Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2013 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Radosław Buko

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Pezena

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2013 roku w Słupsku

odwołania P. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 13 listopada 2012 roku znak (...)

w sprawie P. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu P. W. prawo do emerytury na podstawie art.184 w zw. z art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2009 roku numer 153 poz. 1227 ze zm.) od dnia 1 lutego 2013 roku, nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13.11.2012 roku, znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił P. W. prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227. ) argumentując, że nie wykazał on wymaganego co najmniej 15 – letniego zatrudnienia pracy w szczególnych warunkach, a nadto nie osiągnął wieku 65 lat.

W odwołaniu od powyższej decyzji P. W. wniósł o jej zmianę i zaliczenie okresów świadczenia pracy jako zatrudnienia w warunkach szczególnych w okresie od 21.06.1972 roku do 31.03.1992 roku w Zakładach (...) w C..

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że ubezpieczony udokumentował zatrudnienie 25 lat, 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych w tym 0 dni pracy w szczególnych warunkach. Do okresu pracy w szczególnych warunkach nie został zaliczony ubezpieczonemu okres pracy od 21.06.1972 roku do 31.03.1992 roku w Zakładach (...) w C. ponieważ ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Urodzony dnia (...) P. W., w dniu 18.10.2012 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale w S..

dowód: wniosek – k. 1 – 3 v. akt ZUS załączonych do odwołania.

Organ rentowy uznał za udowodniony okres zatrudnienia wynoszący łącznie 25 lat i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych w tym 0 dni pracy w warunkach szczególnych.

dowód : decyzja – k. 9 verte akt ZUS załączonych do odwołania.

P. W. od 21.06.1972 roku do 31.03.1992 roku był zatrudniony w Zakładach (...) w C.. Ubezpieczony początkowo pracował jako stażysta, następnie był wykrawaczem i brygadzistą w dziale rozbioru. Od 18.02 1975 roku ubezpieczony wykonywał prace ubojowca. od 1.09.1975 roku ubezpieczony pracował jako wytapiacz brygadzista, a od 1.11.1975 roku jako mistrz smalcowni. Od 1.09.1976 roku stanowisko ubezpieczonego określono jako starszy mistrz ubocznych artykułów uboju. Ubezpieczony od 18.02.1975 roku do 31.10.1975 roku i od 1.09.1976 roku do 31.03.1992 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy uboju zwierząt. Do jego obowiązków początkowo należało czyszczenie jelit, opróżnianie z treści pokarmowej, przygotowywanie osłon, dmuchanie pęcherzy, gotowanie kości na żelatynę. Jako mistrz i starszy mistrz ubezpieczony głównie nadzorował wykonywanie tych czynności, ale też pracował tak jak inni pracownicy. Mistrzowie były to stanowiska bezpośrednio produkcyjne. Może nie wykonywali niektórych czynności ale jest to stanowisko produkcyjne. Sam fakt, że nie zostali oni wymienieni w przepisach resortowych nie zmienia faktu, że wykonywali pracę w szczególnych warunkach. W przemyśle spożywczym mistrzowie bezpośrednio muszą uczestniczyć w systemie produkcji. Praca mistrza różni się tylko tym, że mistrz decyduje czy czynność jest prawidłowo wykonana i nie wykonuje wszystkich czynności. Z zeznań świadków również wynika, że ubezpieczony wykonywał czynności i w związku z powyższym te okresy powinny zostać zaliczone do pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony współpracował z J. B., E. R.. J. B. jako jeliciarz otrzymał świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych. E. R. był mistrzem działu rozbioru i produkcji wędlin i jego praca nie była kwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach.

O faktycznym wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach przez ubezpieczonego świadczą też zakresy czynności z których wynika, że nadzorował on prace jeliciarzy, oraz produkcję żwaczki.

.

dowód: angaże, zakresy czynności w aktach osobowych powoda, kopia świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach J. B. k 7 akt sprawy, zeznania świadków : J. B. k – 21v akt sprawy 00:21:33 – 00:28:21,E. R. k – 22 akt sprawy 00:28:21- 00:39:22, opinia biegłego z zakresu BHP D. S. k 27 – 35, 50, 63 akt sprawy 00:04:32 – 00:13:48

P. W. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Jego ostatnie zatrudnienie ustało z dniem 31.03.1994 r.

dowód : wniosek – k. 2, świadectwo pracy k – 9 akt rentowych ZUS załączonych do odwołania.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego P. W. jest zasadne, dlatego też zasługuje na uwzględnienie.

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie było ustalenie uprawnień ubezpieczonego do wcześniejszej emerytury w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Zgodnie z art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227) mężczyźnie urodzonemu po 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku 60 lat , jeżeli w dniu wejścia ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnął co najmniej:

- 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych w tym 15 lat z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze w wykazie A w/w rozporządzenia.

Emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

Zgodnie § 22 ust 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz. U. nr 237 poz.1312 ) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1) legitymacja ubezpieczeniowa;

2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Z kolei ust 2 tego przepisu stanowi, że jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

Jednak w spornych przypadkach, uwzględnienie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale, w pełnym wymiarze czasu pracy tego zatrudnienia.

W załączniku A Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., nr 8, poz. 43) w dziale X pkt 8 wskazano prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt, w dziale X pkt 9 wskazano prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych.

Stosownie do treści art. 473 kpc w postępowaniu przed sądem nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych, co sprawia, iż każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi – vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8.04.1999 roku, II UKN 619/98 opublikowany w OSNP 2000/11/439.

Sąd Najwyższy w wyroku z 28.11.1997 roku, wydanym w sprawie II UKN 362/97 opublikowanym w OSNP 1998/18/552 wyraził pogląd, iż w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być dowodzone wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

111/07).

W ocenie Sądu jest oczywiste, iż brzmienie zajmowanego stanowiska, jakie widnieje w dokumentach prowadzonych i wystawionych przez pracodawcę nie może mieć rozstrzygającego znaczenia w sprawie. Decyduje rodzaj wykonywanej pracy, co nadto wynika z powołanych wyżej przepisów prawa, w szczególności art. 32 ust. 2 który stanowi, iż dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w obniżonym wieku za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac ustala się na podstawie powołanego już wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który w załączniku A w Działach od I do XIV wymienia rodzaje prac, które są pracą w warunkach szczególnych.

Ponadto należy dodać, iż w myśl § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W rozpatrywanej sprawie bezsporne było posiadanie przez ubezpieczonego ogólnego okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze 25 lat, i 11 dni. Strony różniły się w przedmiocie stażu pracy wykonywanego w warunkach szczególnych. Pozwany organ rentowy podnosił, że ubezpieczony nie legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach, ubezpieczony natomiast stał na stanowisku, że posiada ponad 15 letni okres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Przy rozstrzyganiu w sprawie niezbędne było ustalenie, czy do wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze można zaliczyć okres zatrudnienia w okresie od 21.06.1972 roku do 31.03.1992 roku w Zakładach (...) w C. ponieważ ubezpieczony nie legitymował się świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Fakt zatrudnienia P. W. przy pracach wykonywanych przy uboju oraz przy pracach wykonywanych bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych w Zakładach (...) w C. zgodnie potwierdzili świadkowie J. B., E. R..

Sąd dał w pełni wiarę powyższym zeznaniom świadków, gdyż są one wewnętrznie spójne i pozostają we wzajemnej korelacji, a także korespondują z pozostałym materiałem dowodowym w postaci akt osobowych ubezpieczonego oraz przedłożonym świadectwami pracy świadków. Odnosi się to zarówno do rodzaju i okresów zajmowanego przez ubezpieczonego stanowiska.

Świadkowie byli osobami, które miały bezpośredni kontakt z ubezpieczonym w trakcie świadczenia przez niego pracy w przedmiotowym zakładzie pracy, zorientowane zatem były w materii będącej przedmiotem ich zeznań.

Podkreślić należy, że współpracownicy zatrudnieni na równorzędnych stanowiskach podkreślali, że niewątpliwie pracował on w szczególnych warunkach.

Brak jest podstaw do podzielenia zastrzeżeń, że po upływie wielu lat od zdarzeń nie jest odtworzenie w pamięci poszczególnych zdarzeń – gdyż w niniejszej sprawie świadkowie nie odtwarzają żadnych zdarzeń z przeszłości lecz opisują rodzaj i charakter pracy ubezpieczonego z którym stykali się codziennie przez wiele lat.

Charakterystyczne w zeznaniach w jest to, akcentują oni rozbieżność między tworzoną w spółdzielni dokumentacją, a rzeczywistymi czynnościami wykonywanymi przez pracowników.

Podkreślić należy, że zeznania świadków znajdują potwierdzenie w zakresach obowiązków ubezpieczonego dokumentach które nie zostały sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania z których jednoznacznie wynikało, że ubezpieczony ma wykonywać czynności pracownika zatrudnionego bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych mimo tego, że formalnie nadano odmienną nazwę stanowisku zajmowanemu przez ubezpieczonego.

Nie można też podzielić stanowiska organu rentowego, iż tylko osoba która stale wykonuje wszystkie czynności przy uboju czy utylizacji pracuje w szczególnych warunkach, gdyż przeczy temu chociażby ugruntowane orzecznictwo w sprawach pracujących mistrzów w zakładach produkcji obuwia.

Sąd przyjął również opinie biegłego sądowego w osobie D. S. za podstawę rozstrzygnięcia czy praca ubezpieczonego w spornym okresie może być traktowana, jako praca w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze.

