Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Korzeń

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 marca 2016 roku

sprawy z odwołania E. K.

od decyzji z dnia 5 stycznia 2015 roku Nr (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

z udziałem zainteresowanego (...) S.C. M. i synowie w S.

o ustalenie podstawy wymiaru składek

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 5 stycznia 2015 roku nr (...) w ten sposób, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia E. K. u płatnika (...) S.C. M. i synowie w S. wynosi 6000zł

SSO Tomasz Korzeń

VI U 219/15 UZASADNIENIE

E. K. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 5 stycznia 2015 r. ustalającej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie E. K. na kwotę 1 680,00 zł brutto miesięcznie od dnia 7.07.2014 r. Wniosła o zmianę decyzji i ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w kwotach zadeklarowanych przez płatnika składek (...) S.C. M. i synowie w S., tj. 6 000,00 zł brutto miesięcznie. W uzasadnieniu podała, że biegle posługuje się językiem niemieckim i posiada wiedzę z zakresu ekonomii, a zatem posiada cechy pożądane przez płatnika, którego zamiarem było wejście na rynek niemiecki. Pozyskanie ubezpieczonej do firmy pracodawca traktował jako inwestycję w dalszy rozwój przedsiębiorstwa, dlatego zdecydował się zatrudnić skarżącą, mimo że codziennie musiała dojeżdżać do pracy ponad 100 km. Miesięczny koszt samego dojazdu do pracy wynosił około 1 500,00 zł. Wskazane w umowie wynagrodzenie uwzględniało wydatki na paliwo.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Podniósł, że ustalona przez płatnika wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej nie znajduje uzasadnienia w zebranym materialne dowodowym. Ubezpieczona była pracownikiem nowym, bez wykształcenia zgodnego z objętym stanowiskiem. Znajomość języka niemieckiego jest dość powszechną umiejętnością osób ubiegających się o pracę dlatego trudno uznać, że umiejętność ta uzasadnia zatrudnienie na stanowisku menadżera z wynagrodzeniem 6000,00 zł miesięcznie. Od momentu zatrudnienia skarżąca przepracowała 36 dni, a następnie przebywała na zwolnieniu lekarskim. Płatnik nie zatrudnił nikogo na zastępstwo. Bezpośrednio przed zatrudnieniem ubezpieczona nie podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu z jakiegokolwiek tytułu. Odwołanie ubezpieczonej winno zatem ulec oddaleniu.

Zainteresowany (...)i synowie w S. poparł stanowisko ubezpieczonej.

Sąd ustalił co następuje:

Ubezpieczona E. K. została zatrudniona w S.C. (...) i synowie w S. w dniu 7.07.2014 r. na cały etat, z wynagrodzeniem 6 000,00 zł brutto miesięcznie, na stanowisku menadżera do spraw handlowych. Umowa zawarta została na czas próbny do dnia 6.10.2014 r. Skarżąca została przeszkolona wstępnie w zakresie BHP, uzyskała zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy. Wykonywała pracę uzgodnioną. Do jej obowiązków należało pozyskiwanie klientów dla warsztatu mechanicznego, poszukiwanie nowych i utrzymywanie relacji z obecnymi klientami w kraju i za granicą, pozyskiwanie zleceń w kraju i za granicą, negocjowanie warunków współpracy z klientami, przygotowywanie ofert handlowych w języku polskim i niemieckim, wyszukiwanie i budowanie długotrwałych relacji z klientami detalicznymi, kontakt telefoniczny i mailowy z klientami polskimi i zagranicznymi, sprzedaż produktów i usług, wystawianie i przyjmowanie faktur, obsługa administracyjna biura, nadzór nad prawidłowym obiegiem dokumentów oraz korespondencji, składanie zamówień, kontrola aktualności badań pracowniczych, obsługa komputera i programów współpracujących w ramach zamówień, przygotowywanie dokumentów księgowych do biura rachunkowego. Miesięczny koszt dojazdu ubezpieczonej do pracy z B. do S. i z powrotem to około 1 500,00 zł.

