Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2016 r. w Gdańsku

sprawy R. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 października 2015 r., sygn. akt VII U 1221/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz R. B. kwotę 120,00 (sto dwadzieścia 00/100) złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję.

SSA Grażyna Czyżak SSA Barbara Mazur SSA Iwona Krzeczowska – Lasoń

Sygn. akt III AUa 2090/15

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 06 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu R. B. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w postaci braku 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Pozwany organ do pracy w szczególnych warunkach nie uwzględnił:

1)  okresu pracy od 01.09.1978r. do 19.10.1991r. w Przedsiębiorstwie (...) w G. (cieśla);

2)  okresu pracy od 20.10.1991r. do 06.01.1992r. w (...) Sp. z o.o. (...) w G. (cieśla, budowa exportowa);

3)  okresu pracy od 07.01.1992r. do 08.02.1992r. w Przedsiębiorstwie (...) w G. (cieśla);

4)  okresu pracy od 09.02.1992r. do 30.04.1992r. w (...) Sp. z o.o. (...) w G. (monter cieśla, budowa exportowa);

ponieważ z przedłożonych dokumentów nie wynika, jakiego rodzaju prace były wykonywane na wskazanych stanowiskach. Do prac w szczególnych warunkach nie zaliczono również okresu od 16 stycznia 1975r. do 31 lipca 1975r. z uwagi na to, iż w powyższym okresie ubezpieczony był uczniem.

Decyzją z dnia 18 czerwca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję z dnia 06 maja 2015r. w punkcie II w części dotyczącej niezaliczonych okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach poprzez dodanie pkt. 5, 6, 7. Tym samym nie zaliczono do pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze:

1)  okresu pracy od 01.09.1978r. do 19.10.1991r. w Przedsiębiorstwie (...) w G. (cieśla);

2)  okresu pracy od 20.10.1991r. do 06.01.1992r. w (...) Sp. z o.o. (...) w G. (cieśla, budowa exportowa);

3)  okresu pracy od 07.01.1992r. do 08.02.1992r. w Przedsiębiorstwie (...) w G. (cieśla);

4)  okresu pracy od 09.02.1992r. do 30.04.1992r. w (...) Sp. z o.o. (...) u G. (monter cieśla, budowa exportowa);

5)  okresu od 21.05.1996 r. do 31.12.1996 r. w (...) S.A. G.;

6)  okresu od 02.01.1997 do 15.06.1997 w (...) S.A. w G.;

7)  okresu od 16.01.1998 do 31.12.1998 w (...) S.A. w G.;

ponieważ w przedłożonych przez ubezpieczonego świadectwach pracy wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 20.06.2006r., przy powołaniu na zarządzenie resortowe, zakład pracy nie przyporządkował odpowiedniego stanowiska. Powyższa zmiana nie dotyczyła istoty rozstrzygnięcia.

Od odmownej decyzji organu rentowego odwołał się ubezpieczony R. B. zarzucając jej błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie jakoby nie pracował on w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Odwołujący się wskazał, iż w okresie od 01 września 1978r. do 19 października 1991r. pracował w Przedsiębiorstwie (...) w G., jako cieśla i wykonywał prace monterskie w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie, pozwany wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu spornej decyzji, a nadto wskazując, iż w wyniku ponownej analizy dowodów zawartych w aktach rentowych niezbędnym było wydanie decyzji zmieniającej.

Pismem procesowym z dnia 24 lipca 2015r. pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka J. C., M. Ł. oraz W. L. na okoliczność rodzaju prac wykonywanych przez odwołującego się w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G. (tj. w okresie od 01 września 1978r. do 19 października 1991r. i od 07 stycznia 1992r. do 08 lutego 1992r.) Ponadto pełnomocnik wniósł o przesłuchanie wnioskodawcy na tę samą okoliczność. Jednocześnie pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, iż wnioskodawca podtrzymuje w całości stanowisko wyrażone w treści odwołania oraz wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i uwzględnienie wniosku o przyznanie emerytury, oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów postępowania od wielkości wynikającej z przepisanych prawem norm.

