Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Hanna Cackowska-Frank

Protokolant st. sekr. sądowy Renata Zielińska

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2016 r. w Toruniu

sprawy W. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o odsetki i wysokość spłaty

na skutek odwołania W. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 2 stycznia 2014 r. nr (...)

z dnia 2 stycznia 2014 r. nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 2 stycznia 2014 r. nr (...) i zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz ubezpieczonej W. L. kwotę 153,76 zł (sto pięćdziesiąt trzy złote 73/100) tytułem odsetek za opóźnienie od spłaty świadczenia emerytalnego;

II.  oddala odwołanie w pozostałej części;

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz W. L. kwotę 30,00 zł (trzydzieści złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

/-/SSO Hanna Cackowska-Frank

Sygn. akt IV U 592/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 2 stycznia 2014 r. (znak: E/6/056003315) (...) Oddział w T., wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 29 października 2013 r., przeliczył emeryturę ubezpieczonej W. L. za okres od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. i tytułem wyrównania wypłacił kwotę 645,64 zł wraz ze świadczeniem za luty 2014 r. w kwocie 2256,12 zł, tj. łącznie brutto 2901,76 zł.

Decyzją z tej samej daty i o tym samym numerze (...) Oddział w T., wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 29 października 2013 r., odmówił W. L. prawa do wypłaty ustawowych odsetek od spłaty świadczenia emerytalnego.

W. L. złożyła odwołanie od wymienionych wyżej decyzji. Ubezpieczona nie zgadzała się z wysokością wyrównania wskazując, że w sprawie o sygn. akt IV U 682/13 wysokość wyrównania została ustalona na kwotę 682,28 zł (czyli wyższą o 36,64 zł od kwoty wypłaconej przez ZUS), gdyż spłata po uwzględnieniu wniosku z 19.01.2011 r. powinna wynosić 204,68 zł, a spłata po uwzględnieniu wniosku z 26.01.2012 r. powinna wynosić 477,60 zł. Wnosiła też o wypłatę odsetek od wyrównania za okres do dnia wypłaty,
tj. do 6.02.2014 r. Ubezpieczona wskazywała, że to w wyniku błędu pracownika ZUS wypłacano jej mniej korzystne świadczenie, a dopiero jej interwencja telefoniczna spowodowała w lutym 2013 r. wypłatę korzystniejszego świadczenia od stycznia 2013 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Wskazał
że Sąd Okręgowy w Toruniu wyrokiem z 29 października 2013 r. zmienił decyzję organu rentowego z 26.02.2013 r. i zobowiązał organ rentowy do wypłaty wyrównania świadczenia emerytalnego na rzecz ubezpieczonej od 1.01.2011 r. do 31.12.2012 r. przy uwzględnieniu wniosków z 19.01.2011 r. i 26.01.2012 r., a żądanie zapłaty odsetek przekazał organowi rentowemu do rozpoznania. Z uwagi na to, że Sąd w wyroku z 29 października 2013 r. nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wypłaty wyrównania, organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do wypłaty odsetek ustawowych od spłaty świadczenia emerytalnego.

Wyrokiem z 14 lipca 2014 r. Sąd Okręgowy w Toruniu oddalił odwołanie ubezpieczonej, gdyż w wyroku z 29 października 2013 r. (sygn. akt IV U 682/13) Sąd Okręgowy w Toruniu nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wypłaty wyrównania, co oznacza, iż nie zostały spełnione przesłanki do wypłaty odsetek przewidziane w art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2009 r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.) i w związku z tym brakuje podstaw do przyznania prawa do odsetek ustawowych od spłaty emerytury.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku, po rozpoznaniu apelacji ubezpieczonej, wyrokiem z dnia 13 marca 2015 r. (sygn. akt III AUa 1671/14) uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę
do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Toruniu pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oraz odrzucił apelację w pozostałej części.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Sąd Okręgowy w Toruniu w wyroku z dnia
14 lipca 2014 r. błędnie przyjął, że brak rozstrzygnięcia w sprawie o sygn. akt IVU 682/13
o odpowiedzialności ZUS za niewydanie decyzji na podstawie art. 118 ust 1 a ustawy emerytalnej skutkuje brakiem podstaw do przyznania ubezpieczonej prawa do odsetek
od wyrównania emerytury. Sąd Apelacyjny przyjął tym samym, że Sąd Okręgowy w Toruniu nie rozpoznał istoty sprawy, bowiem nie zweryfikował zasadności decyzji ZUS pod kątem przesłanek z art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd Apelacyjny
w Gdańsku wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd pierwszej instancji powinien ustalić za jaki okres ubezpieczona domaga się odsetek oraz zweryfikować zasadność jej żądania w tym zakresie pod kątem przesłanek z art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, mając przy tym na względzie regulacje zawarte w art. 118 ustawy emerytalnej. Natomiast z uwagi na to, że Sąd Okręgowy w Toruniu nie rozpoznał odwołania ubezpieczonej od drugiej decyzji z 2.01.2014 r. i nie rozstrzygnął w przedmiocie wysokości kwoty wyrównania świadczenia za lata 2011, 2012, Sąd Apelacyjny odrzucił apelację ubezpieczonej w tym zakresie, wskazując że przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd pierwszej instancji powinien rozstrzygnąć, czy organ rentowy prawidłowo naliczył kwotę wyrównania emerytury skarżącej.

