Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 czerwca 201 Ir. nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art.56 ust l pkt 12 w zw. z art. 56 ust. 2 pkt l ust. 3 i ust.6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz.U. nr 89, póz. 625 z 2006r. ze zm.) orzekł, że przedsiębiorca (...) sp. zo .o. w G. naruszył warunek 2.2.2 koncesji na obrót paliwami ciekłymi, w ten sposób, że wprowadził do obrotu w lutym i marcu 2009r. olej napędowy niespełniający wymagań jakościowych określonych przepisami rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz.U. nr 221, póz. 1441 z 2008r.) Za opisane działania wymierzona została (...) sp. z o.o. kara pieniężna w wysokości 218.000 zł co stanowi(...)przychodów z działalności koncesjonowanej uzyskanych w 2010r.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów powiadomił Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, iż w toku przeprowadzonej przez inspektorów (...) Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej kontroli stwierdzono nieprawidłowości na należącej do Koncesjonariusza stacji paliw zlokalizowanej w G. przy ul. (...). Uchybienia polegały na oferowaniu do sprzedaży paliw ciekłych niespełniających wymagań jakościowych określonych przepisami rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. W toku kontroli w dniu 12 lutego 2009r. pobrano próbki oleju napędowego, które przekazano do Specjalistycznego Laboratorium Badania Paliw i Produktów Chemii Gospodarczej w B.. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono niezgodność badanego paliwa z obowiązującymi przepisami prawa ze względu na zawyżoną zawartość siarki wynoszącą 59,5 mg/kg, gdy tymczasem winna ona wynosić, przy uwzględnieniu tolerancji, max 11,3 mg/kg.

W dniu 24 lutego 2009r. ponownie pobrano próbki oleju napędowego i przebadano w tym samym laboratorium. Badania wykazały zawyżoną zawartość siarki wynoszącą 13,4 mg/kg.

W dniu 11 marca 2009r. ponownie pobrano próbki oleju napędowego. Badania w Specjalistycznym Laboratorium Badania Paliw i Produktów Chemii Gospodarczej w B. wykazały zawyżoną zawartość siarki wynoszącą 23,3 mg/kg.

W związku z powyższym pozwany ustalił, że powód naruszył warunek 2.2.2 udzielonej koncesji. Warunek ten stanowi, że Koncesjonariuszowi nie wolno czynić

l

przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów i z norm określonych przepisami.

Wymierzając karę pieniężną uwzględniono stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia i możliwości finansowe przedsiębiorcy.

Oceniając stopień szkodliwości czynu wzięto pod uwagę, że kontrole trzykrotnie wykazały wprowadzenie do obrotu paliwa nienależytej jakości. Maksymalna dopuszczalna zawartość siarki jest systematycznie redukowana ze względu na fakt, że jej przekroczenie wywołuje wiele negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, środowiska naturalnego a także poprawnego funkcjonowania silników w pojazdach mechanicznych. Szkodliwość czynu oceniona została jako duża. Nadto wskazano na duże przekroczenia dopuszczalnej zawartości siarki w oleju napędowych a tym samym nie można uznać, że stopień szkodliwości czynu jest znikomy i odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust.6a ustawy Prawo energetyczne.

Ustalając stopień zawinienia Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wskazał na to, że powodowi można przypisać zawinione zaniechanie przy wykonywaniu działalności, bowiem przedsiębiorca nie dochował należytej staranności ani nie odjął jakichkolwiek skonkretyzowanych działań aby nie dopuścić do zmiany jakości wprowadzonych do obrotu paliw płynnych.

W kwestii dotychczasowego zachowania Koncesjonariusza uwzględniono również fakt, że był on już karany za naruszenie koncesji.

Oceny możliwości finansowych dokonano na podstawie dostarczonych przez przedsiębiorcę dokumentów, zgodnie z którymi przychód na koniec 2010r. wyniósł (...) zł a zysk netto (...) zł, w tym przychody z działalności koncesjonowanej wyniosły (...) zł. Wymierzona kara stanowi zaledwie (...) przychodów z działalności koncesjonowanej, co jest zgodnie z art.56 ust.3 Prawa energetycznego.

Od wyżej wymienionej decyzji (...) sp. z o.o. wniosła odwołanie skarżąc pkt 2 decyzji - ukaranie karą pieniężną.

Decyzji zarzucono na zasadzie art. 107 § 3 k.p.a. art. 56 ust. 2 pkt l i ust. 3 i ust. 6 oraz. art. 56 ust. 6a Prawa energetycznego błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na jej treść. Błąd miał polegać na przyjęciu, że (...) sp. z o.o. naruszając zasady koncesji przez wprowadzenie do obrotu oleju napędowego, który nie spełnia norm, dopuścił się zachowania o dużym stopniu społecznej szkodliwości i zawinienia. Tymczasem okoliczności popełnienia czynu, postać winy nieumyślnej, nieznaczny stopień społecznej

szkodliwości oraz incydentalny charakter zachowania, wskazują na to, że stopień społecznej szkodliwości oraz zawinienia przemawiał za możliwością odstąpienia od ukarania, a co najwyżej ukarania w dolnych granicach zagrożenia. Wskazując na powyższe skarżący wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżone decyzji w pkt 2 i odstąpienie od ukarania,

2.  względnie zmianę decyzji przez obniżenie kary pieniężnej do (...) przychodów
przedsiębiorcy za 2010r. tj. do kwoty 41.283 zł.

Rozpoznając odwołanie Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. (dalej (...)) prowadziła działalność gospodarczą polegającą na obrocie paliwami ciekłymi na podstawie koncesji udzielonej decyzją z dnia 4 maja 2004r. nr (...) wydaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE).

(decyzja z dnia 4 maja 2004r. nr (...) o udzieleniu koncesji k-17-23)

W dniach 12, 24 lutego 2009r. oraz 11 marca 2009r. inspektorzy (...) Inspektora Inspekcji Handlowej przeprowadzili kontrolę na stacji prowadzonej przez (...), położonej przy ul. (...) w G.. Pobrane próbki poddano badaniom w Specjalistycznym Laboratorium Badania Paliw i Produktów Chemii Gospodarczej w B.. Badanie wykazało, że w badanym paliwie przekroczona została norma maksymalnej zawartości siarki. Próbki pochodzące z kolejnych dni kontroli zawierały odpowiednio: 59,5 mg/kg, 13,4 mg/kg i 23,3 mg/kg, podczas gdy norma określona rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008r. (Dz.U. nr 221 póz. 1441 z 2008r.) określała maksymalną dopuszczalną zawartość siarki na poziomie 11,3 mg/kg.

(z akt postępowania administracyjnego: protokół kontroli k-6-8, protokół pobrania próbek z dnia k-9-10, protokół z badań z dnia 18 lutego 2009r. k-13, protokół pobrania próbek z dnia 24 lutego 2009r. k-14, protokół z badań z dnia 26 lutego 2009r. k-18, protokół kontroli z dnia 11 marca 2009r. k-19-20, protokół pobrania próbek z dnia 11 marca 2009r. k-21, protokół z badań z dnia 13 marca 2009r. k-25).

Kontrola przeprowadzona w dniu 12 lutego 2009r. rozpoczęła się o godzinie 13.15 a zakończyła o 14.45. Próbkę oleju napędowego pobrano ze zbiornika nr 8 o pojemności 24.500 litrów z partii o ilości 21.000 litrów. W tym samym dniu między godziną 10.29 a 11.38 miała miejsce dostawa paliwa w ilości 20.002 litrów. Dostawcą była firma (...).

(z akt postępowania administracyjnego: protokół kontroli k-6-8, karta pomiarowa k-69)

W dniu 11 września 2009r. Prezes URE zawiadomił (...)o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z możliwością naruszenia przez Koncesjonariusza warunku 2.2.2.koncesji. W odpowiedzi na zawiadomienie (...)podniosła, że w dniu 12 lutego 2009r. inspektorzy PIH pobrali próbki w sposób niewłaściwy bowiem pobrali je podczas zlewu grawitacyjnego paliwa. W zbiorniku nr 8 przed dostawą znajdowała się ilość 760 l, zaś zlano do nie niego łączenie 22.240 L Dostawcą paliwa była firma (...) sp. z o.o.ze S., która dostarcza paliwo do (...)od około l O lat. W odpowiedzi wskazano również na fakt, iż norma zmieniła się na przełomie 2008r. i 2009r. zaś za każdym razem, gdy norma ulega obniżeniu ujawniane są przypadki zawyżania norm siarki. Wiadomym jest bowiem, że żadna firma wprowadzająca olej napędowy nie jest w stanie wyczyścić zbiorników czy też pozbyć się zapasów.

(z akt postępowania administracyjnego: zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego k-28-30 akt postępowania administracyjnego, pismo (...) z dnia 24 września 2009r. k-32-33)

Na koniec 2010r. (...) sp. z o.o. osiągnęła przychód z działalności koncesjonowanej w kwocie (...) zł. Jednocześnie rok obrotowy zakończyła spółka zyskiem w wysokości (...)

(z akt postępowania administracyjnego: rachunek zysków i strat oraz bilans k-138-140)

Sąd zważył co następuje:

Odwołujący się nie zaskarżył decyzji co do jej zasadności i nie kwestionował ustaleń faktycznych dokonanych przez Prezesa URE. Powód zakwestionował w istocie przesłanki na jakich oparł się Prezes URE określając wysokość wymierzonej kary.

Na mocy art. 56 ust. l pkt 12 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz.U. nr 89, póz. 625 z 2006r. ze zm.) karze pieniężnej podlega ten kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Odpowiedzialność za naruszenie koncesji ma charakter obiektywny zaś Urząd zobowiązany jest do wymierzenia kary za jej naruszenie. Przedsiębiorca wykonujący działalność koncesjonowaną winien dopełnić wszelkich aktów

staranności, aby spełnić wymogi koncesji. Obowiązkiem z niej wynikającym na mocy postanowienia 2.2.2 jest obowiązek sprzedaży paliwa odpowiedniej jakości, spełniające obowiązujące w danym czasie normy.

Orzecznictwo sądowe podkreśla obiektywny charakter odpowiedzialności przedsiębiorcy statuowanej przez art. 56 ust. l pkt 12 Prawa energetycznego. W tej mierze jednolite jest orzecznictwo Sądu Najwyższego, a tytułem przykładu wspomnieć należy wyrok z dnia 12 kwietnia 201 Ir. sygn. III SK 46/10. Nie mniej jednak choć odpowiedzialność ta co do zasady ma taki charakter to czynniki natury subiektywnej i okoliczności sprawy wpływają na rozmiar wymierzonej kary a nawet mogą powodować odstąpienie od jej wymierzenia. Warto w tej mierze przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 września 201 Ir. w sprawie III SK 10/11 :„(...) W zakresie, w jakim dochodzi do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej, zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia organu regulacji w tym zakresie powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej. Powoduje to, że sprawa z odwołania od decyzji Prezesa URE nakładającej karę pieniężną na przedsiębiorcę energetycznego powinna zostać rozpoznana z uwzględnieniem standardów ochrony praw oskarżonego obowiązujących w postępowaniu karnym. Taka sytuacja oznacza z kolei, iż przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie naruszenia przepisów ustawy, z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze ostrożnościowo - prewencyjnym. (...)"

Bez wątpienia stopień zawinienia wpływa na wymiar nałożonej kary pieniężnej i to nie tylko znaczenie będzie miało rozróżnienie między winą umyślną oraz niedbalstwem, lecz również przy ocenie niedbalstwa istotnym będzie jakie zasady starannego działania zostały przez ponoszącego winę naruszone.

Orzecznictwo sądowego przyjęło wysokie miary należytej staranności w przypadku profesjonalisty, który na podstawie udzielonej koncesji prowadzi obrót paliwami płynnymi (por. wyrok SOKiK z dnia 17 listopada 2008r. sygn. akt XVII AmE 23/08). Dla przyjęcia, że przedsiębiorca dopełnił starań w celu sprawdzenia jakości sprzedawanego paliwa nie wystarczy, że poprzestanie na certyfikatach przedstawionych przez dostawcę paliwa. Winien nadto podjąć ze swojej strony działania w celu sprawdzenia jakości sprzedawanego paliwa. Przy tym kwestią przedsiębiorcy jest jakie skuteczne działania podejmie celem zapobieżenia wprowadzeniu do obrotu paliwa nienależytej jakości.

Jak ustalił Prezes URE, a co nie było kwestionowane przez skarżącego badanie trzykrotnie pobranych próbek paliwa wykazało znaczące odchylenia zawartości siarki od obowiązującej wówczas normy. Skarżący nie kwestionując okoliczności ustalonych przez kontrolujących zakwestionował fakt ustalenia wysokiej szkodliwości czynu oraz naruszenia zasad staranności w prowadzenia działalności koncesjonowanej. Skarżący wskazał, że normy zawartości siarki zmieniały się w ostatnich latach, a poziom jej zawartości ma li tyko znaczenie dla środowiska naturalnego, zaś pozostaje bez wpływu na zdrowie ludzkie i stan silników samochodowych. Nadto wskazał, że norma ta uległa zmianie właśnie na przełomie roku a zatem niepodobieństwem jest aby u dostawców nie pozostały jakieś zapasy starego paliwa. Wreszcie podniósł, że w dniu 12 lutego 2009r. inspektorzy pobrali próbki paliwa, które tego samego dnia zostało dostarczone na stację i wlane do zbiornika. Wobec tego spółka nawet nie miała możliwości pobrania paliwa i oddania go do badań.

Okoliczności te zdaniem skarżącego winny wpływać na wymiar nałożonej kary i skutkować jej obniżeniem a nawet odstąpieniem od jej wymierzenia z uwagi na znikomą szkodliwość czynu.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów podniesionych przez skarżącego należy stwierdzić co następuje:

Urząd Regulacji Energetyki wskazał na szkodliwość czynu przedsiębiorcy z uwagi na negatywny wpływ złej jakości paliwa na zdrowie, środowisko naturalne oraz stan silników pojazdów. Nawet gdyby przyjąć za powodem, że zawartość siarki nie ma wpływu na stan silników pojazdów, to nie można uznać za nieznaczący fakt negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne. Stan środowiska naturalnego jest istotną wartością a w dalszej kolejności przekłada się na zdrowie człowieka. Argumentowanie więc, że wyższa zawartość siarki wpływa tylko na „ekologię" a tym samym minimalizowanie wagi wykroczenia jest całkowicie pozbawione podstaw. Zgodzić się wypada z Prezesem URE co do wysokiej szkodliwości czynu ukaranego przedsiębiorcy i tym samym braku postaw do odstąpienia od ukarania przedsiębiorcy. W tym zakresie odwołanie (...) zostało oddalone.

Odwołujący braku zawinienia ze swojej strony upatrywał w fakcie zmiany norm zawartości siarki w paliwie, która to zmiana dokonała się na przełomie roku. Przedsiębiorca podniósł, że dostawcom pozostają zapasy paliwa spełniającego normę uprzednio obowiązującą i może się zdarzyć, że w dostawach trafi się jeszcze starsza partia produktu. Argumentacja spółki jest chybiona i nie świadczy o braku winy, lecz właśnie świadczy o niedbalstwie. Doświadczony przedsiębiorca winien bowiem spodziewać się tego, że właśnie wskutek zmiany normy jego dostawcy będą próbowali dostarczyć paliwo niezgodne z

aktualnie obowiązującą normą aby pozbyć się zapasów. Aby uniknąć takiej sytuacji nie jest więc wystarczającym poprzestanie na certyfikatach jakości dostarczonych przez dostawcę paliwa.

Sąd w pełni podziela argumentację Prezesa URE odnośnie szkodliwości czynu, możliwości finansowych spółki oraz zasadniczo stopnia zawinienia. Jednakowoż nakładający karę nie uwzględnił szczególnych okoliczności sprawy. Pobranie próbek przez Inspekcję Handlową miało miejsce w dniach 12 lutego 2009r., 24 lutego 2009r i 11 marca 2009r. W dniu 12 lutego 2009r. kontrolę rozpoczęto o godzinie 13.15 jak wynika z Protokołu kontroli z dnia 12 lutego 2009r. Tego samego dnia od godziny 10.29 do godziny 11.38 trwały czynności dostawy partii oleju napędowego o ilości 20.002 L W napełnianym zbiorniku znajdowała się niewielka ilość paliwa co oznacza, że faktycznie próbkę pobrano z partii paliwa przywiezionego w godzinach przedpołudniowych.

W tym kontekście należy uznać , że przedsiębiorca nie miał możliwości oddania próbki dostarczonego paliwa do badań. Aby mieć bowiem pewność, że dostarczone paliwo odpowiada normom, koniecznym byłoby zbadanie tej właśnie partii paliwa. Certyfikaty dostawcy mogą dotyczyć innej partii, która akurat nie została dostarczona do stacji paliw, a jak wspomniano uprzednio ryzyko, że treść certyfikatu nie odpowiada faktycznej jakości dostarczonego paliwa wzrasta jeśli niedawno zmianie ulegała norma jakościowa.

Przedsiębiorca prowadził sprzedaż niezgodnego z normami paliwa od 12 lutego 2009r. co najmniej do 11 marca 2009r. Przez ten czas mimo możliwości nie zadbał o zbadanie paliwa. W tym zatem zakresie należy przypisać (...) zawinione zaniechanie i brak okoliczności wyłączających zawinienie. Istnieje natomiast podstawa do zmiany decyzji Prezesa URE w zakresie wysokości kary. Odwołujący się wniósł o zmianę decyzji w zakresie wysokości kary przez wymierzenie jej na poziomie (...) przychodów za 2010r. Wymierzona przez Prezesa URE kara w kwocie 218.000 zł stanowi (...) przychodów z działalności koncesjonowanej. Kwota ta stanowi niewielki procent obrotów a nadto nie jest wyższa od wielkości wypracowanego za 2010r. zysku. Sąd uwzględniając okoliczności, w jakich przebiegała kontrola jakości paliwa w dniu 12 lutego 2009r. stwierdził brak zawinienia we wprowadzeniu do obrotu paliwa objętego dostawą z dnia 12 lutego 2009r. i obniżył wymierzoną karę do kwoty 150.000 zł. Stanowi ona (...) wartości przychodu z działalności koncesjonowanej i stanowi mniej niż połowę kwoty zysku za 2010r. Sąd stwierdza, że brak podstaw do większego obniżenia kary pieniężnej bowiem przedsiębiorca przez okres miesiąca handlował paliwem nienależytej jakości. Obniżenie kary do wysokości wskazanej przez

przedsiębiorcę byłoby niewspółmierne do stopnia zawinienia i szkodliwości czynu. Kara nie spełniłaby swojego zadania represyjnego oraz prewencyjnego.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w pkt I wyroku.