Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2016 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z wniosku M. B.

z udziałem A. L., E. M.-L., T. W., G. W., W. N., Gminy M. A.

o ustanowienie drogi koniecznej

na skutek apelacji M. B. od postanowienia Sądu Rejonowego w Augustowie z dnia 18 listopada 2015 I Ns 37/14

p o s t a n a w i a:

I. Oddalić apelację.

II. Ustalić, iż zainteresowani ponoszą koszty postępowania związane z udziałem w sprawie.

SSO Cezary Olszewski SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska SSO Mirosław Krzysztof Derda

Sygn. akt I Ca 13/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. B. wnosiła o ustanowienie służebności gruntowej polegającej na prawie przechodu i przejazdu kosztem nieruchomości położonej w A. przy ul. (...), nr działki (...) na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w A. przy ul. (...), nr działki (...) wzdłuż działki nr (...), w granicach oznaczonych literami (...) na mapie, stanowiącej załącznik do wniosku, tj. pasem szerokości ok. 0,5 m, stosownie do przebiegu ustalonego w opinii biegłego sądowego powołanego w ramach niniejszego postępowania. W uzasadnieniu wskazywała, iż wnioskodawczyni jest właścicielką działki gruntu oznaczonej jako nr (...) położonej w A. przy ul. (...). Zgodnie z przepisami prawa miejscowego dojazd do powyższej nieruchomości jest wykonywany przez działkę nr (...) stanowiącą własność Gminy M. A., tj. urządzony ciąg pieszo – rowerowy. W chwili obecnej wjazd na tę działkę od strony ulicy (...) wynosi 3,01 m, a w przeszłości miał szerokość około 3,5 m. Wnioskodawczyni powoływała się na plany uczestników postępowania E. i Z. małżonków G. rozpoczęcia prac budowlanych na terenie własnej nieruchomości, co z kolei doprowadziłoby do utraty dojazdu przez wnioskodawczynię. Wobec powyższego wnosiła o utrzymanie takiej szerokości istniejącego pasa dojazdowego, podkreślała że jest to niezbędne dla dojazdu i wykonywania manewru przez ewentualne służby ratunkowe dojeżdżające do jej nieruchomości.

Uczestnik postępowania Gmina M. A. wnosiła o oddalenie wniosku oraz zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Wskazywał, iż obowiązujący plan zagospodarowania przestrzennego części miasta A. zwanej dzielnicą (...) i osiedle (...), stanowi, że na działce (...) dopuszcza się przejazd ciągiem pieszo – rowerowym do posesji na działce (...). Celem polepszenia istniejącego dojazdu do nieruchomości wnioskodawczyni posadowiony na działce nr (...) słup linii energetycznej napowietrznej został zdemontowany, natomiast złącze kablowe energetyczne zasilające przepompownię ścieków zostało przebudowane i przesunięte z tejże działki w pas chodnika ulicy (...). Wobec powyższego wnioskodawczyni ma zapewniony odpowiedni dostęp do drogi publicznej, tj. ulicy (...), co czyni wniosek o ustanowienie służebności bezprzedmiotowym. Niezależnie od powyższego stwierdzenia Gmina M. A. nie zajęła stanowiska co do możliwości poszerzenia istniejącego dojazdu z zaangażowaniem sąsiedniej nieruchomości – działki nr (...), gdyż w ocenie Gminy jedynie współwłaściciele tej nieruchomości są uprawnieni do wiążącego wypowiadania się w tej kwestii.

Uczestnicy postępowania Z. i E. małżonkowie G. wnosili o oddalenie wniosku M. B. o ustanowienie służebności gruntowej oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na ich rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazali, że analiza § 47 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 r. nr 43 poz. 430) wskazuje jednoznacznie, iż szerokość ścieżki rowerowej, z której mogą korzystać piesi, a zatem z ciągu rowerowego – pieszego powinna wynosić nie mniej niż 2,5 m. Załączone przez wnioskodawczynię dokumenty wskazują, iż szerokość przedmiotowego ciągu rowerowo – pieszego wynosi 3,01 m, co w świetle obowiązujących przepisów spełnia również kryteria przewidziane dla wymiarów dróg osiedlowych. Uczestnicy Z. i E. małżonkowie G. podnosili, iż uczestnicy postępowania T. i G. małżonkowie W. w czasie budowy ogrodzenia na swojej nieruchomości przekroczyli granicę działki o około 25 cm. Stąd też roszczenie wnioskodawczyni jako pozbawione podstawy faktycznej powinno zostać oddalone.

W trakcie postępowania nieruchomość oznaczona nr geodezyjnym (...) została zbyta przez uczestników postępowania E. i Z. małżonków G. na rzecz W. N.. Wezwana do udziału w sprawie w charakterze uczestniczki postępowania J. N. podtrzymała w całej rozciągłości stanowisko uczestników E. i Z. małżonków G..

Uczestniczka postępowania G. W. wnosiła o oddalenie wniosku wskazując, iż uprzednio droga była węższa niż jest obecnie, ponieważ został przesunięty słup energetyczny oraz została usunięta przepompownia, zaś z drogi tej korzysta tylko wnioskodawczyni i jej rodzina.

Pozostali uczestnicy postępowania nie zajęli stanowiska w sprawie.

Postanowieniem z dnia 18 listopada 2015 r. w sprawie I Ns 37/14 Sąd Rejonowy w Augustowie ustanowił na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,1090 ha, położonej w obrębie (...) A., ul. (...), stanowiącej własność M. B., dla której w Sądzie Rejonowym w Augustowie prowadzona jest księga wieczysta Nr (...) służebność drogi koniecznej prowadzącej po działce oznaczonej numerem geodezyjnym (...), położonej w obrębie (...) A. stanowiącej własność W. N., dla której prowadzona jest księga wieczysta Nr (...) pasem gruntu oznaczonym punktami: (...) –(...) – (...)- (...) i kolorem czerwonym w opinii biegłego geodety J. K. (1) według wariantu I-szego opinii wraz z mapą znajdującej się na k. 174-177 akt sprawy - stanowiącej integralną część niniejszego orzeczenia i rozstrzygnął o kosztach postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, iż zgodnie z uchwałą Nr (...) Rady Miejskiej w A. z dnia 31 października 2007 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części miasta A. zwanej dzielnicą (...) i osiedle (...) w § 43 ust. 2 pkt 3 na działce nr (...) dopuszcza się przejazd ciągiem pieszo – rowerowym do posesji na działce (...) . Działka oznaczona nr geodezyjnym (...) położona w A. stanowi własność M. B..

Przy rozstrzyganiu sprawy Sąd Rejonowy odwołał się do linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, zgodnie z którą odpowiednim jest taki dostęp do drogi publicznej, który pozwala właścicielowi korzystać z całej nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem przy uwzględnieniu ułatwień cywilizacyjnych dla właściciela nieruchomości w postaci możliwości dojazdu, parkowania i garażowania pojazdów własnych oraz obcych. Art. 145 § 1 k.c. nie wymaga całkowitego wyłączenia dostępu do drogi publicznej, przesłanką ustanowienia służebności jest tylko nieodpowiedni dostęp do niej. Odpowiedni dostęp do drogi publicznej musi stwarzać rzeczywistą, bezpieczną możliwość swobodnego przedostawania się z nieruchomości do takiej drogi. Z kolei art. 145 § 3 k.c. ma również na względzie potrzebę niezakłóconego dojazdu na podwórze pojazdów służb publicznych (straży pożarnej, pogotowia ratunkowego, itp.). (V CSK 317/10, LEX nr 794948).

Aby ustalić czy nieruchomość należąca do wnioskodawczyni, oznaczona nr geodezyjnym (...) posiada odpowiedni dostęp do drogi publicznej, Sąd Rejonowy przeprowadził szereg dowodów, m.in. ze źródeł osobowych.

Świadkowie zeznali, iż dostęp do nieruchomości wnioskodawczyni stanowi urządzony ciąg pieszo – rowerowy, określali tę drogę jako „niefortunną”, od daty budowy nadbrzeża węższą niż była kiedyś. Występują trudności związane z codziennym wykonywanym przez nich dojazdem, że kiedy wykonywany jest wjazd samochodem typu bus piesi nie mogą swobodnie poruszać się po tej drodze, muszą zatrzymać się i przepuścić samochód. Pojawiają się też niedogodności związane ze skręcaniem z ulicy (...) (konieczność skrętu w prawo z lewego pasa jezdni), dojazdem śmieciarki, czy też z dojazdem samochodów z opałem. Sąd obdarzył walorem wiarygodności zeznania świadków, byli to bowiem świadkowie bezpośredni w sposób realny obrazujący odbieraną przez siebie codzienność.

Sąd dopuścił dowód również dowód z oględzin dojazdu do nieruchomości wnioskodawczyni z udziałem biegłego sądowego geodety J. K. (1). W trakcie oględzin Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadka T. L.. Świadek ten podnosiła, iż zamieszkuje bezpośrednio przy wjeździe w domu posadowionym na działce (...). Wskazywała, iż do posesji wnioskodawczyni dojeżdżają samochody osobowe, dostawcze, mniejszy samochód straży pożarnej, dojeżdżały również samochody ciężarowe dowożące materiały budowlane potrzebne przy realizacji inwestycji związanej z budową nadbrzeża. Sąd uznał również zeznania tego świadka na polegające na prawdzie jako oparte na własnych obserwacjach świadka.

Biegły sądowy J. K. (1) w sporządzonej opinii stwierdził, iż urządzony dojazd z kostki brukowej na działce (...) wykracza poza granice tej działki w działkę nr (...) w zakresie wyznaczonym na mapie punktami (...)- ((...) (...)) –(...) – (...) o powierzchni 0,0002 ha oraz, że działka oznaczona nr (...) jest zajęta przez sąsiednią działkę oznaczoną nr geod. (...) w zakresie oznaczonym na mapie punktami o numerach: (...)- (...) – (...) (...) – 7. Biegły przedłożył projekt przebiegu drogi koniecznej w dwóch wariantach: pierwszym, w którym projektowana droga ma szerokość 3 m, w drugim według stanowiska wnioskodawczyni, uwzględniającego faktycznie wykonywany sposób dojazdu.

W opinii uzupełniającej określił, iż w wariancie pierwszym droga konieczna ma kształt trójkąta o długości boku 0,22 m od strony ulicy (...), natomiast w wariancie drugim do drogi koniecznej dołożony jest grunt przyległy w kształcie trójkąta o długości boku 0,78 m. Działka nr geod. (...) nie jest zajęta przez ogrodzenie działki nr geod. (...). Ogrodzenie sytuowane jest na dz. nr (...), zaś słupek narożny ogrodzenia od ul. (...) odbiega od granicy ewidencyjnej z dz. nr (...) o 0,3 m w działkę nr (...). W ustnej opinii uzupełniającej biegły sądowy J. K. (1) podtrzymał swoje opinie pisemne złożone do akt sprawy. W złożonej pisemnej opinii uzupełniającej przedstawił szerokość drogi dojazdowej do nieruchomości wnioskodawczyni od pkt (...)w kierunku drogi publicznej na odcinku 6 m co 1 m – w granicach ewidencyjnych.

Sąd uznał opinie biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii J. K. (1) za pełne, jasne, wiarygodne jako sporządzone przez specjalistę wykazującego się nabytym doświadczeniem, stanowiły one podstawę rozstrzygnięcia.

Wobec wątpliwości prezentowanych przez wnioskodawczynię, co do odpowiedniości wykonywanego dojazdu, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego M. C. na okoliczność ustalenia, czy aktualnie wykonywany dojazd działką nr (...), zgodnie z jego parametrami wskazanymi na mapie załączonej do opinii biegłego sądowego J. K. (1), jest odpowiedni, jak też do wskazania, czy sporządzony projekt przebiegu służebności drogi koniecznej odpowiada warunkom bezpieczeństwa ruchu drogowego i jest dojazdem właściwym, umożliwiającym poruszanie się pojazdem ciężarowym typu (...), czy też pojazdami ratunkowymi, czy też na powyższe warunki wpłynie wzniesienie wzdłuż granicy działki nr (...) ściany budynku zgodnie z załącznikiem graficznym do decyzji pozwolenia na budowę uczestniczki postępowania E. G..

Biegły sądowy z zakresu techniki samochodowej i bezpieczeństwa ruchu drogowego M. C. w złożonej opinii podniósł, iż dojazd aktualnie wykonywany jest odpowiedni latem, zaś zimą przy zalegających opadach śniegu ze względu na hałdy śniegu po obu stronach drogi i brak możliwości wypchnięcia go na dalszy odcinek z uwagi na stalowy słupek – nie jest odpowiedni. Biegły wskazał również, iż sporządzony przez geodetę projekt służebności drogi koniecznej odpowiada warunkom bezpieczeństwa ruchu drogowego ze względu na podporządkowanie z mocy prawa do ulicy (...) (włączanie się do ruchu). Biegły wskazywał, iż w okresie letnim wjadą i wyjadą wszystkie pojazdy nawet te, których wymiary ogranicza art. 61 Ustawy Prawo o ruchu drogowym – samochody ciężarowe, karetki pogotowia ratunkowego oraz niektóre wozy bojowe Państwowej Straży Pożarnej z urządzeniami gaśniczymi na standardowym podwoziu samochodu ciężarowego, zimą zaś nie wjadą z przyczyn podanych wyżej. Biegły wskazał również, że na powyższe warunki nie wpłynie wzniesienie wzdłuż granicy ściany budynku, podnosił przy tym, iż niwelata ciągu pieszo – rowerowego jest wyższa od niwelaty posesji Pani G.. Konflikty pomiędzy uczestnikami ruchu, tj. pieszymi i jednośladami, a wjeżdżającymi pojazdami na posesję, są minimalne, reguluje to art. 1 Ustawy z dnia 20.06.1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Biegły wskazując na przepis art. 22 ust. 1, 2 i 3 Ustawy Prawo o ruchu drogowym podniósł, iż fakt wykonywania zmiany kierunku jazdy z innego pasa ruchu wymaga zachowania szczególnej ostrożności, zaś w w/w przepisie ustawodawca przewidział sytuacje, w których wymiary pojazdu uniemożliwiają wykonanie manewru skręcania w lewo (z pasa prawego) lub w prawo (z pasa środkowego). Biegły sygnalizował, iż to kierujący pojazdem korzystając z w/w uprawnienia obowiązany jest do wykonania go bez zakłóceń i zagrożeń dla innych uczestników ruchu drogowego. Biegły określił, iż ulica (...) w A. nie jest ulicą o dużym natężeniu ruchu drogowego, tak więc realizacja tych manewrów nie stanowi zagrożenia bezpieczeństwa. Biegły końcowo podniósł, iż wywoływanie sytuacji permanentnego zagrożenia wynikającego z funkcjonowania trzech podmiotów: piesi, rowerzyści i od czasu do czasu samochodu ciężarowego typu bus nie ma sensu. Takie sytuacje występują bardzo często i nie stanowią podstawy do przesadnego inwestowania na drogach i ciągach pieszo – rowerowych. Od techniki kierowania pojazdem zależy wykonanie manewru wjazdu i wyjazdu na przedmiotowy ciąg pieszo – jezdny. Wykonywanie manewrów zdefiniowanych w ust. 2 art. 33 Ustawy Prawo o ruchu drogowym, tj. zmiany kierunku ruchu, skręt w prawo i w lewo, a nie tylko w lewo, jest powszechnie stosowane. Gdyby nie było takiej możliwości nie byłoby możliwe prawidłowe funkcjonowanie ruchu, biegły wskazywał, iż można nawet pojazd zatrzymać przed wjazdem (dotyczy obu manewrów) cofnąć raz lub więcej i następnie zrealizować swój zamiar. Manewry dotyczące wjazdu i wyjazdu nie są manewrami trudnymi, są one powszechnie stosowane przez wszystkich kierowców. Według projektu przyszłej drogi dojazdowej zaprojektowanej przez geodetę parametry tej drogi (ciąg pieszo – rowerowy) odpowiadają warunkom technicznym, jakie należy spełnić dla dojazdu samochodów, którymi dysponuje wnioskodawczyni. Podniósł, iż właściwe jest projektowanie wjazdów pod kątem prostym, wówczas widzialność jest znacznie większa niż pod kątem ostrym lub rozwartym.

