Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn

Sędziowie: SSA Ewa Naze (spr.)

SSA Mirosław Godlewski

Protokolant: sekr. sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2013 r. w Łodzi

sprawy R. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o świadczenie przedemerytalne,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 23 października 2012 r., sygn. akt: VIII U 2649/12;

zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje R. S. prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 19 maja 2012 roku.

Sygn. akt III AUa 1873/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 maja 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił R. S. prawa do świadczenia przedemerytalnego. Organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udokumentował wymaganych okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających. Do ogólnego stażu pracy nie uznano okresu prowadzenia gospodarstwa rolnego od 1 lipca 1977 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji z dnia 20 czerwca 2012 r. R. S. wniósł o przyznanie świadczenia przedemerytalnego poprzez uznanie okresu prowadzenia gospodarstwa rolnego od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1979 r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że R. S. urodził się (...)r. Bezspornie udokumentował 31 lat, jeden miesiąc i 3 dni okresów składkowych, rok, 4 miesiące i 26 dni okresów nieskładkowych oraz 10 miesięcy i 21 dni okresów uzupełniających, tj. prowadzenia gospodarstwa rolnego - łącznie 33 lata, 4 miesiące i 20 dni okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających. Za okres prowadzenia gospodarstwa rolnego za okres po 1 lipca 1977 r. brak jest poświadczenia stwierdzającego podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Dokonując oceny dowodów Sąd Okręgowy zaznaczył, że jedynie pomocniczo czynił ustalenia w oparciu o zeznania świadków i wnioskodawcy na okoliczność prowadzenia gospodarstwa rolnego. Ani zeznający świadkowie ani wnioskodawca nie wskazali przy tym precyzyjnie okresu w jakim gospodarstwo miało być przez wnioskodawcę prowadzone. Istotny przy tym jest fakt braku poświadczenia podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników za sporny okres.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za nieuzasadnione. Przywołał art. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych regulujący przesłanki nabycia prawa do takiego świadczenia. Wskazał, że w przypadku wnioskodawcy warunki te opisuje min. pkt 2 ust 1 tego artykułu, jednym z nich jest posiadanie okresu uprawniającego do emerytury, wynoszącego co najmniej 35 lat dla mężczyzn. Warunku tego R. S. nie spełnia bowiem udowodnił łącznie jedynie 33 lat, 4 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Sąd nie znalazł podstaw dla uwzględnienia okresu prowadzenia gospodarstwa rolnego w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1979 r. Za okres po 1 lipca 1977 r. brakuje poświadczenia stwierdzającego podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników. Ponadto ani zeznający świadkowie ani wnioskodawca nie wskazali w sposób przekonywujący okresu w jakim gospodarstwo miało być przez wnioskodawcę prowadzone (ze szczególnym wskazaniem spornego okresu). Zeznania świadków w tym zakresie są zbyt ogólne i nie mogą stanowić dowodu pozwalającego na uwzględnienie spornego okresu.

Apelację od wyroku złożył ubezpieczony, wniósł o jego zmianę, ewentualnie o uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wskazał, że negatywne dla niego rozstrzygnięcie Sądu było spowodowane błędną oceną zeznań świadków na okoliczność pracy w jego własnym gospodarstwie rolnym w latach 1976 – 1979.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny ustalił, że także po 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1979 r. R. S. prowadził gospodarstwo rolne położone w N. o powierzchni 6,11 ha. Było to jego pierwsze gospodarstwo rolne. W okresie tym odwołujący był zwolniony z mocy prawa z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

(zeznania świadków k. 12, poświadczenie k. 13 akt rentowych, zeznania wnioskodawcy k. 13)

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Przedmiotem postępowania było prawo do świadczenia przedemerytalnego przewidzianego w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (j.t. Dz.U. 2013 r., Nr 170 z zm.). Jak wskazał już Sąd Okręgowy na podstawie art. 2 ust 1 świadczenie to przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzny oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat w przypadku mężczyzny oraz pobierała przez co najmniej 6 miesięcy zasiłek dla bezrobotnych, nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna, w okresie „zasiłkowym” nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji zatrudnienia i złożyła wniosek o świadczenie w terminie 30 dni od dnia wystawienia zaświadczenia o pobieraniu zasiłku (ust. 3).

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była możliwość zaliczenia okresu od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1979 r., w którym wnioskodawca miał prowadzić gospodarstwo rolne, co pozwalałoby uwzględnić ów czas do stażu ubezpieczeniowego odwołującego i w konsekwencji prowadziłoby do przyznania świadczenia. Sąd Okręgowy nie znalazł do tego podstaw, wskazując, że po 1 lipca 1977 r. brak jest poświadczenia podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników a nadto świadkowie i wnioskodawca nie zdołali przekonywująco wykazać, że w tym okresie ubezpieczony rzeczywiście gospodarstwo rolne prowadził.

