Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2016 r. w Gdańsku

sprawy P. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji P. H.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 września 2015 r., sygn. akt VI U 285/15

oddala apelację.

SSA Małgorzata Gerszewska SSA Jerzy Andrzejewski SSA Lucyna Ramlo

Sygn. akt III AUa 2003/15

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 13 listopada 2014 r. oraz z dnia 12 grudnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania P. H. prawa do emerytury, wskazując, iż ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, ponieważ nie udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

Ubezpieczony złożył odwołanie od powyższych decyzji wskazując, iż spełnia warunki uprawniające do przyznania emerytury, gdyż posiada w wieku 60 lat około 25 lat pracy w warunkach szczególnych i blisko 40 lat stażu pracy. W związku z powyższym wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do żądanego świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie.

W piśmie procesowym z dnia 1 kwietnia 2015 r. ubezpieczony dodatkowo wniósł o zaliczenie, jako stażu nieskładkowego okresu pracy w firmie (...). u aramatora Cyprze w okresie od dnia 25 grudnia 1996 r. do dnia 25 kwietnia 1997 r. oraz od dnia 31 stycznia 1998 r. do dnia 6 czerwca 1998 r. (do pisma ubezpieczony dołączył zaświadczenie o zatrudnieniu w tej firmie), ponawiając jednocześnie żądanie doliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu opieki nad córką A. H. od dnia 1 grudnia 1986 r. do dnia 26 lutego 1987 r. Ponadto ubezpieczony ponowił wniosek o zaliczenie do stażu okresu odbywania praktyki kandydackiej na (...) w 1973 r. - w wymiarze 40 dni, jak również okresu pracy w Nadleśnictwie R. w ramach (...) w latach 1970- 1972 w łącznym wymiarze 63 dni, wskazując, iż okres ten może udokumentować zeznaniami świadków.

Na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2015 r. ubezpieczony wskazał dodatkowo, że wnosi o zaliczenie, jako okresu nieskładkowego okresu opieki na córką Z. urodzoną (...), którą to opiekę sprawował w ramach miesięcznego urlopu bezpłatnego, wskazanego w świadectwie pracy wystawionym przez (...).

W piśmie procesowym z dnia 13 maja 2015r. organ rentowy zawarł wykazy wszystkich okresów składkowych i nieskładkowych, które uwzględnił ubezpieczonemu do stażu ubezpieczeniowego na dzień 1 stycznia 1999 r., podał również wykaz urlopów bezpłatnych wynikających ze świadectw pracy ubezpieczonego oraz okresy jego pracy u obcego armatora, z tytułu których nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne. W piśmie tym organ rentowy wskazał, że urlop wychowawczy na córkę A. w wymiarze 3 lat od 30 listopada 1983 r. do 29 listopada 1986 r. został zaliczony przy świadczeniu emerytalnym żony ubezpieczonego. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że w świadectwach pracy skarżącego za okresy pracy z (...) brak jest adnotacji o tym, aby w tym okresie ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym lub wychowawczym.

W piśmie procesowym z dnia 30 maja 2015 r. ubezpieczony wniósł o zaliczenie mu do stażu pracy okresu odbywania służby wojskowej w okresie od 26 września 1973 r. do 31 stycznia 1976 r. oraz urlopu bezpłatnego od 29 października 1984 r. do 30 listopada 1984 r. jako okresu nieskładkowego z tytułu opieki nad córką A. oraz okresu bez pracy od 1 kwietnia 1990 r. do 3 kwietnia 1990 r., jako okresu nieskładkowego – opieki na synem W..

Na rozprawie w dniu 28 września 2015 r. ubezpieczony wskazał, że w czasie studiów w W. M.w G. odbywał szkolenie wojskowe i okresy studiów i praktyki się zazębiały. Zdaniem ubezpieczonego, skoro okres służby wojskowej zaliczany jest, jako okres składkowy, a okres studiów jako okres nieskładkowy, ZUS winien zaliczyć mu okres służby wojskowej jako korzystniejszy. Dodatkowo skarżący wniósł o zaliczenie mu okresu 3 miesięcy i 11 dni czasu pracy na rzecz cypryjskiego armatora w czasie bezpłatnego urlopu, jako okresu nieskałdkowego. Zdaniem ubezpieczonego przy uwzględnieniu okresu praktyki kandydackiej i okresu sprawowania opieki nad dziećmi, posiada on 25 letni staż ubezpieczeniowy uprawniający go do wcześniejszej emerytury.