Sąd uznał złożone opinie biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i bezpieczeństwa ruchu drogowego M. C. za pełne, logiczne, fachowe - jako sporządzone przez specjalistę w swojej dziedzinie i stanowiące podstawę rozstrzygnięcia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy uznał, iż dojazd do nieruchomości wnioskodawczyni w przeważającej mierze jest odpowiedni, za wyjątkiem istniejącego wjazdu, gdzie aktualnie, zgodnie z opinią biegłego sądowego, tak aby szerokość wjazdu nie była mniejsza niż 3 m, należało wytyczyć służebność drogi koniecznej według wariantu pierwszego opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii J. K. (1).

W ocenie Sądu takie rozstrzygnięcie pozostaje w zgodzie z przepisami prawa miejscowego, tj. § 43 ust. 2 pkt 3 obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego części miasta A. zwanej dzielnicą (...) i osiedle (...), przyjęty uchwałą Nr (...) z dnia 31.10.2007 r. w części tekstowej planu stanowiące, że na działce (...) dopuszcza się przejazd ciągiem pieszo – rowerowym do posesji na działce (...). Zdaniem Sądu, tak określony dojazd do nieruchomości wnioskodawczyni odpowiada warunkom bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym przepisom rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, zgodnie z którymi szerokość jezdni nie może być mniejsza niż 3 m (§ 14 ust. 1 w/w rozporządzenia). Przy konkluzji odpowiedniości tak określonego dojazdu wytycznie drogi dojazdowej do nieruchomości wnioskodawczyni, zgodnie z przepisem § 14 ust. 2 w/w rozporządzenia, tj. o szerokości 5 m, stanowiłoby nadmierne obciążenie nieruchomości sąsiednich, nadto podkreślenia wymaga fakt dostępności innych rozwiązań prawnych celem polepszenia jakości wjazdu, w tym wystąpienie z odpowiednimi wnioskami o wydanie części nieruchomości oznaczonej nr geodezyjnym (...), zgodnie z opinią biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii J. K. (2).

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sąd wskazał przepis art. 520 § 1 kpc, przyjmując, iż każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Sąd miał przy tym na względzie fakt, iż co do zasady roszczenie wnioskodawczyni zostało uwzględnione, wobec tego niezasadnym byłoby obciążanie jej kosztami zastępstwa prawnego uczestników postępowania wnoszących o oddalenie wniosku.

Wnioskodawczyni: M. B. zaskarżyła postanowienie Sądu Rejonowego w Augustowie z dnia 18 listopada 2015 r. sygn. I Ns 37/14 w części, tj. w pkt I w zakresie w jakim Sąd ustanowił drogę konieczną w wariancie pierwszym opinii biegłego sądowego J. K. (3).

Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła:

1. Naruszenie art. 145 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że przy uwzględnieniu wariantu pierwszego opinii biegłego sądowego J. K. (1) nieruchomość wnioskodawczyni będzie miała zapewniony odpowiedni dostęp do drogi publicznej, a ustanowienie przebiegu służebności w wariancie drugim prowadziłoby do nadmiernego obciążenia nieruchomości sąsiedniej podczas gdy wyłącznie wariant drugi opinii biegłego zapewnia odpowiedni dostęp do drogi publicznej i nie będzie prowadził do nadmiernego obciążenia nieruchomości sąsiedniej, stanowiąc usankcjonowanie wyłącznie dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości;

2. Naruszenie prawa procesowego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegającej na pominięciu dowodu z załączonych fotografii dokumentujących sposób korzystania z istniejącego dojazdu do nieruchomości wnioskodawczyni oraz pominięciu udokumentowanego przez biegłego sądowego J. K. (1) sposobu wykonywania dojazdu odpowiadającego wariantowi drugiemu opinii biegłego;

3. Naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu postanowienia wystarczających przyczyn, dla których Sąd I instancji odmówił uwzględnienia wariantu drugiego opinii biegłego jako możliwości ustanowienia służebności drogi koniecznej na rzecz wnioskodawczyni.