W toku ponownego rozpoznania sprawy ubezpieczona sprecyzowała, że domaga się zasądzenia odsetek od kwoty wyrównania od dnia 6 stycznia 2011 r. do dnia 6 lutego 2014 r.,
tj. do dnia wypłaty wyrównania świadczenia oraz odsetek od kwoty należnych w dniu 6.02.2014 r. odsetek do dnia ich wypłaty. Wskazała też, że domaga się wypłaty tytułem wyrównania dodatkowo kwoty 36,64 zł, tj. różnicy między kwotą wyrównania 682,13 zł ustaloną w sprawie IVU 682/13 a kwotą 645,64 zł wypłaconą w dniu 6.02.2014 r. przez ZUS (vide: pismo ubezpieczonej z 2.06.2015 r., k – 85 akt).

Sąd ustalił co następuje:

Decyzją z 13 kwietnia 2005 r., znak (...)-1/25/E, (...) Oddział w T. przyznał W. L., urodzonej w dniu (...), prawo do emerytury od dnia 22 kwietnia 2005 r., tj. od osiągnięcia wcześniejszego wieku emerytalnego. Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto wówczas wskaźnik wysokości podstawy wymiaru (wwpw)
w wysokości 109,14% z lat 1989-1998 oraz 417 miesięcy okresów składkowych i 13 miesięcy okresów nieskładkowych.

/dowód: decyzja k. 19 akt rentowych plik I

Decyzjami z dnia 6 grudnia 2005 r., 9 czerwca 2006 r., 14 listopada 2006 r., 3 kwietnia 2007 r., 22 lutego 2008 r., 12 lutego 2009 r., 8 marca 2010 r. i 14 maja 2010 r. organ rentowy dokonywał ponownego przeliczenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej
z uwzględnieniem okresów zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia zawartej z Urzędem Miasta w G. (Powiatowym Zespołem ds. Orzekania o Niepełnosprawności
w G.), na okoliczność czego ubezpieczona przedkładała stosowne wnioski
i zaświadczenia.

Przeliczając wysokość świadczenia w ostatniej decyzji z dnia 14 maja 2010 r. organ rentowy przyjął wwpw w wysokości 111,90 % z lat 1990-1999 oraz 480 miesięcy okresów składkowych i 13 miesięcy okresów nieskładkowych. Wysokość świadczenia wyniosła 1.911,08 zł brutto.

/dowód: wnioski k. 37, 50, 72, 86, 97, 114, 129, zaświadczenia k. 38, 51, 73, 87, 98, 115, 132, decyzje k. 47-48, 59-60, 79, 91-92, 108-109, 121, 136-137 akt rentowych plik I/

W dniu 19 kwietnia 2010 r. ubezpieczona wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury w wieku powszechnym i obliczenie jej zgodnie z przepisem art. 21 ust. 2 pkt 1 i art. 53 ust. 3 i 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tym samym wnioskiem objęła żądanie ponownego ustalenia wysokości dotychczas pobieranego świadczenia emerytalnego.

W efekcie (...) Oddział w T. decyzją z 2.06.2010 r., znak (...), przyznał W. L. prawo do emerytury od 22 kwietnia 2010r. tj. od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Wysokość świadczenia została ustalona zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wyniosła 1.925,18 zł brutto.

Jednocześnie decyzją z 17.05.2010 r. organ rentowy odmówił W. L. przeliczenia podstawy wymiaru wcześniejszej emerytury, a decyzją z 26.05.2010r. wstrzymał jej wypłatę od dnia 1 czerwca 2010 r. jako świadczenia mniej korzystnego. Odwołanie ubezpieczonej od powyższych decyzji zostały oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego
w Toruniu z 23.08.2010 r. (sygn. akt IV U 802/10).

/dowód: decyzje k. 144, 146 akt rentowych plik I, k. 77-79 akt rentowych plik II

W dniu 19 stycznia 2011 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przeliczenie emerytury
„w związku z zatrudnieniem na podstawie umowy zlecenia w okresie od 5.01.2010 r.
do 31.12.2010 r.” załączając stosowne zaświadczenie Urzędu Miasta w G.. Ubezpieczona powołała się na numer (...).

Decyzją z 7.04.2011 r., (...), (...) Oddział w T. dokonał przeliczenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej od 1 stycznia 2011 r. na kwotę 1.928,00 zł, po waloryzacji 1.988,00 zł brutto. Ubezpieczona nie złożyła odwołania od powyższej decyzji.

/okoliczności bezsporne, a nadto wniosek k. 87, zaświadczenie k. 89, decyzja k. 105-107 akt rentowych plik II, zeznania ubezpieczonej k. 105 – 106 akt sądowych/

Organ rentowy nie dokonał przeliczenia drugiego ze świadczeń emerytalnych ubezpieczonej oraz nie porównał czy w dalszym ciągu jest świadczeniem mniej korzystnym.

W dniu 26 stycznia 2012 r. (wniosek z 19 stycznia 2012 r.), ubezpieczona ponownie wystąpiła z wnioskiem o przeliczenie emerytury w związku z podleganiem ubezpieczeniom
za rok 2011 r. załączając zaświadczenie z Urzędu Miasta w G. i powołując się
na numer (...).

Decyzją z 9.03.2012 r., (...), organ rentowy dokonał przeliczenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej od dnia 1 stycznia 2012 r. na kwotę 1.990,89 zł brutto. Ubezpieczona nie złożyła odwołania od powyższej decyzji.

/okoliczności bezsporne, a nadto wniosek k. 111, zaświadczenie k. 112, decyzja k. 116-117 akt rentowych plik II, zeznania ubezpieczonej k. 105 -106 akt sądowych/

Organ rentowy ponownie nie dokonał przeliczenia drugiego ze świadczeń emerytalnych ubezpieczonej oraz nie porównał, czy w dalszym ciągu jest świadczeniem mniej korzystnym.

W dniu 21 stycznia 2013 r. ubezpieczona zwróciła się o przeliczenie kapitału początkowego, a nadto konsekwentnie o przeliczenie emerytury w związku z podleganiem ubezpieczeniom za rok 2012 r. oraz wybranie najkorzystniejszego świadczenia, załączając
do wniosku zaświadczenie z Urzędu Miasta w G. oraz dokumentację płacową z okresu zatrudnienia w (...).

/dowód: wniosek z załącznikami k. 118-127 akt rentowych plik II

W efekcie organ rentowy wydał w dniu 12 lutego 2013 r. dwie decyzje:

- decyzją z 12.02.2013 r. znak (...) ZUS oddział w T. dokonał przeliczenia emerytury przyznanej w wieku powszechnym od dnia 1 stycznia 2013 r. ustalając jej wysokość na kwotę 2.066,92 zł, a decyzją z tej samej daty - znak (...) E dokonał przeliczenia wcześniejszej emerytury od dnia 1 stycznia 2013 r. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto dotychczasową podstawę 111,90 %, zaś do stażu ubezpieczeniowego przyjęto 480 miesięcy okresów składkowych i 13 miesięcy okresów nieskładkowych. Wypłata świadczenia, ustalonego na kwotę 2.041,32 zł, została zawieszenia jako świadczenia mniej korzystnego.

/dowód: decyzje k. 131-134 akt rentowych plik II

Ubezpieczona analizując powyższe decyzje zauważyła, iż mimo regularnego przedkładania zaświadczeń z Urzędu Miasta w G. przyjęta przez organ rentowy wysokość stażu ubezpieczeniowego nie uległa zmianie od 2010 r. Kilkukrotnie telefonicznie zwróciła się do organu rentowego w kwestii wyjaśnienia tej sytuacji otrzymując informację,
iż uprzednio nie składała stosownych wniosków w tym zakresie i winna złożyć nowy wniosek.

Niemniej przed jego złożeniem organ rentowy wydał w dniu 26 lutego 2013 r. kolejne decyzje – powołując się ponownie na wniosek ubezpieczonej z 21.01.2013 r. – dokonując przeliczenia obu świadczeń emerytalnych od dnia 1 stycznia 2013 r., odpowiednio :

- w decyzji znak (...) organ rentowy uwzględnił okres podlegania ubezpieczonej ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz Urzędu Miasta
w G. za okres od 25 marca 2010 r. do 31 grudnia 2013 r.; przyjęto 514 miesięcy okresów składkowych i 13 miesięcy okresów nieskładkowych. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru pozostał bez zmian. Nowo ustalona wysokość świadczenia wyniosła 2.142,52 zł, a po waloryzacji od 1 marca 2013 r. 2.228,22 zł.

- drugą decyzją z 26.02.2013 r., znak (...) dokonano przeliczenia emerytury przyznanej w wieku powszechnym ustalając jej wysokość po waloryzacji od 1 marca 2013 r. na kwotę 2.149,60 zł. Wypłata świadczenia została zawieszona jako świadczenia mniej korzystnego.

