Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2016 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Marcin Szajner

Protokolant: Iwona Markiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 marca 2016 r. we W.

sprawy z odwołania J. W.

od decyzji (...)h Oddział we W.

z dnia 27 sierpnia 2015 r. znak: (...)

w sprawie J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

o świadczenie rehabilitacyjne

I. zmienia zaskarżoną decyzję (...) Oddział we W. z dnia 27 sierpnia 2015 r. znak: (...), w ten sposób, iż ustala, że ubezpieczony J. W. nie jest zobowiązany do zwrotu na fundusz chorobowy pobranego świadczenia rehabilitacyjnego w kwocie 6.282,38 zł;

II. zasądza od strony pozwanej na rzecz odwołującego się kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie.

UZASADNIENIE

W odwołaniu z dnia 30 września 2015 r. (data stempla pocztowego), odwołując się od decyzji organu rentowego o nr (...) z dnia 27 sierpnia 2015 r., ubezpieczony J. W. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, iż ubezpieczony nie jest zobowiązany do zwrotu pobranego świadczenia rehabilitacyjnego, oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, iż decyzją z dnia 27 sierpnia 2015 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 12 maja 2013 r., ponadto zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu na fundusz chorobowy nienależnego świadczenia rehabilitacyjnego w kwocie 6 282,38 zł.

Dalej ubezpieczony wskazał, iż wyrokiem z dnia 10 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu, VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie o sygn. akt VIII U 3736/13 zmienił decyzję (...) Oddział we W. z dnia 23 maja 2013 r. (nr (...)), przyznając ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 10 czerwca 2014 r. Decyzją z dnia 3 grudnia 2014 r. (nr (...)) organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od dnia 10 czerwca 2014 r.

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu, VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych, zmienił zaskarżone decyzje (...) Oddział we W. z dnia 3 grudnia 2014 r. oraz z dnia 16 lutego 2015 r. (nr (...)) w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 9 czerwca 2014 r.

Decyzją z dnia 28 sierpnia 2015 r. organ rentowy nakazał ubezpieczonemu zwrot nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego w kwocie 6 282,38 zł.

Uzasadniając swoje stanowisko, ubezpieczony przytoczył treść art. 84 ust. 2 Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Dalej wskazał, iż prawo ubezpieczeń społecznych ogranicza zakres obowiązku zwrotu nienależnych świadczeń do przypadków ich pobrania nienależnie i w złej wierze, podniósł nadto, iż okoliczności te nie zachodzą w niniejszej sprawie, jako że ubezpieczony nie złożył nieprawdziwych zeznań ani fałszywych dokumentów. Ubezpieczony podkreślił, iż w dniu wydania decyzji o świadczeniu rehabilitacyjnym spełniał warunki do jego pobrania, a uprawnienia tego nie posiadał dopiero w wyniku wyroku z dnia 25 czerwca 2015 r. i nie pobierał świadczenia od dnia 12 maja 2013 r.

Ubezpieczony wskazał, że organ rentowy w decyzji z dnia 27 sierpnia 2015 r. nie zobowiązał go do zwrotu należności wraz z odsetkami, czym potwierdził twierdzenie skarżącego o fakcie, iż nie ponosi on winy za pobranie nienależnego świadczenia. W swoich odwołaniach z dnia 9 stycznia 2015 r. oraz 3 lutego 2015 r. ubezpieczony informował organ rentowy o fakcie posiadania emerytury od dnia 1 marca 2013 r., nadto twierdzenie ubezpieczonego o przysługującym mu prawie do emerytury potwierdził Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 25 czerwca 2015 r. Ubezpieczony podniósł, iż w przypadku pobrania nienależnego świadczenia żądanie odsetek wynika z ustalenia winy, toteż nie pobiera się ich od osoby, która zawiadomiła organ wypłacający świadczenie o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty.

Powołując się na treść art. 84 ust. 3 Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczony podjął polemikę ze sposobem naliczenia przez organ rentowy kwoty nienależnie pobranego świadczenia wskazując, iż zgodnie z treścią przytoczonego przepisu organ nie może żądać zwrotu pobranych świadczeń za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy od wydania decyzji. W niniejszej sprawie zatem organ rentowy mógłby żądać zwrotu za okres od dnia 27 sierpnia 2014 r. do dnia 27 sierpnia 2015 r., natomiast ubezpieczony pobierał świadczenie w okresie od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 12 maja 2013 r.

Ubezpieczony wskazał nadto, iż dla ważności decyzji o obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia koniecznym jest dokonanie pouczenia o okolicznościach ustania prawa do świadczeń albo wstrzymania ich wypłaty przy decyzji przyznającej wypłatę świadczeń. Powołując się na orzecznictwo ubezpieczony wskazał, iż pouczenie musi być należyte, nie może być abstrakcyjne ani obciążone brakiem konkretności, a takich wymagań nie spełnia pouczenie dołączone do decyzji o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego.

Podsumowując swoje stanowisko ubezpieczony podkreślił, iż nie ponosi winy za pobranie nienależnego zdaniem organu rentowego świadczenia rehabilitacyjnego, ponadto zawiadamiał organ kilkukrotnie o przysługującym mu prawie do emerytury, toteż żądanie zwrotu świadczenia rehabilitacyjnego za sporny okres jest niezasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

W odpowiedzi organu rentowego na odwołanie z dnia 29 października 2015 r. (data wpływu), organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania z uwagi na brak podstaw do jego uwzględnienia.

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy podniósł, iż w oparciu o art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 18 ust. 7 i art. 69 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, odmówił prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 12 maja 2013 r., ponadto w związku z dokonaną wypłatą nienależnego świadczenia rehabilitacyjnego za wyżej wskazany okres zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego w wysokości 6 282,38 zł.

Z dokumentacji posiadanej przez organ rentowy wynika, iż, zgodnie z decyzją z dnia 30 października 2012 r., przyznającą prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od dnia 14 listopada 2012 r. do dnia 12 maja 2013 r., I inspektorat ZUS w W. dokonał wypłaty ubezpieczonemu świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 12 maja 2013 r.

W dniu 8 marca 2013 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie emerytury, w którym wskazał, iż ma przyznane prawo do świadczenia rehabilitacyjnego w w/w okresie. Decyzja organu rentowego była odmowna z uwagi na brak udowodnionego 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W związku z odwołaniem od wskazanej decyzji, wyrokiem z dnia 10 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 10 czerwca 2014 r. Wykonując wyrok Sądu Okręgowego organ rentowy w dniu 3 grudnia 2014 r. wydał decyzję, w której przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 10 czerwca 2014 r. Od decyzji z dnia 3 grudnia 2014 r. ubezpieczony wniósł odwołanie, wnosząc o przyznanie prawa do emerytury od dnia 10 marca 2013 r. oraz nakazanie organowi wypłatę emerytury od dnia 10 marca 2013 r. do dnia 10 czerwca 2014 r. Decyzją z dnia 16 lutego 2015 r. organ rentowy odmówił wypłaty zaległego świadczenia. Od decyzji tej ubezpieczony także złożył odwołanie. Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzje z dnia 3 grudnia 2014 r. oraz z dnia 16 lutego 2015 r. w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 9 czerwca 2014 r.

Organ rentowy wskazał dalej, iż w decyzji przyznającej prawo do świadczenia rehabilitacyjnego ubezpieczony został pouczony o tym, iż świadczenie nie przysługuje m.in. osobie uprawnionej do emerytury, a występując w dniu 6 lutego 2015 r. z roszczeniem o wypłatę świadczenia emerytalnego od dnia 10 marca 2013 r. ubezpieczony był pouczony, iż świadczenie to przysługuje dopiero po zakończeniu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego.

Prezentowane stanowisko organ rentowy poparł orzecznictwem i uznał, iż rozstrzygnięcia dokonane zaskarżoną decyzją są prawidłowe i zgodne ze stanem faktycznym i prawnym obowiązującym na dzień jej wydania.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 23 maja 2013 r. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury z uwagi na brak udowodnienia na dzień 1 stycznia 1999 r. 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony złożył odwołanie od powyższej decyzji, kwestionując zasadność stanowiska organu rentowego co do nieuznania mu okresów pracy w warunkach szczególnych.

Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu, VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie o sygn. akt VIII U 3736/13 zmienił decyzję organu rentowego z dnia 23 maja 2013 r. w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 10 czerwca 2014 r.

Wykonując wyrok Sądu Okręgowego z dnia 10 czerwca 2014 r., decyzją z dnia 3 grudnia 2014 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od dnia 10 czerwca 2014 r.

Pismem z dnia 6 lutego 2015 r. ubezpieczony wniósł o wypłatę zaległego świadczenia emerytalnego za okres od dnia 10 marca 2013 r. do dnia 10 czerwca 2014 r.

Decyzją z dnia 16 lutego 2015 r. organ rentowy odmówił wypłaty zaległego świadczenia z przyczyn podanych w uzasadnieniu. Ubezpieczony złożył odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 3 grudnia 2014 r. oraz z dnia 16 lutego 2015 r. Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu, VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie o sygn. akt VIII U 228/2015 zmienił decyzje organu rentowego z dnia 3 grudnia 2014 r. i z dnia 16 lutego 2015 r. w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 9 czerwca 2014 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 27 sierpnia 2015 r. odmówił ubezpieczonemu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 12 maja 2013 r. oraz zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu na fundusz chorobowy nienależnego świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 12 maja 2013 r. w kwocie 6 282,38 zł.

Dowód: Akta orzecznicze organu rentowego ZUS ( załącznik);

Częściowo dowód z przesłuchania wnioskodawcy (k. 24 v).

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią sporną w sprawie było ustalenie, czy w związku z przyznanym w wyroku Sądu Okręgowego z dnia 25 czerwca 2015 r. prawem do emerytury od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 9 czerwca 2014 r., wypłacone ubezpieczonemu świadczenie rehabilitacyjne za okres od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 12 maja 2013 r. było świadczeniem nienależnym, i czy ubezpieczony obowiązany jest do jego zwrotu.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dowodach z dokumentów, oraz uzupełniająco z zeznań wnioskodawcy, których wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu.

W przedmiotowej sprawie dla oceny, czy wypłacone ubezpieczonemu świadczenie rehabilitacyjne za sporny okres było świadczeniem nienależnym, oraz czy po stronie ubezpieczonego istnieje obowiązek jego zwrotu, znaczenie mieć będzie treść art. 84 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121) (dalej: ustawa systemowa).

Zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu „za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.”.

W orzecznictwie sądowym, dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, ugruntowany jest pogląd o możliwości domagania się przez organ rentowy zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę i winę (por. wyrok SN z dnia 24 listopada 2004 r., I UK 3/04, OSNP 2005, nr 8, poz. 116; wyrok SN z dnia 4 września 2007 r., I UK 90/07, OSNP 2008, nr 19-20, poz. 301.).

Ubezpieczony dwukrotnie, pismami z dnia 9 stycznia 2015 r. oraz z dnia 3 marca 2015 r. informował organ rentowy o fakcie posiadania prawa do emerytury od dnia 1 marca 2013 r., które to prawo zostało potwierdzone w prawomocnym wyroku sądu. Niezależnie od informacji przedstawionych przez ubezpieczonego, organ rentowy przyznawał ubezpieczonemu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Nie można mówić o złej woli po stronie ubezpieczonego w sytuacji gdy ten niejednokrotnie informuje organ rentowy o zaistnieniu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń. Nie sposób też stwierdzić, by świadczenie rehabilitacyjne zostało ubezpieczonemu przyznane i wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów. Nie można również zarzucić ubezpieczonemu innego świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego, bowiem w rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, błąd stanowi następstwo świadomego działania świadczeniobiorcy, które ma na celu wywołanie po stronie organu przekonania, iż zostały spełnione warunki nabycia prawa do świadczenia. Swoistym przypadkiem świadomego wprowadzenia organu rentowego w błąd jest tzw. przemilczenie. Opierając się na analizie zgromadzonego materiału dowodowego należy podkreślić, iż działanie ubezpieczonego było wręcz odwrotne do przedstawionej wyżej definicji błędu. Niejednokrotnie ubezpieczony informował organ rentowy o przysługującym mu prawie do emerytury.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie nie można przypisać ubezpieczonemu spełnienia przesłanek przewidzianych w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej, a tym samym nie sposób uznać przyznanego i wypłaconego ubezpieczonemu świadczenia rehabilitacyjnego za świadczenie nienależne.

Wskazać należy także, iż możliwość żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń przez organ rentowy jest ograniczona czasowo. Zgodnie z treścią art. 84 ust. 3 ustawy systemowej „Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.”.

Powołany przepis ma pełne zastosowanie w niniejszej sprawie. Ubezpieczony od dnia złożenia wniosku o przyznanie emerytury powoływał się w relacji z organem rentowym na przysługujące mu prawo do emerytury, toteż uznać należy, iż zawiadomił on organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń (w przedmiotowej sprawie do świadczenia rehabilitacyjnego), a wypłata spornego świadczenia była konsekwencją błędu organu. Powołując się na datę zaskarżonej decyzji, czyli dzień 27 sierpnia 2015 r., wskazać należy, iż organ rentowy mógłby żądać zwrotu nienależnego świadczenia jedynie za okres od dnia 27 sierpnia 2014 r. do dnia 27 sierpnia 2015 r., zaś sporne świadczenie zostało przez ubezpieczonego pobrane w okresie od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 12 maja 2013 r., czyli przed dniem 27 sierpnia 2014 r. Rację ma pełnomocnik ubezpieczonego wskazujący, iż za okres od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 12 maja 2013 r. organ rentowy nie może żądać zwrotu.

Odnosząc się do stanowiska organu rentowego przedstawionego w odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonego Sąd wskazuje, iż przedstawiona przez organ rentowy argumentacja jest chybiona i opiera się w dużej mierze na faktach bezspornych, a powołane orzecznictwo nie dotyczy bezpośrednio stanu faktycznego przedmiotowej sprawy.

Mając na uwadze powyższe, uznając odwołanie ubezpieczonego za zasadne, Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O obowiązku zwrotu ubezpieczonemu przez organ rentowy kosztów poniesionych przez ubezpieczonego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 98 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego. W niniejszej sprawie kosztami poniesionymi przez ubezpieczonego były koszty wynagrodzenia pełnomocnika ją reprezentującego, które zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2002 nr 163 poz. 1348) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015 poz. 1800), mówiącym, iż do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji, wynosiły 60,00 zł, o czym orzeczono jak w punkcie II sentencji wyroku.