Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Godlewski (spr.)

Sędziowie: SSA Jacek Zajączkowski

SSO del. Beata Michalska

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 14 sierpnia 2013 r. w Łodzi

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 18 września 2012 r., sygn. akt: VI U 708/12;

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 1622/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 maja 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., odmówił J. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku z powodu nie udowodnienia okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł J. K.. Ubezpieczony podniósł, iż będąc zatrudnionym w przedsiębiorstwie (...), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał pracę spawacza od dnia 23 października 1983 roku do dnia 22 grudnia 2003 roku. W związku z tym, jego staż pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 15 lat 2 miesiące i 8 dni. Wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury od dnia zgłoszenia wniosku o to świadczenie tj. od dnia 25 kwietnia 2012 roku.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 września 2012 r. Sąd Okręgowy w Płocku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. K. prawo do emerytury od dnia 19 kwietnia 2012 r.

Powyższe orzeczenie poprzedziły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 25 kwietnia 2012 r. J. K. złożył wniosek o emeryturę. Na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił łącznie 29 lat 2 miesiące i 1 dzień stażu ubezpieczeniowego, nie przystąpił do OFE, nie pozostaje w stosunku pracy. W okresie od 4 lipca 1972 r. do 22 grudnia 2003 r. ubezpieczony zatrudniony był w przedsiębiorstwie (...). W dniu 22 października 1983 r. J. K. ukończył kurs podstawowy spawania gazowego. Od daty ukończenia kursu spawalniczego pracował wyłącznie, jako spawacz, wykonywał cięcie palnikiem i spawanie gazowe. W trakcie zatrudnienia w I. po dniu 14 listopada 1991 r., wnioskodawca korzystał ze zwolnień lekarskich i otrzymywał wynagrodzenie tj. świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby w łącznym wymiarze wynoszącym 4 miesiące i 18 dni.

W świetle tak poczynionych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż J. K. spełnił wszystkie przesłanki emerytury w obniżonym wieku. Ubezpieczony ukończył 60 rok życia, legitymuje się też 25 - letnim okresem zatrudnienia. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił stwierdzić, iż J. K. w spornym okresie zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...), wykonywał pracę spawacza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 22 października 1983 r. do 31 lipca 1986 r., wymienioną w dziale XIV pod poz. 12 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ponadto, do stażu pracy w szczególnych warunkach Sąd I instancji zaliczył okresy niewykonywania pracy, za które J. K. otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego po dniu 14 listopada 1991 roku z powodu choroby, w wymiarze 4 miesięcy i 18 dni, podzielając stanowisko Sądu Najwyższego, co do wzajemnej relacji art. 184 i art. 32 ust la ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Mając na względzie powyższe konstatacje, Sąd I instancji uznał, iż staż pracy J. K. wykonywanej w warunkach szczególnych wyniósł łącznie 15 lat 1 miesiąc i 11 dni. Wobec tego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 2 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. K. prawo do emerytury od dnia 19 kwietnia 2012 r.

Powyższe orzeczenie zaskarżył apelacją w całości organ rentowy zarzucając mu naruszenie przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresów pobierania po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenia oraz świadczeń z ubezpieczenia społecznego za okres niezdolności do pracy, w łącznym wymiarze 4 miesięcy i 18 dni.

W odpowiedzi na apelację J. K. wniósł o jej oddalenie i utrzymanie w mocy wyroku Sądu Okręgowego w Płocku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest bezzasadna.

Sprawa niniejsza dotyczy prawa do emerytury w związku z pracą w warunkach szczególnych. Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2009, Nr 153, poz. 1227 z zm.) ubezpieczeni, tak jak wnioskodawca, urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r. uzyskują prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym oraz mają niezbędny okres składkowy i nieskładkowy o którym mowa w art. 27 ustawy (tj. 25 lat dla mężczyzn). Warunkiem jest także nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz, do 1 stycznia 2013 r., rozwiązanie stosunku pracy. Warunek odpowiednio długiego okresu pracy w warunkach szczególnych został określony w § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43). Okres ów winien wynosić co najmniej 15 lat a sama praca musi być wymieniona w wykazie A stanowiącym załącznik do przedmiotowego rozporządzenia. Prócz tego praca ma być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (§ 2 ust. 1). Wiek emerytalny wynosi zaś 60 lat dla mężczyzn.