Sąd Okręgowy zaskarżonym wyrokiem zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznał ubezpieczonemu R. B. prawo do emerytury od dnia (...)., oraz stwierdził, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Podstawą rozstrzygnięcia Sąd I instancji uczynił następujące ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne:

Ubezpieczony R. B., urodzony dnia (...), w dniu 18 marca 2015r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach. Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Wymagany wiek 60 lat ubezpieczony ukończył w dniu (...). W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił według stanu na dzień 01 stycznia 1999r. staż sumaryczny 25 lat 10 miesięcy i 29 dni, w tym 25 lat, 7 miesięcy i 3 dni okresów składkowych oraz 3 miesiące i 26 dni okresów nieskładkowych – jednakże nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a jedynie 2 lata, 4 miesiące i 12 dni. Na skutek przeprowadzonego przez Sąd Okręgowy postępowania dowodowego uznać należało jednak, iż ubezpieczony łącznie udowodnił przeszło 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd I instancji stwierdził, iż spór w niniejszej sprawie dotyczy wyłącznie charakteru pracy ubezpieczonego w okresie od 01 września 1978r. do 19 października 1991r. oraz od 07 stycznia 1992r. do 08 lutego 1992r., w którym to okresie ubezpieczony R. B. był zatrudniony na stanowisku cieśli w Przedsiębiorstwie (...) w G., które zajmowało się budową kolektorów wodnych, ściekowych, burzowych pod budowę osiedli mieszkaniowych. W powyższym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał w warunkach szczególnych prace w głębokich wykopach. Przez cały sporny okres zatrudnienia w wyżej wskazanym przedsiębiorstwie ubezpieczony pracował w tym samym charakterze. Wszystkie czynności ubezpieczony wykonywał w głębokich wykopach, albowiem instalacje wymagały wykopów o głębokości od 6 do 15 metrów. Skarżący szalował ściany boczne wykopów. Skarżący pracował również przy szalowaniu i wyrównywaniu betonu pod ławy, zakładał opaski na rury na złączach poszczególnych odcinków. Pracował przy budowie komór na zakończeniu każdego odcinka. Skarżący wykonywał różnego rodzaju łączenia, budował też studnie w ciągu instalacji. Malował elementy sieci środkiem konserwującym, uszczelniał złącza. Wszystkie te prace ubezpieczony wykonywał w głębokich wykopach w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Świadek J. C. pracował w w/w przedsiębiorstwie w latach 1974-1992. Świadek potwierdził, iż ubezpieczony uczestniczył w pracach szalunkowych, w układaniu rur w głębokich wykopach, robił metalowe opaski. Wszystkie czynności ubezpieczonego były wykonywane w głębokich wykopach w stałym i pełnym wymiarze czasu pracy. Podczas pracy w na budowie instalacji w K. i na C. świadek był brygadzistą ubezpieczonego. J. C. wskazał również, iż zwykle wykopy miały od 3 do 6 metrów głębokości, przy budowie zaś obwodnicy sięgały głębokości 15 metrów. Świadek W. L. pracował w tej samej firmie, co ubezpieczony od 1976 do 1992 roku. Potwierdził on, iż ubezpieczony szalował studzienki, układał rury, szalował boczne ściany wykopów, wstawiał kręgi w studzienkach, malował je (...) oraz wykonywał wszelkie czynności związane z ułożeniem i odbiorem kanalizacji wykonując powyższe prace stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Powyższe potwierdziły również zeznania świadka M. Ł., który pracował w tym Przedsiębiorstwie w latach 1974 – 1992.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, jak również w aktach ubezpieczeniowych pozwanego organu, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd I instancji również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu. Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków J. C., W. L. oraz M. Ł., bowiem jako osoby obce, niezainteresowane wynikiem postępowania, a jednocześnie zatrudnione w spornym okresie w tym samym zakładzie pracy, w ocenie Sądu Okręgowego zasługują na walor wiarygodności, tym bardziej, że ich zeznania razem z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym – w tym zeznaniami wnioskodawcy – tworzą zwartą i logiczną całość.

