Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 maja 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił R. P. prawa do emerytury na tej podstawie, iż na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego 25-letniego ogólnego stażu pracy (a jedynie 22 lata, 11 miesięcy i 11 dni, w tym 22 lata, 11 miesięcy i 4 dni okresów składkowych oraz 7 dni okresów nieskładkowych). Organ rentowy nie uwzględnił do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 2 kwietnia 1971 r. do 31 sierpnia 1975 r., ponieważ zgodnie z art. 2 ustawy o podatku rolnym z dnia 5 listopada 1984 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 136 poz. 969 ze zm.) za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy stanowiący własność lub znajdujący się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. Podniósł, że z załączonych przez ubezpieczonego dokumentów tj. zaświadczenia z Urzędu Gminy w K. z dnia 24 marca 1998r. wynika, że gospodarstwo rolne rodziców, w którym pracował miało powierzchnię 0,79 ha. Ponadto wskazał, że z przedłożonych przez niego dokumentów nie wynika jednoznacznie, że był on w powyższym okresie zameldowany w miejscowości, gdzie znajdowało się gospodarstwo i że rodzice byli właścicielami tego gospodarstwa /decyzja – k. 30-30 odw. plik II akt ZUS/.

W dniu 26 czerwca 2015 r. wnioskodawca złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury. Wniósł o zaliczenie mu do stażu zakwestionowanego okresu pracy w gospodarstwie rolnym. Wskazał, że art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie zawiera definicji pracy w gospodarstwie rolnym w zakresie jego obszaru. Podał, że na przestrzeni lat zmieniała się norma obszarowa pozwalająca uznać czy nieruchomość za gospodarstwo rolne. W ocenie wnioskodawcy organ rentowy błędnie przyjął normę obszarową wskazaną w ustawie o podatku rolnym z dnia 5 listopada 1984 r. Wyjaśnił, że zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1964 r. w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych nieruchomość była uważana za rolną jeżeli była lub mogła być użytkowana na cele produkcji roślinnej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej, chyba że stosownie do przepisów o terenach budowlanych na wsi albo o planach zagospodarowania przestrzennego przeznaczona została na inne cele, nie związane z produkcją rolną. Jeśli jednak nieruchomości należące do tej samej osoby położone były w obrębie zwartej zabudowy miasta, a ich łączny obszar nie przekroczył 0,2 ha, nieruchomości te nie były uważane za nieruchomości rolne. Za gospodarstwo rolne uważano zaś wszystkie należące do tej samej osoby nieruchomości rolne, jeśli stanowiły lub mogły stanowić zorganizowaną całość gospodarczą wraz z budynkami, urządzeniami, inwentarzem żywym i martwym, zapasami oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Wobec powyższego w okresie od 18 listopada 1964 r. do 22 grudnia 1972 r. minimalne norma obszarowa pozwalająca uznać nieruchomość za gospodarstwo rolne nie mogła być mniejsza niż 0,2 ha. Podał, że kolejne rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1971 r. (Dz. U. nr 37 poz. 322) zmieniające wcześniejsze rozporządzenie wprowadziło minimalną normę obszarową dla uznania nieruchomości za gospodarstwo rolne wynoszącą 0,5 ha. Powyższa norma obowiązywała do 30 czerwca 1989 r. Dopiero od 1 lipca 1989 r. do 30 września 1990 r. przepisu ustanowiły normę obszarową wynoszącą powyżej 1 ha. Nadmienił, że nieruchomość jego rodziców była uznawana za gospodarstwo rolne, a jego matka podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników otrzymywała emeryturę z KRUS. Nadto podał, że załączone dokumenty urzędowe potwierdzają fakt zameldowania i pracy w spornym okresie w gospodarstwie rolnym rodziców /odwołanie k. 2-6/.

Decyzją z dnia 7 lipca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił R. P. prawa do emerytury na tej samej podstawie co w poprzedniej decyzji, dokonując zmiany uzasadnienia decyzji jedynie w ten sposób, że uznał, że wnioskodawca udokumentował fakt zameldowania w gospodarstwie rolnym, którego rodzice byli właścicielami, w pozostałym zakresie pozostawiając uzasadnienie bez zmian /decyzja – k. 31-31 odw. plik II akt ZUS/.

