Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2015r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 listopada 2015r. w Suwałkach

sprawy W. S. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Zakład (...) 'E.' w E.

przy udziale zainteresowanych M. Ł., P. K., P. L. (1), W. L., S. Ś., D. S. (1), M. R., W. S. (2), R. B., J. J., S. J. (1), A. W., W. P., K. K. (1), D. B. (1), M. D. (1), E. S. (1), J. K. (1), K. K. (2), S. K., M. K. (1), P. L. (2), G. O., G. P., J. R., J. S. (1), M. L., H. K., K. P., K. B., K. F., D. O., P. N., B. K., L. K., G. H., T. G., M. D. (2), J. W. (1), K. S. (1), W. S. (3), D. B. (2), A. R. (1), W. M., D. P., J. O., J. K. (2), W. K., R. G., S. J. (2), G. Ć., K. R., K. S. (2), P. Z., D. S. (2), K. A., J. S. (2), L. S., R. W., J. A., R. R. (1), D. G., M. K. (2), K. C., J. P., D. K., Ł. J., J. M. (1), T. P., P. R. (1), S. S., M. S., M. W., S. W., A. D., M. G. (1), D. J., M. K. (3), J. K. (3), J. S. (3), A. R. (2), P. T., M. C., P. J., M. G. (2), K. K. (3), M. B., K. D., A. G., A. I., K. K. (4), M. K. (4), A. L., P. Ł., H. N., A. P., R. R. (2), K. S. (3), E. S. (2), D. S. (3), L. W., J. W. (2) M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie

w związku z odwołaniem W. S. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Zakład (...) 'E.' w E.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 27 października 2014r. znak (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...);

(...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...);; (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...), (...); (...); (...); (...); (...)

1.  oddala odwołania;

2.  zasądza od W. S. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 819/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzjami z dnia 27.10.2014r. od nr (...) do (...) stwierdził podstawy wymiaru składek zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) i ubezpieczenia zdrowotnego pracowników płatnika składek Zakładu (...) W. S. (1) w E.: P. A. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja Nr (...)); J. A. za marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); K. A. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); S. A. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r., i grudzień 2013r (decyzja nr (...)); K. B. za marzec 2010r. (decyzja nr (...)); D. B. (2) za grudzień 2012r. (decyzja nr (...)); M. B. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); R. B. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); D. B. (1) za grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); M. C. za marzec 2011r. (decyzja nr (...)); K. C. za grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)); G. Ć. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); A. D. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); K. D. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); M. D. (1) za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. (decyzja nr (...)); M. D. (2) za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); J. J. za marzec 2010r. (decyzja nr (...)); K. F. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. decyzja nr (...)); M. G. (2) za marzec 2010r. i listopad 2010 (decyzja nr (...)); D. G. za grudzień 2011r. (decyzja nr (...)); R. G. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); M. G. (3) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); A. G. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); T. G. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); G. H. za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); A. I. za grudzień 2013r. (decyzja Ne (...)); D. J. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); S. J. (2) za marzec 2012r. (decyzja nr (...)); Ł. J. za grudzień 2011r., za marzec 2012r. i grudzień 2012r. (decyzja nr (...)); P. J. za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)); S. J. (1) za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); J. K. (1) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); K. K. (2) za marzec 2013r. (decyzja nr (...)); P. K. za marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); K. K. (1) za marzec 2011r. (decyzja nr (...)); H. K. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja (...)); K. K. (3) za listopad 2010r. (decyzja nr (...)); D. K. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); W. K. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. decyzja nr (...)); M. K. (3) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); K. K. (4) za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); L. K. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); S. K. za marzec 2010r. (decyzja nr (...)); M. K. (1) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); B. K. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); M. K. (4) za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); J. K. (3) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja (...)); J. K. (2) za listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); M. K. (2) za marzec 2012r. (decyzja nr (...)); A. L. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); M. L. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); P. L. (1) za grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)); P. L. (2) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)); W. L. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); M. Ł. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); P. Ł. za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r.,marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); J. M. (2) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r. i grudzień 2012r. (decyzja nr (...)); W. M. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); J. M. (1) za grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)); H. N. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); P. N. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); D. O. za marzec 2010r. (decyzja nr (...)); G. O. za marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); J. O. za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); W. P. za marzec 2010r. (decyzja nr (...)); A. P. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); J. P. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); D. P. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); T. P. za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); K. P. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); G. P. za grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); M. R. za marzec 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); A. R. (1) za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. decyzja nr (...)); R. R. (2) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); P. R. (2) za grudzień 2011r. (decyzja nr (...)); R. R. (3) za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)); K. R. za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); A. R. (2) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)); J. R. za marzec 2010r., listopad 2010r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); W. S. (2) za grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); W. S. (3) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r. i marzec 2012r. (decyzja nr (...)); K. S. (3) za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); S. S. za listopad 2010r., marzec 2011r. i grudzień 2011r. (decyzja nr (...)); K. S. (2) za marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r. i grudzień 2012r. (decyzja nr (...)); J. S. (2) za marzec 2013r. (decyzja nr (...)); E. S. (2) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); E. S. (1) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)); D. S. (1) za grudzień 2011r. i marzec 2012r. (decyzja nr (...)); J. S. (4) za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); L. S. za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); D. S. (2) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); M. S. za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); D. S. (3) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)); K. S. (1) za marzec 2010r., listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); J. S. (1) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); S. Ś. za marzec 2010r., marzec 2011r. i grudzień 2011r. (decyzja nr (...)); A. W. za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); J. W. (1) za listopad 2010r. i marzec 2011r. (decyzja nr (...)); L. W. za grudzień 2011r. i marzec 2012r. (decyzja nr (...)); M. W. za marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)); J. W. (2) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r. i marzec 2012r. (decyzja nr (...)); R. W. za marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r. i grudzień 2013r. (decyzja nr (...)) oraz P. Z. za grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r. i marzec 2013r. (decyzja nr (...)).