W ocenie Sądu I instancji, fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach we wskazanym wyżej okresie spornym znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Niewątpliwie przez cały okres zatrudnienia ubezpieczony pracował we wskazanym powyżej przedsiębiorstwie w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku cieśli w głębokich wykopach. Są to prace wymienione w wykazie A dziale V pozycja 1 rozporządzenia - roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach. Ubezpieczony zajmował się pracą w wykopach o głębokości od kilku do kilkunastu metrów wykonując prace szalunkowe, a także układając rurociągi kolektorów wodnych oraz sanitarnych do osiedli mieszkaniowych. Przedsiębiorstwo (...) w G. zajmowało się, bowiem wykonywaniem instalacji kanalizacyjnych, wodociągowych i burzowych pod osiedla mieszkaniowe. Co prawda z dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy wynika jedynie, iż ubezpieczony w spornym okresie był zatrudniony na stanowisku cieśli, nie legitymuje się on natomiast świadectwem pracy w warunkach szczególnych. Charakter pracy został jednakże ustalony w oparciu o zeznania ubezpieczonego i świadków, z których wynika, iż praca cieśli wykonywana była w głębokich wykopach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co kwalifikuje ubezpieczonego do otrzymania emerytury w oparciu o przepis art. 184 ustawy.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku, wywiódł organ rentowy zaskarżając rozstrzygnięcie Sądu I instancji w całości, zarzucając mu:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 184 ust. 1-3 w związku z art. 32 ust. 1-4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, § 2 ust. 1 i § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego o pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury, w sytuacji, gdy ubezpieczony nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracy w warunkach szczególnych;

2.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczne z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego przejawiające się przez:

a)  uznanie, iż ubezpieczony będąc zatrudnionym w charakterze montera w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w głębokich wykopach, mimo że świadkowie w osobach J. C. oraz W. L. zeznali, iż ubezpieczony w ramach stanowiska pracował nie tylko, jako monter, ale również, jako murarz, cieśla;

b)  przyjęcie, że ubezpieczony pracował w ten sam sposób przez kilkanaście lat, pomimo że z zeznań świadków wynika, że świadek J. C. pracował z Ubezpieczonym na tych samych budowach zaledwie przez kilka lat;

c)  przyjęcie, że Ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w głębokich wykopach, podczas gdy z zeznań świadków wynika, że część tych prac była wykonywana na powierzchni ziemi.

Wskazując na powyższe, pozwany organ rentowy wnosił o: zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania w całości od decyzji pozwanego organu rentowego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji. W ocenie organu rentowego postępowanie dowodowe doprowadziło do wniosków sprzecznych z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wskazał, iż w jego ocenie zarzuty skarżącego są chybione, a apelacja powinna ulec oddaleniu, jako że stanowi jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami poczynionymi przez Sąd Okręgowy. Ubezpieczony wskazał, że Sąd Okręgowy oceniał faktycznie wykonywaną pracę, nie zaś nazwę stanowiska czy profesji określonej w umowie o pracę. Na podstawie zeznań świadków był w stanie odtworzyć rodzaj i typ wykonywanej przez ubezpieczonego pracy a także jej stały charakter na ocenę, którego nie wpływa fakt wykonywania przy okazji prac dodatkowych. Sąd Okręgowy, w ocenie R. B. prawidłowo ustalił okoliczności faktyczne sprawy, przeprowadził całe konieczne postępowania dowodowe oraz wskazał prawidłową podstawę prawną orzeczenia, zaś apelacja stanowi jedynie polemikę nieopartą o żaden istotny argument.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie. Nie zawiera, bowiem zarzutów skutkujących koniecznością zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem sporu między stronami było, czy R. B. spełnia kumulatywne przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2015r. poz. 748), w szczególności przesłankę 15 - letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Kwestionowany przez organ rentowy okres pracy obejmował lata od 01 września 1978r. do 19 października 1991r. oraz od 07 stycznia 1992r. do 08 lutego 1992r.

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając, jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, w pełni je zaaprobował i uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 05 listopada 1998r., sygn. I PKN 339/98, opubl. OSNAPiUS z 1999r., z. 24, poz. 776).