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 21 lipca 2015 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji zmienionej decyzją z dnia 7 lipca 2015 r. / odpowiedź na odwołanie k. 13-13 odw./.

W piśmie procesowym z dnia 8 września 2015 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie wnioskodawcy od zaskarżonej decyzji zmienionej decyzją z dnia 7 lipca 2015 /pismo k. 16-17/.

Na rozprawie z dnia 4 marca 2016 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepianych. Pełnomocnik organ rentowego wniósł o oddalenie. Oświadczył, że oprócz sporu natury prawnej dotyczącego zaliczenia określonego obszaru rolnego do pojęcia gospodarstwa rolnego, sporny jest także fakt pracy wnioskodawcy w tym gospodarstwie. / stanowiska pełnomocników stron 00:00:58-00:01:12, 00:01:12-00:01:24, 00:03:21-00:04:14 – płyta CD k. 28/

Na rozprawie z dnia 24 maja 2016 r. pełnomocnicy stron podtrzymali stanowiska / stanowiska pełnomocników stron 00:01:14-00:01:21, 00:01:21-00:01:29, 00:14:40-00:16:24, 00:16:24-00:21:35– płyta CD k. 41/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca R. P. urodził się w dniu (...) / wniosek k. 1-4 odw. plik II akt ZUS/.

Ubezpieczony w dniu 28 kwietnia 2015 r. złożył wniosek o emeryturę. Odwołujący nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego / wniosek k. 1-4 odw. plik II akt ZUS/.

Do dnia 1 stycznia 1999 r. organ rentowy uznał wnioskodawcy za udokumentowany staż ubezpieczeniowy w wymiarze 22 lat, 11 miesięcy i 11 dni, w tym 22 lat, 11 miesięcy i 4 dni okresów składkowych oraz 7 dni okresów nieskładkowych / karty przebiegu zatrudnienia k. 28, 29 plik II akt ZUS/.

Rodzice wnioskodawcy Z. i F. P. byli w latach 1974-1991 właścicielami gospodarstwa rolnego o pow. ok. 0,79 ha położonego we wsi R., gminie K.. Powyższe gospodarstwo użytkowali na podstawie umowy darowizny od ojca W. G. od 1954 r. Wnioskodawca wraz ze swoim bratem stali się współwłaścicielami w 1/2 części gospodarstwa w 1991 r. (po uprzednim uzyskaniu tytułu wykwalifikowanego rolnika w 1983 r. i minimum 5 lat pracy w gospodarstwie rolnym). Na podstawie aktu notarialnego z dnia 20 listopada 1996 r. wnioskodawca stał się właścicielem całego gospodarstwa. We wsi R. wnioskodawca był zameldowany na pobyt stały od 27 kwietnia 1955 r. do 23 listopada 1991 r. /zaświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 8 akt ZUS plik II, kserokopia informacji (...) Ośrodka (...) dla Powiatu W. k. 9, wypis z aktu notarialnego k. 10-11, kserokopia świadectwa k. 12, zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04, 00:16:04 – 00:17:37 – płyta CD k. 28/

Matka wnioskodawcy Z. P. podlegała w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1982 r. oraz od 1 stycznia 1983 r. do 31 grudnia 1990 r. ubezpieczeniu społecznemu rolników i otrzymywała emeryturę z KRUS. /kserokopia zaświadczenia z KRUS k. 19/

Poza wnioskodawcą rodzice wnioskodawcy posiadali syna, który był młodszy od wnioskodawcy o 3,5 roku. Gdy wnioskodawca miał 16 lat, jego brat uczęszczał do szkoły podstawowej. /zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04, 00:17:37- 00:20:09– płyta CD k. 28/

Przez cały okres nauki w szkole średniej w Ł. wnioskodawca mieszkał w gospodarstwie rolnym rodziców wraz z rodzicami i bratem. Nie mieszkał w internacie. /zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04, 00:17:37- 00:20:09 – płyta CD k. 28/

W gospodarstwie hodowano owce merynosy (10 sztuk) z przeznaczeniem na wełnę, świnie (2-3 sztuki), drób (gęsi, kury, indyki - 15 sztuk). Uprawiono ziemniaki, zboże i pasze zielone dla zwierząt / zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04 – płyta CD k. 28/

