie wypracowano standardy, którymi winna odznaczać się ocena dowodu z pomówienia. Wskazywano, że dokonując oceny tego dowodu, należy zwrócić uwagę, czy: 1) informacje uzyskane tą drogą są przyznawane przez pomówionego, 2) są one, choćby w części, potwierdzone innymi dowodami, 3) są spontaniczne, zwłaszcza złożone wkrótce po przeżyciu objętych nimi zaszłości, czy też po upływie czasu umożliwiającego przygotowanie określonej wersji, 4) pochodzą od osoby bezstronnej czy też zainteresowanej obciążeniem pomówionego, 5) są konsekwentne i zgodne co do zasady oraz szczegółów w kolejnych relacjach składanych w różnych fazach postępowania czy też zawierają informacje sprzeczne, wzajemnie się wykluczające bądź inne niekonsekwencje, 6) pochodzą od osoby nieposzlakowanej czy też przestępcy, zwłaszcza obeznanego z mechanizmami procesu karnego, 7) pomawiający sam siebie obciąża czy też tylko przerzuca odpowiedzialność na inną osobę, by siebie uchronić przed odpowiedzialnością (SA w K. II AKa 189/11, KZS 2012, z. 2, poz. 39; SA w K. II AKa 187/98, KZS 1998, z. 11, poz. 37; SA w P. II AKa 431/00, LEX nr 535063; SA w K. II AKa 411/04, LEX nr 151786).

Podkreślić też należy, że przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną prawa procesowego – art. 7 kpk - m.in. wtedy, gdy:

– jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy ( art. 410), i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy ( art. 2 § 2),

– stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego ( art. 4),

– jest wyczerpująco i logicznie – z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego – uargumentowane w uzasadnieniu wyroku ( art. 424 § 1 pkt 1)

– (por. (...) 149/90, OSNKW 1991, nr 7–9, poz. 41 oraz SN V KK 375/02, OSN Prok. i Pr. 2004, nr 1, poz. 6).

Odnosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy należy - w ślad za Sądem Rejonowym - kategorycznie stwierdzić, że oparcie ustaleń faktycznych dotyczących sprawstwa i winy oskarżonego J. K. na wyjaśnieniach A. L. nie nasuwa zastrzeżeń. W pisemnych motywach Sąd I Instancji podał powody, które spowodowały, że Sąd meritii odmówił wiary tym wyjaśnieniom oskarżonego, które złożył także w toku rozprawy, w których zanegował on, aby miał uczestniczyć w kradzieży folii aluminiowej.

Tej oceny Sądu Rejonowego nie przekreślają zeznania A. L. z rozprawy , gdyż po pierwsze wyjaśnienia A. L. z postępowania przygotowawczego mają potwierdzenie w wyjaśnieniach K. M., który konsekwentnie wskazywał na oskarżonego K. jako jedną z dwóch osób dokonujących kradzieży największej ilości folii aluminiowej / k. 684 i k. 1564 / i zeznaniach G. J. /k. 170-176, k. 1595- 1597 / i W. C. (2).

Po drugie to zauważyć należy, że A. L. na rozprawie nie negując w całości udziału oskarżonego J. K. w kradzieży, pomniejszał jego udział w zaborze folii aluminiowej, zaś po odczytaniu jego wyjaśnień podtrzymał treść uprzednio złożonych wyjaśnień. /k. 1582-1583 /, a następnie podał, że nie pamięta ilości skradzionej folii, ale pamiętał lepiej składając wyjaśnienia w postępowaniu przygotowawczym, gdzie na k. 631 akt podał , że wspólnie z oskarżonym J. K. dokonał kradzieży 80- 90 rolek folii. Wprawdzie w czasie kolejnych wyjaśnień oskarżony pomniejszał udział oskarżonego J. K. w kradzieży folii lecz oparcie się przez |Sąd Rejonowy na początkowych wyjaśnieniach A. L. w żaden sposób nie może budzić zastrzeżeń.

W tej sytuacji słusznie Sąd Rejonowy uznał, ze treść wyjaśnień A. L. dotyczących oskarżonego K. nie jest li tylko bezzasadnym pomówieniem lecz dowód ten z uwagi na potwierdzenie w innych przeprowadzonych dowodach może stać się podstawą ustaleń faktycznych dotyczących udziału oskarżonego J. K. w kradzieży 80 rolek folii aluminiowej na szkodę (...) sp. z .o.o.

Mając na uwadze powyższe okoliczności nie można uznać zasadności obrazy przez Sąd meritii przepisów prawa procesowego zwłaszcza art. 7 kpk a także art. 5 kpk bowiem podstawowym warunkiem zastosowania zasady in dubo pro reo jest zaistnienie wątpliwości. Istotny jednak jest moment, w jakim zasada znajduje zastosowanie. Z przepisu art. 5 § 2 wynika, że mają to być wątpliwości, „których nie usunięto w postępowaniu dowodowym". Oznacza to, że sąd może sięgnąć do niej dopiero w sytuacji, gdy przeprowadzone zostanie postępowanie dowodowe i co istotne owo prawidłowo przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwala na sformułowanie wielu równoprawnych, nie dających się wykluczyć, wersji przebiegu zdarzenia będącego przedmiotem oceny, a takiej sytuacji nie mamy w niniejszej sprawie..

Nie można też podzielić zasadności zarzutu obrońcy a dotyczącego obrazy art. 424 kpk. Wbrew stanowisku zawartemu w złożonym środku odwoławczym Sąd Rejonowy nie naruszył przepisu art. 424 kpk, gdyż mimo swojej lakoniczności uzasadnienie Sądu Rejonowego spełnia wymogi przewidziane przepisem art. 424 kpk, gdyż zawiera ocenę faktyczną i prawną zachowania przypisanego oskarżonemu J. K. w wyroku.

Akceptując zatem w pełni rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w części dotyczącej oskarżonego J. K. Sąd Okręgowy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, zwalniając oskarżonego J. K. od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, w tym od opłaty za II instancję .