Organ rentowy wydając odmowną decyzję przyjął, że J. K. pracował w warunkach szczególnych jako spawacz od 1 sierpnia 1986 r. do 22 grudnia 2003 r., łącznie 11 lat, 11 miesięcy i 13 dni. Sąd Okręgowy, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, ustalił, że wnioskodawca wykonywał tę pracę również w okresie od 22 października 1983 r. do 31 lipca 1986 r. Razem dawało to okres 15 lat 1 miesiąca i 11 dni pracy w warunkach szczególnych, co oznaczało, że odwołujący spełnił przesłankę wynikającą z § 4 rozporządzenia. Organ rentowy w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, jak i w apelacji nie kwestionował powyższego ustalenia Sądu, uznając je tym samym za prawidłowe. Spór natomiast dotyczył kwestii zaliczenia do czasu pracy w warunkach szczególnych zwolnień lekarskich, z jakich wnioskodawca korzystał po 14 listopada 1991 r. i możliwości zastosowania art. 32 ust. 1a wobec odwołującego. Jest to kwestia o tyle istotna, że zwolnienia te „wynosiły” łącznie 4 miesiące i 18 dni, a ich „odjęcie” od uwzględnionego okresu pracy w warunkach szczególnych oznaczałoby, że ubezpieczony nie wypełnił jednak przesłanki wynikającej z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów. Jak już wspomniano Sąd pierwszej instancji przyjął, że wyłączenie wynikające z art. 32 ust 1a, dodanego z dniem 1 lipca 2004 r., zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, nie może mieć zastosowania do odwołującego. Do dnia 1 stycznia 1999 r., tj do dnia wejścia w życie ustawy emerytalnej, spełnił on bowiem wszystkie warunki dotyczące stażu ubezpieczeniowego i pracy w warunkach szczególnych, co oznacza, że ponowne ustalanie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego z uwzględnieniem znowelizowanego art. 32 ustawy jest wyłączone. Z tą argumentację nie zgodził się organ rentowy, podnosząc w apelacji, że zaliczenie okresów zwolnień chorobowych, narusza przepisy prawa materialnego, w szczególności art. 184 ustawy. Organ rentowy uzasadniając zarzut postawiony w apelacji wskazywał na § 2 ust. 1 rozporządzenia, zgodnie z którym okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oraz art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej przewidującego, że przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Powyższy przepis wskazuje, że nie jest możliwe przyjmowanie okresów zwolnień lekarskich, za który wnioskodawca otrzymał zasiłek chorobowy. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych możliwość taka istnieje wyłącznie wobec tych ubezpieczonych, którzy do dnia wejścia w życie nowelizacji art. 32 spełnili wszystkie warunku nabycia świadczenia wynikające z art. 184, w tym i przesłankę osiągnięcia wieku emerytalnego. Ubezpieczony nie należy do tej kategorii osób, bowiem wiek emerytalny 60 lat osiągnął dopiero 19 kwietnia 2012 r.

W sporze tym Sąd Apelacyjny w pełni podziela jednak pogląd przedstawiony przez Sąd Okręgowy, poparty zresztą znacznym dorobkiem judykatury. Jak zauważył Sąd Najwyższy w powołanym już wyroku z dnia 13 lipca 2011 r. (I UK 12/11), zastosowanie w/w przepisu jest uzasadnione jedynie wobec tych osób, które przed dniem jego wejścia w życie tj. przed 1 lipca 2004 r., nie spełniły wszystkich warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury wynikających z art. 184 ust. 1 ustawy. Prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje bowiem temu ubezpieczonemu, który spełnia warunki określone w tym przepisie, niezależnie od tego, kiedy osiągnął wiek przewidziany w art. 32 tej ustawy. Jednocześnie wyłączenie okresów zwolnień lekarskich i urlopów macierzyńskich wynika tylko i wyłączenie z art. 32 ust. 1a pkt 1, który datą nawiązuje do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytury i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw. Wówczas okres pracy w szczególnych warunkach obejmował zarówno okresy składkowe, jak i okresy nieskładkowe, jeżeli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie z umową o pracę, zatem zaliczało się również min. okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy przypadające po dniu wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent. Zatem na gruncie przepisów prawa (z wyłączeniem właśnie art. 32 ust. 1a pkt 1), w tym i § 2 rozporządzenia, nie ma przeszkód do uwzględniania także zwolnień lekarskich czy urlopów macierzyńskich. A jak już wyżej wspomniano stosowanie w/w przepisu w stosunku do ubezpieczonych, którzy w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli pełny staż ubezpieczeniowy, w tym wymagany okres pracy w szczególnych warunkach, lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego, jest wyłączone. Wymaganie bowiem od takich osób dodatkowo warunku osiągnięcia przed dniem 1 lipca 2004 r. odpowiedniego wieku emerytalnego byłoby zbyt daleko idące. Uzasadniając powyższe Sąd Najwyższy wskazał, że pomijało by się wówczas ochronę prawa tymczasowego, ukierunkowanego na przyszłe świadczenia. Sytuacja osób wymienionych w art. 184 polega właśnie na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. W art. 184 ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Dlatego też, jak podkreślił Sąd Najwyższy, wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. Istotnie Sąd Najwyższy w powołanym przez organ rentowy wyroku z 21 maja 2009 r. zaznaczył, że zastosowanie art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do osób, które przed 1 lipca 2004 r. nie spełniały wszystkich warunków nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie narusza zasad wyrażonych w art. 2 i 32 Konstytucji RP. Jak wyjaśnił to jednak już Sąd pierwszej instancji, odwołując się do uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 13 lipca 2011 r. pogląd ten jest trafny, o ile rozumie się w nim zwrot „wszystkie warunki” jako warunki przewidziane w art. 184 ustawy. Wymaganie natomiast od osób, które spełniły w dniu 1 stycznia 1999 r. warunki dotyczące stażu ubezpieczenia dodatkowo warunku osiągnięcia przed dniem 1 lipca 2004 r. przewidzianego w art. 32 ustawy wieku należy uznać za zbyt daleko idące, pomijające ochronę prawa tymczasowego, ukierunkowanego na przyszłe świadczenia.

Przekładając powyższe rozważania na okoliczności niniejszej sprawy, jak prawidłowo uczynił to już Sąd pierwszej instancji, staż pracy w szczególnych warunkach J. K. winien być ustalony bez wglądu na treść art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy, a więc z uwzględnieniem zwolnień lekarskich. Jeżeli tak, to jak najbardziej słusznie Sąd Okręgowy, ustalił, że odwołujący posiada na 1 stycznia 1999r. ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a tym samym spełnia wszystkie warunki konieczne do nabycia prawa do świadczenia.

Z uwagi na powyższe apelacja organu rentowego jest bezzasadna i podlega na podstawie art. 385 k.p.c. oddaleniu.