W okresie od września 1970 r. do 30 maja 1975 r. wnioskodawca uczęszczał do Technikum Łączności nr 2 w Ł.. Nauka odbywała się w trybie dziennym. /świadectwo dojrzałości technikum k. 3 – 3 odw. cz. A akt osobowych w kopercie k. 32, zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:17:37-00:20:09– płyta CD k. 28/

Po ukończeniu szkoły wnioskodawca podjął pracę we wrześniu 1975 r. w K.. / świadectwo pracy k. 4- 4 odw. cz. A akt osobowych w kopercie k. 32, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:17:37-00:20:09– płyta CD k. 28/

W gospodarstwie pracował wnioskodawca, jego rodzice i brat. Ojciec wnioskodawcy, który pracował zawodowo na 3 zmiany w fabryce, pracował w gospodarstwie w mniejszym zakresie niż pozostali. Podobnie młodszy brat wnioskodawcy z uwagi na wiek pomagał w prostszych pracach w gospodarstwie. Główny ciężar pracy w gospodarstwie spoczywał na matce wnioskodawcy, która również pracowała zawodowo, i wnioskodawcy. Przy żniwach w ramach wzajemnej pomocy rodzina wnioskodawcy korzystała z pomocy sąsiada, który użyczał maszyn w zamian za pomoc przy żniwach, młocce i wykopkach / zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04 – płyta CD k. 28/

Wnioskodawca wstawał o godzinie 5.00. Szkołę zaczynał o godzinie 8.00, kończył w przedziale od 12.00 do 14.00. Lekcje odbywały się w dni powszednie. Drogę do szkoły pokonywał pociągiem do Ł., co zajmowało mu łącznie 40 minut (w tym ok. 20-25 minut podróż pociągiem). Technikum mieściło się przy ul. (...) w Ł.. Z domu wychodził o godz. 6.50. Po przyjściu ze szkoły o godz. 15.00 wykonywał prace zależne od pory roku. / zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04, 00:17:37-00:20:09 – płyta CD k. 28/

Wnioskodawca zajmował się rano, przed szkołą, nakarmieniem zwierząt. Tę czynność wykonywał codziennie, co zajmowało mu ok. 1 do 1,5 godziny. Przed szkołą zajmował się również często wypędzaniem zwierząt na pastwisko. Po powrocie ze szkoły wnioskodawca zajmował się przygotowaniem paszy dla zwierząt na dzień następny oraz przyprowadzeniem zwierząt z pola do domu. / zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26, 00:09:26 – 00:10:27, 00:10:27-00:14:20 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04 – płyta CD k. 28/

Wnioskodawca pomagał także w pracach w ogrodzie, przy uprawach. / zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04 – płyta CD k. 28/

Wnioskodawca uczestniczył także w okresie wakacyjnym już od czerwca w pracach przy sianokosach, żniwach, wykopkach. Przy żniwach kosił kosą, zboże zbierano ręcznie. / zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04 – płyta CD k. 28/

Latem do codziennych zajęć wnioskodawcy należało wypasanie owiec. / zeznania świadka M. G. 00:02:48-00:09:26 – płyta CD k. 41, zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04 – płyta CD k. 28/

W okresie wakacyjnym wnioskodawca nigdzie nie wyjeżdżał. / zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04 – płyta CD k. 28/

Zimą wnioskodawca pracował około 4 godzin dziennie, latem około 4-5 godzin dziennie, a poza tym dodatkowo pomagał w gospodarstwie rolnym sąsiadów. / zeznania wnioskodawcy - 00:21:34-00:21:46 w zw. z 00:04:18-00:16:04 – płyta CD k. 28/

Pracodawca wnioskodawcy Telewizja (...) S.A. Biuro (...) zaliczył wnioskodawcy do stażu pracowniczego okres pracy w gospodarstwie rolnym jego rodziców w latach 1971-1975 na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy w oparciu o zaświadczenie Urzędu Miejskiego w K. z dnia 24 marca 1998r. stwierdzającego, że wnioskodawca w okresie od 2 kwietnia 1971 r. do 31 sierpnia 1975 r. pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców wydanego na podstawie danych z ewidencji gruntów, oświadczenia wnioskodawcy oraz zeznań świadków / zaświadczenie k. 5 cz. A akt osobowych w kopercie k. 32, pozostałe dokumenty w aktach osobowych w kopercie k. 32, pismo k. 20/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego oraz załączonych do akt sprawy, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, oraz na podstawie przesłuchania wnioskodawcy oraz zeznań świadka M. G.. Zeznania te Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż są konsekwentne, spójne ze sobą oraz pozostałym materiałem znajdującym się w aktach sprawy. Spór dotyczył także kwestii natury prawnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Art. 184 ust. 2 stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z przepisu art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że ubezpieczonym będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27

W myśl art. 32 ust. 1a pkt. 1 przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Z kolei według ustępu 2 art. 32 dla celów ustalenia tych uprawnień za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm).

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Na podstawie natomiast art. 5 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, następujące okresy:

1)składkowe, o których mowa w art. 6;

2)nieskładkowe, o których mowa w art. 7.

Z mocy art. 10 ust. 1 cytowanej ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Stosownie do art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jeżeli okresy, o których mowa w art. 6, 7 i 10, zbiegają się w czasie, przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się okres korzystniejszy.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca spełnił warunki do uzyskania emerytury w zakresie wymaganego wieku oraz wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych (co najmniej 15 lat). Jako ogólny staż pracy organ rentowy uwzględnił wnioskodawcy okres pracy w wymiarze 22 lat, 11 miesięcy i 11 dni. Spór dotyczył okresu od 2 kwietnia 1971 r. (to jest od daty ukończenia przez niego 16-tego roku życia) do 31 sierpnia 1975 r., który odwołujący się wnosił o uwzględnienie jako okres pracy w gospodarstwie rolnym swoich rodziców. Odmowa uwzględnienia przez organ rentowy wymienionego okresu wynikała z tego, że zgodnie z art. 2 ustawy o podatku rolnym z dnia 5 listopada 1984 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 136 poz. 969 ze zm.) za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy stanowiący własność lub znajdujący się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej, podczas gdy z zaświadczenia z Urzędu Gminy w K. z dnia 24 marca 1998r. wynika, że gospodarstwo rolne rodziców, w którym wnioskodawca pracował miało powierzchnię 0,79 ha. Oprócz sporu natury prawnej organ rentowy podniósł, że udowodnienia wymaga fakt świadczenia pracy w gospodarstwie rolnym.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do spornej kwestii dotyczącej wymaganej w spornym okresie normy obszarowej przesądzającej o zaliczeniu danej nieruchomości do gospodarstwa rolnego, wskazać należy, że Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2013 r., zgodnie z którym ocena, czy ubezpieczony w określonym czasie pracował w gospodarstwie rolnym, powinna być dokonywana według definicji takiego gospodarstwa (wymaganego obszaru) w przepisach ówcześnie obowiązujących (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.). Przepis art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej nie zawiera definicji pracy w gospodarstwie rolnym w zakresie jego obszaru. Jest to zrozumiałe, albowiem kwestia uznawania danej nieruchomości za gospodarstwo rolne, biorąc pod uwagę jej obszar, ulegała zmianom na przestrzeni lat. Ocena, czy dana osoba w określonym czasie pracowała w gospodarstwie rolnym, w rozumieniu wymaganego jego obszaru, może być zatem dokonana tylko przy uwzględnieniu stanu prawnego wówczas obowiązującego, definiującego gospodarstwo rolne. Nie ma bowiem żadnych podstaw do stwierdzenia, że pojęcie gospodarstwa rolnego dla potrzeb stwierdzenia wykonywania w nim pracy przed 1 stycznia 1983 r. powinno być rozumiane według przepisów prawnych, które wówczas nie obowiązywały, a do takich z pewnością należy ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników. Sąd ten zważył, że w okresie przed 1 stycznia 1983 r. aktem prawnym, na podstawie którego należało ocenić, czy dane gospodarstwo było gospodarstwem rolnym, było rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1964 r. w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych, uznające w okresie do 31 grudnia 1971 r. za gospodarstwo rolne grunt (nieruchomość rolną) o powierzchni powyżej 0,2 ha (§ 1 ust. 2 rozporządzenia), a w okresie po 31 grudnia 1971 r. - grunt (nieruchomość rolną) o powierzchni powyżej 0,5 ha (§ 1 ust. 3 rozporządzenia w brzmieniu nadanym przez rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1971 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych, Dz.U. Nr 37, poz. 332) /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2013 roku, sygn. akt I UK 24/13, OSNP 2014/4/61/.

W ocenie Sądu, wbrew stanowisku organu rentowego, powołane powyżej przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1964 r. w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych (Dz. U. 1983 Nr 19 poz. 86 j.t.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1971 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych (Dz.U. z 1971 r. Nr 37, poz. 332) powinny mieć zastosowane w przedmiotowej sprawie. Określone tymi rozporządzeniami normy obszarowe (0,2 ha a następnie 0,5 ha) obowiązywały do 30 czerwca 1989 r. Dopiero rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1971 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych (Dz.U. z 1989 r. Nr 23, poz. 122), wchodzące w życie z dniem 1 lipca 1989 r. ustanowiło normę obszarową wynoszącą powyżej 1 ha.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, Sąd uznał, że skoro rodzice wnioskodawcy w spornym okresie od 2 kwietnia 1971 r. do 31 sierpnia 1975 r. posiadali nieruchomość rolną o powierzchni 0,79 ha, to stanowisko organu rentowego odmawiające tej nieruchomości charakteru gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 1983 r. musi być uznane za nieprawidłowe. Tym samym gospodarstwo rodziców wnioskodawcy należało uznać za gospodarstwo rolne zwłaszcza, że uzasadnia to całokształt okoliczności sprawy.

Odnosząc się do kolejnej spornej kwestii wskazania wymaga, że regulacja art. 10 ust. 1 pkt. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprost nie stawia żadnych wymagań jakie należy spełniać w zakresie warunków pracy w gospodarstwie rolnym przypadającym po ukończeniu 16 roku życia.

W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r.) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności, to jest wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 20 grudnia 1990 r. oraz czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie. Jako domownika art. 6 pkt. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników definiuje osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, oraz stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy. O stałości pracy domownika w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. 6 pkt 2 decyduje zachowanie gotowości do świadczenia jej na rzecz gospodarstwa osoby bliskiej w wymiarze czasu stosownym do zakładanego przez rolnika prawidłowego jego funkcjonowania z uzupełnieniem, że wymiar tego czasu powinien sięgać co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2011 r. sygn. II UK 305/10, opubl. LEX nr 852557/. Oznacza to, że okres pracy w gospodarstwie rolnym podlega uwzględnieniu także wówczas, gdy praca faktycznie nie była codziennie wykonywana, lecz wnioskodawca gotów był tę pracę codziennie wykonywać w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie, tj. był dyspozycyjny w tym zakresie. Do uwzględnienia, przy ustalaniu prawa do emerytury, przypadającego przed 1 stycznia 1983 r. okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, na zasadach określonych w art. 10 ust. 1 ustawy, wystarczającym jest przy tym wykazanie przez ubezpieczonego jedynie faktu pracy w gospodarstwie rolnym. Przepis art. 10 ust. 1 pkt 3 nie zawiera żadnych innych warunków; w szczególności nie uzależnia możliwości zaliczenia takiego okresu od potwierdzenia opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników przez rolnika, w którego gospodarstwie rolnym była świadczona praca / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach dnia z dnia 16 kwietnia 2009 r. sygn. III AUa 5187/08, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2010, Nr 1, poz. 4/.