Ubezpieczona włada językiem niemieckim. Ukończyła kurs języka niemieckiego na poziomie średniozaawansowanym. Posiada wykształcenie średnie – technik ekonomista, specjalność: ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Mieszka wraz z synem w B.. W 2008 r. rozpoznano u niej chorobę G. B.. Z tego powodu jest pod stałą kontrolą lekarską. Od dnia 12.08.2014 r. E. K. przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z chorobą.

Przed podjęciem zatrudnienia u płatnika, skarżąca pracowała w (...) sp. z o.o. w Ś. jako opiekunka osób starszych, w O. Serwis (...) jako pracownik administracyjno – biurowy, w (...) S.A. O.. (...) jako sekretarka oraz prowadziła własną działalność gospodarczą.

Zainteresowana (...) M. i synowie w S. powstała w roku 2007 r. Dochód w firmy w roku 2013 i 2014 wyniósł około 70 000,00 zł. W dniu 29.09.2014 r. w Spółce została zatrudniona W. K. na stanowisko pracownika biurowego - magazyniera. Nie zna języka niemieckiego. W 2014 r. ukończyła szkołę średnią – Technikum Rolnicze w S.. W dniu 1.04.2015 r. zainteresowana zatrudniła M. K. na stanowisko menadżera do spraw handlowych, na cały etat, z wynagrodzeniem 4 350,00 zł miesięcznie.

dowód: dokumenty w aktach organu: świadectwo pracy k. 9, karta wynagrodzeń k. 10, lista obecności k. 20-22, karta szkolenia BHP k. 23, zaświadczenie lekarskie k. 24, certyfikat k. 25, dyplom k. 26, świadectwo k. 27, zakresy czynności k. 29, 35, umowa o pracę k. 30-31, umowa o pracę k. 38-39, faktury k. 42-43, 71-73, zeznania podatkowe k. 45-63

dokumenty w aktach osobowych wnioskodawczyni (teczka) stanowiące załącznik do akt sprawy

zeznania podatkowe k. 38-50

umowy spółki k. 33-36

zestawienie k. 51-52

umowa o pracę k. 37

zeznania ubezpieczonej E. K.k. 53v

zeznania zainteresowanego M. M. (2) k. 53v

zeznania zainteresowanego M. M. (3) k. 72-72v

dokumentacja lekarska ubezpieczonejE. K. k. 71

dokumenty w aktach osobowych ubezpieczonej E. K. k. 75

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Dopuszczalne jest kwestionowanie przez organ rentowy zarówno faktu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności poszczególnych jej elementów - w tym wysokości uzgodnionego wynagrodzenia za pracę. Wynika to z treści art. 83 ust. 1 oraz art. 41 ust. 13 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 roku, poz. 121 ze zm., dalej zwana ustawą systemową); (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku, II UK 16/05, LEX 182776). Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Zgodnie natomiast z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Na mocy art. 11 ust. 1 powołanej ustawy osoby te podlegają także obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, a na mocy art. 12 ust. 1 powołanej ustawy ubezpieczeniu wypadkowemu. Art. 13 pkt 1 powołanej ustawy przewiduje, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Art. 8 ust 1 powołanej ustawy nakazuje za pracownika uważać osobę pozostającą w stosunku pracy. W świetle powyższego przepisu podstawową przesłanką objęcia zakresem ubezpieczenia społecznego jest posiadanie statusu pracownika.

Zgodnie z art. 22 k.p. przez zawarcie umowy o pracę pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy, a pracodawca do zatrudnienia za wynagrodzeniem. Zgodnie z art. 353 ¹ K.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg własnego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Organ rentowy ma prawo kwestionować umowę o pracę pod kątem jej ważności przez pryzmat art. 58 K.c. Dopuszcza to zarówno doktryna, jak i judykatura, co potwierdzają liczne orzeczenia Sądu Najwyższego. Zgodnie z judykatami Sądu Najwyższego: „Zakład Ubezpieczeń Społecznych może kwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.05.2009 r., III UK 7/09, Lex nr 509047).