Dokonując oceny opinii biegłego D. S. sąd uznał ją za rzetelną i fachową. Została ona sporządzona przez biegłego dysponującego należytym wykształceniem i doświadczeniem zawodowym. Biegły w sposób wyczerpujący udzielił odpowiedzi na postawione pytania, jego argumentacja jest rzeczowa, logiczna, a tym samym przekonywająca. Autor opinii w sposób jasny i jednoznaczny wskazał, na jakiej podstawie wyciągnął konkretne wnioski. Przy sporządzaniu opinii wziął pod uwagę materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy, dokumenty znajdujące się w aktach organu rentowego oraz aktach osobowych ubezpieczonego. Opinia została opracowana przejrzyście, w sposób zrozumiały i pozwalający na jej weryfikację. Uzupełnienie opinii przez biegłego dokonane na rozprawie nie było kwestionowane.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii. (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27.11. 2000r. CKN 1170/98 OSNC 2001 nr 4 poz. 84).

Podkreślić należy, że do opinii biegłego złożonej na rozprawie organ rentowy nie złożył zastrzeżeń – zatem zgodził się z jej treścią.

W wyroku z dnia 30 marca 2000r. w sprawie II UKN 444/99 opublikowanym w OSNP 2001/17/543 Sąd Najwyższy stwierdził, że w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych organ rentowy ma pozycję strony (art. 477 ¹⁰ § 1 kpc), więc powinien przejawiać odpowiednią aktywność dowodową, między innymi wobec treści dowodu z opinii biegłych lekarzy sądowych, a w przeciwnym razie ponosi negatywne skutki prawne swej bierności, polegające zwłaszcza na zmianie wydanej decyzji czy oddaleniu wniesionego środka zaskarżenia.

Zaznaczyć należy, że przepisy resortowe mają jedynie charakter techniczno - porządkujący zaś decydujące znaczenie ma zaliczenie danej kategorii pracowników do osób zatrudnionych w szczególnych warunkach wynikające z przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W wyroku z dnia 16 października 2003 r. III AUa 1508/02 Sąd Apelacyjny w Katowicach stwierdził, że wykazy stanowisk zamieszczone w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), obowiązują w każdym podmiocie, w którym jest wykonywana wskazana w nich praca. Natomiast wykazy pochodzące od poszczególnych ministrów nadal zachowują wartość, lecz jedynie informacyjną i uściślającą, także w każdym podmiocie zatrudniającym pracowników na takich stanowiskach.

Dla uznania konkretnego wykonywania pracy za pracę zaliczoną do pierwszej kategorii zatrudnienia, czy też w szczególnych warunkach istotne jest jedynie to czy jest to praca wymieniona w § 4 - 15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do tego rozporządzenia.

Odnośnie waloru prawnego wykazów stanowisk ustalanych na podstawie delegacji zawartej w § 1 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., nr 8, poz. 43) wypowiedział się wprost Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 grudnia 2004 roku, sygn. akt II UK 79/04, opublikowanym w OSNP 2005/14 poz. 214 w którego uzasadnieniu wskazał, że regulacja wydana na podstawie przedmiotowego przepisu nie jest prawem materialnym mogącym być podstawą skargi kasacyjnej. Wynika to stąd, że nie mieści się ona w kategorii źródeł powszechnie obowiązującego prawa wymienionych w art. 87 Konstytucji, do których zalicza się Konstytucję, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Unormowanie to zostało bowiem zawarte w zarządzeniu ministra, tj. szczególnym źródle prawa o charakterze wewnętrznym, które zgodnie z art. 93 ust. 2 Konstytucji, może być adresowane wyłącznie do podmiotów podległych organowi, który je wydał. Akty tego rodzaju nie mogą kształtować sytuacji prawnej podmiotu spoza układu organizacyjnego podległego organowi wydającemu dany akt, ani stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 czerwca 2003 r. i tam cyt. orzeczenia; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 lipca 2000 r. I SA 415/2000; wyrok Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2004 r. II UK 337/2003 OSNP 2004/22 poz. 392).

W oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd ustalił, że ubezpieczony w okresie od 18.02.1975 roku do 31.10.1975 roku i od 1.09.1976 roku do 31.03.1992 roku w Zakładach (...) w C. faktycznie świadczył pracę jako ubojowiec oraz wykonywał prace bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych które to stanowiska uwzględnione zostały w wykazie prac wykonywanych w szczególnych warunkach – wykaz A , dział X pkt. 8 i 9 zatem do stażu pracy w szczególnych warunkach zaliczyć należy te okresy pomniejszone o dni korzystania ze zwolnień lekarskich 5 i 6 grudnia 1991 roku czyli 16 lat 3 miesiące i 12 dni pracy w szczególnych warunkach.

Z tych racji natury faktycznej i prawnej, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu P. W. prawo do emerytury na podstawie art.184 w związku z art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego o czym orzekł jak w punkcie I sentencji orzeczenia.

Sąd Okręgowy nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieprzyznanie prawa do świadczenia.

Ustalenie, czy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych, wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przez Sąd. Z tych przyczyn nie można przypisać organowi rentowemu odpowiedzialności za nieprzyznanie świadczenia emerytalnego. Mając na uwadze dyspozycję art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd Okręgowy nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieprzyznanie prawa do świadczenia.