Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Stanisław Pilarczyk

Protokolant Anna Sobańska

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2016 r. w Kaliszu

odwołania J. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 22 października 2015 r. Nr (...)

w sprawie J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość świadczenia

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 22 października 2015 roku, znak (...), w ten sposób, że ustala, iż od dnia 1 lipca 2015 roku wnioskodawca J. M. ma prawo do ustalenia wysokości emerytury przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 112,94%.

Uzasadnienia

Decyzją z dnia 22 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w O., przeliczył wnioskodawcy J. M. emeryturę od dnia 1 lipca 2015 roku, ustalając ponownie jej wysokość w sposób bardziej korzystny, ustalając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru w wysokości 106,78%.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł wnioskodawca J. M., domagając się ustalenia wysokości jego emerytury w oparciu o angaże. Organ rentowy, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie.

Sąd poczynił następujące ustalenia:

W zaskarżonej decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił dla wnioskodawcy nową wysokość emerytury, bardziej korzystną niż dotychczas, ustalając wskaźnik wysokości podstawy emerytury dla wnioskodawcy w wysokości 106,78%, na podstawie jego wynagrodzeń z 20 lat, z całego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu, przy czym za okres od dnia 17 stycznia 1969 roku do dnia 31 maja 1976 roku i od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 1979 roku organ rentowy, ze względu na brak stosownych dowodów, przyjął minimalne wynagrodzenie z tego okresu.

(okoliczności niesporne)

Wnioskodawca od dnia 17 stycznia 1969 roku do dnia 31 maja 1976 roku był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w byłych (...), które po różnych przekształceniach zostały przejęte przez (...)w K. (dowód – świadectwo pracy wnioskodawcy z dnia 1 marca 1999 roku – akta rentowe wnioskodawcy).

W dniu 1 lipca 2015 roku wnioskodawca złożył wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru pobieranej emerytury, dołączając angaże z okresu zatrudnienia od dnia 17 stycznia 1969 roku do dnia 31 maja 1976 roku.

Z angaży tych wynika, iż od dnia 17 stycznia 1969 roku do dnia 31 marca 1969 roku wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze godzinowe, w wysokości 6,60 zł za godzinę pracy, od dnia 1 kwietnia 1969 roku do dnia 30 czerwca 1970 roku – wynagrodzenie godzinowe, w wysokości 7,50 zł, od dnia 1 lipca 1970 roku do dnia 31 grudnia 1971 roku – wynagrodzenie godzinowe, w wysokości 8,50 zł, od dnia 1 stycznia 1972 roku do dnia 31 marca 1973 roku – wynagrodzenie za godzinę pracy w wysokości 9,60 zł, przy czym od dnia 1 października 1972 roku otrzymywał dodatek brygadzistowski, w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego, od dnia 1 kwietnia 173 roku do dnia 31 lipca 1975 roku – wynagrodzenie za godzinę pracy, w wysokości 11,50 zł, przy czym od dnia 1 lutego 1974 roku otrzymywał 5% dodatek od wynagrodzenia zasadniczego za staż pracy, a od dnia 1 sierpnia 1979 roku – 15% dodatek brygadzistowski od wynagrodzenia zasadniczego. Od dnia 1 sierpnia 1975 roku do dnia 28 lutego 1976 roku wynagrodzenie za godzinę pracy wnioskodawcy wynosiło 14 zł, otrzymując również 10% dodatek brygadzistowski, a od dnia 1 marca 1976 roku do dnia 31 maja 1976 roku wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie godzinowe, w wysokości 14 zł za każdą godzinę pracy, bez dodatku brygadzistowskiego. W powyższym okresie praca, w pełnym wymiarze czasu pracy, była wykonywana od poniedziałku do soboty, przy czym w 1974 roku było 6 wolnych sobót, a w latach 1975-1976 było wolnych po 12 sobót w każdym roku. (dowód – angaże wnioskodawcy ze stawkami wynagrodzeń – akta emerytalne wnioskodawcy).

Przy takich założeniach i przy uwzględnieniu wynagrodzeń za godzinę pracy wnioskodawcy wraz z dodatkiem, w okresie od dnia 17 stycznia 1969 roku do dnia 31 maja 1976 roku, najkorzystniejszy wskaźnik wysokości emerytury, w wysokości 112,94%, można ustalić wnioskodawcy na podstawie jego wynagrodzeń z 20 lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury, z lat 1971-1978, 1980-1990 i 1999 roku (dowód – pismo przygotowawcze organu rentowego – k. 26 akt sądowych; szczegółowe wyliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy w wysokości 112,94% – akta emerytalne wnioskodawcy).

Z świadectwa pracy wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia od dnia 17 stycznia 1976 roku do dnia 31 maja 1976 roku wynika, iż wnioskodawca w tym okresie nie tylko pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, ale nie korzystał z urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, ani wynagrodzenia chorobowego, przewidzianego w art. 92 k.p. Z zeznań wnioskodawcy, którym Sąd dał wiarę, wynika również, iż w spornym okresie wnioskodawca nie chorował.

Tak więc taki zebrany materiał dowodowy pozwala przyjąć, iż w okresie od dnia 17 stycznia 1969 roku do dnia 31 maja 1976 roku pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, jaki obowiązywał w tym czasie w Polsce, po uwzględnieniu wprowadzonych niektórych wolnych sobót w latach 1974-1976, a te wolne soboty były uwzględniane przy wyliczeniu wynagrodzenia wnioskodawcy w tym spornym okresie przez organ rentowy, który dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości wynagrodzenia w latach 1969-1976.

Stan faktyczny Sąd w niniejszej sprawie ustalił w oparciu o dowody z dokumentów angaży płacowych wnioskodawcy, zeznań wnioskodawcy, świadectwa pracy wnioskodawcy z spornego okresu od dnia 17 stycznia 1969 roku do dnia 31 maja 1976 roku i hipotetycznego wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury, dokonanego przez organ rentowy. Sąd pozytywnie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2015 roku poz. 748), prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Natomiast zgodnie z art. 111 ust. 1 cytowanej ustawy o emeryturach i rentach wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1.  z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2.  z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3.  z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podleganie ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Wprowadzenie od dnia 1 stycznia 1999 roku opcji ustalania podstawy wymiaru świadczeń w oparciu o dowolnie wybrane 20 lat oznaczało możliwość korzystniejszego ukształtowania prawa do świadczeń. W praktyce zrodził się jednak problem udowodnienia wysokości składników wynagrodzeń uzyskiwanych w bardziej odległym czasie (np. w zakładach pracy, które już nie istnieją, względnie nie dysponują dokumentacją płacową z danych lat).

Obecnie środkiem dowodowym, stwierdzającym wysokość wynagrodzenia dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty, zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku, w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 roku Nr 237 po. 1412), są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Jak wynika z § 22 ust. 1 tego rozporządzenia, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym, stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę, jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, lub inny dokument, w tym w szczególności:

1.  legitymacja ubezpieczeniowa;

2.  legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

W § 28 ust. 1 wskazano natomiast, że środkiem dowodowym, w postępowaniu przed organem rentowym, mogą być również poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych, a także wysokość wynagrodzenia, przychodu, dochodu i uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy.

W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych, okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być jednak dowodzone wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe, zawarte w rozporządzeniu, w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Nie mają więc zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 roku, I UK 179/2006; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 roku, I UK 115/2006, OSNP 2007/17-18 poz. 257; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998/11 poz. 342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAPiUS 1996/16 poz. 239).

Warto również zauważyć, że w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą, znajdującą się jego aktach osobowych, tj. umowy o pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim jednak wypadku uwzględnić można tylko takie składniki, które są pewne, stałe, wypłacane były w danych okresie i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 roku, III AUa 1555/2011).

Również Sąd Apelacyjny w Łodzi, w wyroku z dnia 5 listopada 2013 roku (III AUa 260/13, Lex nr 1416043), podniósł, iż „w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą, znajdująca się w aktach osobowych, takich jak umowę o pracę, angaże, w których zawarte sąd dane dotyczące wynagrodzenia, wówczas można uwzględniać tylko takie składniki, które są pewne, wypłacane były w danym okresie stałe i w określonej wysokości”.

W niniejszej sprawie wnioskodawca przedłożył angaże, w których były dane dotyczące wynagrodzenia wnioskodawcy z okresu od dnia 17 stycznia 1969 roku do dnia 31 maja 1976 roku.

W ocenie Sądu dowody te były wiarygodne i przekonujące. W oparciu o te dowody organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy. Tak obliczony wskaźnik nie był kwestionowany przez wnioskodawcę, ani przez organ rentowy. Obliczony wskaźnik wysokości wymiaru na poziomie 112,94% okazał się wyższy niż przyjęty przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji z dnia 22 października 2015 roku, czego wymaga przepis art. 111 ust. 1 cytowanej ustawy o emeryturach i rentach aby ponownie wyliczyć wysokość emerytury.

Do obliczenia wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy w okresie od dnia 17 stycznia 1969 roku do dnia 31 maja 1976 roku Sąd uwzględnił wnioskodawcy tylko składniki wynagrodzenia pewne i nie budzące wątpliwości.

Mając powyższe na względzie, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż ustalił, iż wnioskodawca J. M. ma prawo do ustalenia wysokości emerytury przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 112,94% od dnia 1 lipca 2015 roku, czyli od miesiąca, w którym wnioskodawca złożył wniosek, zgodnie z art. 133 ust. 1 pkt 1 cytowanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wobec powyższych okoliczności, na mocy powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w wyroku.