Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Daria Ratymirska

Protokolant prot. sąd. Daria Paliwoda

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 marca 2016 roku w Kłodzku

sprawy z powództwa P. C.

przeciwko S. w Z., D. w K.

o zapłatę kwoty 800 zł

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

UZASADNIENIE

P. C. wniósł o zasądzenie od S. w K. oraz S. w Z. solidarnie kwoty 800 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie prawa powoda do rzetelnej opinii oraz dobra osobistego w postaci godności, naruszonego poświadczeniem nieprawdy w dokumentach, mających znaczenie prawne. Podniósł, że funkcjonariusze stron pozwanych sporządzili nierzetelne opinie o powodzie do sprawy o warunkowe, przedterminowe zwolnienie, świadcząc w nich nieprawdę, czym naruszyli prawa powoda do dobrej opinii i godności.

Strona pozwana S. w K. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania. Zarzuciła, że opinie o osadzonych sporządzane są co sześć miesięcy, a powód przybył do Z. w K. w okresie, kiedy miał ważną opinię z A. w Z. i zawarte w niej stwierdzenia zostały wykorzystane przez Z. w K. do opinii, wydanej w związku z wnioskiem powoda o udzielenie warunkowego, przedterminowego zwolnienia. Powód w żaden sposób nie zakwestionował w/w opinii, w tym również przed Komisją Penitencjarną ani w trakcie postępowania sądowego o warunkowe, przedterminowe zwolnienie. Ponadto powód w żaden sposób nie wskazał, jakie błędy zawiera opinia, ani też nie wykazał istnienia szkody.

Strona pozwana S. w Z. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazała, że zachowanie powoda w czasie odbywania kar pozbawiania wolności było oceniane w znacznej mierze negatywnie bądź umiarkowanie. Podniosła ponadto, że funkcjonariusze Służby Więziennej działali wobec powoda w ramach swoich uprawnień ustawowych i ich działaniu nie można przypisać bezprawności, a ponadto powód nie wykazał istnienia szkody.

Na rozprawie w dniu 29 września 2015 r. powód sprecyzował, że kwestionuje opinię z dnia 9 lutego 2015r., która została sporządzona w A. w Z., a następnie powielona przez funkcjonariusza ZK w K., który przepisał opinię i zmienił tylko datę na dzień 16 marca 2015 r.. Powód sprecyzował swoje zarzuty co w/w opinii, wskazując że w obydwu opiniach zawarto informacje, że był karany dyscyplinarnie kilkakrotne, to miał być argument negatywny w stosunku do powoda, w opinii zawarto informacje "ostatni raz wymierzono karę dyscyplinarną w dniu 08.05.2015r.", ale nie zawarto już informacji, że ta kara została następnie uchylona przez Sąd Penitencjarny w Zielonej Górze i uznana za niebyłą. Ponadto, zawarto informacje, że powód posiada w depozycie jednostki penitencjarnej dowód osobisty, co jest niezgodne z prawdą, bo takiego dowodu nie posiada. Następnie w opinii zawarto informację, że powód nie podejmuje starań o pracę w jednostkach penitencjarnych, że w przeszłości odmówił podjęcia pracy nieodpłatnej, jako porządkowy oddziału, nie podano daty, kiedy miał odmówić tej pracy nieodpłatnej, w jakich okolicznościach miałoby do tego dojść. Zarzucił, iż stwierdzenie, że nie podejmuje starań o zatrudnienie w ramach jednostki penitencjarnej, jest kłamstwem. Zakwestionował również opinię w zakresie w jakim stwierdzono w niej, że powód pozostaję bezkrytyczny co do stylu życia przed osadzeniem w zakładzie karnym, gdy tymczasem z wcześniejszej opinii, z dnia 12.12.2014r. wynika, że jest krytycznie ustosunkowany do popełnianych czynów i dotychczasowego trybu życia. Podniósł nadto, że zarzucono mu w tej opinii rezygnację z odbywania kary pozbywania wolności w systemie programowego oddziaływania, nie wskazując w jakich okolicznościach doszło do tej rezygnacji, jakie były powody i, że to nie powód zrezygnował z tego systemu programowego oddziaływania tylko dlatego, że tak mu się chciało, ale został odizolowany i nie miał możliwości skorzystania z tego programu, gdyż to służba więzienna uniemożliwiła powodowi wykonanie tego programu. Podniósł, że dopiero skargami doprowadził do usunięcia tej izolacji, został przywrócony do funkcjonowania wśród innych osadzonych, i miał możliwość realizowania nałożonego na niego programu. Zakwestionował również opinię w zakresie, w jakim zarzucono mu postawę roszczeniową oraz wpisano, że nie podejmował starań o zatrudnienie, co było niezgodne z prawdą. Powód stwierdził, że nie uzyskał warunkowego przedterminowego zwolnienia, między innymi z powodu tej opinii, która narusza jego dobro osobiste.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem § 48 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności, wydanego na podstawie art. 249§1 kkw, skazanego na karę pozbawienia wolności poddaje się okresowym ocenom postępów resocjalizacji nie rzadziej, niż co 6 miesięcy. Ustęp 2 tego przepisu normuje także inne przypadki wystawienia takiej oceny. Przepis § 48 wskazuje natomiast co podlega uwzględnieniu przy wydawaniu takiej oceny. W sytuacji, gdy skazany nabył uprawnienia do warunkowego przedterminowego zwolnienia, sporządza się dla niego prognozę kryminologiczno-społeczną (§ 25, 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych).