Mając powyższe na uwadze wniosła o:

1) zmianę postanowienia Sądu Rejonowego w Augustowie I Wydziału Cywilnego z dnia 18 listopada 2015 r. sygn. I Ns 37/14 i ustanowienie służebności drogi koniecznej według wariantu drugiego opinii biegłego J. K. (1).

2) zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawczyni kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego pełnomocnika według norm przepisanych za obie instancje;

ewentualnie

3) uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania;

4) zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawczyni kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego pełnomocnika według norm przepisanych za obie instancje.

Uczestniczka postępowania W. N. wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od wnioskodawczyni na jej rzecz kosztów postępowania przed sądem II instancji.

Wskazała, że pomimo tego iż ustanowiona służebność ogranicza swobodę korzystania przez nią z należącej do niej nieruchomości i wymaga zmiany koncepcji zagospodarowania działki, to pogodziła się z samym faktem jej ustanowienia dla bezpieczeństwa sąsiadki. Jednakże nie zgodziła się z zarzutem, że niniejszy sposób wytyczenia przebiegu służebności narusza przepisy prawa zarówno materialnego, jak i procesowego, a przez to służebność powinna zostać wytyczona według wariantu II opinii biegłego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację należy uznać za niezasadną.

Wbrew stanowisku skarżącej, Sąd I instancji w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, niewadliwie ocenił przedstawione przez strony dowody, na ich podstawie dokonał, poprawnych i wyczerpujących ustaleń faktycznych i wydał zaskarżone rozstrzygnięcie. Ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy zostały w całości zaakceptowane przez Sąd II instancji i przyjęte za własne, dlatego nie zachodziła potrzeba przywoływania ich w pełnym brzmieniu.

Zaznaczyć należy, że choć skarżąca kwestionowała poczynione w sprawie ustalenia, tym niemniej z treści apelacji wynika, że stawiając ten zarzut w istocie przedstawiła własną koncepcję stanu faktycznego sprawy, pomijając zebrany w sprawie materiał dowodowy. Wskazać należy, że zarzut obrazy prawa procesowego, polegający na dokonaniu przez Sąd błędnych ustaleń faktycznych niezgodnych z treścią materiału dowodowego, nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu przesłanek tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna. Tymczasem ocenie dowodów dokonanej przez Sąd I instancji takich zarzutów postawić nie można. Sąd Rejonowy ocenił dowody w ich całokształcie i wzajemnym powiązaniu. Stosownie do wymogów art. 328 § 2 k.p.c. wyjaśnił wyczerpująco w motywach zaskarżonego postanowienia, jakimi przesłankami kierował się dokonując oceny dowodów, zarówno ze źródeł osobowych, jak i przedłożonych przez strony dokumentów, a przedstawiony wywód nie uchybia zasadom logiki.

Zarzut pominięcia dowodów w postaci dokumentacji fotograficznej, obrazującej przebieg aktualnie wykonywanej służebności i utrudnienia podczas przejeżdżania, jest nietrafny. Powołani w sprawie biegli, zarówno z zakresu geodezji jak i z zakresu ruchu drogowego, analizowali konsekwencje ustanowienia służebności drogowej w obu wariantach. Wywody biegłego z zakresu ruchu drogowego wyraźnie wskazują, iż dojazd do nieruchomości wnioskodawczyni odpowiada warunkom bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym przepisom rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, zgodnie z którymi szerokość jezdni nie może być mniejsza niż 3 m (§ 14 ust. 1 w/w rozporządzenia). Co prawda biegły podał, iż dojazd będzie odpowiedni z wyłączeniem zimy, kiedy na poboczach zalegają hałdy śniegu, jednak nawet w wariancie II problem ten pozostaje nierozwiązany.

