Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion – Hajduk

Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)

Sędzia SR (del.) Roman Troll

Protokolant Sandra Olesiak

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2016 w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa P. W. i B. W.

przeciwko Ł. W.

o podwyższenie alimentów

oraz sprawy z powództwa Ł. W.

przeciwko P. W. i B. W.

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego – powoda wzajemnego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 10 lipca 2015 r., sygn. akt III RC 62/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1 w ten sposób, że zasądza od pozwanego Ł. W. na rzecz powoda B. W. alimenty w kwocie po 650 zł (sześćset pięćdziesiąt złotych) miesięcznie oraz na rzecz powoda P. W. alimenty w kwocie po 550 zł (pięćset pięćdziesiąt złotych) miesięcznie, począwszy od 1 stycznia 2015r. płatne z góry do rąk matki powodów A. P. do dnia 15-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat - w miejsce alimentów w wysokości po 600 zł na rzecz B. W. oraz w wysokości po 450 zł miesięcznie na rzecz powoda P. W. wynikających z wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek (...) w R., sygn. akt II RC 1734/11;

b)  w punkcie 4 o tyle, że w miejsce kwoty 210 zł nakazuje pobrać od pozwanego Ł. W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych;

c)  w punkcie 5 w ten sposób, że zasądza od pozwanego Ł. W. na rzecz powoda B. W. kwotę 75 zł (siedemdziesiąt pięć złotych) oraz na rzecz powoda P. W. kwotę 264 zł (dwieście sześćdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  oddala zawarty w apelacji wniosek pozwanego Ł. W. o zwrot spełnionego przez pozwanego świadczenia;

4.  zasądza od pozwanego Ł. W. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym:

a)  na rzecz powoda B. W. kwotę 150 zł (sto pięćdziesiąt złotych)

b)  na rzecz powoda P. W. kwotę 122 zł (sto dwadzieścia dwa złote).

SSR (del.) Roman Troll SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Gabriela Sobczyk

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 stycznia 2015 r. małoletni powodowie B. W. i P. W. wnieśli o podwyższenie alimentów z kwoty po 600,00 zł miesięcznie do kwoty po 1000,00 zł miesięcznie na rzecz małoletniego B. W. oraz z kwoty po 450,00 zł do kwoty po 900,00 zł na rzecz małoletniego P. W.. Nadto wnieśli o zasądzenie na ich rzecz świadczeń socjalnych z zakładu pracy pozwanego. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że wyrokiem z dnia 19 grudnia 2011 r. w sprawie sygn. akt II RC 1734/11 Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek (...) w R. zasądził od pozwanego Ł. W. alimenty w wysokości po 600,00 zł miesięcznie na rzecz małoletniego B. W. oraz w wysokości po 450,00 zł miesięcznie na rzecz małoletniego P. W.. Od czasu ustalenia ostatnich alimentów sytuacja małoletnich zdecydowanie się zmieniła. B. W. ma obecnie 6 lat i od września 2014 r. uczęszcza do klasy I szkoły podstawowej, w związku z czym jego koszty utrzymania znacznie wzrosły. Z dniem rozpoczęcia przez małoletniego nauki w szkole podstawowej matka małoletniego była zmuszona do poniesienia w całości kosztów wyprawki w wysokości ok. 500,00 zł. Na miesięczny koszt utrzymania małoletniego powoda B. W. składają się następujące wydatki: wyżywienie – 400,00 zł miesięcznie, środki czystości
i kosmetyki – 120,00 zł miesięcznie, odzież i obuwie – 200,00 zł miesięcznie, fryzjer – 15,00 zł miesięcznie, wycieczki – 20,00 – 50,00 zł miesięcznie, obiady w szkole – 50,00 zł miesięcznie, ubezpieczenie – 60,00 zł na rok, komitet – 120,00 zł na rok, rozrywka – 60,00 zł miesięcznie. Małoletni B. uczęszcza do klubu sportowego, w którym pobiera naukę gry w piłkę nożną, a miesięczny koszt uczestnictwa wynosi ok. 30,00 zł. Małoletni P. natomiast ma obecnie 4 lata, uczęszcza do przedszkola. Na miesięczny koszt utrzymania małoletniego powoda P. składają się następujące wydatki: wyżywienie – 350,00 zł, środki czystości i kosmetyki – 120,00 zł, odzież i obuwie – 200,00 zł, fryzjer – 15,00 zł, wycieczki -
20,00 - 50,00 zł, przedszkole – 100,00 zł, rozrywka – 60,00 zł, ubezpieczenie – 60,00 zł rocznie. Małoletni B. i P. często zapadają na choroby górnych dróg oddechowych. Matka małoletnich średnio raz w miesiącu ponosi koszty leczenia każdego z synów
w wysokości po 70,00 – 100,00 zł. A. P. w zeszłym roku dokonała remontu pokoju małoletnich powodów, zakupiła meble, fotele i biurka na łączną kwotę 2600,00 zł. A. P. zatrudniona jest w firmie (...) Sp. z o.o., jednakże od dnia 20 grudnia 2014 r. przebywa na zasiłku macierzyńskim, który wynosi ok. 1000,00 zł miesięcznie. Matka małoletnich wraz ze swoim mężem opłaca czynsz za mieszkanie w kwocie 1200,00 zł miesięcznie. Koszt energii elektrycznej to 300,00 zł co dwa miesiące, natomiast koszt gazu to 200,00 zł co dwa miesiące. A. P. opłaca rachunki za internet i telewizję w kwocie 120,00 zł miesięcznie oraz rachunki telefoniczne w kwocie 200,00 zł miesięcznie. Pozwany Ł. W. jest zatrudniony w KWK (...) jako sztygar i zarabia ok. 5000,00 zł netto miesięcznie. Nadto otrzymuje bony żywnościowe, deputat węglowy, Barbórkę
i 14-stą pensję oraz świadczenia socjalne na dzieci, które ani razu nie zostały przekazane małoletnim. Ł. W. ma na swoim utrzymaniu, prócz małoletnich powodów jedno dziecko z obecnego związku małżeńskiego.

Ł. W. w odpowiedzi na pozew z dnia 3 kwietnia 2015 r. wniósł
o oddalenie powództwa w całości i obniżenie alimentów z kwoty 600,00 zł miesięcznie do kwoty 350,00 zł miesięcznie na rzecz małoletniego B. W. oraz z kwoty 450,00 zł miesięcznie do kwoty po 350,00 zł miesięcznie na rzecz małoletniego P. W.. W uzasadnieniu wskazał, że od czasu ustalenia ostatnich alimentów sytuacja życiowa ojca powodów – pozwanych wzajemnych zmieniła się radykalnie. W grudniu 2012 r. Ł. W. wstąpił w związek małżeński. W lutym 2014 r. ze związku tego urodziła się córka Nadia. Żona pozwanego – powoda wzajemnego nie pracuje, rodzina utrzymuje się wyłącznie z pensji Ł. W.. W celu zapewnienia rodzinie miejsca zamieszkania pozwany - powód wzajemny zaciągnął w 2013 r. kredyt hipoteczny oraz pożyczkę z zakładu pracy. Z tego tytułu ojciec małoletnich łoży miesięcznie kwotę 1850,00 zł (700,00 zł – kredyt, 1150,00 zł – rata pożyczki). Dodatkowo Ł. W. ponosi następujące miesięczne wydatki: energia elektryczna – 175,00 zł, gaz – 40,00 zł, woda – 150,00 zł, węgiel i opał – 125,00 zł, śmieci – 40,00 zł, telefon – 150,00 zł, internet – 60,00 zł, telewizja – 80,00 zł, podatek od nieruchomości – 15,00 zł, paliwo na dojazd do pracy – 250,00 zł. Realna kwota, którą pozwany otrzymuje z tytułu wynagrodzenia po odjęciu rat kredytu i pożyczki wynosi ok. (...),00 – 2565,00 zł miesięcznie. Po odjęciu od tej kwoty obciążeń zasądzonych alimentów do dyspozycji pozwanego – powoda wzajemnego pozostaje kwota ok. 1515,00 zł miesięcznie,. Z kwoty tej Ł. W. utrzymuje rodzinę.

Pozwany – powód wzajemny zakwestionował wysokość wydatków powodów wskazaną w pozwie.

W piśmie z dnia 20 kwietnia 2015 r. pełnomocnik powodów – pozwanych wzajemnych wniósł o oddalenie powództwa wzajemnego w całości. Pełnomocnik zaprzeczył, by pozwany kupował synom odzież i zabawki wskazując, że dokonują tego, z własnej woli, wyłącznie rodzice Ł. W.. Nadto wskazał, że koszt zakupu ubrań, zabawek i rozrywki dla małoletnich podany przez Ł. W. jest znacznie zawyżony i niczym nieuprawdopodobniony. Małoletni P. i B. nie byli z ojcem na żadnych wakacjach, których koszt wynosiłby 1000,00 zł rocznie. Podczas ostatnich wakacji małoletni spędzili z Ł. W. zaledwie 4 dni w miejscu jego zamieszkania. Pełnomocnik powodów – pozwanych wzajemnych wskazał, że Ł. W. mieszka wraz z żoną w domu jednorodzinnym ze swoimi teściami, a zatem opłaty mieszkaniowe winny być ponoszone także przez pozostałych domowników. Żona pozwanego świadczy odpłatnie usługi w zakresie wizażu i kosmetologii.

Sąd Rejonowy ustalił, że małoletni B. W. ur. (...) i małoletni P. W. ur. (...) są synami A. P. i Ł. W. pochodzącymi z ich związku małżeńskiego. Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2011 r. w sprawie sygn. akt
II RC 1734/11 Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek (...) w R. rozwiązał małżeństwo rodziców małoletnich powodów przez rozwód. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi Sąd powierzył matce A. W., pozostawiając ojcu Ł. W. prawo do współdecydowania o ich istotnych życiowych sprawach, w szczególności w zakresie wykształcenia, leczenia i wyboru zawodu. Kosztami utrzymania małoletnich Sąd Okręgowy obciążył oboje rodziców i zasądził od Ł. W. na rzecz małoletniego B. W. alimenty w wysokości po 600,00 zł miesięcznie oraz na rzecz małoletniego P. W. alimenty w wysokości po 450,00 zł miesięcznie. Jednocześnie Sąd Okręgowy zasądził od Ł. W. na rzecz A. W. alimenty w wysokości po 800,00 zł miesięcznie. W dacie tego orzeczenia w przedmiocie alimentów matka małoletnich zamieszkiwała wraz z powodami w domu stanowiącym współwłasność A. P. i Ł. W.. Warunki mieszkaniowe powodów były bardzo dobre. A. P. przebywała na urlopie wychowawczym i nie posiadała żadnych dochodów, zajmowała się wychowaniem synów. Na miesięczny koszt utrzymania małoletniego B. W. składały się następujące wydatki: wyżywienie – 250,00 zł, przedszkole – 200,00 zł, odzież
i leczenie – 150,00 zł.

Miesięczny koszt utrzymania małoletniego P. W. przedstawiał się następująco: wyżywienie – 250,00 zł, środki higieny osobistej – 100,00 zł, witaminy – 50,00 zł, odzież – 50,00 zł. Miesięczny koszt utrzymania A. P. w zakresie wyżywienia, środków czystości, odzieży, obuwia i wydatków nadzwyczajnych oscylował wokół kwoty 800,00 zł miesięcznie.

Ł. W. pracował w (...) Spółce (...) w Kopalni (...), gdzie zarabiał od 3500,00 zł do 5000,00 zł. Nadto otrzymywał nagrodę z okazji Dnia G. i tzw. 14-stą pensję w wysokości miesięcznych dochodów każda z nich. Przysługiwał mu deputat węglowy i bony żywnościowe. Ł. W. utrzymywał całą rodzinę, kupując wyżywienie oraz regulując opłaty związane z użytkowaniem domu i raty kredytu na dom. Miesięczna rata kredytu wynosiła 1100,00 zł. Łącznie z kredytem powód wydatkował 2000,00 zł miesięcznie na opłaty. Na swoje utrzymanie powód przeznaczał ok. 500,00 – 600,00 zł miesięcznie, zaś na paliwo wydatkował 600,00 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem z dnia 7 maja 2014 r. w sprawie sygn. akt III RC 715/13 Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim uchylił obowiązek alimentacyjny powoda Ł. W. wobec pozwanej A. W. wynikający z wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. z dnia 19 grudnia 2011 r. w sprawie sygn. akt II RC 1734/11 w kwocie po 800,00 zł miesięcznie z dniem 1 sierpnia 2014 r.

Sąd Rejonowy ustalił następnie, że po orzeczeniu rozwodu rodzice małoletnich sprzedali wspólny dom, spłacili kredyt i podzielili pozostałą kwotę w ten sposób, że A. P. otrzymała kwotę 73 000,00 zł, zaś Ł. W. otrzymał kwotę 53 000,00 zł. Ojciec małoletnich pożyczył matce powodów – pozwanych wzajemnych brakującą kwotę 4000,00 zł na zakup kawalerki. A. P. sprzedała to mieszkanie. Obecnie dysponuje oszczędnościami w wysokości 50 000,00 zł i zamierza kupić z obecnym mężem dom.
W październiku 2014 r. A. P. zawarła związek małżeński z M. P.. Ze związku tego pochodzi małoletnia K. P. (1), której miesięczny koszt utrzymania wynosi 400,00 zł.

Odnośnie aktualnej sytuacji powodów Sąd Rejonowy ustalił, że B. W. ma obecnie 7 lat i ukończył I klasę szkoły podstawowej. Małoletni korzysta z obiadów szkolnych, trenuje piłkę nożną. P. W. ma 4 lata, chodzi do przedszkola. Małoletni chorują na nawracające infekcje górnych dróg oddechowych. Miesięczny koszt utrzymania B. W. przedstawia się następująco: wyżywienie – 400,00 zł, obiady w szkole – 50,00 zł, środki czystości i kosmetyki – 70,00 zł, odzież i obuwie – 150,00 zł, fryzjer – 15,00 zł, wydatki szkolne (wyprawka, wycieczki, komitet i ubezpieczenie) – 95,00 zł, piłka nożna – 30,00 zł, rozrywka – 50,00 zł, leczenie – 70,00 zł. Na miesięczny koszt utrzymania małoletniego P. W. składają się następujące wydatki: wyżywienie – 300,00 zł, środki czystości i kosmetyki – 70,00 zł, odzież i obuwie – 150,00 zł, fryzjer – 15,00 zł, przedszkole – 100,00 zł, wycieczki – 35,00 zł, ubezpieczenie – 5,00 zł, rozrywka 50,00 zł, leczenie – 70,00 zł.

Małoletni powodowie – pozwani wzajemni mieszkają wraz z matką, jej mężem
i przyrodnią siostrą w wynajmowanym mieszkaniu w R.. W 2014 r. matka małoletnich urządziła synom pokój, do którego zakupiła meble i niezbędne wyposażenie. Koszt remontu pokoju małoletnich wyniósł 2600,00 zł. Na utrzymanie mieszkania rodzina ponosi następujące miesięczne wydatki: czynsz – 1200,00 zł, energia elektryczna – 100,00 zł, gaz
– 60,00 zł, Internet i telewizja – 120,00 zł, telefony – 200,00 zł. Na paliwo małżonkowie wydatkują ok. 400,00 zł miesięcznie.

A. P. od października 2006 r. jest zatrudniona w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. na stanowisku pracownik gospodarczy. Od 20 grudnia 2014 r., w związku
z narodzinami córki, matka małoletnich przebywa na rocznym urlopie macierzyńskim i pobiera zasiłek macierzyński w wysokości ok. 1000,00 zł miesięcznie. Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego A. P. zamierza skorzystać z bezpłatnego urlopu wychowawczego. Przed rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego A. P. otrzymywała wynagrodzenie
w wysokości ok. 1165,00 zł netto miesięcznie.

Mąż matki małoletnich M. P. ma 22 lata, jest zatrudniony w KWK (...) za wynagrodzeniem w wysokości ok. 3000,00 zł netto miesięcznie. Spłaca raty kredytów zaciągniętych na zakup samochodu i mebli w łącznej wysokości 800,00 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy ustalił, że B. i P. utrzymują kontakt z ojcem. Rodzice małoletnich ustalili między sobą, że Ł. W. będzie spotykał się z dziećmi co drugi weekend w miesiącu, faktycznie jednak zdarza się, że pozwany – powód wzajemny zabiera synów do siebie na jeden weekend w miesiącu, bądź tylko na jeden dzień. Podczas wakacji w roku 2014 r. dzieci spędziły z ojcem 4 dni. Dziadkowi ojczyści małoletnich pojechali z wnukami na tydzień nad morze. Ł. W. robi dzieciom prezenty. Ojciec małoletnich, w czasie, gdy chłopcy są u niego, utrzymuje synów (kupuje im prezenty, zapewnia rozrywkę), przekazuje im świadczenia socjalne z zakładu pracy w formie paczek świątecznych. Dziadkowie małoletnich ze strony ojca i matki kupują dzieciom ubrania.

Odnośnie aktualnej sytuacji Ł. W. Sąd Rejonowy ustalił, że ma on 32 lata, cierpi na nadżerkowe zapalenie żołądka. Jest zatrudniony w (...) S.A KWK (...) na stanowisku sztygara zmianowego. Jego średnie miesięczne wynagrodzenie wynosi 5075,89 zł netto. Ł. W. przysługuje ponadto deputat węglowy, nagroda barbórkowa, czternasta pensja i premie. Wraz z tymi dodatkami, średni miesięczny dochód ojca małoletnich powodów – pozwanych wzajemnych wynosi 6166,18 zł netto.

Niezależnie od tego Ł. W. pobiera bony żywnościowe w wysokości 14,00 zł za każdy dzień pracy. Za rok 2011 z Ł. W. wykazał dochód z wynagrodzenia ze stosunku pracy w wysokości 103 163,78 zł. Za rok 2012 Ł. W. wykazał dochód
z wynagrodzenia ze stosunku pracy w wysokości 116 155,74 zł. Za rok 2014 Ł. W. wykazał dochód z wynagrodzenia ze stosunku pracy w wysokości 111 669,374 zł.

W grudniu 2012 r. Ł. W. zawarł związek małżeński z E. W.. W lutym 2014 r. ze związku tego urodziła się małoletnia Nadia W.. Ł. W. zamieszkuje wraz z żoną, małoletnią córką, dziesięcioletnim synem żony, teściami i babką w domu położonym w miejscowości G.. Koszty utrzymania domu ponoszone są w połowie przez pozwanego – powoda wzajemnego i jego żonę oraz
w połowie przez teściów Ł. W.. Pozwany – powód wzajemny ponosi następujące miesięczne koszty utrzymania domu: energia – 175,00 zł, gaz – 40,00 zł, woda – 150,00 zł, opał – 125,00 zł, śmieci – 40,00 zł, dwa telefony – 150,00 zł, telewizja – 80,00 zł, internet – 60,00 zł, podatek od nieruchomości – 15,00 zł, ubezpieczenie domu – 30,50 zł. Na paliwo pozwany – powód wzajemny wydatkuje ok. 500,00 zł miesięcznie (w tym na dojazdy do pracy), na środki czystości dla całej rodziny przeznacza 120,00 zł miesięcznie, zaś na leki dla siebie przeznacza 200,00 zł. Na ubezpieczenie i związki zawodowe (...) przeznacza miesięcznie ok. 186,00 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że Ł. W. zaciągnął wraz z żoną E. W. kredyt mieszkaniowy na kwotę 124 031,01 zł na okres 30 lat, przy czym miesięczna rat kredytu wynosi 700,00 zł. Nadto pozwany – powód wzajemny spłaca pożyczkę zaciągniętą w zakładzie pracy, której miesięczna rata wynosi 1150,00 zł miesięcznie. Ł. W. korzysta z pomocy finansowej swej siostry K. P. (2). K. P. (2) kupuje bratanicy pampersy, mleko i inne potrzebne rzeczy.

Sąd Rejonowy ustalił, że E. W. z zawodu jest wizażystką i kosmetyczką. Obecnie nie pracuje, jednak sporadycznie wykonuje wizaż. Żona pozwanego – powoda wzajemnego prowadziła Zakład (...) w J., następnie w Ż.. Później wykonywała działalność gospodarczą w domu. Od czterech lat wykonywanie działalności gospodarczej pozostaje zawieszone.

Pod koniec 2014 r. z powodu szkód górniczych w domu rodzinnym E. W. był przeprowadzany gruntowny remont, który zakończył się w okresie Ś. Wielkanocnych w roku 2015. E. W. otrzymuje alimenty na rzecz swego syna w wysokości 600,00 zł miesięcznie. Małoletnia Nadia W. jest ogólnie zdrowa, miesięczny koszt utrzymania małoletniej oscyluje wokół kwoty 450,00 zł, w tym wydatki na pieluchy, mleko, leki i odzież dla córki wynoszą 350,00 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy uznał za zawyżone wskazywane przez A. P. wydatki na wyżywienie małoletniego P. W. w wysokości 350,00 zł, biorąc pod uwagę, że chłopczyk ma obecnie 4 lata i część dnia spędza w przedszkolu, gdzie również spożywa obiady. Dlatego też Sąd Rejonowy przyjął, że wystarczająca jest tu kwota 300 zł miesięcznie. Nadto zawyżone w ocenie Sądu były wskazywane przez matkę chłopców wydatki na środki czystości i kosmetyki. W ocenie Sądu Rejonowego wydatki te winny zamknąć się w kwocie 70,00 zł miesięcznie na rzecz każdego z małoletnich. Nadto, w ocenie Sądu Rejonowego zawyżone były wskazane przez A. P. wydatki na Internet i telewizję, które matka określiła na kwotę 250,00 zł. A. P. nie przedłożyła jakichkolwiek dokumentów potwierdzających, że ponosi z tego tytułu wydatki w podanej wysokości, natomiast w pozwie wskazała, że wydatki te oscylują wokół kwoty 120,00 zł miesięcznie, którą to kwotę Sąd uznał za wiarygodną.

Sąd Rejonowy nie dał wiary zeznaniom pozwanego w zakresie, w jakim wskazywał, że ponosi wydatki na paliwo do pracy w wysokości 500,00 zł miesięcznie. Biorąc pod uwagę doświadczenie życiowe oraz fakt, że odległość z miejsca zamieszkania w G. do miejsca pracy pozwanego – powoda wzajemnego w P. wynosi ok. 10 km, należy przyjąć, że we wskazanej kwocie 500,00 zł przeznaczanej na paliwo mieszczą się zarówno wydatki na dojazdy do pracy, jak również na inne dojazdy, w tym na dojazd do dzieci, co potwierdziły zeznania jego żony.

Sąd oddalił wniosek pozwanego – powoda wzajemnego o dopuszczeniu dowodu
z zaświadczenia o zarobkach męża przedstawicielki ustawowej powodów – pozwanych wzajemnych, albowiem dowód ten nie miał zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Nadto w toku postępowania Sąd ustalił, jak kształtują się możliwości majątkowe matki powódki i jej męża.

Sąd Rejonowy na podstawie wskazanych ustaleń faktycznych uznał powództwo za zasadne w części. Wskazał na treść art. 133krio oraz 135 krio, a nadto art. art. 138 krio, zgodnie z którym, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Dokonując porównania i oceniając jak zmieniły się stosunki tak majątkowe, jak
i inne po stronie małoletnich powodów – pozwanych wzajemnych oraz pozwanego – powoda wzajemnego od czasu ustalenia alimentów wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. z dnia 19 grudnia 2011 r. w sprawie sygn. akt II RC 1734/11, Sąd Rejonowy wskazał, że od tego czasu upłynęły prawie 4 lata. Wskazał, że usprawiedliwione potrzeby małoletnich niewątpliwie wzrosły. Poprzednio B. uczęszczał do przedszkola, a P. miał roczek. Obecnie B. uczęszcza do szkoły, a P. do przedszkola. Zdaniem Sądu Rejonowego pojawiły się nowe wydatki związane ze szkołą i przedszkolem, ponadto chłopcy nadal rozwijają się, rosną, zachodzi konieczność częstszej wymiany ubrań czy obuwia. Małoletni chorują na nawracające infekcje górnych dróg oddechowych. W ocenie Sądu Rejonowego w okresie ostatnich 4 lat wzrosły również ogólne koszty utrzymania i wyżywienia.

W ocenie Sądu Rejonowego, z ustalonego stanu faktycznego wynika, że obecnie potrzeby małoletniego B. W. kształtują się na poziomie 930,00 zł miesięcznie, a potrzeby małoletniego P. W. oscylują obecnie w granicach 800,00 zł miesięcznie, na co składają się wydatki na wyżywienie, środki czystości i kosmetyki, odzież i obuwie, fryzjera, przedszkole, wycieczki, ubezpieczenie, rozrywkę i leczenie. Kwoty te nie uwzględniają udziału w kosztach utrzymania mieszkania każdego z małoletnich, ani też wydatków nadzwyczajnych.

Zatem w ocenie Sądu Rejonowego usprawiedliwione potrzeby B. W. wzrosły średnio o kwotę około 330,00 zł, zaś usprawiedliwione potrzeby P. W. wzrosły o 350,00 zł miesięcznie.

Badając zmianę po stronie matki powodów, Sąd Rejonowy wskazał, że A. P. w dacie poprzedniego orzeczenia w przedmiocie alimentów nie osiągała żadnych dochodów, przebywała na urlopie wychowawczym i zajmowała się wychowaniem synów. Obecnie matka pozostaje w nowym związku małżeńskim, w związku z narodzinami córki przebywa na rocznym urlopie macierzyńskim i pobiera zasiłek macierzyński w wysokości ok. 1000,00 zł miesięcznie (tj. 80% ostatniego wynagrodzenia), po zakończeniu którego ma zamiar skorzystać z bezpłatnego urlopu wychowawczego. Wraz z mężem zamierza kupić dom, na ten cel ma oszczędności. Ponosi koszty swojego utrzymania oraz że ma utrzymaniu nadto małoletnią córkę z drugiego małżeństwa. Mąż matki powodów – pozwanych wzajemnych partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania i małoletniej córki.

Sąd Rejonowy wskazał, że górną granicą świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe
i majątkowe możliwości pozwanego ( art. 135 § 1 k. r. o. ).

Oceniając te możliwości wskazał, że sytuacja pozwanego uległa o tyle zmianie, że ponownie się ożenił, z tego związku ma na utrzymaniu małoletnią córkę. Wskazał, że pozwany – powód wzajemny, decydując się na założenie nowej rodziny, winien mieć świadomość ciążącego już na nim obowiązku alimentacyjnego względem dorastających synów i ich zwiększonych potrzeb. Sąd Rejonowy wskazał, że pomimo jego zwiększonych kosztów utrzymania jego sytuacja zarobkowa i majątkowa poprawiła się. Jego średni miesięczny dochód wzrósł do kwoty 6166,18 zł netto miesięcznie. Nadto Ł. W. nadal pobiera bony żywnościowe w wysokości 14,00 zł za każdy dzień pracy. Na tę poprawę sytuacji majątkowej miało wpływ również uchylenie obowiązku alimentacyjnego w wysokości 800,00 zł miesięcznie względem A. P., co nastąpiło wyrokiem Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim z dnia 7 maja 2014 r. w sprawie sygn. akt III RC 715/13.

W ocenie Sądu Rejonowego Ł. W. jest w stanie płacić alimenty w wysokości po 750,00 zł miesięcznie na rzecz małoletniego B. i po 650,00 zł miesięcznie na rzecz małoletniego P..

Wprawdzie pozwany – powód wzajemny spłaca raty kredytu i pożyczki w łącznej kwocie 1850,00 zł, jednak nie może tego czynić kosztem stosownego utrzymania synów.

Nadto zważyć należy, że zaciągając zobowiązania finansowe powód miał świadomość istniejącego po jego stronie obowiązku alimentacyjnego. Po odjęciu od miesięcznego dochodu Ł. W., wszystkich wydatków wraz z kredytami i pożyczkami, do jego dyspozycji pozostaje kwota 1925,18 zł, z której ojciec małoletnich jest w stanie łożyć podwyższone alimenty w łącznej wysokości 1400,00 zł miesięcznie. Uwzględniając, że pozwany otrzymuje bony żywnościowe, pozostała po uiszczeniu podwyższonych alimentów kwota 500,00 zł miesięcznie, w ocenie Sądu Rejonowego, wystarczy ona na wyżywienie Ł. W. i jego rodziny.

Nadto Sąd Rejonowy podkreślił, że małżonka pozwanego – powoda wzajemnego również winna chociażby w niewielkiej części partycypować w kosztach utrzymania domu, tym bardziej mając na względzie, że jest osobą stosunkowo młodą, wykształconą, a przeprowadzone postępowanie wykazało, że sporadycznie osiąga dochody z wykonywanego wizażu.

Sąd Rejonowy wskazał, że ojciec małoletnich miał prawo ułożyć sobie na nowo życie, ożenić się, a nawet zaciągnąć kredyty. Jednak tego typu zdarzenia nie mogą negatywnie wpłynąć na obowiązek alimentacyjny Ł. W. względem jego synów z poprzedniego małżeństwa. W ocenie Sądu Rejonowego zatem w sprawie doszło do istotnej zmiany stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o. uzasadniającej podwyższenie alimentów na rzecz małoletnich B. i P. rodz. W.. Sąd Rejonowy wskazal, że matka powodów – pozwanych wzajemnych swój obowiązek alimentacyjny spełnia nie tylko finansowo, uczestnicząc w utrzymaniu małoletnich, w szczególności partycypując w kosztach utrzymania mieszkania, ale także poprzez osobiste starania o ich wychowanie. To matka na co dzień troszczy się o chłopców, interesuje się ich sytuacją szkolną, pielęgnuje w razie choroby.

W pozostałej części żądanie pozwu o podwyższenie alimentów zostało oddalone, Sąd wskazał, że w pozostałym zakresie to matka powodów – pozwanych wzajemnych będzie zobowiązana do ponoszenia ich zwiększonych potrzeb, zwłaszcza, że jej sytuacja majątkowa jest stabilna.

Oddalając powództwo w pozostałym zakresie, Sąd Rejonowy miał również na względzie, że Ł. W. alimentuje synów w czasie ich pobytu u ojca oraz przekazuje synom prezenty i świadczenia socjalne z zakładu pracy w formie paczek świątecznych. Postępowanie dowodowe nie wykazało, by pozwany – powód wzajemny otrzymywał inne świadczenia np. w formie pieniężnej, ale jeżeli takie otrzymuje, to zostały one ujęte w zaświadczeniu pracodawcy o dochodach pozwanego i wszystkich dodatkach, co wpłynęło na podwyższenie alimentów.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo Ł. W. o obniżenie alimentów, uznając, że nie zmniejszyły się bowiem usprawiedliwione potrzeby B. i P. rodz. W. oraz nie uległy pogorszeniu możliwości majątkowe i zarobkowe ojca małoletnich. Wprawdzie Ł. W. cierpi obecnie na dolegliwości jelitowe, jednak nie czyni go to niezdolnym do pracy. Nadto oceniając sytuację materialną pozwanego – powoda wzajemnego, Sąd Rejonowy wziął pod uwagę wysokie wydatki czynione przez niego na leki. Niewątpliwie od daty ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów sytuacja życiowa i majątkowa powoda zmieniła się, jednakże nie w sposób uzasadniający obniżenie obowiązku alimentacyjnego Ł. W.. Także urodzenie się kolejnego dziecka nie wpływa automatycznie na rozmiar dotychczas istniejącego obowiązku alimentacyjnego. Zasadność żądania obniżenia alimentów jest oceniana przez sąd przez pryzmat wszystkich okoliczność ustalonych w sprawie.

Na zasadzie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. Sąd Rejonowy nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności, a na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych kosztami postępowania obciążył pozwanego
i nakazał pobrać od niego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 210,00 zł tytułem należnej opłaty sądowej, odstępując od obciążenia małoletnich powodów resztą nieuiszczonej opłaty sądowej z przysądzonego na ich rzecz roszczenia.

Orzeczenie o kosztach postępowania Sąd Rejonowy oparł na zasadzie art. 102 k.p.c.,

Zasądzając od pozwanego na rzecz powodów jedynie część poniesionych kosztów postępowania.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany - powód wzajemny zaskarżając ten wyrok w części podwyższającej alimenty (pkt1) oraz oddalającej powództwo wzajemne ( pkt3) oraz co do kosztów postępowania, domagając się zmiany tego wyroku poprzez oddalenie żądania powodów, a uwzględnienie jego żądania obniżenia alimentów do kwoty po 350zł na rzecz każdego z powodów- pozwanych wzajemnych. Ponadto wniósł w trybie art. 338§1kpc żądanie o zwrot spełnionego przez pozwanego na rzecz powodów podwyższonego świadczenia alimentacyjnego, któremu sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności w kwocie 2450 zł oraz po 350zł miesięcznie począwszy od 15 sierpnia 2015r. do dnia rozpoznania sprawy w postępowaniu apelacyjnym. Wniósł też i zasądzenie kosztów postępowania od strony powodowej na rzecz pozwanego.

Skarżący zarzucił wyrokowi naruszenie art. 233§1 kpc w zw. z art. 231 kpc poprzez dowolne uznanie, że miesięczny koszt utrzymania siedmioletniego B. W. wzrósł z kwoty 600 zł w grudniu 2011r. do 930 zł w 2015r., pomimo, że zwiększenie wydatków na wyżywienia z kwoty 250zl do kwoty 400 zł miesięcznie w 2015r. nie znajduje potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym i nie wynika z zasad prawidłowego wnioskowania, podobnie jak zwiększenie wydatków na odzież, środki czystości i leczenie kwoty 150zł do 290zł. Zarzucił w tym zakresie, że obecnie powód nie ponosi wydatków w kwocie 200zł na przedszkole, zatem jego potrzeby tym zakresie nie występują.
Zarzucił, że ponoszenie przez powoda w 2015r. dodatkowych wydatków w kwocie 240 zł miesięcznie (jako wydatków szkolnych, kosztów fryzjera, rozrywki, obiadów w szkole, piłki nożnej) nie znajduje potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Wskazane okoliczności w ocenie skarżącego doprowadziły do błędnego ustalenia, że potrzeby powoda B. W. znacznie wzrosły.

Odnośnie powoda P. W. zarzucił naruszenie art. 233§1kpc poprzez niezasadne uznanie wzrostu wydatków na wyżywienie z kwoty 250 zł do kwoty 300 zł, wydatków na środki czystości, odzież i leczenie z kwoty 200 zł do kwoty 290 zł, a nadto niezasadne przyjęcie ponoszenia dodatkowych wydatków w kwocie 205 zł (wydatków na przedszkole, na fryzjera, na rozrywki, wycieczki, ubezpieczenie, gdyż nie znajduje to zdaniem pozwanego oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak też nie wynika z zasad prawidłowego wnioskowania. Wskazane okoliczności w ocenie skarżącego doprowadziły do błędnego ustalenia, że potrzeby powoda P. W. znacznie wzrosły.

Zarzucił też naruszenie art. 233§1kpc poprzez przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że kwota 500zł miesięcznie, jaka pozostanie po uiszczeniu alimentów wystarczy na wyżywienie pozwanego Ł. W. i jego rodziny.

Zarzucił też naruszenie art. 224kpc poprzez oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z zaświadczenia o zarobkach męża matki powodów, co doprowadziło do błędnego wniosku, że sytuacja materialna pozwanego jest lepsza od sytuacji materialnej matki powodów. Zarzucił w związku z tym naruszenie art. 133§1kro poprzez uznanie że 80% świadczeń alimentacyjnych ma ponosić pozwany, a 20% matka powodów jako posiadająca gorszą sytuację majątkową i zarobkową.

Nadto zarzucił naruszenie art. 138 kro w związku z art. 135 kro poprzez uznanie, ze nie uległy pogorszeniu możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego w 2015r., w stosunku do jego możliwości w grudniu 2011r., pomimo że wówczas nie pozostawał w związku małżeńskim, posiadał oszczędności, nie miał zobowiązań kredytowych, a obowiązek alimentacyjny spełniał jedynie wobec powodów i byłej żony, gdy tymczasem obecnie pomimo zasadniczo niezmienionych warunków zarobkowych pozwanego obciążają zobowiązania alimentacyjne wobec powodów, obecnej żony i małoletniego dziecka, dodatkowe wydatki związane z utrzymaniem gospodarstwa domowego, jak również zobowiązania kredytowe w kwocie 1850 zł miesięcznie. podniósł, że pojawienie się kolejnego dziecka w rodzinie pozwanego nie może spowodować uchylenia obowiązku alimentacyjnego pozwanego, lecz może wpłynąć na rozmiar istniejącego obowiązku alimentacyjnego, a tego właśnie w sprawie domaga się pozwany- powód wzajemny.

Na rozprawie apelacyjnej pozwany złożył dowody na okoliczność dobrowolnego uiszczenia podwyższonych alimentów przez niego na rzecz małoletnich powodów.

Powodowie – pozwani wzajemni wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jedynie w części zasługiwała na uwzględnienie.

Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne są w zasadzie prawidłowe, lecz wymagają pewnej modyfikacji zakresie uzasadnionych potrzeb powodów. Sąd Okręgowy w oparciu o materiał sprawy uznał, że w istocie doszło do zmiany potrzeb powodów w związku z ich obecnym wiekiem, lecz w części zaistniała zmiana nie jest zmianą ilościową, lecz jakościową. W miejsce dotychczasowych potrzeb małoletnich pojawiły się nowe potrzeby. I tak w przypadku małoletniego B. w miejsce wydatków związanych z uczęszczaniem do przedszkola pojawiły się wydatki szkolne, w tym koszt przyborów szkolnych, odzieży i obuwia koniecznego w szkole, składek szkolnych i obiadów w szkole. W przypadku małoletniego P. - w miejsce dotychczasowego specjalnego wyżywienia dla niemowlaka pojawiło się wyżywienie dziecka przedszkolnego. Podzielić należy zastrzeżenia pozwanego, co do tego, że ustalone przez Sąd Rejonowy koszty wyżywienia powoda B. W. w kwocie 400 zł są zawyżone. W ocenie Sądu Okręgowego, zasadne jest ich podwyższenie jedynie do 300zł, zważywszy na to, że obecnie jedynie jeden posiłek je on w szkole. Podwyższenie kwoty z tego tytułu uzasadnione jest wiekiem powoda, jego aktywnością fizyczną odpowiednią do wieku, a ponadto czynnym uprawianiem sportu, co łączy się z większym zapotrzebowaniem energetycznym organizmu. Wskazane przyczyny nie uzasadniają jednak przyjęcia tej kwoty wyższej niż 300 zł, w szczególności strona powodowa nie wykazała wyższych potrzeb w tym zakresie. Dodatkowe koszty powstałe po stronie powoda B. to niewątpliwie koszty związane z uprawianiem sportu. Faktowi uprawiania sportu przez B. ojciec nie przeczył. Doświadczenie życiowe pozwala wskazać, że podana przez matkę kwota 30zł z tytułu uprawiania sportu (opłata za naukę gry w piłkę nożną) jest wiarygodna. Ponadto doświadczenie życiowe pozwala też wskazać, że z realizowaniem pasji przez powoda B. W. łączą się też zwiększone wydatki na odzież i obuwie sportowe. W ocenie Sądu Okręgowego potrzeby powoda z tytułu zakupu obuwia i odzieży kształtują się na poziomie 50zł miesięcznie.

W odniesieniu do powoda P. W., istotna zmiana łączy się u niego z uczęszczaniem do przedszkola (opłata 100zł, inne wydatki związane z przedszkolem
(wyjścia, wycieczki ok.35 zł miesięcznie), dostosowaniem odzieży i obuwia do potrzeb dziecka przedszkolnego. Niewątpliwie posiada on inne potrzeby co do odzieży i obuwia niż roczne dziecko. Ocenić je należy jako uzasadnione, lecz z pewnością niższe niż 150zł miesięcznie (wynoszące nadal ok. 50 zł miesięcznie). Zasady doświadczenia życiowego pokazują, że potrzeby dziecka uczęszczającego do szkoły czy przedszkola w zakresie leczenia są wysokie (dzieci łatwo zarażają się od rówieśników), zatem brak było podstaw do kwestionowania kwoty 70 zł miesięcznie na koszty leczenia każdego z powodów. Podobnie nie sposób kwestionować wydatków powodów na fryzjera (15 zł miesięcznie) na ubezpieczenie (5 zł miesięcznie), czy na środki czystości (70 zł miesięcznie). Doświadczenie życiowe uczy, że potrzeby takie są normalnymi potrzebami chłopców w wieku powodów. Podobnie kwota 50zł miesięcznie na rozrywkę nie jest wygórowana i uznać ją należy na usprawiedliwiony koszt ich utrzymania, w szczególności zważywszy na wysokość dochodów pozwanego i dochodów w rodzinie matki powodów, które przekraczają najniższe dochody w społeczeństwie. Ze wskazanych powodów kwoty z tego tytułu przyjęte przez Sąd Rejonowy uznać należy za prawidłowe.

Podsumowując, Sąd Okręgowy uznał, że usprawiedliwione potrzeby te w odniesieniu do B. W. wynoszą ok. 730 zł miesięcznie, a w odniesieniu do P. ok. 645 zł miesięcznie, nie wliczając w to kosztów związanych z mieszkaniem i mediami. Oceniając zaistniałą zmianę Sąd II instancji uznał ją za istotną w rozumieniu art. 138krio, a co za tym idzie – uzasadniającą podwyższenie wysokości alimentów, w świetle możliwości zarobkowych pozwanego i matki powodów.

W świetle tych ustaleń zasadnym było obniżenie zasądzonych alimentów do kwoty po 650zl miesięcznie na małoletniego B. (podwyższenie o 50zł) oraz po 550zł na rzecz małoletniego P. (podwyższenie o 100zł).

W ocenie Sądu Okręgowego, w pozostałej części potrzeby małoletnich winna zaspokajać matka, która w części nadal realizuje swój obowiązek alimentacyjny poprzez sprawowanie osobistej pieczy nad nimi, stosownie do art. 135§2kro. Niezasadnie zatem skarżący zarzuca że zakres pokrywania przez nią potrzeb dzieci jest znacznie niższy niż nałożony na niego.

Odnosząc się do argumentacji apelacji, w odniesieniu do podwyższenia potrzeb pozwanego- powoda wzajemnego podnieść należy, że alimenty stanowią obecnie najbardziej realny udział pozwanego w życiu jego synów. Sporadyczne kontakty z ojcem podczas których zaspokaja on ich potrzeby nie zapewnią im realizacji wszystkich usprawiedliwionych potrzeb i nie zapewnią ich o zainteresowaniu ojca ich bieżącymi sprawami. Niezasadne jest żądanie pozwanego - powoda wzajemnego obniżenia alimentów z uwagi na zmianę - pogorszenie jego sytuacji materialnej). Sąd Okręgowy nie podziela argumentów apelującego co do pogorszenia się jego sytuacji życiowej. W szczególności podnieść należy, że także w dacie poprzedniego orzeczenia o alimentach pozwany miał zobowiązanie kredytowe, nie wynika z tamtego postępowania aby miał oszczędności, ma ponadto obecnie wyższe wynagrodzenie.

Słusznie wskazał Sąd Rejonowy, że podejmując życiowe decyzje, w szczególności o charakterze inwestycyjnym pozwany winien był liczyć się z koniecznością utrzymywania małoletnich, bowiem obowiązek ten już wówczas na nim spoczywał. Podejmując decyzję o charakterze długoterminowym (kredyt) winien też przewidzieć podwyższenie się ich potrzeb wraz z wiekiem. Nadmienić należy, że to pozwany podjął decyzję o wysokości swego zobowiązania kredytowego i pożyczkowego i o sposobie zaspokojenia swych potrzeb mieszkaniowych (poprzez nadbudowę domu teściów), która wygenerowała wyższe koszty niż np. przy zakupie niewielkiego lokalu mieszkalnego, odpowiedniego dla trzyosobowej rodziny. Powodowie nie mogą ponosić konsekwencji takich decyzji pozwanego.

Podnieść należy, że jakkolwiek pozwany obecnie ma na utrzymaniu kolejne dziecko, to od 2014r. odpadł mu obowiązek łożenia alimentów na matkę powodów, co dało mu dodatkowe środki na utrzymanie córki. Odnośnie utrzymania przez niego żony, podnieść natomiast należy, że prowadzone postępowanie wykazało, ze posiada ona możliwości zarobkowe, które może realizować, a opieka nad córką jej tego nie uniemożliwia z uwagi na charakter jej pracy
(świadczenie usług z zakresu wizażu). Skoro w Internecie zamieściła ona ogłoszenie o możliwości korzystania z jej usług, to z pewnością może je wykonywać i z pewnością te jej możliwości istniały od początku 2015r. Tym samym jej dochód powiększa dochody rodziny pozwanego.

W materiale sprawy uznać zatem należało, że zwiększone dochody pozwanego i możliwość liczenia na udział jego żony w pokrywaniu kosztów utrzymania jego rodziny choć w niewielkim zakresie uzasadnia uznanie, że nowe uzasadnione wydatki pozwanego (utrzymanie dziecka) nie powodują zmniejszenia możliwości zarobkowych i majątkowych powoda na potrzeby realizowania obowiązku alimentacyjnego wobec powodów.

Odnosząc się zatem do zarzutów apelacji co do naruszenia w sprawie art. 233§1kpc w zw. z art. 231 kpc, jedynie w części zasługiwały one na uwzględnienie. Podobnie odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa materialnego a to art. 133kro i 138 kro w zw. z art. 135kro, zarzuty te potwierdziły się jedynie częściowo, co doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku w części.

Nadmienić na koniec należy, że niezasadnie i bezskutecznie pozwany kwestionował oddalenie jego wniosku dowodowego dotyczącego wysokości wynagrodzenia męża matki powodów. W tym zakresie pozwany nie złożył zastrzeżenia do protokołu, a tym samym utracił możliwość powoływania tego zarzutu w apelacji( art. 162kpc). Ponadto zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że dowód ten był zbędny w niniejszym postępowaniu, wobec wiarygodnych zeznań matki powodów, na podstawie których Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie.