Bezspornym było, że w wyniku interwencji powoda, pozwany Z. w K. potwierdził, że wymierzona powodowi kara dyscyplinarna, o której mowa w kwestionowanej opinii, została uchylona Postanowieniem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 1.07.2013r. (k-75). Uwzględniając fakt, że oceny kryminologiczno-społeczne wydawane przez zakład karny nie zawierają szczegółowego opisu udzielanych kar, jak i nagród, to jednak należało zgodzić się z powodem, że informacja, zawarta w przedmiotowej opinii (k.30), o karze dyscyplinarnej z dni 8.05.2013r., była nadużyciem ze strony funkcjonariusza SW, sporządzającego opinię, skoro przed dniem wydania tej opinii kara została uchylona, a zatem powinna być traktowana za niebyłą, a przynajmniej dla rzetelności opinia o skazanym powinna zawierać informację o uchyleniu kary. Bezspornym było również, że pozwany Z. potwierdził, iż w depozycji jednostki nie ma dowodu osobistego powoda (k-79). Naruszenia te nie przybrały jednak takiego stopnia, który uzasadniałby przyznanie powodowi z tego tytułu zadośćuczynienia. Niezależnie od tego, powód nie wykazał, aby powyższe informacje, jak również inne, wskazane w przedmiotowej opinii, a kwestionowane przez powoda, w tym co do przyczyn niezatrudnienia powoda w zakładzie karnym czy też nieodbywania kary w systemie programowego oddziaływania, zadecydowały o odmowie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary, a w konsekwencji doprowadziły do wyrządzenia powodowi krzywdy. W okolicznościach sprawy brak jest podstaw do uznania, że pozwany w przedmiotowej opinii naruszył dobro osobiste w postaci godności powoda, poprzez zamieszczenie w niej powyższych informacji. Przepisy kodeksu karnego wykonawczego (art. 102) przewidują szczególną drogę dochodzenia przez skazanych, odbywających karę pozbawienia wolności, ochrony ich praw, naruszonych działaniem funkcjonariuszy więziennych. W tym szczególnym trybie następuje zatem stwierdzenie, czy decyzje oraz działania i zaniechania funkcjonariuszy służby więziennej były zgodne z prawem czy bezprawne. W sprawie o naruszenie dóbr osobisty więźniowie nie mogą powoływać się na te okoliczności, które mogły stanowić podstawę skarg i wniosków kierowanych do odpowiednich organów na podstawie przepisów kkw. Postępowanie cywilne w sprawie o ochronę dób osobistych nie może bowiem zastępować odpowiedniego trybu przewidzianego w kodeksie karnym wykonawczym. Zarzuty powoda, odnośnie ustaleń Sądu Penitencjarnego, dokonanych na podstawie opinii o zachowaniu powoda, były przedmiotem badania Sądu drugiej instancji, który zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 26 marca 2015r. o odmowie udzielenia powodowi warunkowego przedterminowego zwolnienia, utrzymał w mocy (k-83-86).