Sąd Apelacyjny dokonał odmiennej oceny powyższej kwestii. Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z zm.). Art. 10 ustawy emerytalnej stanowi min., że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również, traktując je jak okresy składkowe, okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki (ust. 1 pkt 1). Istotnie za czas od lipca 1977 r. do 31 grudnia 1979 r. brak jest poświadczenia opłacania składek na to ubezpieczenie. Trzeba jednak tu wskazać na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z 19 marca 2010 r. (II UK 249/09, Lex nr 599773), że okresem składkowym, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1998 r. emerytalnej jest okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników na podstawie ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. 1977 r., Nr 32, poz. 140), w którym rolnik z mocy art. 40 tej ustawy był zwolniony z obowiązku opłacania składki. Sąd Najwyższy wskazał, że ubezpieczenie społeczne rolników było obowiązkowe i pociągało za sobą obowiązek opłacania składki na to ubezpieczenie, jak stanowił to art. 38. Jednocześnie jednak art. 40 przewidywał, że rolnik, który rozpoczął prowadzenie gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 lat życia zwolniony jest od obowiązku opłacania składki przez okres pierwszych 5 lat gospodarowania. Zatem rolnik podlegający obowiązkowemu ubezpieczeniu i uprawniony do świadczeń z tego ubezpieczenia przy spełnieniu warunków określonych w art. 40 opłacał składki, poczynając od innej daty niż powstanie obowiązku ubezpieczenia. Sąd Najwyższy dokonując następnie wykładni art. 10 ust 1 pkt 1 ustawy emerytalnej zauważył, że sformułowanie „okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki” należy rozumieć jako warunek wywiązania się z obowiązku nałożonego przez te przepisy na rolnika podlegającego ubezpieczeniu. W konsekwencji nie można wymagać wywiązania się z tego obowiązku od osoby, która na mocy szczególnego przepisu była zwolniona od składki na ubezpieczenie społeczne. Innymi słowy spełnia warunki z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej ten rolnik, który co prawda nie opłacał składek ale tylko dlatego, że z mocy ustawy był z tego zwolniony. Sąd Apelacyjny w pełni podziela przedstawione powyżej rozumowanie.

R. S. był w spornym okresie właścicielem gospodarstwa rolnego położonego w N. o powierzchni 6,11 ha (wynika to wprost z zaświadczenia wystawionego przez (...) Ośrodek Geodezji). Art. 75 ust. 1 pkt 1 ustawy z 27 października 1977 r. nakazywał przez określenie rolnik rozumieć właściciela lub posiadacza gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 0,5 ha gruntów rolnych i leśnych, który nie był objęty ubezpieczeniem społecznym na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin. Zatem odwołujący niewątpliwie był rolnikiem w rozumieniu w/w ustawy. Jest on osobą urodzoną (...) zatem w spornym okresie miał 25 – 29 lat. Nadto z materiału dowodowego wynika, że było to jego pierwsze gospodarstwo rolne. Tym samym zgodnie z art. 40 ustawy był przez pierwsze 5 lat gospodarowania, a więc do końca 1979 r., zwolniony z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie społeczne rolników. Stąd też ich nieopłacanie nie może mieć charakteru dyskwalifikującego z punktu widzenia treści art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. Jednocześnie brak dokumentu poświadczającego ubezpieczenie rolnicze i zwolnienie ze składek, ma znaczenie jedynie dowodowe. Ubezpieczony wyjaśnił przy tym przekonywująco, że w tamtym okresie zaświadczenie takie nie było mu potrzebne a obecnie nie ma możliwości jego uzyskania. W zakresie zaś poświadczenia prowadzenia przez wnioskodawcę gospodarstwa rolnego Sąd Apelacyjny uważa, że pozostałe dowody (zeznania świadków, dokumenty) wystarczająco na to wskazują. Bezspornie ubezpieczony był jego właścicielem. Z zeznań świadków wynika zaś, że na nim gospodarował. Zeznał tak S. U., którego gospodarstwo sąsiadowało z gospodarstwem odwołującego. Uprawniane były zboża, warzywa. Podobnie zeznała B. F., która choć mieszkała daleko od pola ubezpieczonego to wynajmowała mu i jego żonie mieszkanie i przez to mogła dysponować wiedzą o charakterze pracy i zajęć odwołującego. Brak jest podstaw do uznania tych zeznań za niewiarygodne czy nieprzekonywujące. Wnioskodawca był właścicielem gospodarstwa rolnego, nie prowadził innej działalności zarobkowej, nie był wówczas nigdzie zatrudniony.

Reasumując poczynione rozważania uzasadnione jest, zarówno na gruncie treści przepisów prawa (art. 2 ust. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych i art. 10 ust 1 pkt 1 ustawy emerytalnej) jak i zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, uznanie, że również okres od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1979 r. winien być uwzględniony R. S. jak okres uprawniający do świadczenia przedemerytalnego. Oznacza to, że spełnia on konieczny warunek odpowiednio długiego stażu ubezpieczenia (bezspornie zaliczono mu bowiem 33 lata, 4 miesiące i 20 dni). Spełnione zostały także pozostałe przesłanki wynikające z ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, czego strony w toku postępowania apelacyjnego nie kwestionowały. Z tych też względów skarżący nabył prawo do świadczenia przedemerytalnego. Mając na względzie, że zaskarżona decyzja została wydana na skutek rozpatrzenia wniosku ubezpieczonego z dnia 18 maja 2012 r. świadczenie przysługuje mu od dnia 19 maja 2012 r.

Wobec zasadności apelacji Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji.