Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 stycznia 2012r. (data prezentaty – k. 4-5) skierowanym przeciwko Kancelarii (...) przy Sądzie Rejonowym dla (...) powódka M. P. wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 100 000 zł tytułem odszkodowani za naruszenie jej dóbr osobistych w postaci możliwości utrzymania koniecznego jej i jej rodziny.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że brak środków na życie jaki pozostawał w bezpośrednim związku z potrąceniami dokonywanymi przez Komornika doprowadził do pogorszenia jej stanu zdrowia i wystąpienia depresji lekowej.

W piśmie z dnia 23 listopada 2012r. (data prezentaty – k. 37) pełnomocnik powódki w odpowiedzi na zobowiązanie Sądu wskazał, że pozwanym w sprawi niniejszej jest Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla (...) – J. B..

Ponadto, wniósł o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Skarb Państwa – Sąd Rejonowy dla (...).

Pełnomocnik wskazał również, że podstawą Skarbu Państwa i Komornika stanowi art. 67 § 2 k.p.c oraz art. 23 ust 3 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o komornikach sądowych i egzekucji.

W odpowiedzi na pozew z dnia 06 marca 2013r. (data prezentaty – k. 76-82) pozwany J. B. wniósł o:

- odrzucenie pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c,

- oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego oraz

- zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wskazał, iż brak podstaw do przypisywaniu komornikowi odpowiedzialności za wyliczenie kwoty jaka była potrącana ze świadczenia emerytalno-rentowego powódki mając na uwadze, że kwota ta została wskazana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 139 i 140 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 04 kwietnia 2013r. (data prezentaty – k. 121-123) pozwany Skarb Państwa – Sąd Rejonowy dla Warszawy – Woli w Warszawie wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanego.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, że nie została wykazana przesłanka bezprawności działania pozwanego komornika. Ponadto, powódka wiążąc swoją krzywdę z całym postępowaniem egzekucyjnym nie przedstawiła żadnych okoliczności, które miałyby przemawiać za zasadnością roszczenia.

Ponadto, powódka nie uzasadniła wysokości żądanego zadośćuczynienia.

W piśmie z dnia 16 lipca 2014r. (data prezentaty – k. 270-272) pełnomocnik powódki sprecyzował roszczenia powódki wskazując, że po potrąceniach kwoty jakie pozostawały jej do dyspozycji były niewystarczające do wykonania podstawowych opłat za mieszkanie oraz zakupu żywności i leków. Tym samym powódka została zmuszona do comiesięcznego zapożyczania się u znajomych. Nieustające poczucie zadłużenia oraz obawa przed eksmisją z mieszkania oraz następnym postępowaniem egzekucyjnym z udziałem komornika wywołały silny oraz długotrwały stres.

Ponadto, dramatyczna sytuacja finansowa oraz bytowa wywołała u powódki depresję lękową. W celu złagodzenia objawów depresji i umożliwienia powódce normalnego funkcjonowania, przyjmowała przepisane przez lekarza psychiatrę leki, które powodowały podwyższenie jej comiesięcznych stałych a zarazem koniecznych kosztów utrzymania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nakazem zapłaty z dnia 22 maja 2009 roku wydanym w sprawie I Nc 2323983/09 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy nakazał powódce M. P. aby zapłaciła na rzecz (...). o. o w Warszawie kwotę 2931,68 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 kwietnia 2009r. do dnia zapłaty oraz kwotę 717 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Postępowanie egzekucyjne w sprawie powódki zostało wszczęte w dniu 09 lutego 2010 roku na wniosek wierzyciela (...). Do wniosku załączono nakaz zapłaty z dnia 22 maja 2009 roku zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 19 stycznia 2010 roku.

Dowód - kopia nakazu zapłaty z dnia 22.05.2009 r., wraz z klauzulą wykonalności z dnia 19.01.2010 r. – k. 83., kopia wniosku o wszczęcie egzekucji z dnia 29.01.2010 r. – k. 84.

Pozwany Komornik Sądowy prowadził postępowanie egzekucyjne na podstawie ww. tytułu wykonawczego, w oparciu o wniosek wierzyciela. Po dokonaniu analizy tytułu wykonawczego pod względem formalnym nie stwierdził żadnych nieprawidłowości w związku z czym przystąpił do egzekucji.

Z związku z przystąpieniem komornika do egzekucji powódka występująca w charakterze dłużnika została zawiadomiona o wszczęciu egzekucji, z podaniem treści tytułu wykonawczego, wskazaniem roszczenia wynikającego z tytułu wykonawczego oraz wymienieniem sposobów egzekucji. Powódka została również pouczona o przysługujących jej środkach odwołania. Pozwany poinformował powódkę, iż po dokonaniu skutecznego zajęcia świadczenia emerytalnego jedynie wierzyciel może wyrazić zgodę na odwołanie zajęcia oraz dobrowolne wpłaty. Prawo powódki do obrony swych praw nie zostało zatem w żaden sposób ograniczone.