/okoliczności bezsporne, a nadto zeznania ubezpieczonej k. 105-106 akt sądowych/

Wyrokiem z 29.10.2013 r. (sygn. akt IVU 682/13) Sąd Okręgowy w Toruniu
– po rozpoznaniu odwołań ubezpieczonej od obu decyzji z 12.02.2013 r. i od decyzji
z 26.02.2013 r. znak (...) - zmienił decyzję z 26.02.2013 r. znak (...)
w ten sposób, że zobowiązał (...) Oddział w T. do wypłaty wyrównania świadczenia emerytalnego W. L. od 1 stycznia 2011 r. do 31.12.2012 r. przy uwzględnieniu wniosków z 19.01.2011 r. i 26.01.2012 r. oraz przekazał organowi rentowemu do rozpoznania wniosek o zapłatę odsetek.

W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawie ostatecznie bezspornym było, iż wobec wydania decyzji z 26.02.2013 r. ubezpieczona od 1 stycznia 2013r. otrzymuje prawidłowo ustaloną wysokość emerytury, uwzględniającą okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz Urzędu Miasta
w G., oraz iż wypłacane świadczenie – wcześniejsza emerytura – jest świadczeniem korzystniejszym niż emerytura w wieku powszechnym.

Sąd Okręgowy wskazał też (powołując się na hipotetyczne wyliczenie zawarte w piśmie ZUS z 29.07.2013 r. i 5.09.2013 r.), że przy uwzględnieniu wniosku z 19.01.2011 r.
i przeliczeniu wcześniejszej emerytury ubezpieczonej na dzień 1 stycznia 2011 r.
z uwzględnieniem pracy świadczonej na rzecz UM w G. do 31.12.2010 r.
na podstawie umowy zlecenia, co dałoby staż ubezpieczeniowy w wymiarze 489 miesięcy okresów składkowych i 13 miesięcy okresów nieskładkowych, wysokość emerytury wyniosłaby 1.936,29 zł i byłaby wyższa niż wypłacana wówczas emerytura w wieku powszechnym ustalona decyzją z 7.04.2011 r., a różnica w wysokości świadczeń od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. wyniosła 204,68 zł. Natomiast przy uwzględnieniu wniosku
z 26.01.2012 r. i przeliczeniu wcześniejszej emerytury ubezpieczonej na dzień 1 stycznia 2012 r. z uwzględnieniem pracy świadczonej na rzecz UM w G. do 31.12.2012 r.
na podstawie umowy zlecenia, co dałoby staż ubezpieczeniowy w wymiarze 501 miesięcy okresów składkowych i 13 miesięcy okresów nieskładkowych, wysokość emerytury wyniosłaby 2.030,69 zł i byłaby wyższa niż wypłacana wówczas emerytura w wieku powszechnym ustalona decyzją z 9.03.2012 r. Różnica w wysokości świadczeń od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. wyniosła 477,60 zł.

Co do spornego okresu lat 2011-2012, w których ubezpieczona każdorazowo domagała się dokonania stosownego przeliczenia z uwzględnieniem tożsamych okoliczności faktycznych (wykonywania umowy zlecenia), na podstawie składanych regularnie wniosków, odpowiednio w dniu 19.01.2011 r. i 26.01.2012 r., Sąd Okręgowy stwierdził, że postepowanie organu rentowego przy rozpoznawaniu tych wniosków stanowiło oczywisty błąd organu rentowego
w kontekście art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, co uzasadniało zgłoszone przez ubezpieczoną żądanie wyrównania wypłaty świadczeń zaniżonych z winy organu rentowego. Sąd ten wskazał, że „Ubezpieczona ze swojej strony dopełniała bowiem wymogów art. 116 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS składając w styczniu 2011 r.
i 2012 r. udokumentowane i uzasadnione wnioski o przeliczenie świadczenia emerytalnego,
a organ rentowy ani nie zobowiązał ubezpieczonej do ich sprecyzowania w kontekście wskazania, iż dotyczą obu świadczeń emerytalnych, o czym ubezpieczona każdorazowo informowała pracownika organu rentowego, ani nie dokonał przeliczenia obu świadczeń
i porównania ich wysokości, czuwając nad zachowaniem wymogów art. 95 ust. 1 ustawy. Niedopełnienie powyższych obowiązków naraziło ubezpieczoną na szkodę w wysokości odpowiednio 204,68 zł (za 2011 r.) i 477,60 zł (za 2012 r.), o które to kwoty uległo by zwiększenie wcześniejszej emerytury ubezpieczonej, a która to winna być wówczas wypłacana jako świadczenie bardziej korzystne.”

/okoliczności bezsporne, a nadto decyzje k. 140-143, karta przebiegu zatrudnienia
k. 139 akt rentowych plik II, wyrok z 29.10.2013 r. wraz z uzasadnieniem, k – 75, 80-85 akt IVU 682/13/

W wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z 29.10.2013 r. (sygn. akt IV U 682/13) (...) Oddział w T. wydał skarżone decyzje.