Uwzględnienie wszelkich okoliczności sprawy, w szczególności tego, że usprawiedliwione koszty utrzymania powodów okazały się w ocenie Sądu Okręgowego niższe niż przyjął Sąd Rejonowy, doprowadziło do uznania apelacji za zasadną w części. Spowodowało to zmianę zaskarżonego wyroku – poprzez zmniejszenie kwot o jakie podwyższono alimenty. Orzeczenie to oparto na art. 386§1kpc.

Z opisanych wcześniej powodów dalej idącą apelację pozwanego- powoda wzajemnego oddalono na podstawie art. 385kpc.

Odnosząc się do złożonego wniosku o zwrot wypłaconych alimentów Sąd Okręgowy ocenił ten wniosek jako skutecznie wniesiony i merytorycznie rozpoznał jako wniosek o zwrot nienależnego świadczenia. Zważył, że art. 338§1kpc nie statuuje konieczności obligatoryjnego zasądzenia zwrotu żądanej przez stronę kwoty. Wskazuje jedynie na konieczność orzeczenia o tym żądaniu w razie jego wniesienia. Zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa, możliwe jest orzeczenie o tym żądaniu w postępowaniu odwoławczym – a tym samym jednoinstancyjnie, bez możliwości złożenia apelacji od tego rozstrzygnięcia (por. post. SN z 25.02.2010, II PZ3/10). Orzekając o tym wniosku sąd stosuje przepisy prawa materialnego o bezpodstawnym wzbogaceniu (świadczeniu nienależnym). Przepis art. 338§1kpc nie narusza przepisów prawa materialnego o świadczeniu nienależnym (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 1965r., PR 372/65).

Rozpoznanie wniosku restytucyjnego nie oznacza konieczności uwzględnienia wniosku w każdym przypadku, gdyż o jego zasadności decydują przepisy prawa materialnego (tak: Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu z 15 lipca 1974r., Kw. Pr. 2/74, OSNCP 1974 nr 12 poz. 203)

Oceniając merytorycznie ten wniosek pozwanego, Sąd Okręgowy zważył, że art. 409kc niewątpliwie nakazuje liczyć się z obowiązkiem zwrotu świadczenia zasądzonego na podstawie nieprawomocnego orzeczenia, któremu nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Jednak zwrócic należy uwagę, że ostatecznie ustalone w niniejszej sprawie alimenty dla każdego z powodów są jedynie o 100 zł niższe niż alimenty przyjęte przez Sąd Rejonowy. Tym samym kwota nadpłacona przez pozwanego jest stosunkowo niewysoka
(w stosunku miesięcznym). Zasądzone alimenty pokrywają usprawiedliwione potrzeby małoletnich w podstawowym zakresie i tak została ustalona ich wysokość.

Alimenty ze swej istoty służą zaspokajaniu bieżących potrzeb uprawnionego. Jednak dysponując wyższymi zasądzonymi nieprawomocnie alimentami matka powodów mogła zaspokajać potrzeby powodów w nieco szerszym zakresie. Tym bardziej, że w międzyczasie miały miejsce wakacje letnie i początek roku szkolnego, a nadto , jak wynika z postępowania, niedawno matka powodów zakupiła dla nich nowe wyposażenia pokoju w zajmowanym obecnie lokalu.

Tym samym Sąd Okręgowy zważył, że zwrot nadpłaconych alimentów odbyłby się kosztem zaspokajania aktualnych bieżących potrzeb powodów. W ocenie Sądu Okręgowego, zważywszy że chłopcy pozbawieni są – na skutek rozwodu rodziców - codziennego kontaktu z ojcem i jego bieżącej pieczy, nakazanie im zwrotu środków uiszczonych przez pozwanego byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Niewątpliwym jest, że rodzic może przyczyniać się do zaspokajania potrzeb dzieci także poprzez jednorazowe świadczenia na rzecz małoletnich dzieci, ponad zasądzone czy ustalone bieżące świadczenia alimentacyjne. Spełnienie przez rodzica dodatkowego świadczenia, wykraczającego poza orzeczony obowiązek alimentacyjny należy oceniać pozytywnie, takie jego zachowanie czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Zatem w ocenie Sądu Okręgowego skoro spełnione przez pozwanego świadczenie było zgodne z zasadami współżycia społecznego, zatem z mocy art. 411 pkt 2 kc brak było podstaw do zasądzenia jego zwrotu. Nie można też pominąć okoliczności, że zwrot świadczenia zasądzony byłby nie od matki powodów, lecz od nich samych, a są oni małoletnimi synami pozwanego. Zatem przeciwko zasądzeniu tej kwoty przemawia też art. 5 kc.

W tych okolicznościach orzeczono na podstawie art. 411 pkt 2 kc o oddaleniu roszczenia pozwanego – powoda wzajemnego o zwrot nadpłaconych na rzecz małoletnich powodów alimentów.

Zmiana rozstrzygnięcia co do roszczenia głównego uzasadniała zmianę orzeczenia o kosztach postępowania i to co do kosztów sądowych – poprzez obniżenie kwoty opłaty obciążającej pozwanego oraz obniżenie kwoty kosztów procesu obciążającej pozwanego w związku z częściowym jedynie uwzględnieniem powództwa głównego (orzeczenie o kosztach oparto na art. 100 kpc).

Orzekając o kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy oparł się na art. 100 kpc w zw. z art. 391§1kpc, obciążając tymi kosztami pozwanego w części w jakiej uzasadniał to wynik sprawy. Pozwany wygrał w postępowaniu odwoławczym w 25% (odnośnie apelacji skierowanej przeciwko B. W.) i w 33% (w odniesieniu do apelacji skierowanej przeciwko P. W.).

Pozwany poniósł w postępowaniu apelacyjnym koszty 300zł - w odniesieniu do apelacji skierowanej przeciwko B. W. (240zł opłata i 60 zł koszty zastępstwa procesowego) i 240zł w odniesieniu do apelacji skierowanej przeciwko P. W. (180zł opłata, 60 zł koszty zastępstwa procesowego). Każdy z powodów poniósł w postępowaniu odwoławczym koszty zastępstwa w wysokości 300 zł.

Tym samym uwzględniając zakres wygranej pozwanego w tym postępowaniu, należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda B. W. kwotę 150zł, a na rzecz powoda P. W. 122 zł. Przy orzekaniu uwzględniono stawki wynagrodzenia adwokackiego i radcowskiego wynikające z § 13 §1 pkt 1 w zw. z § 7 ust.4 w zw. z §6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu( t . jedn. Dz. U. z 2013 poz. 461 ze zm.) oraz §12 §1 pkt 1 w zw. z § 7 ust.1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu( t. jedn. Dz. U. z 2013 poz. 490 ze zm.).

Z tych powodów orzeczono jak w sentencji.

SSR(del.) Roman Troll SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Gabriela Sobczyk