W sprawie ustalono, że rodzice wnioskodawcy mieli gospodarstwo rolne o pow. 0,79 ha położone we wsi R., gminie K.. Rodzice wnioskodawcy, poza prowadzeniem gospodarstwa, pracowali zawodowo. W gospodarstwie wnioskodawca mieszkał z rodzicami i młodszym o 3,5 roku bratem. Wszyscy pomagali w prowadzeniu gospodarstwa, cała rodzina – przy czym rodzice wnioskodawcy z uwagi na pracę zawodową i brat wnioskodawcy z uwagi na wiek w mniejszym zakresie) - pracowała przy sianokosach i żniwach czy wyprowadzaniu zwierząt na pastwisko. Główny ciężar zajmowania się gospodarstwem spoczywał jednakże na matce wnioskodawcy i wnioskodawcy. Ojciec wnioskodawcy z uwagi na pracę na 3 zmiany w fabryce i związane z tym zmęczenie pomagał w mniejszym zakresie. Brat wnioskodawcy wykonywał prostsze prace. W okresie od września 1970 r. do 30 maja 1975 r. wnioskodawca uczęszczał do Technikum Łączności nr 2 w Ł.. Wnioskodawca uczył się w systemie dziennym. Zajęcia zaczynały się o godzinie 8 rano i trwały średnio do godz. 12.00-14.00. Droga do szkoły w jedną stronę zajmowała około 40 minut. Ze szkoły wnioskodawca zwykle wracał o godzinie 15.00. Wnioskodawca przez cały okres nauki w technikum zawodowym w Ł. mieszkał wraz z rodzicami i bratem, nie mieszkał w internacie.

Przesłuchany przez Sąd świadek potwierdził zarówno fakt istnienia gospodarstwa rolnego jak i pracy wykonanej w tym gospodarstwie przez wnioskodawcę. Na podstawie tychże zeznań Sąd ustalił, że przed rozpoczęciem zajęć w szkole wnioskodawca w gospodarstwie pomagał rodzicom przy porannym karmieniu zwierząt (głównie owiec hodowanych na wełnę) i wyprowadzaniu ich na pastwisko. Nakarmienie zwierząt zajmowało mu ok. 1 do 1,5 godziny. Natomiast pozostałymi pracami w gospodarstwie wnioskodawca zajmował się po powrocie ze szkoły. Wnioskodawca pomagał zarówno przy cięższych jak i prostszych pracach w gospodarstwie. Do jego codziennych obowiązków należało przygotowanie paszy dla zwierząt na dzień następny oraz przyprowadzeniem zwierząt z pola do domu, nadto wykonywanie prac w ogrodzie, a także oraz inne czynności w zależności od pory roku (głównie przy uprawach - ziemniaki, zboże i pasze zielone dla zwierząt). Świadek potwierdził, że wnioskodawca, oprócz wymienionych prac związanych z oporządzeniem zwierząt, po powrocie ze szkoły uczestniczył w wykonywaniu wszystkich sezonowych prac w gospodarstwie. Pracował także przy sianokosach, żniwach, wykopkach, które miały miejsce w okresie wakacyjnym. Wnioskodawca kosił kosą, zboże zbierał ręcznie. Latem do codziennych zajęć wnioskodawcy należało także wypasanie owiec. Latem prace w gospodarstwie zajmowały wnioskodawcy od 4 do 5 godzin, w pozostałym okresie około 4 godzin dziennie.

W świetle tak poczynionych ustaleń Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał na to aby cały wnioskodawcy okres od 2 kwietnia 1971 r. do 31 sierpnia 1975 r. uznać wnioskodawcy jako okres pracy w gospodarstwie rolnym. W okresie tym wnioskodawca ponad wszelką wątpliwość pracę wykonywał stale w wymiarze wynoszącym co najmniej połowę pełnego wymiaru czasu pracy. Ocenę tę potwierdza fakt, że rodzice wnioskodawcy pracowali zawodowo, w tym ojciec wnioskodawcy na 3 zmiany w fabryce, młodszy brat wnioskodawcy był wówczas w szkole podstawowej, zatem główny ciężar pracy w gospodarstwie spoczywał na wnioskodawcy. Wymiar pracy w gospodarstwie rolnym, w tym ilość zadań przy codziennym obrządku zwierząt i prace sezonowe, pozwalają na uznanie, że w wymienionym okresie, mimo uczęszczania przez niego do technikum, wykonywanie przez wnioskodawcę pracy w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy było znaczącym dla funkcjonowania gospodarstwa.

Powyższe ustalenia pozwalają przyjąć, iż wnioskodawca, łącznie z uznanym przez organ rentowy okresem pracy, legitymuje się on ponad 25-letnim stażem pracy uprawniającym go do wcześniejszej ze względu na wiek emerytury.

Na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia. Zgodnie zaś z art. 129 ust. 1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od 2 kwietnia 2015 r., to jest od daty osiągnięcia wieku emerytalnego.