Ustalając wysokość spłaty świadczenia za okres od 1.01.2011 r. organ rentowy ustalił wysokość emerytury ubezpieczonej:

- od 1.01.2011r. ( w uwzględnieniu wniosku z 19.01.2011 r.) na kwotę 1938,89 zł przy przyjęciu 490 miesięcy okresów składkowych i 13 miesięcy okresów nieskładkowych, wwpw wynoszącego 111,90 %, kwoty bazowej 1903,03 zł i podstawy wymiaru 2129,49 zł, przy czym po uwzględnieniu waloryzacji od 1.03.2011 r. emerytura ubezpieczonej wynosiła 1999,00 zł;

- od 1.01.2012 r. ( w uwzględnieniu wniosku z 26.01.2011 r.) na kwotę 2033,52 zł przy przyjęciu 502 miesięcy okresów składkowych i 13 miesięcy okresów nieskładkowych, wwpw wynoszącego 111,90 %, kwoty bazowej 1903,03 zł i podstawy wymiaru 2129,49 zł, przy czym po uwzględnieniu waloryzacji od 1.03.2012 r. emerytura ubezpieczonej wynosiła 2104,52 zł.

Przy uwzględnieniu powyższego wyliczenia łączna wysokość emerytury ubezpieczonej o symbolu E za okres od 1.01.2011 r. do 31.12.2012 r. wyniosła 48980,02 zł. Ubezpieczonej w w/w okresie wypłacono emeryturę o symbolu ENP w wysokości 48334,38 zł, a kwota wyrównania wyniosła 645,64 zł. W rozbiciu na poszczególne miesiące kwoty wyrównania wynosiły:

- za okres od stycznia do lutego 2011r. – po 10,89 zł miesięcznie (emerytura o symbolu E 1938,89 zł – emerytura o symbolu ENP 1928,00 zł),

- za okres od marca do grudnia 2011 r. – po 11,23 zł miesięcznie (emerytura o symbolu E 1999,00 zł – emerytura o symbolu ENP 1987,77 zł),

- za okres od stycznia do lutego 2012r. – po 42,63 zł miesięcznie (emerytura o symbolu E 2033,52 zł – emerytura o symbolu ENP 1990,89 zł),

- za okres od marca do grudnia 2012 r. – po 42,63 zł miesięcznie (emerytura o symbolu E 2104,52 zł – emerytura o symbolu ENP 2061,89 zł).

Bezspornym w sprawie było, że kwota wyrównania 645,64 zł została wypłacona ubezpieczonej w dniu 6 lutego 2014 r.

W piśmie z 19.10.2015 r. organ rentowy wyliczył hipotetyczną wysokość odsetek
od wypłaconego ubezpieczonej wyrównania emerytury w kwocie 645,64 zł za okres od 8 marca 2011 r. do 6 lutego 2014 r. na kwotę 153,76 zł.

/okoliczności bezsporne, a nadto wyliczenie w piśmie ZUS z 19.10.2015 r., k 118 - 122 akt sądowych/

Ubezpieczona rokrocznie przed złożeniem wniosku o przeliczenie świadczenia zwracała się o informację do pracowników organu rentowego w przedmiocie wymagań wniosku i dokumentów w celu jego pozytywnego rozpoznania. Była informowana, iż składane dokumenty są wystarczające. Ubezpieczona również, mając na uwadze pouczenia zawarte
w decyzjach i ich potwierdzenie przez pracowników ZUS, w składanych wnioskach podawała numer tylko jednego świadczenia emerytalnego, będąc zapewnianą, iż cała dokumentacja obu pobieranych świadczeń znajduje się w jednej teczce i jest każdorazowo analizowana.

/okoliczności bezsporne, a nadto zeznania ubezpieczonej k. 105 – 106 akt sądowych/

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o okoliczności bezsporne
oraz w uzupełniającym zakresie na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych
w aktach sądowych i aktach rentowych oraz dowodu z przesłuchania W. L. w charakterze strony.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, gdyż były jasne, pełne, a nadto żadna ze stron nie zakwestionowała ich autentyczności ani prawdziwości zawartych w nich informacji.

Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonej odnośnie informacji uzyskiwanych
od pracowników organu rentowego i składanych wniosków, gdyż zeznania te były logiczne szczere i spójne z dokumentacją zgromadzoną w aktach rentowych.

Odnośnie wyliczenia wysokości spłaty świadczenia za okres od 1.01.2011 r.
do 31.12.2012 r. oraz wysokości odsetek od tej spłaty Sąd ustalenie tej wysokości oparł na wyliczeniach zawartych w piśmie organu rentowego z 19.10.2015 r. (k. 118 – 122 akt sądowych) z przyczyn podanych w dalszej części uzasadnienia.

Odnośnie żądania ubezpieczonej co do wysokości wyrównania emerytury należy wskazać, że przedstawione przez organ rentowy wyliczenie w piśmie z 19.10.2015 r. na kwotę 645,64 zł jest prawidłowe. Przede wszystkim wyliczenie to zawiera sposób wyliczenia emerytury o symbolu E, tj. należnej za poszczególne miesiące ze wskazaniem sposobu wyliczenia emerytury na dzień 1.01.2011 r. i waloryzacji od 1.03.2011 r. oraz sposobu wyliczenia emerytury od 1.01.2012 r. i waloryzacji od 1.03.2012 r., co dało łączną kwotę
za cały sporny okres od 1.01.2011 r. do 31.12.2012 r. w wysokości 48980,02 zł. Organ rentowy przedstawił też szczegółowe zestawienie wysokości emerytury ENP wypłaconej ubezpieczonej w spornym okresie w kwocie łącznej 48334,38 zł, jak też przedstawił kwoty wypłacone
za poszczególne miesiące, z czego wynika, że różnica miedzy świadczeniem należnym
a wypłaconym wynosiła kwotę 645,64 zł, na którą składały się kwoty:

- za okres od stycznia do lutego 2011r. – po 10,89 zł miesięcznie

- za okres od marca do grudnia 2011 r. – po 11,23 zł miesięcznie

- za okres od stycznia do grudnia 2012r. – po 42,63 zł miesięcznie.

Ubezpieczona nie zgadzała się z wyliczeniem organu rentowego, ale jednocześnie nie wykazała błędów w wyliczeniach organu rentowego co do należnej emerytury ( o symbolu E) za sporny okres jak też nie wykazała, aby w spornym okresie otrzymała świadczenie (o symbolu ENP) w innej wysokości niż wskazane w wyliczeniu organu rentowego. Samo powoływanie się przez ubezpieczoną na kwoty wskazane przez organ rentowy w pismach złożonych
do sprawy IVU 682/13 i przytoczenie tych wyliczeń w uzasadnieniu wyroku z 29.10.2013 r.,
w którym wskazano kwoty w wysokości odpowiednio 204,68 zł (za 2011 r.) i 477,60 zł
(za 2012 r.), o które to kwoty uległoby zwiększenie wcześniejszej emerytury ubezpieczonej,
nie uzasadnia żądania ubezpieczonej. Przede wszystkim należy wskazać, że w niniejszej sprawie Sąd nie jest związany tymi kwotami, gdyż nie zostały one wymienione w wyroku,
a jedynie w uzasadnieniu wyroku. Sąd bowiem w wyroku z 29.10.2013 r. nie zasądzał na rzecz ubezpieczonej określonej kwoty wyrównania a jedynie zobowiązywał organ rentowy
do wyrównania emerytury przy uwzględnieniu wniosków z 19.01.2011 r. i 26.01.2012 r. Kwotowe wyliczenie wyrównania zostało dokonane dopiero w decyzji wydanej w wykonaniu wyroku z 29.10.2013 r., a decyzja ta podlega kontroli w niniejszym postępowaniu.

Na marginesie zatem należy jedynie zaznaczyć, że wyliczenie organu rentowego zawarte w pismach złożonych do akt IVU 682/13 nie było tak szczegółowe jak wyliczenie
w piśmie z 19.10.2015 r. Poza tym w wyliczeniach w sprawie IVU 682/13 przyjmowano mniejszą ilość okresów składkowych przy wyliczaniu emerytury należnej (tj. 489 miesięcy na 1.01.2011 r. i 501 miesięcy na dzień 1.01.2012 r. w piśmie z 29.07.2013 r., k – 56 akt IVU 682/13), co może świadczyć o błędności wyliczeń. Zsumowanie kwot wyrównania z tytułu uwzględnienia wniosku z 19.01.2011 r. za okres od 1.01.2011 r. do 31.12.2012 r. (a nie
do 31.12.2011r. ) na kwotę 204,68 zł i z tytułu uwzględnienia wniosku z 26.01.2012 r. za okres od 1.01.2012 r. do 31.12.2012 r. na kwotę 477,60 zł nie jest prawidłowe, gdyż rodzi wątpliwość czy dwukrotnie nie jest uwzględnione wyrównanie za okres od 1.01.2012 r. do 31.12.2012 r. Brak w tym zakresie szczegółowego wyliczenia nie pozwala na ocenę prawidłowości tego wyliczenia.

Jak wskazano wyżej wyliczenie zawarte w piśmie z 19.10.2015 r. (k – 118 – 122 akt sądowych) jest szczegółowe, co pozwala na ustalenie, że kwota wyrównania 645,64 zł przyjęta w zaskarżonej decyzji jest prawidłowa, a odwołanie ubezpieczonej w zakresie żądania wyższej kwoty wyrównania nie było zasadne i podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. (pkt II wyroku).

W odniesieniu do żądania zasądzenia odsetek od wyrównania wskazać należy, że Sąd był związany wskazaniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, iż brak rozstrzygnięcia w sprawie o sygn. akt IVU 682/13 o odpowiedzialności ZUS za niewydanie decyzji na podstawie art. 118 ust 1 a ustawy emerytalnej nie skutkuje jednocześnie brakiem podstaw do przyznania ubezpieczonej prawa do odsetek od wyrównania emerytury.

Żądanie ubezpieczonej podlegało zatem ocenie w świetle regulacji zawartej w art. 85 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.), w uwzględnieniu regulacji zawartych w art. 118 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U.
z 2015 r., poz. 748 ze zm. zwanej w dalszej części uzasadnienia „ustawą emerytalną”).

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli organ rentowy - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych
do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa
do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Przepisy art. 118 ust. 1 i ust. 1a ustawy emerytalnej stanowią, że organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, a w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego
za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

W świetle zebranego materiału dowodowego nie sposób przyjąć, że wypłata ubezpieczonej emerytury w wyższej wysokości (tj. emerytury wcześniejszej w wysokości uwzgledniającej wnioski z 19.01.2011 r. i 26.01.2012 r.) była wynikiem okoliczności, za które organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności.

Ubezpieczona wraz z wnioskami z 19.01.2011 r. i 26.01.2012 r. złożyła wszystkie dokumenty konieczne do prawidłowego wyliczenia jej świadczenia i do wypłaty korzystniejszego świadczenia.

Zaznaczyć bowiem należy, że ubezpieczona od momentu uzyskania uprawnień
do wcześniejszej emerytury w 2005 r., regularnie składała wnioski o przeliczenie pobieranego świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem dalszych okresów składkowych na podstawie wykonywanej umowy zlecenia na rzecz Urzędu Miasta w G., które były prawidłowo uwzględniane przez organ rentowy – w decyzjach z 6 grudnia 2005 r., 9 czerwca 2006 r.,
14 listopada 2006 r., 3 kwietnia 2007 r., 22 lutego 2008 r., 12 lutego 2009 r., 8 marca 2010 r. i 14 maja 2010 r. dochodzi do widocznej zmiany stażu ubezpieczeniowego. Po uzyskaniu
w 2010 r. prawa do emerytury w wieku powszechnym i wyboru jej wypłaty jako świadczenia korzystniejszego ubezpieczona, nadal pozostając aktywną zawodowo, jak dotychczas rokrocznie składała wnioski o przeliczenie świadczenia załączając stosowne zaświadczenia. Ubezpieczona – dostosowując się do pouczenia zawartego w każdej decyzji – składając wnioski podawała znak identyfikujący ostatnio otrzymanej decyzji, którą wobec wstrzymania wypłaty wcześniejszej emerytury była decyzja dotycząca emerytury w wieku powszechnym. Ubezpieczona nie wiedziała i nie musiała legitymować się taką wiedzą, iż przeliczenie powyższej emerytury z uwzględnieniem dodatkowego stażu ubezpieczeniowego nie jest
w świetle art. 26 ustawy emerytalnej dopuszczalne. Tym samym też ubezpieczona nie mogła kontrolować poprawności decyzji z 2011 r. i 2012 r. pod tym kątem, albowiem nie zawierały one informacji w tym zakresie. Ubezpieczona, jak słusznie podkreśliła, działała w zaufaniu
do organu rentowego jako instytucji publicznej, który do 2010 r. prawidłowo dokonywał przeliczenia pobieranego wówczas świadczenia. Również po tej dacie, w chwili uzyskania prawa do dwóch świadczeń, ubezpieczona wykazała się wymaganą dbałością o własne interesy, każdorazowo dowiadując się u pracowników organu rentowego, czy składane w dalszym ciągu wnioski o przeliczenie świadczenia są prawidłowe i czy będą kompleksowo rozważone,
tj. w kontekście pobierania dwóch świadczeń, na co otrzymywała potwierdzającą odpowiedź. Organ rentowy nie podważył zeznań ubezpieczonej w tym zakresie.

W tym stanie rzeczy to do organu rentowego – należało prawidłowe rozpoznanie wniosków z 19.01.2011 r. i 26.01.2012 r., tj. przeliczenie obu świadczeń oraz porównanie ich wysokości. Zaniechanie tego obowiązku przez organ rentowy uprawnia do stwierdzenia,
że brak prawidłowego wyliczenia emerytury ubezpieczonej był wynikiem okoliczności,
za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, a tym samym organ rentowy winien wypłacić odsetki za opóźnienie w wypłacie wyrównania świadczenia.

Odsetki te należały się ubezpieczonej poczynając od 8 marca 2011 r. (w zakresie wyrównania wysokości świadczenia za styczeń, luty i marzec 2011 r.), i sukcesywnie
od kolejnych kwot miesięcznych od następnego dnia przypadającego po ustalonym dniu płatności emerytury do dnia 6 lutego 2014 r. Zatem wyliczenie odsetek od wyrównania emerytury przedstawione przez organ rentowy w piśmie z 19.10.2015 r. ( k. 118 – 122 akt sądowych) na kwotę 153,76 zł było prawidłowe i taką kwotę na rzecz ubezpieczonej należało zasądzić od organu rentowego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy emerytalnej (pkt I wyroku).