Zajmując stanowisko w przedmiocie zarzutu naruszenia przez Sąd prawa procesowego poprzez dokonanie nieprawidłowej oceny dowodów i poczynionych na ich podstawie ustaleń faktycznych, tj. naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w sposób, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy, uznać należy, że jest on bezprzedmiotowy. W pierwszej kolejności wskazać należy, że wykazanie przez stronę, iż Sąd naruszył powołany przepis nie może być zastąpione odmienną interpretacją dowodów zebranych w sprawie chyba, że strona jednocześnie wykaże, iż ocena dowodów przyjęta przez Sąd za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granice swobodnej oceny dowodów (por. wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2000r., V CKN 17/00, OSNC 2000/10/189, Biul. SN 2000/6/13, Wokanda 2000/7/10). Oznacza to, że postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu nie może polegać na zaprezentowaniu przez ZUS stanu faktycznego przyjętego na podstawie własnej oceny dowodów; organ rentowy może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd I instancji rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000/7-8/139, Biul. SN 2000/5/11 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 07 stycznia 2005r., IV CK 387/04, Lex nr 1771263).

Wskazać przy tym należy, iż Sąd pierwszej instancji ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Reguła ta, współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów, nie będzie zachowana jedynie wtedy, gdy wnioski wyprowadzone przez Sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość zgodną z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także, gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 grudnia 2009r., IV CSK 290/09, Lex nr 560607, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 lutego 2012r., I ACa 44/12, LEX nr 1126426).

Zdaniem instancji odwoławczej, Sąd Okręgowy przeprowadził szczegółowe postępowanie dowodowe, podejmując się wnikliwej analizy wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów, stanowiących podstawę dokonywanych ustaleń faktycznych. Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się błędu w logice rozumowania Sądu I instancji w zakresie zarówno oceny wiarygodności jak i mocy dowodowej materiału zaoferowanego przez strony, stąd zarzut naruszenia art. 233 § k.p.c. uznać należało za bezzasadny.

Mając na uwadze powyższe ustalenia i rozważania Sąd odwoławczy staje na stanowisku, że wywiedziona przez organ rentowy apelacja, a także zaprezentowane w niej zarzuty, w żadnej mierze nie podważyły skutecznie prawidłowości dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń, oceny mocy dowodowej i wiarygodności zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Przechodząc do analizy zarzutów apelacyjnych, wskazać w pierwszej kolejności należy, że zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn (§ 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany), tj. w wieku 60 lat (dla mężczyzn) oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (wynoszący, co najmniej 25 lat dla mężczyzn). W ust. 2 ww. przepisu wprowadzono unormowanie, iż emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do treści art. 32 ust. 2 cyt. ustawy dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w wieku obniżonym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie, których uprawnionym osobom przysługuje prawo do emerytury w wieku obniżonym, ustala się - jak stanowi ust. 4 art. 32 cyt. ustawy - na podstawie przepisów dotychczasowych. Sąd Najwyższy w uchwale w składzie 7 sędziów z dnia 13 lutego 2002r., (III ZP 30/01, OSNP 2002 nr 10, poz. 243) wskazał, jako nadal stosowane " przepisy dotychczasowe" przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasadnicze znaczenie, zatem z punktu widzenia nabycia prawa do emerytury w obniżonym, w stosunku do powszechnie obowiązującego, wieku emerytalnym mają wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zamieszczone w załącznikach do rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), natomiast wykazy zawarte w zarządzeniach resortowych, które nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa, mają jedynie znaczenie pomocnicze, gdyż precyzują rodzaje stanowisk, na których świadczona jest praca w szczególnych warunkach, określona w przepisach rozporządzenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 września 2012r., III AUa 144/12, LEX nr 1223237). Zarządzenia mogą być pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy określonych w załączniku do rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983r., co nie oznacza, że wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazie A załącznika do rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983r., uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 06 lutego 2013r., III AUa 769/12, LEX nr 1282786).

W myśl § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu - są okresy, w których praca w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Zgodnie z § 4 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. pracownik, który wykonywał wymienione w wykazie A prace w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury, jeżeli łącznie osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia (25 lat), w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Głównym motywem przyświecającym ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS było założenie, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, dlatego też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

O uprawnieniu do wcześniejszej emerytury decyduje łączne ścisłe spełnienie wszystkich warunków określonych w art. 32 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, a nie przekonanie pracownika, że praca była wykonywana w szczególnym charakterze lub warunkach (por. wyrok SN z dnia 06.12.2010r., II UK 140/10, LEX nr 786382; wyrok SN z dnia 14.12.2009r., I UK 218/09, LEX nr 577817).

Szczególne znaczenie – w kontekście powyższego – należy przypisać przesłance wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Mając na uwadze zaprezentowane rozważania prawne wskazać należy, że uprawnionym było uznanie przez Sąd Okręgowy za zatrudnienie w warunkach szczególnych okresów wykonywania przez ubezpieczonego pracy w charakterze montera – cieśli w Przedsiębiorstwie (...) w G. w okresach: od 01 września 1978r. do 19 października 1991r. oraz od 07 stycznia 1992r. do 08 lutego 1992r. tj. pracy wymienionej w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wykazie A, dziale V, w którym pod poz. 1 wymieniono roboty wodnokanalizacyjne oraz budowę rurociągów w głębokich wykopach.

Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podzielił zaprezentowaną przez Sąd I instancji argumentację oraz ocenę dowodów, które Sąd Okręgowy uznał za miarodajne do wyprowadzenia przedstawionego powyżej wniosku.

Sąd Okręgowy, rozważając zasadność odwołania wnioskodawcy, trafnie podniósł, iż w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. W związku z tym okresy zatrudnienia mogą być udowodnione także zeznaniami świadków. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 marca 1984r., sygn. akt III UZP 6/84, LEX nr 14625, wskazując, iż okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi, niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy.

Analizując zasadność zaliczenia zakwestionowanego przez organ rentowy okresu zatrudnienia wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych Sąd odwoławczy stwierdza, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż w spornych okresach R. B. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę, o której mowa w wykazie A, dziale V, pod poz. 1 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r.

Jak zasadnie, bowiem wskazał Sąd I instancji zakład pracy, w którym pracował ubezpieczony zajmował się budową kolektorów wodnych, ściekowych, burzowych pod budowę osiedli mieszkaniowych. R. B. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w wykopach od 6 do 15 metrów. Do zakresu obowiązków ubezpieczonego należało łączenie rur w toku procesu konstrukcyjnego oraz budowa studni w ciągu instalacji – na które składało się szereg poszczególnych czynności zależnie od rodzaju materiałów i projektu.

Analizując treść zeznań świadków, Sąd uznał, iż korespondują one z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z wyjaśnieniami ubezpieczonego. Świadek J. C. zeznał, iż pracował w latach 1974r. do 30.04. 1992r. w Przedsiębiorstwie, współpracując z ubezpieczonym na różnych budowach – w K., na K., na C.. Pracowali cały czas w głębokich wykopach wykonując prace szalunkowe, układając rury, robiąc betonowe opaski do łączenia rur, zabezpieczając je środkami chemicznymi i uszczelniając je, budując komory i studnie. Firma, w której razem pracowali zajmowała się wyłącznie układaniem rur pod budowę osiedli. Kolejny świadek – W. L. zeznał, iż pracował w Przedsiębiorstwie w latach 1976r. do 1992r. Praca polegała na budowie zewnętrznych sieci kanalizacyjnych – np. pod oczyszczanie ścieków, bazę kontenerową, pod osiedla mieszkaniowe. Świadek pracował z ubezpieczonym w bazie kontenerowej w G., na U., w G. na K.. Świadek zeznał, iż ubezpieczony pracował w wykopach o głębokości 4-6 metrów. Do obowiązków R. B. należało szalowanie studzienek, układanie, łączenie rur o dużych przekrojach, konserwował rury (...), wykonywał wszystkie czynności związane z ułożeniem i odbiorem kanalizacji. Również świadek M. Ł. potwierdził, że R. B. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu w głębokich wykopach (5 – 6m), przy budowach osiedli mieszkaniowych, na których operowało Przedsiębiorstwo (...) w G..

Reasumując, wskazać trzeba, że o uprawnieniu do wcześniejszej emerytury decyduje łączne ścisłe spełnienie wszystkich warunków określonych w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W sytuacji, zatem ustalenia, że R. B. legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych wynoszącym, co najmniej przez 15 lat oraz spełnił pozostałe przesłanki ww. przepisem nakreślone, uprawnionym było przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W tym stanie rzeczy, uznając apelację wnioskodawcy za niezasadną, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c., orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku. W pkt. 2 sentencji wyroku Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. na rzecz R. B. kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję, działając na podstawie na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 1 i 2, § 11 ust. 2 i § 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

SSA Grażyna Czyżak SSA Barbara Mazur SSA Iwona Krzeczowska – Lasoń