Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku K. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania K. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 28 września 2015 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje K. B. prawo do emerytury poczynając od dnia (...) 2015 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz K. B. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 1176/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 września 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił K. B. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji wnioskodawca reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika odwołał się w dniu 14 października 2015 roku wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury. Podniósł, iż pracował w warunkach szczególnych w okresie od dnia 6 września 1977 roku do dnia 4 marca 1983 roku oraz od dnia 25 kwietnia 1984 roku do dnia 29 grudnia 1989 roku na stanowisku mechanika w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów samochodowych oraz w okresie od dnia 8 stycznia 1990 roku do dnia 31 stycznia 1993 roku na stanowisku kierowcy pojazdu samochodowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, z uwagi na to, że z dokumentacji pracowniczej wynika, że wnioskodawca w spornym okresie pracował na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych oraz kierowcy, które to stanowiska nie są wymienione w wykazie A lub B załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Organ rentowy nadmienił także, iż odwołujący nie przedstawił świadectw pracy w warunkach szczególnych za poszczególne okresy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. B. urodził się w dniu (...). W dniu 16 września 2015 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych)

Wnioskodawca legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. okresem ubezpieczenia w łącznym rozmiarze 25 lat, 3 miesiące i 9 dni, w tym 2 lata, 7 miesięcy i 23 dni w warunkach szczególnych. ZUS zaliczył wnioskodawcy następujące okresy pracy w warunkach szczególnych:

- od dnia 7 maja 1996 roku do dnia 28 lutego 1997 roku na stanowisku szlifierza w Zakładach (...) Spółce Akcyjnej,

- od dnia 4 marca 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku szlifierza w Fabryce (...) Spółce Akcyjnej.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 6 marca 2012 roku, k. 20, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 5 marca 2012 roku, k. 21, decyzja z dnia 28 września 2015 r., k. 25 akt emerytalnych)

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych następujących okresów zatrudnienia:

- od dnia 6 września 1977 roku do dnia 4 marca 1983 roku oraz od dnia 25 kwietnia 1984 roku do dnia 29 grudnia 1989 roku w Przedsiębiorstwie (...) Oddział (...), ponieważ przedstawiona dokumentacja zdaniem organu rentowego nie wskazuje na wykonywanie przez wnioskodawcę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prac w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, a stanowisko mechanik napraw pojazdów samochodowych nie zostało wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku,

- od dnia 8 stycznia 1990 roku do dnia 31 stycznia 1993 roku w Spółce (...) w P., ponieważ według ZUS we wskazanym okresie wnioskodawca pracował na stanowisku kierowcy, które to stanowisko nie zostało wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

(dowód: decyzja z dnia 28 września 2015 r., k. 25 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 6 września 1977 roku do dnia 29 grudnia 1989 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) Oddział (...) na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych. W okresie od dnia 5 marca 1983 roku do dnia 23 kwietnia 1984 roku odwołujący przebywał na urlopie bezpłatnym w związku z pracą na budowie eksportowej w ZSRR na stanowisku mechanika. Od dnia 24 kwietnia 1984 roku do dnia 29 grudnia 1989 roku wnioskodawca był zatrudniony przez wyżej wymienione przedsiębiorstwo ponownie na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych. Pracodawca nie wystawił odwołującemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 29 grudnia 1989 roku, k. 18 – 18v, pismo (...) Urzędu Wojewódzkiego w Ł., k. 19, karta obiegowa zmiany z dnia 29 grudnia 1989 roku, k. 20, karta obiegowa zmiany z dnia 24 kwietnia 1984 roku, k. 40, pismo dotyczące zakończenia urlopu bezpłatnego w związku z pracą na budowie eksportowej w ZSRR, k. 41, karta obiegowa zmiany z 3 marca 1983 roku, k. 43, umowa o pracę z dnia 17 września 1977 roku, k. 53, umowa o pracę z dnia 5 września 1977 roku, k. 54 akt sprawy)

Przedsiębiorstwo (...) świadczyło usługi transportowe dla budowy kopalni i elektrowni. W oddziale odwołującego było zatrudnionych około 30 mechaników, którzy dzielili się na dwie grupy – dokonujących napraw w kanale remontowym i w warsztacie. Pracodawca wnioskodawcy dysponował około 250 samochodami ciężarowymi i 8 kanałami naprawczymi, w których mogło pracować w tym samym czasie kilku mechaników. Kanał remontowy miał długość pozwalającą na jednoczesną naprawę dwóch samochodów ciężarowych. Kierownik warsztatu mechanicznego dzielił pracę i wydawał pracownikom wiążące dyspozycje, co w danym kanale należy naprawić.

Wnioskodawca naprawiał samochody ciężarowe marki T., K., J.. Podczas świadczenia obowiązków na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych wnioskodawca naprawiał pojazdy ciężarowe wyłącznie w kanałach remontowych. Odwołujący wymieniał skrzynie biegów, wały, mosty, sprzęgła, drążki skrętne, przeguby, układy pneumatyczne, zawory oraz siłowniki. Nadto naprawiał skrzynie biegów, zawieszenia, mosty, układy pneumatyczne i układy wspomagania. Gdy zachodziła konieczność dokonania gruntownych napraw poza kanałem, części były kierowane do oddziału w Ł.. Wnioskodawca świadczył swe obowiązki w kanale remontowym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie wykonywał innych czynności.

(dowód: zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 2:35 do minuty 12:45 oraz od minuty 31:09 do minuty 31:56, k. 72 – 72v, zeznania świadka J. J., nagranie od minuty 16:44 do minuty 23:14, zeznania świadka M. W., nagranie od minuty 23:14 do minuty 25:41, protokół z rozprawy z dnia 6 lipca 2016 roku, k. 73 akt sprawy)

W okresie od dnia 8 stycznia 1990 roku do dnia 31 stycznia 1993 roku wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.. Odwołujący został zatrudniony w charakterze pracownika fizycznego. Z dniem 1 lipca 1990 roku otrzymał angaż na stanowisko kierowcy. W dniu 31 stycznia 1993 roku umowa o pracę wnioskodawcy uległa rozwiązaniu po upływie miesięcznego terminu wypowiedzenia ze względu na likwidację jego stanowiska pracy. Spółka nie wystawiła wnioskodawcy świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

(dowód:, umowa o pracę z dnia 8 stycznia 1990 roku, angaż z dnia 1 lipca 1990 roku, wypowiedzenie umowy o pracę z dnia 28 grudnia 1992 roku, świadectwo pracy z dnia 28 stycznia 1993 roku w aktach osobowych wnioskodawcy)

Przedmiotem działalności (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością była produkcja herbat, przetworów i lekarstw ziołowych. Pomimo iż z angaży wnioskodawcy wynika, że został on zatrudniony w charakterze pracownika fizycznego i kierowcy, to przez cały sporny okres pracował jako kierowca samochodu ciężarowego marki K. z przyczepą o nośności 18 ton. Odwołujący woził artykuły spożywcze do magazynów i hurtowni na obrzeżach Polski. W trakcie zatrudnienia nie wykonywał innych czynności i nie jeździł samochodami osobowymi. Pracował wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 12:45 do minuty 14:47 oraz od minuty 31:09 do minuty 31:56, zeznania świadka B. O., nagranie od minuty 26:28 do minuty 28:30, zeznania świadka S. O., nagranie od minuty 29:13 do minuty 31:09, protokół z rozprawy z dnia 6 lipca 2016 roku, k. 72 – 73v akt sprawy)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (to jest w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać
w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych niezwiązanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w spornych okresach najpierw w Przedsiębiorstwie (...), a następnie w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach emerytalnych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w tych okresach, to jest czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że wnioskodawca nie dysponował świadectwami pracy w szczególnych warunkach.

Wobec powyższego na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c, spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach. Zdaniem Sądu wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. Szczególne warunki pracy wnioskodawcy Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: J. J. i M. W. - na okoliczność pracy wnioskodawcy na stanowisku mechanika w kanałach remontowych przy naprawach pojazdów samochodowych oraz zeznania świadków: B. O. i S. O. - na okoliczność pracy wnioskodawcy na stanowisku kierowcy pojazdów samochodowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Wyżej wymienieni świadkowie pracowali w spornych okresach razem z wnioskodawcą, a zatem posiadają szczegółową wiedzę na temat jego codziennej pracy i obowiązków. Nadto Sąd wydając przedmiotowe rozstrzygnięcie uwzględnił zeznania samego wnioskodawcy, albowiem były spójne z zeznaniami świadków, a także dokumentację zgromadzoną w jego aktach osobowych. Zeznania świadków ani wnioskodawcy nie były kwestionowane przez organ rentowy.

Analiza zeznań świadków J. J. i M. W. oraz dokumentów osobowych prowadzi do wniosku, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach w całym okresie swojego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...), za wyjątkiem okresu, w którym przebywał na urlopie bezpłatnym w związku z pracą za granicą od dnia 5 marca 1983 roku do dnia 23 kwietnia 1984 roku. O szczególnym charakterze pracy nie decyduje nazwa stanowiska – jak chce organ rentowy – ale rodzaj rzeczywiście wykonywanej pracy. Jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy obowiązki odwołującego były niezmienne i polegały na naprawach samochodów ciężarowych w kanale remontowym. Trzeba wskazać, iż pracodawca odwołującego dysponował około 250 samochodami ciężarowymi, które były pojazdami używanymi i wysoko eksploatowanymi przy budowie kopalni i elektrowni. Nadto w przedsiębiorstwie usytuowano 8 kanałów remontowych, w których można było jednocześnie naprawiać dwa samochody ciężarowe. Dlatego też Sąd uznał, iż ilość obowiązków pracowniczych uzasadniała wyodrębnienie grupy mechaników zajmujących się wyłącznie naprawami w kanałach remontowych. Podkreślenia wymaga, że świadkowie i wnioskodawca zgodnie zeznali, że części wymagające napraw poza kanałem remontowym były odsyłane do oddziału w Ł..

Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych są pracami w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. działem XIV poz. 16 – Prace różne. Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Nie budzi również wątpliwości Sądu, iż przez cały okres zatrudnienia w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Świadczą o tym zgodne zeznania świadków B. O. i S. O., które to nie miały wątpliwości, jakie czynności w okresie zatrudnienia w wyżej wymienionej Spółce wykonywał odwołujący. Zeznania świadków były o tyle przekonujące, iż Sąd uznał, że wnioskodawca świadczył obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego marki K. z przyczepą o nośności 18 ton także w okresie od dnia 8 stycznia 1990 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku, choć angaż z tego okresu wskazuje, że był zatrudniony jako pracownik fizyczny. Odległość do poszczególnych odbiorców towarów dostarczanych przez Spółkę uzasadniała bowiem konieczność zatrudnienia kierowcy samochodu ciężarowego w pełnym wymiarze czasu pracy. Także w przypadku zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ZUS nie przedstawił żadnego kontrdowodu ani też nie kwestionował zeznań świadków i wnioskodawcy.

Prace polegające na kierowaniu pojazdem samochodowym o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony to prace wskazane pod poz. 2 działu VIII rozporządzenia – Prace w transporcie i łączności. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Powyższe dało Sądowi asumpt do uznania, iż wnioskodawca przez sporne okresy był zatrudniony w warunkach szczególnych, co implikuje po jego stronie prawo do przyznania wcześniejszej emerytury.

Po doliczeniu wnioskodawcy pracy w spornych okresach do pracy w warunkach szczególnych, odwołujący legitymuje się stażem pracy w takich warunkach przekraczającym 15 lat. Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca w dacie złożenia wniosku spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia (...) 2015 r., to jest od dnia osiągnięcia przez odwołującego wieku emerytalnego.

O kosztach procesu Sąd orzekł w myśl art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik, zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz K. B. kwotę 180 złotych, na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490, z p.zm.).