Decyzjami też z dnia 27.2010.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. ustalił dla płatnika składek Zakład (...) W. S. (1) w E. kwoty należnych składek na Fundusz Pracy (decyzja nr (...)) oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (decyzja nr (...)) za marzec 2010r., listopad 2010r., marzec 2011r., grudzień 2011r., marzec 2012r., grudzień 2012r., marzec 2013r., grudzień 2013r.

Powyższe decyzje stanowiły efekt kontroli przeprowadzonej przez Zakład u płatnika składek w okresie od 14.02.2014r. do 13.03.2014r. Kontrolą objęto okres od 01.01.2009r. do 31.12.2013r. Z ustaleń organu rentowego wynikało, iż płatnik składek przyznał pracownikom świadczenia finansowane z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych z okazji Świąt Wielkanocnych i Świąt Bożego Narodzenia bez uwzględniania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Płatnik składek ustalając wysokość świadczeń brał bowiem pod uwagę tylko okres zatrudnienia. W związku z tym nie mogły one być świadczeniami socjalnymi i należało je uwzględnić w podstawie składek na ubezpieczenia społeczne. Tylko natomiast zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe świadczenia socjalne nie stanowią podstawy wymiaru składek. Płatnik składek od wartości wypłacanych świadczeń nie naliczył i nie opłacił jednak należnych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Wobec powyższego dokonano przypisu składek. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił przy tym, iż brak wniosków oraz oświadczeń potwierdzających ustalanie sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracowników stał nawet w sprzeczności z samym Regulaminem Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych obowiązującym u płatnika składek. W tych okolicznościach wypłacając świadczenia ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych płatnik składek nie stosował zasady uzależniającej przyznawanie ulgowych usług i świadczeń w pierwszej kolejności od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu, które zostały określone zarówno w ustawie o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych, jak i w Regulaminie obowiązującym u płatnika składek. Zastosowane zasady ustalenia sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej danego pracownika przez płatnika nie odzwierciedla rzeczywistej sytuacji, ponieważ na nią mają wpływ także dochody osiągane przez innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym. Zdaniem organu rentowego trudno przypuszczać by na podstawie tylko danych kadrowych i wywiadu środowiskowego wynikającego z wiedzy ustalonej w ustanych rozmowach z pracownikami przez komicję socjalną, bez poparcia ich oświadczeniem, o którym mowa w Regulaminie, możliwe było ustalenie, iż każdy z pracowników ma jednakową lub zbliżoną sytuację życiową, rodzinną i materialną.

W uzasadnieniu decyzji dotyczących ustalenia kwoty należnych składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych to organ rentowy wskazał, że skoro płatnik składek od wartości świadczeń nie naliczył i nie opłacił należnych składek ubezpieczenia społeczne to i tym samym nie naliczył składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a takie powinien naliczyć.

Przytoczył przy tym przepisy, o które wydał te decyzje.

Odwołanie od wszystkich decyzji złożył płatnik składek Zakład (...) W. S. (1) w E., w których domagał się ich zmiany poprzez ustalenie, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne w spornych okresach została prawidłowo ustalona przez płatnika, tj. bez uwzględniania kwot wypłaconych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.

Domagał się również dopuszczenia dowodu z zeznań świadków, na okoliczność przyznawania świadczeń przez komisję socjalną pomocy z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych przy uwzględnieniu sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych do korzystania z Funduszu, indywidualnie analizując sytuację socjalną każdej uprawnionej do skorzystania z funduszu osoby oraz na okoliczność nie uzależniania wysokości udzielnej pomocy od stażu pracy i statusu pracownika.

W uzasadnieniach swoich odwołań płatnik składek wskazywał, iż organ rentowy dokonał ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie wydania decyzji w związku z nienaliczaniem składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych materiałem dowodowym, z którego w sposób jednoznaczny wynika, że pracodawca przyznając sporne świadczenia analizował dogłębnie indywidualnie sytuację każdego pracownika uwzględniając przede wszystkim jego sytuację życiową, rodzinną i materialną. Wskazał, iż w okresie Świąt zbierała się komisja socjalna przyznająca świadczenia socjalne złożona z pracowników etatowych, którzy znając łączną kwotę przeznaczoną z funduszu na zakup bonów dokonywała podziału co do wysokości przysługujących bonów na każdego pracownika w oparciu o wiedzę na temat sytuacji materialnej i zdrowotnej pracowników i ich rodzin. Wprawdzie pracownicy nie składali wniosków i oświadczeń do wypłaty świadczeń ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, niemniej sytuację życiową, rodzinną i materialną pracownika ustalano w sposób ustny w trakcie rozmów z pracownikami. Każdego uprawnionego do korzystania z funduszu analizowano, biorąc pod uwagę jego sytuację życiową, rodzinną i materialną również według danych kadrowych i wywiadu środowiskowego. Należy mieć również na uwadze fakt, iż pracownicy otrzymywali talony w różnych wysokościach. Jego zdaniem brak wniosków oraz oświadczeń pracowników nie może dyskredytować świadczenia i arbitralnie przesądzać o zaniechaniu realizacji celów socjalnych, a tym samym o wynagrodzeniowej naturze świadczenia. Tym bardziej, iż przyznanie świadczenia w oparciu o kryterium socjalne nie jest gołosłownym twierdzeniem płatnika składek, a znajduje odzwierciedlenie w zeznaniach świadków oraz wnioskowanych dokumentach. Podniósł, iż zarzut organu rentowego, że świadczenia nie miały charakteru socjalnego dlatego, że pracownicy nie występowali z takimi wnioskami i nie przedkładali oświadczeń o swojej sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej jest błędny. Wskazał, iż pracodawca ma swobodę w doborze instrumentów przy pomocy, których ustali sytuację socjalną (życiową, rodzinną i materialną) osób uprawnionych. Może zobowiązać pracownika do przedstawienia niezbędnych informacji dotyczących jego sytuacji socjalnej, czyli takich informacji, które pozwolą pracodawcy, w zgodzie z ustawą i regulaminem Funduszu, ustalić sytuację życiową, rodzinną i materialną. Ważne jest, aby przed przyznaniem świadczenia z Funduszu, pracodawca rzeczywiście uzależnił samo przyznanie świadczenia, a następnie jego wysokość od sytuacji socjalnej pracownika, co niewątpliwie miało miejsce w niniejszej sprawie.

Na potwierdzenie swego stanowiska płatnik składek powołał się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14.12.2012r. I AUa 1806/2012, który stwierdził, że trudno jest zaaprobować twierdzenie, co do tego, iż świadczenia z Funduszu mogą być wypłacane wyłącznie na wniosek pracownika, jest to stanowisko oczywiście błędne. Nic nie stoi na przeszkodzie by pracodawca uruchomił środki z funduszu bez wniosku pracownika. Co więcej nic nie stoi na przeszkodzie aby te środki zostały uruchomione względem wszystkich pracowników w okresie przedświątecznym właśnie w związku z oczywistymi potrzebami pracowników związanymi ze zwiększonymi wydatkami.

Płatnik składek wskazał też na wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14.02.2013r. III AUa 727/12, że jeżeli są przyznane pracownikom świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS, to nie są wliczane do podstawy wymiaru składek, gdyż mieszczą się w dyspozycji przepisu § 2 pkt 19 rozporządzenia.

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonych decyzji. Ze swej strony powołał się na wyrok Sądu najwyższego z dnia 16.09.2009r. I UK 121/09, w którym Sąd ten wskazał, że przyznanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z ZFŚS powinna być uzależniona od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z Funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków, nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady. Ponadto Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli przyznanie świadczenia nie ma charakteru socjalnego, gdyż nie przyznano go w oparciu o kryterium socjalne, to przedmiotowe świadczenie stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych

Organ rentowy powołał się także na szereg w tym względzie wyroków Sądów Apelacyjnych.

Postanowieniami z dnia 23.12.2014r. i 12.01.2015r. powyższe odwołania, z uwagi na tożsamość faktyczną i prawną, zostały połączone do wspólnego rozpoznania.

Postanowieniem z dnia 29.01.2015r. do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych wezwano: M. Ł., P. K., P. L. (1), W. L., S. Ś., D. S. (1), M. R., W. S. (2), R. B., J. J., S. J. (1), A. W., W. P., K. K. (1), D. B. (1), M. D. (1), E. S. (1), J. K. (1), K. K. (2), S. K., M. K. (1), P. L. (2), G. O., G. P., J. R., J. S. (1), M. L., H. K., K. P., K. B., K. F., D. O., P. N., B. K., L. K., G. H., T. G., M. D. (2), J. W. (1), K. S. (1), W. S. (3), D. B. (2), A. R. (1), W. M., D. P., J. O., J. K. (2), W. K., R. G., S. J. (2), G. Ć., K. R., K. S. (2), P. Z., D. S. (2), K. A., J. S. (2), L. S., R. W., J. A., R. R. (1), D. G., M. K. (2), K. C., J. P., D. K., Ł. J., J. M. (1), T. P., P. R. (1), S. S., M. S., M. W., S. W., A. D., M. G. (1), D. J., M. K. (3), J. K. (3), J. S. (3), A. R. (2), P. T., M. C., P. J., M. G. (2), K. K. (3), M. B., K. D., A. G., A. I., K. K. (4), M. K. (4), A. L., P. Ł., H. N., A. P., R. R. (2), K. S. (3), E. S. (2), D. S. (3), L. W., J. W. (2) i M. M..

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

Odwołań za zasadnych nie można było uznać.

W przedmiotowej sprawie rozstrzygnięciu wymagała kwestia tego czy Zakład (...) W. S. (1) w E. przyznając pracownikom w jednakowej (w istocie swojej właśnie takiej) wysokości świadczenia pieniężne z okazji świąt z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, nie naruszył przepisów ustawy z dnia 04.03.1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 1996r. Nr 70. poz. 335 ze zm.) i w konsekwencji rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.), w którym w § 2 ust. 1 pkt 19 wskazano, że podstawy wymiaru składek nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Wskazać więc już na wstępie należy, co trzeba podkreślić, że fundusz świadczeń socjalnych jest instytucją prawną, która powstała po to aby łagodzić różnice w poziomie życia pracowników i ich rodzin, a także emerytów i rencistów. Fundusz jest wyrazem funkcji społecznej zakładu pracy, zaś jego adresatami są zwłaszcza rodziny o najniższych dochodach.

Ustawa z dnia 04.03.1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych określa zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i zasady gospodarowania środkami tego Funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej, organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z Funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego. Według art. 2 pkt 1 ustawy, działalność socjalną stanowią usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Stosownie natomiast do art. 2 ust. 6 ustawy, osobami uprawnionymi do korzystania z Funduszu są pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści - byli pracownicy i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał, w regulaminie, o którym mowa w art. 8 ust. 2, prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z Funduszu. Pracodawca przy tym w regulaminie uzgodnionym z zakładowymi organizacjami związkowymi - ustala między innymi warunki korzystania przez osoby uprawnione z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu. Treść art. 8 ust. 1 ustawy uzasadnia przy tym tezę, że pracodawca nie może ustalić tych warunków według wybranych przez siebie kryteriów, z pominięciem naczelnej zasady wyrażonej w tym przepisie, tej mianowicie, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu zostało uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie upoważnia do tworzenia takich zasad podziału funduszu socjalnego, które pozostawałyby w sprzeczności z jej art. 8 ust. 1. Ten zaś przepis wyraźnie powiązał zasady korzystania z ulgowych usług i świadczeń z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych. Jest to tzw. kryterium socjalne, którego przyjęcie przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że jest wykluczone przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z Funduszu ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości, według zasady "każdemu po równo". Doświadczenie życiowe pokazuje, że jest mało prawdopodobne, by kilka osób uprawnionych pozostawało w jednakowej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej, a tylko taka (lub bardzo zbliżona) pozwalałaby na przyznanie świadczeń w tej samej wysokości. Tym bardziej więc możliwość taką należy wyłączyć, gdy uprawnionymi jest, kilkanaście czy kilkadziesiąt osób (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20.08.2001r. sygn. I PKN 579/00, LEX 78999). Przepis zatem art. 8 ustawy stanowi, że pracodawca nie może wydatkować środków Funduszu niezgodnie z treścią regulaminu zakładowej działalności socjalnej, natomiast postanowienia regulaminu nie mogą być sprzeczne z zasadą przyznawania świadczeń według kryterium socjalnego.

Treść regulaminu ZFŚS obowiązującego u płatnika składek, nie budziła zastrzeżeń. Zawierał ogólne zasady przyznawania ulgowych świadczeń. Przyznawanie świadczeń oraz wysokość dopłaty z Funduszu uzależnione było od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej. Składanie ustnych wniosków o wypłatę świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz oświadczeń o sytuacji uprawnionych jest dopuszczalne, gdyż ani przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych ani rozporządzenia z w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie wskazują sposobu pozyskiwania od uprawnionych do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych informacji o ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej. Częściowe informacje o stanie rodzinnym będą zatem wynikać z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych pracownika, czy w zgłoszeniach do ubezpieczenia społecznego. W pozostałym zakresie właściwym sposobem zdobycia informacji o sytuacji osób uprawnionych mogą być ich oświadczenia składane w dowolnej formie, a zatem również ustnie. Jednocześnie w niniejszej sprawie ciężar dowodu wykazania, iż odwołująca Spółka dysponowała niezbędnymi informacjami na temat sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionych do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych spoczywał właśnie na nim.

Niewątpliwie stan faktyczny ustalony przez organ rentowy został potwierdzony w niniejszej sprawie. Nie ulega wątpliwości, że odwołujący się Zakład przyznając pracownikom świadczenia okolicznościowe nie realizował celu ZFŚS. Nie zostały przedstawione żadne dokumenty, z których wynikałaby rzeczywista sytuacja rodzinna i materialna poszczególnych pracowników. Odwołujący się zakład ograniczył się do powielenia dokumentów, którymi dysponował organ rentowy. Nie uzyskano żadnych dowodów wskazujących na obiektywne załatwianie poszczególnych wniosków. Należy więc stwierdzić, iż podstawę stanowiły własne odczucia osób uczestniczących w faktycznej realizacji podziału środków z funduszu, co samo w sobie nie stanowi o posiadaniu przez nich wiedzy na temat statusu materialnego i rodzinnego każdego pracownika. Ustalenie sytuacji materialnej pracownika nie wiąże się tylko z wysokością dochodu uzyskiwanego w tym zakładzie, ale również wysokością dochodów współmałżonka, ilości osób na utrzymaniu, stanu zdrowia etc. Wiedza ta musi pochodzić od zainteresowanych i często dotyczy sfer wrażliwych, jak np. stan zdrowia. Podkreślenia wymaga, iż ilość pracowników zakładu była ruchoma i wynosiła średnio 60 osób. Komisja socjalna w zakładzie pracy tak naprawdę nie działała, co w świetle przesłuchanych zainteresowanych w sprawie, zwłaszcza K. D., W. K., D. S. (2) i K. A., było oczywiste. W opinii Sądu mało prawdopodobne jest więc, aby sama kadrowa K. A. i sama księgowa D. S. (2) posiadały na tyle pełne informacje o pracownikach i ich rodzinach, aby w sposób obiektywny weryfikować ich sytuację osobistą i materialną, w zestawieniu z innymi pracownikami. Odwołujący wykazał, iż posiadał informacje o sytuacji majątkowej pracowników, weryfikowanej w oparciu o dochód uzyskiwany w tej firmie oraz wywiad z najstarszymi i wieloletnimi pracownikami zakładu. Jak jednak wykazała analiza wniosków i przyznawanych kwot, okoliczności te nie miały wpływu na wysokość przyznawanych świadczeń z ZFŚS. Nie można bowiem uznać, aby sytuacja materialna i rodzinna wszystkich pracowników była taka sama, jak to wynika z narracji odwołującej się.

Konkludując, sporne świadczenia zostały wypłacone wprawdzie z funduszy socjalnych, lecz nie na warunkach wynikających z ustawy i regulaminu, a więc nie mogą one zostać uznane za świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w rozumieniu §2 ust. 1 pkt 19 rozporządzania Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1999r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Przedmiotowe świadczenia należało zatem zaklasyfikować jako świadczenia dodatkowe pracodawcy, nie zaś świadczenie z funduszu świadczeń socjalnych, ze wszystkimi tego konsekwencjami prawnymi tak wobec pracowników, jak wobec płatnika składek i jednocześnie pracodawcy, który co prawda administruje funduszem, jednak nie może tego czynić z pominięciem ustawy i przez swoje działania uszczuplać funduszu socjalnego przeznaczonego dla załogi.

Sąd orzekający w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w powołanym przez organ rentowy wyroku z dnia 16.09.2009r. I UK 121/09 z racji autorytetu Sądu Najwyższego. Przyznanie więc ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z ZFŚS powinna być uzależniona od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z Funduszu. Nie ma przy tym w tym zakresie wyjątków, nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady. Skoro natomiast wypłata świadczeń u odwołującego się zakładu nie miała charakteru socjalnego, gdyż nie była powiązana z kryterium socjalnym, należało uznać je za przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przychód stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Skorygowaniu oczywiście w związku z tym podlegało i naliczenie kwot składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od odwołującego się zakładu. Zgodnie bowiem z art. 104 ust. 1 pkt 1 a ustawy z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015r. poz. 149 ze zm.) pracodawcy opłacają obowiązkowe składki na Fundusz Pracy od pracowników od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Zgodnie natomiast z art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13.07.2006r. o ochronie roszczeń pracowniczych (Dz. U. nr 158, poz. 1121 z późń. zm.) takie składki opłacają na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W związku z powyższym decyzje ZUS należało uznać za prawidłowe i na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 kpc orzec jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach rozstrzygnięto podstawie art. 98 §1 i 3 kpc w zw. z §6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013r. poz. 490 ze zm.).

PW/mt