W zachowaniu pozwanego brak jest ponadto znamion bezprawności działania, skoro przedmiotowa opinia została wydana na podstawie obowiązujących przepisów i stanowi z założenia subiektywną ocenę postępowania powoda pod kątem jego postępów w resocjalizacji i możliwości skorzystania z przywileju, jakim jest warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary. Wypowiedzi o charakterze ocennym, nawet, jeśli uznać je za niesprawiedliwe, nie dają podstawy do udzielenia powodowi ochrony prawnej przewidzianej w art. 23 i 24 oraz 448 kc. Nie ma podstaw, by przyjąć, że działanie pozwanego naruszyło jakiekolwiek dobro osobiste powoda. Brak też podstaw, by uznać zachowanie pozwanego jako bezprawne i że powód, wskutek takiego zachowania, doznał jakiejkolwiek szkody, pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z tym działaniem lub zaniechaniem. Brak też jakiegokolwiek dającego się uzasadnić powiązania pomiędzy wysokością dochodzonej kwoty zadośćuczynienia, a rzekomą krzywdą, doznaną przez powoda. Powód nie wykazał, jakiej wymiernej szkody doznał wskutek przedmiotowej opinii.

Podnieść także należy, iż art. 448 k.c., będący podstawą żądania o zadośćuczynienie, stanowi wyraźnie, iż w razie naruszenia dobra osobistego Sąd może przyznać (a nie - Sąd przyznaje) temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Jako źródło tej fakultatywności przedstawiciele doktryny wskazują na fakt, iż naprawienie szkody niemajątkowej nie jest objęte ogólną zasadą pełnego naprawienia szkody, wyrażoną w art. 361 § 1 k.c. Naprawienie szkody niemajątkowej w drodze zadośćuczynienia ma bowiem charakter wyjątkowy, a w każdym razie zasada pełnej kompensacji szkody nie wymaga przyznania zadośćuczynienia w każdym wypadku wystąpienia krzywdy (vide: uzasadnienie wyroku TK z dnia 7 lutego 2005 r., sygn. SK 49/03, opubl. OTK-A z 2005 r. Nr 2, poz. 13). Dodatkowo Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie podkreśla, iż roszczenie wynikające z art. 448 k.c. nie powinno być traktowane jako mające charakter lub choćby tylko aspekt penalny. Jego rola polega wyłącznie na zapobieżeniu trwania naruszenia i możliwego do osiągnięcia złagodzenia skutków negatywnych doznań, wynikających z naruszenia dóbr osobistych. Dlatego oceniając zarówno możliwość zasądzenia jak i wysokość odpowiedniej sumy pieniężnej, sąd musi wziąć pod uwagę kompensacyjny - a nie represyjny - charakter zadośćuczynienia (vide: wyrok SN z 19 kwietnia 2006 r., sygn. II PK 245/05, opubl. OSNP z 2007, Nr 7-8, poz. 101; wyrok SN z 11 października 2002 r., I CKN 1032/00, wyrok SN z 27 września 2005 r., I CK 256/05). Sąd musi każdorazowo ocenić, czy spełnione są przesłanki do uwzględnienia tego środka ochrony dóbr osobistych. Podstawą odmowy zastosowania środka przewidzianego w art. 448 k.c. może być np. nieznaczny rozmiar krzywdy (vide: wyrok SN z 11 października 2002 r., I CKN 1032/00, Lex nr 78885). Zdaniem Sądu Najwyższego istotny jest również rodzaj naruszonego dobra (vide: wyrok SN z 16 kwietnia 2002 r., V CKN 1010/00, OSNC 2003/4/56). Ciężar gatunkowy poszczególnych dóbr osobistych nie jest bowiem jednakowy i nie wszystkie dobra osobiste zasługują na jednakowy poziom ochrony za pomocą środków o charakterze majątkowym. Ponadto sąd musi zbadać nasilenie złej woli oraz celowość zastosowania tego środka (wyrok SN z 12 grudnia 2002 r., V CKN 1581/00, OSNC 2004 Nr 4, poz. 53). Należy również podkreślić, iż pozostawienie uznaniu sędziowskiemu zasądzania odpowiedniej sumy pieniężnej ma zapobiegać nadużywaniu art. 448 k.c. (vide: wyrok SN z 19 kwietnia 2006 r., sygn. II PK 245/05, opubl. OSNP z 2007, Nr 7-8, poz. 101). Z powyższych rozważań wynika więc, iż nawet gdyby zostało wykazane naruszenie dóbr osobistych powoda bezprawnym działaniem pozwanego (co w sprawie niniejszej nie nastąpiło) - kwestia zasądzenia zadośćuczynienia wymagałaby przyjęcia, że okoliczności sprawy przesądzają o konieczności kompensowania doznanej krzywdy, co w niniejszym przypadku nie zachodzi.

Orzeczenie w pkt II wyroku oparto na przepisie art. 102 kpc, mając na uwadze charakter sprawy oraz sytuację osobistą i majątkową powoda.