Wyrokiem z dnia 29 września 2015 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie, wskazując następujące motywy rozstrzygnięcia:

P. H., urodzony (...), w dniu 9 lutego 2015 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Organ rentowy uznał za udokumentowany staż ubezpieczeniowy na dzień 31 grudnia 1998 r. w wymiarze 24 lat 3 miesięcy i 11 dni, w tym okres pracy w warunkach szczególnych: 17 lat 2 miesiące i 28 dni. Ubezpieczony nie był członkiem OFE.

W okresie od 21 lipca 1973 r. do 31 sierpnia 1973 r. wnioskodawca odbył morską praktykę kandydacką na statku szkoleniowym (...), której pomyślne zakończenie było warunkiem przyjęcia do W. M. w G.. Regulaminowy program studiów obejmował 9 semestrów (4,5 roku). Okres praktyki kandydackiej wykraczał poza ramy studiów, rejs kandydacki stanowił bowiem niejako wstępny egzamin praktyczny uprawniający do studiowania na tej uczelni, miał zweryfikować predyspozycje kandydata na studia do zawodu marynarza.

W czasie, kiedy skarżący studiował w W. M. w G., jednocześnie odbywał wojskowe szkolenie w Studium (...). Szkolenie to rozpoczęło się w 26 września 1973 r., a zakończyło 31 stycznia 1976 r. Nauka na studiach zazębiała się z zajęciami wojskowymi. Raz w tygodniu wnioskodawca miał zajęcia wojskowe, w pozostałe dni – zajęcia na uczelni.

P. H. studiował w W. M. w G. w okresie od 1 października 1973 r. do 10 marca 1978 r. na WydzialeN.. Cały ten okres został zaliczony skarżącemu przez ZUS do stażu ubezpieczeniowego, przy czym okresy od 21 lipca 1976 r. do 20 września 1976 r. oraz od 17 sierpnia 1977 r. do 10 marca 1998 r., w których ubezpieczony jednocześnie uczył się i pracował zostały zaliczone, jako okresy składkowe, natomiast pozostałe okresy - jako okresy nieskładkowe.

Wnioskodawca jest ojcem pięciorga dzieci: J. urodzonego (...), Z. urodzonej (...), B. urodzonego w 14 grudnia 1978 r., A. urodzonej (...) oraz W. urodzonego (...) Żona powoda E. H. z tytułu urodzenia dzieci wykorzystała urlop wychowawczy w łącznym wymiarze 6 lat w okresie: od 26 sierpnia 1976 r. do 24 sierpnia 1979 r. oraz od 30 listopada 1983 r. do 29 listopada 1986 r.

W okresie od 25 grudnia 1996 r. do 25 kwietnia 1997 r. oraz od 31 stycznia 1998 r. do 6 czerwca 1998 r. skarżący pracował na rzecz N. M. Co. – armatora cypryjskiego. W tym samym czasie pozostawał w zatrudnieniu w M. (...) w G.. W tym okresie polski pracodawca opłacał składki i okresy te zostały zaliczone przez ZUS do okresów składkowych, z wyjątkiem tych przedziałów czasowych, kiedy ubezpieczony pracując na Cyprze przebywał formalnie na urlopie bezpłatnym u polskiego pracodawcy, tzn. od 19 marca 1997 r. do 25 kwietnia 1997 r. oraz od 26 marca 1998 r. do 31 maja 1998 r. (łącznie 3 miesiące i 11 dni).

W analizowanej sprawie poza sporem pozostawał fakt, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony posiadał 17 lat, 2 miesiące i 28 dni udokumentowanego stażu pracy w warunkach szczególnych, sporna pozostawała jedynie kwestia wartości ogólnego stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 r. ZUS uwzględniał skarżącemu na ten dzień 24 lata 3 miesiące i 18 dni okresów składkowych i nieskładkowych, podczas gdy ten twierdził, że jego staż sumaryczny wynosi co najmniej 25 lat. Spór sprowadzał się zatem do ustalenia, czy skarżący dysponuje brakującymi do dopełniania do 25 lat ogólnego stażu ubezpieczeniowego 8 miesiącami i 12 dniami okresów składkowych i nieskładkowych.

Badając powyższą kwestię Sąd podkreślił, że okresami nieskładkowymi są m.in. – zgodnie z art. 7 ust. 5 ustawy emerytalnej - przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy - z powodu opieki nad dzieckiem: w wieku do lat 4 - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie - bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat (a) na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko ( b).

W orzecznictwie wskazuje się w kontekście art.7 ust. 5 powołanej ustawy, iż rodzicom, bez względu na ilość posiadanych dzieci można zaliczyć łącznie nie więcej niż sześć lat z tytułu opieki nad dziećmi. Możliwość uwzględnienia okresów opieki nad dziećmi do okresów nieskładkowych przynależna obu małżonkom podlega weryfikacji w oparciu o to, który z małżonków pierwszy wystąpił o zaliczenie tego okresu, jako nieskładkowego do swego stażu ubezpieczeniowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 maja 2013 r. sygn. III AUa 1144/12). Z akt sprawy wynika, że okres łącznie 6 lat wychowywania dzieci został już uwzględniony w kapitale początkowym małżonki ubezpieczonego oraz wypłacanej emeryturze. Zgłoszenie wniosku o wyliczenie kapitału początkowego i przyznanie emerytury małżonce ubezpieczonego wyłączyło powodowi możliwość uwzględnienia okresów sprawowania opieki nad wspólnymi dziećmi ponad limit określony w art. 7 pkt 5a ustawy emerytalnej , dlatego też żadnego z żądanych w tym zakresie okresów sąd nie mógł uwzględnić.

Sąd wyjaśnił, iż nie było również możliwe zaliczenie ubezpieczonemu do stażu pracy okresu odbywania szkolenia wojskowego w Studium (...), albowiem czas trwania szkolenia pokrywał się w całości z czasem jego studiów, które ZUS zaliczył skarżącemu, jako okres nieskładkowy. Przepis art. 11 ustawy emerytalnej nie pozwala na sumowanie zbiegających się w czasie okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających, co z kolei oznacza, że okres od 1 października 1973 r. do 31 stycznia 1976 r. nie może być wnioskodawcy zaliczony, jako okres składkowy, albowiem został mu już uwzględniony okres nauki w (...) w G.. Zbiegające się okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym nie podlegają sumowaniu przy obliczaniu okresów ubezpieczenia wymaganych do ustalenia prawa do świadczeń emerytalnych lub rentowych, dlatego też Sąd nie uwzględnił tego żądania wnioskodawcy.

Sąd nie mógł również przychylić się do wniosku ubezpieczonego o zaliczenie do stażu ubezpieczeniowego okresu 63 dni pracy w ramach ochotniczychH. w latach 1970 -1972, bowiem okresów tych skarżący w żaden sposób nie udowodnił, choć to na nim spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie.

Co do pozostałych okresów, wskazanych przez ubezpieczonego, które miałyby zostać uwzględnione do stażu ubezpieczeniowego Sąd wskazał, że nawet, gdyby wszystkie zostały uznane, to i tak suma tych okresów byłaby niewystarczająca, aby uzupełnić staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy do łącznie wymaganych 25 lat.

Mając na uwadze powyższe, przy uwzględnieniu treści art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748) na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd orzekł, jak w sentencji.

Apelację od wyroku wywiódł wnioskodawca zaskarżając go w całości i wnosząc o przyznanie mu prawa do żądanego świadczenia.

Uzasadniając swoje stanowisko skarżący przede wszystkim zaznaczył, że Sąd Okręgowy błędnie założył, że suma wnioskowanych przez niego okresów składkowych i nieskładkowych nie wypełnia łącznie brakujących 25 lat ogólnego stażu pracy, podczas gdy do stażu tego winy zostać zaliczone następujące okresy:

a. okres nieskładkowy, opieka nad córką A. od 29 października 1984 r. do 31 listopada 1984 r., tj. 32 dni urlop bezpłatny - świadectwo pracy,

b.  okres nieskładkowy, opieka nad córką A. od 1 grudnia 1986 r. do 31 stycznia 1987 r.- 62 dni bez pracy - świadectwa pracy,

c.  okres nieskładkowy, opieka nad synem W. od 1 do 3 kwietnia 1990 r. - 3 dni bez pracy - świadectwa pracy,

d.  okres nieskładkowy, praktyka kandydacka na statku od 21 lipca do 31 sierpnia 1973 r. - 42 dni zaświadczenie Armatora statku

e.  okres nieskładkowy, zatrudnienie w firmie (...) od 20 marca do 25 kwietnia 1997 r. (37 dni), od 27 marca do 31 maja 1998 r. (66 dni), zaświadczenie pracodawcy.

f.  okres składkowy, czynna służba wojskowa od 26 do 31 września 1973 - 6 dni zapisy w książeczce wojskowej

g.  okres nieskładkowy, praca młodocianych w Nadleśnictwie R. w ramach (...) lipiec 1970 r. - 21 dni, lipiec 1971 r., lipiec 1972 r.

w sumie 8 miesięcy i 12 dni, czyli 256 dni.

Dodatkowo skarżący podniósł, że ZUS zaliczył jego żonie do prawa do emerytury 6 lat sprawowania opieki nad dziećmi, jedynie 4 lata 11 miesięcy i 12 dni, a nie cały ten okres. Podkreślił także, że okres odbywania studiów nie został zaliczony w całości, bowiem pozwany uwzględnił mu jedynie 3 lata 9 miesięcy i 15 dnia zamiast 4,5 roku. Poza tym, Sąd bezzasadnie nie uwzględnił okresu jego pracy na Cyprze, okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz pracy w (...), podczas gdy uwzględnienie powyższych okresów pozwoliłoby na ustalenie, że legitymuje się okresem 25 lat ogólnego stażu pracy.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku, zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił on też błędów w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, albowiem prawidłowo zinterpretował i zastosował odpowiednie przepisy prawa. Sąd Apelacyjny podziela argumenty zawarte w uzasadnieniu Sądu Okręgowego i przyjmuje je za własne.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748), ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy, tj. po ukończeniu 60 lat, jeżeli w dniu wejścia w życia ustawy - na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnął okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) - 15 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, to jest 25 lat.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie - wobec niekwestionowanych ustaleń pozwanego oraz Sądu I instancji, w przedmiocie wykonywania przez wnioskodawcę w okresie jego zatrudnienia pracy w warunkach szczególnych w wymiarze, co najmniej 15 lat, jest jedynie nie zaliczenie do ogólnego stażu ubezpieczeniowego, który według wyliczeń pozwanego wyniósł 24 lata, 3 miesiące i 18 dni okresu opieki wnioskodawcy nad córką A. od 29 października 1984 r. do 31 listopada 1984 r. (32 dni) oraz od 1 grudnia 1986 r. do 31 stycznia 1987 r.(62 dni), okresu opieki nad synem W. od 1 do 3 kwietnia 1990 r. (3 dni), okresu praktyki kandydackiej na statku od 21 lipca do 31 sierpnia 1973 r. (42 dni), zatrudnienia w firmie(...) od 20 marca do 25 kwietnia 1997 r. (37 dni) i od 27 marca do 31 maja 1998 r. (66 dni), czynnej służby wojskowej od 26 do 31 września 1973 (6 dni) oraz okresu pracy w (...) w lipcu 1970 r. (21 dni), lipcu 1971 r. (21 dni), lipcu 1972 r. (21 dni), w sumie 8 miesięcy i 12 dni, czyli 256 dni. Zaliczenie wskazanych okresów pozwoliłoby ubezpieczonemu na wykazanie, iż legitymuje się stażem pracowniczym w łącznej liczbie, co najmniej 25 lat.

Argumentacja P. H. w zakresie możliwości zaliczenia do ogólnego stażu ubezpieczeniowego wskazanych w odwołaniu, a następnie w apelacji okresów nie zasługuje na uwzględnienie.

Analizując trafność roszczenia wnioskodawcy, Sąd Apelacyjny w pierwszej kolejności zważył, iż z uwagi na treść art. 6 ust. 2 pkt 1 lit „d” ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748), nie jest możliwym zaliczenie do okresów składkowych okresu zatrudnienia ubezpieczonego w firmie (...) od 20 marca do 25 kwietnia 1997 r. (37 dni) i od 27 marca do 31 maja 1998 r. (66 dni), albowiem za wskazany okres wnioskodawca nie uiścił składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne. Mało tego w okresie od 1 lutego 1992 r. do 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) G., przy czym w okresach od 1 marca 1997 r. do 30 czerwca 1997 r. oraz od 26 marca 1998 r. do 31 maja 1998 r. korzystał z urlopów bezpłatnych, które choć uwzględniane są w stażu ubezpieczeniowym, to jednak w tym okresie zawieszeniu ulega ochrona ubezpieczeniowa, choć w dalszym ciągu trwa obowiązek ubezpieczenia, gdyż ustaje on dopiero w chwili ustania stosunku pracy (art. 13 pkt 1 ustawy o s.u.s.). W konsekwencji okresy urlopu bezpłatnego nie są wliczane do okresów ubezpieczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., II UKN 334/98, OSNAPiUS 1999, nr 21, poz. 694 i wyrok SA w Katowicach z dnia 4 października 2005 r., III AUa 1383/04, LEX nr 175551). Jak podkreślał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 października 2005 r., III AUa 1383/04 (LEX nr 175551, OSA 2006/10/33) okres urlopu bezpłatnego jest, zgodnie z Kodeksem pracy - art. 174 § 2, okresem, który stanowi przerwę w realizacji obowiązków i praw pracowniczych u pracodawcy, czyli pracodawca nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za pracownika, a co za tym idzie okres ten nie jest ani okresem składkowym, ani okresem nieskładkowym wedle ustawy emerytalnej. Oczywiście okres zatrudnienia wnioskodawcy na statku w trakcie urlopu bezpłatnego, od 20 marca 1997 r. do 25 kwietnia 1997 r. oraz od 27 marca 1998 r. do 31 maja 1998 r., mógłby zostać zaliczony do okresów składkowych ubezpieczonego, gdyby zostały opłacone składki na ubezpieczenie społeczne choćby dobrowolne ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 2010 r. II UK 5/10 LEX 589882 ). P. H. wskazanych składek za spornych okres jednak nie opłacił. Nie wykazał również w żaden sposób, by w okresie tym podlegał ubezpieczeniu społecznemu na zasadach i w trybie państwa zatrudnienia. Faktem jest, że skarżący uregulował podatek wynikający z prawa cypryjskiego, jednakże powyższe nie może być utożsamiane z podleganiem ubezpieczeniu społecznemu związanemu z opłacaniem składek. A skoro tak, to wskazywany okres w łącznej liczbie 103 dni nie może zostać zaliczony do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy.

Rozważając zasadność zaliczenia ubezpieczonemu do stażu pracowniczego okresu odbywania praktyki kandydackiej na statku od 21 lipca 1973 r. do 31 sierpnia 1973 r. (42 dni) również uznać należy, że wskazane roszczenie nie jest trafne, albowiem nie został on wymieniony ani wśród okresów składkowych, o których mowa w art. 6, ani wśród okresów nieskładkowych, enumeratywnie wskazanych w art. 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co z kolei oznacza, że nie może on zostać uwzględniony w ogólnym stażu skarżącego. Nadto, jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 października 2014 r. (III UK 28/14, LEX nr 1541061) okres pomyślnie zaliczonej praktyki kandydackiej na statku morskim, która jest warunkiem przyjęcia na studia w szkole wyższej i została poświadczona wpisem w indeksie jako jedna z praktyk morskich, nie jest nieskładkowym okresem ubezpieczenia w całości lub w tej części, w jakiej przekracza wymiar nauki określony w programie studiów konkretnej wyższej szkoły morskiej (art. 7 pkt 9 u.e.r.f.u.s.). Zaprezentowane stanowisko Sądu Najwyższego, Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela i przyjmuje za własne. Nie ma przy tym znaczenia, że pozwany skarżącemu zaliczył do ogólnego stażu pracy jako okres nieskładkowy – studiów – 3 lata 9 miesięcy i 15 dni ( w okresie studiów ubezpieczony pozostawał bowiem w zatrudnieniu i okres ten został zaliczony jako składkowy ). Podkreślić należy raz jeszcze, że okres praktyki kandydackiej mieści się w całości w programie studiów ( 9 semestrów ). Skarżący nie wykazał, by praktyka kandydacka była integralną częścią procesu nauki określonego programem nauki, zaś wymiar nauki w szkole wyższej został podwyższony o ten okres ( praktyki kandydackiej odbytej przed podjęciem studiów ).

Nie jest również możliwym zaliczenie do stażu ubezpieczeniowego P. H. okresu sprawowania opieki nad córką A. od 29 października 1984 r. do 31 listopada 1984 r. (32 dni), albowiem okres ów został mu już uwzględniony w stażu, jako okres składkowy, wynikający z zatrudnienia w P. w G.. A skoro tak, to nawet jeśli we wskazanym okresie faktycznie sprawował opiekę nad dzieckiem, to i tak nie można mu go zaliczyć ponownie, ani jako okres składkowy, ani jako nieskładkowy. Jak wynika bowiem z art. 11 powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jeżeli okresy, o których mowa w art. 6, 7 i 10, zbiegają się w czasie, to przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się okres korzystniejszy, nie jest bowiem możliwe zsumowanie zbiegających się w czasie okresów ubezpieczenia przy obliczaniu okresów wymaganych do ustalenia prawa do świadczeń emerytalnych.

Co do pozostałych okresów sprawowania opieki nad dziećmi, a w szczególności okresu od 1 grudnia 1984 r. do 31 stycznia 1987 r. (62 dni - córka A.) oraz od 1 do 3 kwietnia 1990 r. (3 dni – syn W.) również nie ma możliwości zaliczenia ich do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy albowiem zgodnie z art. 7 pkt 5 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, okresami nieskładkowymi są przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy - z powodu opieki nad dzieckiem w wieku do lat 4 - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie - bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat. Podkreślić trzeba, że o zaliczenie okresów sprawowania opieki nad dziećmi w pierwszej kolejności występowała żona ubezpieczonego, składając wniosek o ustalenie kapitału początkowego i to właśnie jej zostały one zaliczone w pełnej wysokości, tj. 6 lat. Faktem jest, że w decyzji ustalającej kapitał początkowy ZUS wskazał, że zalicza E. H. 4 lata 11 miesięcy i 12 dni, niemniej jednak wynika to wyłącznie z tego, że okresy nieskładkowe - a do takich zaliczany jest okres sprawowania opieki nad dzieckiem - uwzględniane są w stażu pracowniczym w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych – art. 5 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jak podnosił Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 21 maja 2013 r. (III AUa 1144/12 LEX nr 1321889), możliwość uwzględnienia okresu nieskładkowego przynależna obu małżonkom podlega weryfikacji w oparciu o kryterium temporalne. Znaczy to tyle, że zgłoszenie wniosku o wyliczenie kapitału początkowego i przyznanie emerytury małżonce ubezpieczonego wyłączyło możliwość przeliczenia emerytury wnioskodawcy przy uwzględnieniu okresu sprawowania opieki nad wspólnymi dziećmi ponad limit określony w art. 7 pkt 5a ustawy emerytalnej. Brak jest racjonalnych podstaw do kreowania innej miary kolizyjnej. Reasumując okres sprawowania opieki nad dziećmi również nie może zostać zaliczony wnioskodawcy do stażu ubezpieczeniowego.

Zajmując stanowisko w przedmiocie pozostałych dwóch okresów, których zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego domagał się wnioskodawca, tj. okresu odbywania służby wojskowej od 26 do 31 września 1973 r. (6 dni) oraz okresów wykonywania pracy w Nadleśnictwie R. w ramach (...)w latach 1970-1972 w łącznej liczbie 63 dni, Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, że zaliczenie ich do stażu pracowniczego nie byłoby wystarczające do uznania, że wnioskodawca legitymuje się okresem co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Jak wynika bowiem z dokonanych obliczeń, P. H. brakuje do wykazania wymaganego przepisami art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stażu ubezpieczeniowego 252 dni, a skoro tak to nawet doliczenie wskazanych wyżej okresów, w łącznej liczbie 69 dni nie jest wystarczające do uznania, iż przedmiotowa przesłanka została przez skarżącego spełniona. Skarżący do apelacji dołączył zeznania świadków na okoliczność pracy w wakacyjnych (...), nie złożył natomiast wniosku o ich przesłuchanie. Wobec powyższego Sąd pominął powyższe dowody jako spóźnione. Nadto prowadzenie postępowania na okoliczność świadczenia przez P. H. pracy w (...) było bezprzedmiotowe, albowiem wynik postępowania dowodowego wnioskowanego przez skarżącego pozostawał dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy bez znaczenia.

Zaprezentowanej wyżej oceny nie zmieniła wywiedziona przez P. H. apelacja, albowiem była ona jedynie próbą podważenia ustaleń Sądu Okręgowego, sprowadzającą się do nie popartej przekonującą argumentacją polemiki z jego wnioskami i jako taka nie mogła wywołać skutku w postaci zmiany zaskarżonego wyroku, bądź jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Mając na uwadze powyższe, podzielając stanowisko Sądu I instancji i uznając apelację wnioskodawcy za bezzasadną, Sąd Apelacyjny, na mocy art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

SSA Małgorzata Gerszewska SSA Jerzy Andrzejewski SSA Lucyna Ramlo