Dowód - kopia zawiadomienia dłużnika o wszczęciu egzekucji z dnia 02.03.2010 r. – k. 85-86, żądanie udzielenia wyjaśnień z dnia 02.03.2010 r.- k. 87-88, zajęcie wierzytelności z dnia 02.03.2010 r. wraz z potwierdzeniem odbioru przez powódkę ww. pism – k. 89,90.

Ponieważ wierzyciel we wniosku egzekucyjnym z dnia 29 stycznia 2010 roku wskazał jako jeden be sposobów egzekucji m.in. egzekucję ze świadczeń emerytalno-rentowych dłużnika komornik czynności zmierzające do wyegzekwowania długu skierował do świadczenia emerytalno – rentowego powódki. O powyższym został poinformowany Oddział Wojewódzki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w G. pismem z dnia 22 kwietnia 2010r. stanowiącym wezwanie do dokonywania potrąceń z renty lub emerytury.

Dowód - kopia wezwania z do dokonania potrąceń z renty i emerytury z dnia 22.04.2010 r. wraz z potwierdzeniem odbioru przesyłki,

W odpowiedzi na powyższe pismo Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadomieniem z dnia 27 maja 2010r. wskazał wysokość kwoty do potraceń określonej na podstawie art. 139 i 140 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazywał tytułem dokonanego zajęcia miesięcznie kwotę 281,21 zł, co stanowiło 25% świadczenia powódki wynoszącego 1124,86 zł.

Dowód - kopia zawiadomienia o wysokości dokonywanych potrąceń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19.05.2010 r.

W toku postępowania egzekucyjnego ze świadczenia emerytalnego były potrącane następujące kwoty:

- od 15.06.2010 do 15.02.2011 kwota potrąceń: 281, 21 zł

- od 15.03.2011 do 12.08.2011 kwota potrąceń: 289,93 zł

- 15.09.2011 kwota potrąceń 299,44 zł

- 14.10.2011 kwota potrąceń 249,49 zł

- od 13.01.2012 do 15.02.2012 kwota potrąceń 294,69 zł

Dowód - odpis karty rozliczeniowej sprawy o sygn. (...) – k. 274,

Trudna sytuacja finansowa powódki była podstawą do wystosowania do pozwanego dwóch pism z dnia 28 maja 2010 roku oraz z dnia 06 czerwca 2010 roku. W korespondencji powódka opisywała swoją sytuację materialno-bytową oraz skarżyła się na wysokość dokonywanych potrąceń. W odpowiedzi na przedmiotową korespondencję powódki pozwany pismem z dnia 14 czerwca 2010 roku poinformował M. P., iż jedynie wierzyciel może wyrazić zgodę na odwołanie i zajęcia oraz dobrowolne wpłaty.

Dowód - kopia pisma powódki z dnia 28.05.2010 r., - k.100, kopia pisma powódki z dnia 06.06.2010 r. – k. 101 , kopia pisma komornika z dnia 14.06.2010 r. – k. 102, kopia pisma komornika z dnia 27.12.2010 r. – k. 103.

Powódka w związku z jej odczuciem pokrzywdzenia w związku z wykonywanymi czynnościami komorniczymi dwukrotnie skarżyła dokonane w sprawie przez pozwanego czynności egzekucyjne, w tym zajęcie świadczenia emerytalno -rentowego. Postanowieniem z dnia 02 grudnia 2010 roku (sygn. akt XII 1 Co 7361/10) oraz postanowieniem z dnia 20 maja 2011 roku sygn. akt XIII Co 11110/10 Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku odrzucił skargi dłużniczki (powódki) i po zbadaniu akt postępowania egzekucyjnego pod sygnaturą Km 8111/10 nie stwierdził podstaw do wydania zarządzenia w trybie art. 759 § 2 k.p.c. zmierzającego do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwania spostrzeżonych uchybień.

Dowód - postanowienie z dnia 02 grudnia 2010r. – k. 96-97, postanowienie z dnia 20.05.2011 r. – k. 98-99.

Powyższy stan faktyczny sad ustalił na podstawie złożonych w sprawie dokumentów, których autentyczności Sąd nie miał podstaw podważać. Jednocześnie pozyskany w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczające źródło do poczynienia ustaleń faktycznych jak i prawnych, że Sąd nie uwzględnił wniosku powódki o jej przesłuchanie w trybie pomocy prawnej w miejscu jej zamieszkania. Zeznania powódki nie wniosłyby do sprawny nic więcej poza informacjami jakie Sąd czerpał z załączonej dokumentacji.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w sprawi niniejszej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Dobra osobiste człowieka jak w szczególności zdrowie i cześć pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach (art. 23 k.c.).

Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, żeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności żeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (art. 24 § 1 k.c.).

W razie naruszenia dobra osobistego sąd może również przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 448 k.c.).

Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego powoda, odwołać się należy do kryteriów obiektywnych, co oznacza uwzględnienie opinii występującej w społeczeństwie (por. wyrok SN z dnia 29 września 2010 r., V CSK 19/10, LEX nr 688480).

Nadto, przepis art. 24 k.c. wprowadza domniemanie bezprawności naruszenia dóbr osobistych, zgodnie zaś z ogólną zasadą zawartą w art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Wobec tego na podstawie art. 24 k.c. w związku z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia braku bezprawności spoczywa na tym, kto dobro prawne narusza, a zatem na pozwanym. Bezprawnym zaś jest każde działanie naruszające dobro osobiste, jeżeli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających takie działanie.

Wobec wprowadzonego przez ustawę domniemania bezprawności naruszenia dóbr osobistych okolicznością, którą wykazać musi powód, jest sam fakt naruszenia jego dóbr osobistych, który w sposób oczywisty stanowi zasadniczą przesłankę powstania odpowiedzialności z tytułu ochrony dóbr osobistych. Podkreślił to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 czerwca 2004 roku (wydanym w sprawie o sygn. akt V CK 609/03, LEX nr 109404), w którym rozważając kolejność podejmowanych działań stwierdził, że rozpoznając sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych sąd powinien w pierwszej kolejności ustalić, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, a dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi ustalić, czy działanie pozwanego było bezprawne.

Jak wskazano powyższej sąd rozpoznający sprawę o ochronę dóbr osobistych w pierwszej kolejności winien poddać ocenie, czy i jakie dobro zostało naruszone, a następnie dopiero ocenić – na zarzut pozwanego – czy pomimo naruszenia tych dóbr nie zachodzi podstawa do wyłączenia jego odpowiedzialności ze względu na brak bezprawności działania. Naruszenie dóbr osobistych oraz bezprawność są oczywiście kategoriami całkowicie samodzielnymi, niezależnym i każda z nich podlega oddzielnej kwalifikacji i ocenie.

W niniejszej sprawie bez problemu można zlokalizować dobro osobiste, które zdaniem powódki zostało naruszone przez pozwanych, bowiem powódka je dookreśliła, wskazując, że w wyniku działań pozwanych zostało naruszone dobro osobiste w postaci zdrowia.

W niniejszej sprawie można wyróżnić kilka aspektów na podstawie których Sąd odmówił zasadności roszczeniu powoda.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że mimo pełnego zrozumienia dla sytuacji finansowej powódki i jej twierdzeń, że potrącenia jakich dokonywano z jej świadczenia emerytalnego w związku z istnieniem długu wobec (...) spowodowały tak znaczne pomniejszenie jej budżetu domowego, że zmuszona była zwracać się do osób trzecich o wsparcie finansowe celem dokonywania zakupów niezbędnych leków to powódka nie udowodniła na czym miałoby polegać naruszenie jej dóbr osobistych w konsekwencji działania pozwanego komornika. Sąd nie neguje twierdzeń powódki, że zaistniała sytuacja spowodowała u niej strach o swoją przyszłą egzystencję to nie sposób przyjąć, aby zmiany jakie nastąpiły godziły w dobro osobiste powódki w postaci zdrowia w wymiarze w jakim starała się to wykazać powódka. Bez wątpienia jej sytuacja finansowa została zachwiana przez zaistniałe okoliczności jednakże okres w którym potrącane były należności z tytułu długu powódki, jak również fakt wsparcia finansowego jakim służyły powódce osoby trzecie nie uzasadnia możliwości przyjęcia, że stan zdrowia powódki został narażony w stopni w jakim starała się w toku postępowania wykazać strona powodowa oraz ze zmiany jakie nastąpiły maja charakter nieodwracalny. Jak wskazał Sąd powyższej, dając w pełni wiarę twierdzeniom powódki o jej trudnej sytuacji finansowej nie sposób przyjąć, aby w sprawie niniejszej powódka była uprawniona do skorzystania z instrumentów ochrony dóbr osobistych, gdyż powódka w sprawie niniejszej nie zdołała wykazać również bezprawności działania pozwanego komornika, które w ocenie powódki było skierowane na naruszenie dóbr osobistych M. P.. Bezsprzecznie w sprawie niniejszej działania komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla (...) J. B. stanowiły tylko i wyłącznie realizacje jego działań w zakresie pełnionej funkcji funkcjonariusza publicznego. Komornik w toku prowadzonej przez siebie egzekucji wierzytelności działał nie z własnej inicjatywy, ale na wniosek wierzyciela (...), który swoją wierzytelność wywodził z prawomocnego orzeczenia Sądu.

Ponadto, roszczenie służące ochronie dobra osobistego powódki mogłoby zostać uwzględnione jeżeli działanie komornika stałoby w sprzeczności z przepisami prawa, zaś w sprawie niniejszej taka sytuacja nie miała miejsca. Wyraźnego zaznaczenia wymaga fakt, iż w przypadku skierowania egzekucji do świadczenia emerytalno-rentowego wysokość potrącenia obliczana jest w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Pozwany w niniejszej sprawie wywiązał się z nałożonego na niego obowiązku i celem uzyskania informacji jaka część świadczenia emerytalnego powódki może zostać zajęta na poczet egzekwowanej wierzytelności zwrócił się do właściwego miejscowa oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na którym to spoczywał obowiązek prawidłowego wyliczenia kwoty przekazywanej na poczet realizacji zajęcia. Nawet jeśli w sprawie niniejszej istniałaby okoliczność ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej to ponosiłby ja właśnie organ realizujący zajęcie tak zwany trzecio dłużnik, w tym przypadku Oddział Wojewódzki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w G.. Jednakże w sprawie niniejszej i taka okoliczność nie miała miejsca, gdyż w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko powódce organ emerytalno-rentowy dokonał potrąceń w wysokości określonej w art. 139 i 140 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Trzeciodłużnik – Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazywał tytułem dokonanego zajęcia miesięcznie kwotę stanowiącą 25% świadczenia powódki.

Reasumując wskazać należy, że nawet jeśli powódka miała obiekcje co do działań pozwanego, które w jej ocenie powodowały znaczne ograniczenie jej codziennej egzystencji, to działania komornika, z powyżej przytoczonych względów, nie mogły stanowić podstawy do uwzględnienia roszczenia powódki. Należy jednoznacznie wskazać, że komornik obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. W postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym w stosunku do powódki, jak wynika z pozyskanego materiały dowodowego, do tego typu działań, czy zaniechań ze strony pozwanego jednak nie doszło.

Na marginesie wszelkich rozważań wskazać należy, że pozwany komornik w odpowiedzi na kierowane pod jego adresem pisma powódki niejednokrotnie wskazywał M. P., że jedynym podmiotem, który miałby wpływ na pomniejszenie kwoty dokonywanych potrąceń był sam wierzyciel, który był podmiotem dysponującym i zarządzającym wierzytelnością. Zatem, jeżeli powódka zainteresowana była zmianą przebiegu postępowania egzekucyjnego, to miała możliwość wystąpić ze stosownym wnioskiem do wierzyciela, podejmować działania zmierzające do zmniejszenia z jej punktu widzenia uciążliwości dochodzenia przez wierzyciela zapłaty. Pozwany zgodnie z obowiązującymi go procedurami nie miał możliwości zawieszenia egzekucji czy też uchylenia zajęcia, o czym informował powódkę, jak również wskazywał jej na możliwość podjęcia konkretnych działania.

Kolejna wartą podkreślenia okolicznością jest fakt, że ani pozwany komornik, ani podmiot dokonujący faktycznie wyliczenia wysokości potrąceń dokonywanych tak jak to miało miejsce w sprawie niniejszej z świadczenia emerytalnego powódki nie mogą odpowiadać za przepisu regulujące kwestie określające maksymalną wysokość takich potrąceń. Zarówno pozwany komornik, jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązani SA do stosowania przepisów, w tym przypadku przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na podstawie których Wspomniany Zakład miał prawo potrącać 25 % z świadczenia przypadającego na rzecz powódki.

Sąd rozstrzygając, że brak jest podstaw do przypisania pozwanemu komornikowi odpowiedzialności na naruszenie dóbr osobistych powódki , stanął tym samym na stanowisku, że jest także podstaw do przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa.

Z powyższych względów Sąd oddalił powództwa na podstawie art. 23, 24 i 448 k.c. rozstrzygnięcie o kosztach Sąd oparł na przepisie art. 102 k.c mając na uwadze wyjątkowe przeświadczenie powódki co do zasadności jej twierdzeń, jak również niewątpliwie trudna sytuację finansową M. P..