Żądanie ubezpieczonej ustalenia odsetek w wyższej wysokości, tj. od wcześniejszej daty nie było zasadne w świetle art. 118 ust. 5 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym wypłata świadczenia wynikająca z decyzji, o której mowa w ust. 4, następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni.

Zaznaczyć należy, że stosownie do art. 118 ust. 4 ustawy emerytalnej przy dokonywaniu wypłaty wynikającej z decyzji ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość, ust. 1-3 (art. 118) stosuje się odpowiednio, z zastrzeżeniem ust. 5.

W uwzględnieniu powyższych uregulowań należy wskazać, że wnioski z 19.01.2011 r. i z 26.01.2012 r. dotyczyły ponownego ustalenia wysokości emerytury ubezpieczonej, a zatem co do terminu wypłaty świadczenia po przeliczeniu zastosowanie ma regulacja wynikająca
z art. 118 ust. 1 -3 w uwzględnieniu ust. 5 ustawy emerytalnej. Skoro wniosek o przeliczenie świadczenia został złożony w dniu 19.01.2011 r. – 30 dni ( termin do wydania decyzji
od wyjaśnienia ostatniej okoliczności) upłynęło w dniu 18 lutego 2011 r., przy czym najbliższy termin płatności świadczenia przypadał w dniu 6.03.2011 r. (we wcześniejszych decyzjach zakład ustalił termin płatności świadczenia na 6 dzień każdego miesiąca). Zatem wypłata podwyższonego świadczenia winna nastąpić w najbliższym terminie płatności. Z uwagi na fakt, iż data 6.03.2011 r. przypadała w niedzielę spełnienie świadczenia winno nastąpić w dniu 7.03.2011r., a zatem odsetki (od kwoty spłaty za styczeń, luty i marzec 2011 r.) należą się
od 8.03.2011 r., a od kolejnych kwot spłaty – od następnego dnia po dniu ustalonym w decyzji jako termin wypłaty świadczenia).

Ponadto fakt, że wysokość świadczenia wypłacanego ubezpieczonej (emerytura powszechna) była w spornym okresie wyrównywana i wypłacana w późniejszych datach
(np. wyrównanie emerytury w maju 2011 r. za okres od stycznia 2011r. w kwotach po 2,82 zł za styczeń i luty 2011 r. i po 2,91 zł za okres od marca 2011 r.) nie ma – w ocenie Sądu - wpływu ani na wysokość wyrównania, ani na wysokość odsetek. Kwota wyrównania była bowiem tożsama zarówno przy porównywaniu łącznych kwot świadczenia należnego
i wypłaconego, jak i w odniesieniu do każdego miesiąca. Z kolei odsetki były naliczane każdorazowo przy wyrównywaniu świadczenia, dlatego przy obecnym obliczaniu odsetek należało uwzględniać jako kwoty wypłacone za dany miesiąc kwoty ustalone już
po uwzględnieniu ewentualnych wcześniejszych wyrównań.

Wobec powyższego żądanie ubezpieczonej zasądzenia odsetek w wyższej wysokości, w tym od wcześniejszej daty (czy od wyższej kwoty spłaty) na podstawie cytowanych przepisów ustawy emerytalnej i art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. należało zatem oddalić (pkt II wyroku).

Kwestię odsetek w prawie ubezpieczeń społecznych, należnych w przypadku uchybienia terminu wyjaśnienia ostatniej okoliczności i wydania decyzji zgodnie z art. 118 ustawy emerytalnej, reguluje cytowany art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten odsyła do przepisów prawa cywilnego jedynie w zakresie wysokości odsetek, regulując w pozostałym zakresie kwestie odsetek w sposób wyczerpujący. Na gruncie przepisów prawa ubezpieczeń społecznych, w tym cytowanych ustaw o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy emerytalnej, brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do żądania odsetek od odsetek. Nie przewiduje tego ani ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, ani ustawa emerytalna, czy jakikolwiek inny akt prawny z zakresu ubezpieczeń społecznych. Natomiast w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie znajdują też zastosowania przepisy art. 476 k.c. i 482 § 1 k.c. (por. także wyrok SA w Szczecinie z 14.04.2015 r., III AUa 617/14, LEX nr 17711366).

Wobec powyższego, skoro przepisy ustawy emerytalnej jak i ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie przewidują możliwości wypłaty odsetek od odsetek, żądanie ubezpieczonej w tym zakresie podlegało także oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. (pkt II wyroku).

Mając na uwadze, że ubezpieczona wygrała w przeważającej części oraz fakt uwzględnienia apelacji ubezpieczonej przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z 13 marca 2013 r. i uchylenia wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z 14 lipca 2014 r., na podstawie art. 98 k.p.c. należało zasądzić od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kwotę 30,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (tj. zwrotu opłaty od apelacji) – pkt III wyroku.

sędzia SO Hanna Cackowska - Frank