Z punktu widzenia art. 18 § 1 K.p. umówienie się pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą na wyższe od najniższego wynagrodzenie jest dopuszczalne, jednak autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Ocena wysokości wynagrodzenia umówionego przez strony stosunku pracy powstaje także, jako istotna kwestia jurydyczna, gdyż na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych ustalenie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oparte jest na zasadzie określonej w art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 i art. 4 pkt 9, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił na ustalenie, ażeby warunki wynagrodzenia za pracę ustalone przez płatnika z odwołującą naruszały wskazane wyżej kryteria. Odwołująca posiada wykształcenie ekonomiczne, przed podjęciem zatrudnienia u płatnika pracowała na stanowiskach administracyjno – biurowych. Posługuje się językiem niemieckim.

Pozwany nie przedstawił żadnej argumentacji logicznie uzasadnionej, która wskazywałaby, iż zamiarem stron było uzyskanie zawyżonych świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Brak jest jakichkolwiek dowodów wskazujących, że odwołująca wiedziała, iż jej stan zdrowia uniemożliwi wykonywaniem przez nią pracy. Brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjmowania, że zawarcie umowy o pracę w zakresie wysokości wynagrodzenia w miało na celu obejście ustawy, ani że taka czynność prawna miała być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 K.c.).

Organ rentowy nie kwestionował zatrudnienia i wykonywania pracy. Argumentacja co do nieadekwatności wynagrodzenia do kwalifikacji jest niezrozumiała. Ustalone wynagrodzenie przekraczało co prawda przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w trzecim kwartale 2015 r., jednakże sytuacja majątkowa pracodawca pozwalała mu na ukształtowanie wynagrodzenia w ustalonej przez strony wysokości. Porównywanie wynagrodzenia jakie otrzymała ubezpieczona z wynagrodzeniem pracujących w firmie wulkanizatorów jest niezrozumiałe albowiem oczywistym jest, iż zakres obowiązków, wymagania pracodawcy co do wykształcenia i kwalifikacji osób zatrudnionych na stanowiskach wulkanizatorów i menadżerów do spraw handlowych są zupełnie odmiennie. Podobnie jak porównywanie wysokości wynagrodzenia skarżącej do wynagrodzenia, jakie otrzymała zatrudniona w firmie w dniu 29.09.2014 r. W. K.. Po pierwsze bowiem osoba ta nie posiadała żadnego doświadczenia zawodowego, a praca w spółce była jej pierwszą pracę po ukończeniu szkoły średniej. Po drugie nie włada ona językiem niemieckim. Po trzecie zakres jej obowiązków i powierzone stanowisko były odmienne od stanowiska skarżącej i zakresu jej obowiązków. Pracodawca wskazał jakie kryteria brał pod uwagę ustalając wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej, tj. znajomość języka niemieckiego, którą u skarżącej oceniał na bardzo dobrą i wiedzę z zakresu ekonomii. Nadto uwzględnił również konieczność ponoszenia przez ubezpieczoną kosztów dojazdu do pracy z B. do S. i z powrotem, tj. kwotę około 1 500,00 zł miesięcznie. Zatrudniona w dniu 1.04.2015 r. na stanowisku menadżera do spraw handlowych zamieszkała w S. M. K. otrzymała wynagrodzenie w kwocie niższej o około 1500,00 zł od skarżącej z powodu braku konieczności ponoszenia kosztów dojazdu do pracy.

Organ rentowy ma prawo kwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 roku, II UZP 2/05, Lex 148238). Jednakże w uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy stwierdził jednocześnie, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (por. uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 1997 roku, U 6/96, OTK-ZU 1997 nr 5-6, poz. 66 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 r., I PKN 465/99, OSNAPiUS 2001 nr 10, poz. 345). Wynagrodzenie najniższe to wynagrodzenie osoby nie posiadającej żadnego przygotowania zawodowego, żadnych kwalifikacji czy zdolności, wykonującej proste fizyczne prace. Ubezpieczona posiada natomiast wykształcenie wyższe, bardzo dobrą znajomość języka angielskiego, a przed podjęciem zatrudnienia na stałe pracodawca zatrudniał ją na czas próbny. Brak podstaw aby uznać, że wysokość wynagrodzenia ustalona przez organ rentowy nosi cechy godziwości, jest odpowiednie, właściwe i sprawiedliwe.

Utworzenie konkretnego stanowiska i zatrudnienie pracownika celem realizacji zadań przypisanych do tego stanowiska leży w sferze samodzielnych decyzji pracodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 lutego 2006 roku, III AUa 577/05, Lex 189697). Okoliczność, iż skarżąca nie pracowała wcześniej na stanowisku menedżerskim nie stanowi przeciwwskazania do zatrudnienia jej na takim stanowisku. O ile kondycja finansowa pracodawcy pozwala mu na to, może on tworzyć stanowiska pracy, zatrudniać pracowników, ustalając wysokość wynagrodzenia adekwatnie do własnej oceny kwalifikacji pracownika. Nawet działania nieracjonalne czy obarczone dużym ryzykiem finansowym, pozostawione zostały jego kompetencjom, jako osoby ponoszącej ryzyko własnej działalności gospodarczej.

Pozwany nie sprostał obowiązkowi określonemu w art. 6 K.c. oraz art. 232 K.p.c. bowiem podnoszone przez niego argumenty nie znalazły potwierdzenia. Ustawa nie nakłada na sąd obowiązku wskazania stronie jakie i w jakiej formie ma przedstawić dowody, a tym bardziej nie zobowiązuje do wyręczania strony w udowadnianiu jej twierdzeń. Pozwany był zobowiązany do poszukiwania dowodów z własnej inicjatywy. Sąd przy orzekaniu opiera się na materiale dowodowym przedstawionym przez strony postępowania.

Ustaleń w sprawie sąd dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych przez organ rentowy oraz złożonych przez strony w postępowaniu sądowym, których wiarygodności strony nie kwestionowały, a także zeznań, których treść pozostaje w zgodzie z zaoferowanymi dokumentami i które były spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniały. Sąd nie znalazł podstaw by kwestionować szczerość i zgodność tych zeznań z rzeczywistym stanem rzeczy. M. M. (2) jako pracodawca skarżącej posiada pełną wiedzę w przedmiocie charakteru zatrudnienia ubezpieczonej, wykonywanych przez nią obowiązków. Podobnie jak zeznający w sprawie M. M. (3), będący wspólnikiem zainteresowanej. (...) S.C. M. i synowie w S. jest firmą rodzinną, zatrudniającą około 10 pracowników (w zależności od potrzeb pracodawcy). Nielogiczne byłoby zatrudnienie ubezpieczonej przez firmę wyłącznie w celu uzyskania przez nią wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego i narażenie własnego przedsiębiorstwa na straty. Strony: wspólnicy zainteresowanej spółki i ubezpieczona nie są ze sobą spokrewnieni. Nie mieli oni żadnego interesu w tym by zeznawać na korzyść skarżącej. Ich zeznania Sąd ocenił zatem jako dowód wartościowy stanowiący jeden z elementów ustaleń faktycznych w sprawie.

Zarzut pozwanego, iż przed podjęciem zatrudnienia u płatnika skarżąca nie posiadała tytułu do ubezpieczenia jest całkowicie niezrozumiały albowiem organ rentowy kwestionował w spornej decyzji jedynie wysokość uzgodnionego przez strony wynagrodzenia, nie zaś sam fakt zawarcia przez strony umowy o pracę.

Wobec powyższego na podstawie art. 477 ^{( 14)} 2 K.p.c. zaskarżoną decyzję należało zmienić i ustalić, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne E. K.z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) S.C. M. i synowie w S. stanowi kwota zadeklarowana przez płatnika (6 000 zł).

SSO Tomasz Korzeń