Jeżeli zatem dokumentacja fotograficzna wskazuje, iż kierowcy ułatwiają sobie wjazd ścinając zakręt, oznacza to jedynie iż poprawiają sobie komfort manewru. Biegły z zakresu ruchu drogowego wskazał, iż skręt z ulicy (...) będzie możliwy nawet pojazdami typu bus, choć może wiązać się z zastosowaniem odpowiedniej techniki jazdy. Będzie zatem mniej komfortowy, co nie oznacza że nieodpowiedni.

Nieodpowiednim dostępem jest uznawany taki dostęp, który zagraża bezpieczeństwu w ruchu drogowym (tak: postan. SN 07.07.1999, II CKN 786/98). Oczywiście zawsze obowiązuje zasada, że przeprowadzenie drogi koniecznej następuje z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości bez dostępu do drogi przy najmniejszym obciążeniu nieruchomości sąsiednich.

Powołany w sprawie biegły podawał, iż nawet manewry polegające na skręcie z niewłaściwego pasa ruchu, w określonych sytuacjach nie naruszają reguł ruchu drogowego.

Nietrafny jest też zarzut naruszenia przepisów rangi podstawowej przy wytyczeniu drogi według wariantu I.

Rzeczywiście w § 14 w ustępie 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 r., Nr 75, poz. 690 ze zmianami) przewidziano, iż do budynku i urządzeń z nim związanych, wymagających dojazdów, funkcję tę mogą spełniać dojścia, pod warunkiem że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m.

Powszechnie przyjmuje się, iż przepisy rozporządzenia stosuje się jednak przy projektowaniu i budowie, w tym także odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych. Przepisy te związane są z planowaną inwestycją budowlaną i uzyskaniem pozwolenia na budowę czy dokonaniem odpowiedniego zgłoszenia. Rozporządzenie to nie znajduje zastosowania do sytuacji, w której konieczne jest ustalenie służebności drogi koniecznej. W takim bowiem wypadku następuje ingerencja w prawo własności sąsiedniej działki. Właściciele nieruchomości sami mogą ustalić w drodze umowy służebność przejazdu i przechodu, a w braku porozumienia między nimi właściciel działki bez dostępu do drogi może żądać rozstrzygnięcia przez sąd. Przy ustalaniu przebiegu drogi koniecznej powinno się oczywiście dążyć do usytuowania drogi w sposób jak najbardziej zgodny z zasadami techniki budowlanej, nie oznacza to jednak, że droga ta musi spełniać warunki określone przez rozporządzenie. Droga powinna pod tym względem spełniać w zasadzie jeden warunek – dać odpowiedni w danej sytuacji faktycznej dostęp do drogi. Jest to z drugiej strony miarkowane zasadą, zgodnie z którą służebność powinna w jak najmniejszym stopniu ingerować w prawa właściciela nieruchomości obciążonej.

Sąd Rejonowy, po dokonaniu wszechstronnej analizy opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii J. K. (1), przyjął że wyznaczenie drogi koniecznej według wariantu I opinii zapewni wnioskodawczyni odpowiedni dostęp do drogi publicznej i jest to stanowisko prawidłowe.

Sąd badał, czy dostęp w takim wariancie nie zagraża bezpieczeństwu w ruchu drogowym. Posiłkował się w tym zakresie opinią specjalisty z zakresu ruchu dowodowego, która nie została skutecznie podważona. Sąd analizował też czy powstały w wariancie I dojazd pozwala właścicielowi korzystać z całej nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem przy uwzględnieniu ułatwień cywilizacyjnych w postaci możliwości dojazdu, parkowania i garażowania pojazdów własnych oraz obcych, a zatem dokonując wykładni przepisu art. 145 kc nie naruszył prawa materialnego.

Apelację jako niezasadna oddalono na podstawie przepisu art. 385 kpc.

O kosztach postępowania orzeczono zodnie z zasada wyrażona w art. 520 §1 kpc.

SSO Mirosław Krzysztof Derda SSO Cezary Olszewski SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska