Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Kędzierzynie-Koźlu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Anna Lipnicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Żaklina Skrzypczak

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2016 r. na rozprawie sprawy

z powództwa Syndyk Masy Upadłości „(...) Sp z o.o w upadłości w S.

przeciwko D. A.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego D. A.na rzecz powoda - Syndyka Masy Upadłości „(...) Sp. z o.o w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w S.kwotę 6.077,30 zł (sześć tysięcy siedemdziesiąt siedem złotych 30/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2016r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  nakazuje ściągnąć od pozwanego D. A. na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Kędzierzynie-Koźlu) kwotę 303,90 zł tytułem opłaty sądowej, od uiszczenia której powód został zwolniony.

Sygn. akt I C 812/14

UZASADNIENIE

Powód Syndyk Masy Upadłości „(...)Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w S.wystąpił przeciwko pozwanemu D. A.z powództwem o: uznanie za bezskuteczną wobec masy upadłości umowy inwestycyjnej nr Im/01a/13/07/11 zawartej w dniu 26.07.2011 r. przez "(...)sp. z o.o. z pozwanym D. A., zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty w wysokości 6.077,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty, oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa ewentualnie uznanie za bezskutecznie wobec masy upadłości czynności prawnych "(...) sp. z o.o. w postaci dokonania na rzecz pozwanego D. A.przelewów środków pieniężnych w dniu 29.08.2011 r., w dniu 27.09.2011 r., w dniu 28.11.2011 r., w dniu 27.12.2011 r., zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty w wysokości 2.534,50 zł w odsetkami ustawowymi od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów postępowania.

Powód argumentował, iż postanowieniem z dnia 03.07.2013 r. wydanym w sprawie opatrzonej sygn. akt: XII GU 2/13, XII GUp 22/13, Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie, ogłosił upadłość „(...)Sp. z o.o. w S.obejmującą likwidację majątku dłużnika. Wyznaczony przez sąd syndyk masy upadłości ustalił, iż w dniu 26.07.2011 r. pomiędzy upadłą spółką a pozwanym podpisana została umowa inwestycyjna. W jej wykonaniu D. A.wpłacił na rachunek bankowy (...) Sp. z o.o. w S.kwotę 5.000 zł, w zamian za co w dniach: 29.08.2011 r., 27.09.2011 r., 28.11.2011 r. i w dniu 27.12.2011 r., a następnie 27.01.2012 r., 27.02.2012 r., 26.03.2012 r., 27.04.2012 r., 28.05.2012 r., 27.06.2012 r., 27.07.2012 r. spółka wypłaciła pozwanemu środki pieniężne. Dodatkowo w dniu 27.07.2012 r., pozwany otrzymał od upadłej spółki kwotę 5.000,00 zł jako zwrot kapitału. Łączna kwota, jaka powód wypłacił pozwanemu wyniosła 12.290,00 zł, z tym, że 7.290,00 zł z tytułu oprocentowania.

Powód podał, że pismem z dnia 20.12.2013 r. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty w łącznej wysokości 12.047,00 zł z tytułu wypłaconych przez upadłą spółkę środków pieniężnych. Jednocześnie wskazał na niezgodny z prawem charakter prowadzonej przez upadłą spółkę działalności, sprzeczność postanowień umownych dotyczących wypłacanego oprocentowania przewyższającego wysokość odsetek maksymalnych, bezskuteczność postanowień umownych dotyczących wypłacanego oprocentowania przewyższającego wysokość odsetek maksymalnych. Pozwany w odpowiedzi na wezwanie uznał roszczenie za pozbawione podstaw faktycznych i prawnych.

Powód podał, że pozwany pismem z dnia 23 sierpnia 2013 r. dokonał zgłoszenia Sędziemu Komisarzowi przysługującej mu w stosunku do upadłej spółki wierzytelności. Pozwany nie złożył oświadczenia o dokonaniu potrącenia nienależnie uzyskanych środków pieniężnych od upadłej spółki ze zgłaszanymi wierzytelnościami. Powód wyjaśnił, iż dochodzona kwota 6.077,30 zł stanowi różnicę pomiędzy wartością świadczenia wypłaconego pozwanemu z tytułu oprocentowania umów a świadczeniem odpowiadającym wartości odsetek maksymalnych. Powód wyjaśnił, że maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. W przedmiotowej sprawie doszło do sytuacji, w której pozwanemu w wykonaniu czynności prawnej wypłacono świadczenie wraz z odsetkami ustawowymi, których wysokość przekroczyła wysokość maksymalnych, choć w myśl art. 359 par. 2 (2) należą się odsetki maksymalne. Pozwany otrzymał 12 wypłat po 607,50 zł każda tj. w sumie 7.290,00 zł podczas, gdy ze sporządzonego przez powoda na potrzeby niniejszego postępowania wyliczenia wynika, iż przysługująca pozwanemu kwota z tytułu odsetek maksymalnych wynosi 1.212,70 zł.

W treści uzasadnienia pozwu wskazano, że roszczenie znajduje oparcie w przepisach art. 527 k.c. i art. 127 oaz art. 134. Powołując się na art. 134 ust. 1 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze , powód wskazał, iż w przypadku, gdy czynność prawna upadłego jest bezskuteczna z mocy prawa lub została uznana za bezskuteczną to zgodnie z powołanym przepisem to, co wskutek tej czynności ubyło z majątku upadłego lub do niego nie weszło podlega przekazaniu do masy upadłości, względnie powinna być wpłacona równowartość w pieniądzach. Ustawodawca w powołanym przepisie ustanowił bezwzględny nakaz zwrotu do masy upadłości świadczeń spełnionych przez upadłego wskutek czynności bezskutecznych z mocy prawa. W niniejszej sprawie syndykowi przysługuje roszczenie o zasądzenie.

Powód za bezskuteczną przyjmuje czynność prawną dokonaną przez upadłego z pozwanym w dniu 26.07.2011 r. wskazując jako podstawę prawną zgłoszonego roszczenia na przepisy regulujące skargę paulińską art. 527 k.c. w zw. z art. 134 ust. 1 i art. 131 powołanej ustawy. Powód wyjaśniał, że wyrok uwzględniający powództwo ma charakter konstytutywny dlatego też zasadnym jest sformułowanie roszczenia w stosunku do masy upadłości umowy inwestycyjnej nr Im/01a/13/07/11 zawartej w dniu 26.07.2011 r. i zasądzenie kwoty w wysokości 6.077,30 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty.

W dalszej kolejności powód powołał się na charakter działalności upadłego jako typowej piramidy finansowej, podnosząc, iż wśród jej wierzycieli są osoby, które w zamian za wpłacone środki pieniężne nie otrzymały od spółki jakiegokolwiek świadczenia. (...) Sp. z o.o. nie prowadziła bowiem żadnej działalności inwestycyjnej, a wszelkie wypłaty jakich dokonywała na rzecz swoich klientów finansowane były z wpłat dokonywanych przez kolejnych klientów, którzy obecnie są wierzycielami upadłej spółki i których ogół tworzy masę upadłości. Pozwany zatem, otrzymując od upadłej spółki środki otrzymał korzyść majątkową kosztem pozostałych wierzycieli spółki, którzy nie otrzymali żadnego świadczenia. Oferowana przez instytucję finansową wysokość odsetek ustalona została na poziomie 15 % w skali miesiąca, a zatem 180% w skali roku, podczas, gdy w okresie od 9.06.2011 r. do 7.11.2012 r. wysokość stopy kredytu lombardowego wynosiła 6% w skali roku.

Powód odniósł się także do zgłoszonego żądania ewentualnego tj. żądania uznania za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawnych w postaci poszczególnych wypłat środków pieniężnych w okresie poprzedzającym rok od dnia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości tj. w okresie od dnia zawarcia umowy inwestycyjnej do dnia 27.12.2011 r. i żądania zapłaty 2.534,50 zł. Powołując się na art. 527 k.c. według powoda uznać należy za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości czynności prawne w postaci zapłaty kwot przewyższających poziom odsetek maksymalnych dokonanych w okresie od 26.07.2011 r. do dnia 27.12.2011 r. tj. wypłata w dniu 29.08.2011 r. na kwotę 505,60 zł, z dnia 27.09.2011 r. w kwocie 508,85 zł, z dnia 27.10.2011 r. kwota 505,60 zł, z dnia 28.11.2011 r. - kwota 508,85 zł, z dnia 27.12.2011 r. kwota 505,60 zł. W ocenie powoda spełnione zostały wszystkie przesłanki wskazujące na bezskuteczność z mocy prawa zgodnie z przepisem art. 127 ust. 1 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze czynności upadłego w postaci poszczególnych wypłat na rzecz pozwanego środków pieniężnych przewyższających poziom odsetek maksymalnych w okresie od dnia 28.12.2011 r. do 27.07.2012 r. tj. wypłaty wypłacane co miesiąc począwszy od wypłaty z dnia 27.01.2012 r. do dnia 27.07.2012 r. tj. do dnia ogłoszenia upadłości ( okresie roku od dnia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości). Powyższe uzasadnia żądanie zapłaty kwoty 3.542,80 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4.01.2014 r. upadłego lub do niego nie weszło podlega przekazaniu do masy upadłości.

Według powoda dochodzona kwota stanowi także nienależne świadczenie wypłacone w oparciu o częściowo nieważną czynność prawną - umowę inwestycyjną, której postanowienia zgodnie z art. 359 § 2 2 w zw. z art. 58 § 1 k.c. są nieważne w zakresie, w jakim przewidują wypłatę odsetek przewyższających poziom odsetek maksymalnych.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany przyznał, że jedynie w związku z zawarciem pierwszej z umów z dnia 26 lipca 2011 r. otrzymał od powoda środki pieniężne, które zarachował na poczet wkładu: dwanaście wpłat w kwocie po 607,50 zł. W wyniku zawarci trzech kolejnych umów, na poczet których pozwany ponownie wpłacił po 5.000 tyś zł ( a więc łącznie w sumie kwotę 15.000 zł) nie zostały już mu wypłacone przez powoda żadne kwoty, wliczając w to także brak zwrotu kwot wniesionych tytułem wkładu kapitałowego. W uwagi na powyższe, pozwany stanął na stanowisku, iż według stanu na chwilę obecną, nadal pozostaje wierzycielem powoda.

Pozwany zakwestionował stanowisko powoda o zaistnieniu przesłanek uzasadniających zastosowanie w sprawie skargi pauliańskiej, której zasadniczym warunkiem jest uzyskanie korzyści przez osobę trzecią. W myśl przepisu art. 527 § 1 k.c. legitymację czynną posiada wyłącznie wierzyciel, a legitymację bierną wyłącznie osoba trzecia. Taka sytuacja zaś w przedmiotowej sprawie nie zachodzi. Nawet gdyby niezasadnie przyjąć poprawność konstrukcji prawnej stworzonej przez powoda oraz jej zgodność z obowiązującymi przepisami prawa, wskazać należy, iż powód nie wykazał wszystkich przesłanek, niezbędnych dla aktualizacji uprawnienia wierzyciela do dochodzenia uznania za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika, która została dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela. Przepis art. 527 § l wyraźnie wskazuje bowiem, iż niezbędne jest nie tylko wykazanie, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, ale także, iż po stronie osoby trzeciej, która uzyskała korzyść majątkową, musi zaistnieć stan świadomości w postaci wiedzy o sytuacji działania z pokrzywdzeniem wierzycieli, bądź możliwości dowiedzenia się przy zachowaniu w tym zakresie należytej staranności, tymczasem taki stan świadomości po stronie pozwanego nie zaistniał.

Odnosząc się do argumentu o bezskuteczności czynności prawnej pozwany zanegował także możliwość zastosowania w przedmiotowej sprawie art. 127 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze . Wniosek o ogłoszenie upadłości (...) Sp. z o.o. został złożony dnia 27.12.2012 r. Postanowienie w tym przedmiocie zapadło natomiast w dniu 3.07.2013 r. Sankcją bezskuteczności mogłyby zatem zostać obarczone czynności prawne zdziałane przez upadłego w okresie od 27.12.2011 r. do dnia 27.12.2012 r. Tymczasem, jak wynika z bezspornego w tym zakresie stanu faktycznego sprawy, przesłanka ta nie została spełniona, albowiem czynność prawna w postaci zawarcia umowy inwestycyjnej została zawarta w dniu 26 lipca 2011 r. tj. na długo przed rozpoczęciem okresu, który uprawniałby do zasadnego podnoszenia zaistnienia przesłanek z art. 127 ustawy. Nadto wskazana umowa inwestycyjna nie jest czynnością prawną pod tytułem darmym. Nie zachodzi również sytuacja, w której świadczenie otrzymane przez pozwanego w rażącym stopniu przekracza wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego. W ocenie strony pozwanej powód nieprawidłowo przyjmuje, że przedmiotem świadczenia dokonanego przez upadłego jest zwrot kapitału oraz wypłata odsetek, albowiem prawidłowa analiza jurydyczna zwartej przez strony umowy inwestycyjnej prowadzi do wniosku, że świadczenie otrzymane przez pozwanego składa się z dwóch elementów: zwrotu wkładu kapitałowego oraz wynagrodzenia w formie udziału w przychodzie uzyskanym przez przedsiębiorstwo upadłego. Wysokość świadczenia otrzymanego przez pozwanego nie tylko nie jest rażąco wygórowana w stosunku do tego, które przypadło w udziale upadłemu, lecz nie przekracza świadczenia, jakie otrzymał upadły. W ocenie pozwanego w przedmiotowej sprawie nie znajdą zastosowania przepisy art. 359 i art. 3592 Kodeksu cywilnego. W sprawie nie zachodzi bowiem sytuacja w której w zawartej umowie inwestycyjnej strony ujęłyby postanowienia o odsetkach kapitałowych. Analiza §1 w zw. z §6 i §8 umowy prowadzi do konkluzji, że świadczenie nazywane przez powoda odsetkami nie jest wynagrodzeniem za korzystanie z cudzych pieniędzy, lecz umówioną równowartością części przychodu uzyskanego przez upadłego. Zważyć należy, że pozwany dostarczył funduszy nie jako pożyczkodawca, lecz jako inwestor. Z tego tytułu pozwanemu przysługiwało prawo do odzyskania wkładu i udział w 15% miesięcznego przychodu uzyskanego przez upadłego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26.07.2011 r. pomiędzy (...)Sp. z o.o. w S.a D. A.doszło do zawarcia umowy inwestycyjnej nr (...). Zgodnie z jej treścią (§ 1) klient (pozwany) miał postawić do dyspozycji (...)sp. z o.o. środki pieniężne w wysokości 5.000 zł na okres 12 miesięcy ze stałą stopą zwrotu 15 % w skali miesiąca. Wedle treści § 6 i § 7, kwota stałej stopy zwrotu środków pieniężnych dla klienta za czas jednego miesiąca trwania umowy wynosiła 750 zł brutto, przy czym od kwoty zysku kapitałowego spółka miała potrącać podatek od zysków kapitałowych w wysokości obowiązującej w dniu wpłaty, celem jego przekazania właściwemu Urzędowi Skarbowemu. Pozwany w wykonaniu umowy na rachunek bankowy (...)Sp. z o.o. w S.wpłacił kwotę 5.000 zł. Wskazana wpłata stanowiła realizację § 1 ww. umowy. Podobnej treści były kolejno zawierane przez pozwanego umowy: umowa z dnia 27 czerwca 2012 r. (Umowa inwestycyjna (...)nr (...)z dnia 23 lipca 2012 r. (Umowa inwestycyjna (...)nr (...)), z dnia 13 sierpnia 2012 r. (Umowa inwestycyjna (...)nr (...)), z tym że pozwany przy dokonaniu wpłat kolejnych 5 000 zł na poczet każdej z umów z okresem obowiązywania 5 lat miał zagwarantowaną stałą stopę zwrotu w wysokości 12 % w skali miesiąca. Kwota stałej stopy zwrotu środków pieniężnych dla klienta za czas jednego miesiąca trwania umowy wynosiła 600 zł brutto.

(dowody:

⚫

umowa z dnia 26.07.2011 r. - k29-32,

⚫

zestawienia wpłat - k.37,

⚫

potwierdzenie odbioru - k.38-39,

⚫

potwierdzenie operacji - k.46-48,

⚫

umowa z dnia 27.06.2012 r. - k.49-52, z dnia 23.07.2012 r. - k.43-56, z dnia 13.08.2012 r. - k.57-60).

Pismem z dnia 6.09.2011 r. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego zawiadomił Prokuraturę Rejonową w Stargardzie Szczecińskim o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 171 ust. l w zw. z art. 171 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 72, póz. 665 z późn. zm.) - dalej „prawo bankowe", a polegającego na gromadzeniu środków pieniężnych innych osób fizycznych, prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, w celu udzielania kredytów, pożyczek pieniężnych lub obciążania ryzykiem tych środków w inny sposób przez nieustaloną osobę działającą za pośrednictwem stron internetowych www.centramio.pl pod firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S., ul. (...), (...)-(...) S..

(dowody:

⚫

zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z dnia 6.09.2011 r. – k.117-122).

W dniach 29.08.2011 r., 27.09.2011 r., 27.10.2011 r. , 28.11.2011 r., 27.12.2011 r. 27.01.2012 r., 27.02.2012 r., 26.03.2012 r., 27.04.2012 r., 28.05.2012 r., 27.06.2012 r., 27.07.2012 r. upadła spółka, tytułem wykonania w/w umowy dokonała wypłat na rzecz pozwanego w kwotach po 607,50 zł (łącznie 12.290,00 ). Nie nastąpił jednak zwrot kapitału w kwocie 5000 zł.

(dowody:

⚫

zestawienie za okres od dnia 01.01.2011 r. do dnia 23.09.2013 r. – k.37).

W dniu 28.12.2012 r. do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie wpłynął wniosek B. K.o ogłoszenie upadłości. Postanowieniem z dnia 3.07.2013 r., Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, Wydział XII Gospodarczy (sygn. akt XII GU 2/13) ogłosił upadłość dłużnika „(...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.obejmującą likwidację majątku dłużnika oraz wyznaczył, dla ww. spółki, syndyka masy upadłości.

(dowody:

⚫

postanowienie z dnia 3.07.2013 r. – k.28,

⚫

pismo z dnia 2.04.2015 r. – k.18).

Decyzją z dnia 30.12.2013 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w S., po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego w stosunku do (...)Sp. z o.o. w upadłości, w zakresie deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania podatku dochodowego od osób prawnych, określił stratę poniesioną w roku podatkowym 2011 w wysokości kwoty 1.595.711,86 zł. Z uzasadnienia decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej decyzji wynika, iż spółka nie prowadziła odrębnych kont pomocniczych dla każdego z inwestorów według rodzaju zawartych umów. Ze środków pieniężnych wpływających na konto spółki pokrywane były wydatki związane z bieżąca działalnością spółki, należne inwestorom odsetki, zapłaty za świadczone spółce usługi, a nawet nabywanie środków trwałych ( strona 6 uzasadnienia decyzji). W wyniku przeprowadzonego postępowania kontrolnego ustalono, iż pośrednicy finansowi nie posiadali dowodów dokumentujących poszczególne inwestycje, a ich działalność polegała wyłącznie na pozyskiwaniu klientów. Organ kontroli skarbowej w swych ustaleniach potwierdził, iż spółka nie inwestowała powierzonych jej przez inwestorów środków pieniężnych na rynkach rolno – spożywczych ani w inne podmioty gospodarcze, które powiązane były kapitałowo i osobowo z prezesem zarządu upadłej spółki. Wręcz przeciwnie, w okresie objętym postępowaniem kontrolnym spółki te ( (...) spółka z o.o., S.Spółka zo.o.) uzyskały od (...) pomoc finansową w postaci pożyczek, które udzielone zostały z pozyskanych od innych osób fizycznych środków pieniężnych w łącznej kwocie 2.860.000 zł.

(dowody:

⚫

decyzja z dnia 30.12.2013 r. – k.105-116).

Pismem z dnia 20 grudnia 2013 r. Syndyk Masy Upadłości „(...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w S.wezwał D. A.do zapłaty kwoty 12.047,00 zł z tytułu wypłaconych przez upadłą spółkę środków pieniężnych, w terminie dni 7, pod rygorem, skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

(dowody:

⚫

wezwanie do zapłaty z dnia 16.05.2014 r. wraz z potwierdzeniem odbioru – k.33-36,

⚫

zgłoszenie wierzytelności - k.42-43).

Pozwany nie uiścił na rzecz powoda należności objętych treścią wezwania z dnia 20 grudnia 2013 r. D. A. nie zrealizował ww. roszczenia.

(dowody:

⚫

pismo pozwanego z dnia 3.01.2014 r. - k.40).

Stopa kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, w okresie od dnia 9.06.2011 r. do dnia 9.05.2012 r. równa była 6%, zaś w okresie od dnia 10.05.2012 r. do dnia 7.11.2015 r. równa była 6,25%.

bezsporne

Sąd zważył co następuje:

Powództwo należało uwzględnić w części.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela pogląd, iż zawarta przez pozwanego z „(...)umowa miała charakter pozornie „inwestycyjny." W istocie bowiem, świadczenie spółki nie miało polegać na wypłacie na rzecz D. A.części zysków wypracowanych dzięki środkom przekazanym przez w/w upadłej spółce w dniu 26.07.2011 r., lecz na wypłacie sztywno określonego oprocentowania w wysokości 15% w stosunku miesięcznym, z potrąceniem podatku od zysków (§ 1 i 7 umowy). Wprawdzie umowa zawierała zobowiązanie „(...)" do „realizacji inwestycji na terenie kraju" w imieniu kontrahenta, ale nie zostało ono obwarowane żadną sankcją, służąc jedynie wyjaśnieniu źródeł pozyskania przez spółkę środków na wypłatę oprocentowania, z kolei zapis, iż środki nie będą lokowane na Giełdzie Papierów Wartościowych oraz w fundusze inwestycyjne należy odczytywać wyłącznie jako obietnicę unikania ryzykownych inwestycji. W ocenie sądu, treść tej umowy nie dawała żadnych podstaw do przyjęcia, że wpłacone pieniądze będą rzeczywiście inwestowane zgodnie z tą deklaracją. Jak wynika z przedłożonych przez powoda dowodów, spółka nie prowadziła odrębnych kont pomocniczych dla każdego z inwestorów według rodzaju zawartych umów. Ze środków pieniężnych wpływających na konto spółki pokrywane były wydatki związane z bieżącą działalnością spółki, należne inwestorom odsetki, zapłaty za świadczone spółce usługi, a nawet nabywanie środków trwałych. W wyniku przeprowadzonego przez Urząd Kontroli Skarbowej w S.postępowania kontrolnego ustalono, iż pośrednicy finansowi nie posiadali dowodów dokumentujących poszczególne inwestycje, a ich działalność polegała wyłącznie na pozyskiwaniu klientów. Organ kontroli skarbowej w swych ustaleniach potwierdził, iż spółka nie inwestowała powierzonych jej przez inwestorów środków pieniężnych na rynkach rolno - spożywczych ani w inne podmioty gospodarcze, które powiązane były kapitałowo i osobowo z prezesem zarządu upadłej spółki. Wręcz przeciwnie, w okresie objętym postępowaniem kontrolnym spółki te ( (...) spółka z o.o., S.Spółka zo.o.) uzyskały od (...) pomoc finansową w postaci pożyczek, które udzielone zostały z pozyskanych od innych osób fizycznych środków pieniężnych w łącznej kwocie 2.860.000 zł.( strona 16 uzasadnienia decyzji). Okoliczność te tym bardziej potwierdzają ocenę charakteru zawieranych umów, jako de facto umów pożyczki.

Istotą umowy z dnia 26.07.2011 r., łączącą pozwanego z „(...)" (czy też umów późniejszych), było przeniesienie własności środków pieniężnych z możliwością rozporządzania nimi i obowiązkiem zwrotu takiej samej ich ilości za zapłatą wynagrodzenia w formie oprocentowania. Charakter prawny umowy zbliżony jest zatem w swej konstrukcji do umowy pożyczki (art. 720 k.c.)., do której mają zastosowanie przepisy o odsetkach maksymalnych, bowiem świadczenie spółki polegało w istocie na wypłacie odsetek od udostępnionego jej kapitału.

W myśl art. 359 §2 l i §2 2 k.c. , maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne), a jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. Postanowienie umowne, zastrzegające odsetki wyższe od maksymalnych, jest nieważne. Wyrażona w art. 353 ' k.c. zasada swobody umów nie jest nieograniczona, bowiem stosunek prawny nie może sprzeciwiać się m.in. ustawie.

Zgodnie z treścią art. 58 §1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Kodeks cywilny przewiduje nieważność całości lub części czynności prawnej (oświadczenia woli, umowy). W świetle powyższego zatem, nieważność zastrzeżenia umownego nie powoduje nieważności całego kontraktu, ale jedynie ten skutek, iż w miejsce sprzecznych z ustawą postanowień zastosowanie będą miały przepisy Kodeksu cywilnego. Skutkiem zastrzeżenia dla odsetek wynikających z czynności prawnej wyższej wysokości niż odsetki maksymalne nie jest nieważność czynności, lecz - jak stanowi art. 359 § 2 k.c. - możliwość żądania co najwyżej odsetek maksymalnych. Powołany przepis ma charakter lex specialis w stosunku do art. 58 § 3 k.c. Nie jest zatem nieważna umowa, a jedynie jedno z postanowień umownych, które zostaje zastąpione przepisem ustawy (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2009 r., sygn. II CNP 16/09, opubl. LEX nr 603757). Świadczenie upadłego na rzecz pozwanego, w zakresie przekraczającym odsetki maksymalne, było nienależne, bowiem postanowienia umowne, w oparciu o które upadły je spełnił, były nieważne i nie stały się ważne po spełnieniu świadczenia (art. 410 § 2 k.c.). Spełnienie świadczenia nastąpiło w wykonaniu nieważnej czynności prawnej (art. 411 pkt l zd. 2 k.c.). Na gruncie tego przepisu na równi należy traktować spełnienie świadczenia na podstawie nieważnej umowy ze spełnieniem świadczenia na podstawie nieważnego postanowienia umownego zawartego w ważnej umowie. Skoro zatem pozwany D. A. otrzymał świadczenie ponad odsetki maksymalne w wykonaniu nieważnego postanowienia umownego, to jest obowiązany do jego zwrotu. Bezskuteczne postanowienie umowne, w tym zakresie nie jest wiążące dla świadczącego, nie rodzi dla niego praw ani obowiązków.

Skoro zatem świadczenie upadłej spółki względem pozwanego, w zakresie, w jakim przekraczało odsetki maksymalne, było nienależne, to zgodnie z art. 410 §1 k.c. w zw. z art. 405 k.c., pozwany powinien świadczenie w tej części zwrócić. Wedle bowiem treści art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Dalej idące powództwo w odniesieniu do żądania uznania za bezskuteczną wobec masy upadłości umowę, która łączyła upadłego z pozwanym, podlega oddaleniu.

Przyjęcie zaprezentowanego poglądu co do ważności i skuteczności postanowień umowy, zwanej przez strony "inwestycyjną" z dnia 26.07.2011 r. zastrzegających dla pozwanego D. A. oprocentowanie wyższe od odsetek maksymalnych, powoduje, iż zgłoszone roszczenie nie znajduje podstawy w przepisach ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2015r., póz. 233 t.j.), w szczególności art. 127 ust. l i art. 134 ww. ustawy, ani też w art. 527 i n. k.c. Powyższe, dodatkowo wzmacnia argument o konieczności wyłączenia stosowania art. 411 pkt l k.c. do świadczenia spełnionego w wyniku bezskutecznego postanowienia umownego, na wypadek uznania za takie zastrzeżenia odsetek wyższych niż maksymalne.

Umowa „inwestycyjna" zawarta przez pozwanego jest ważna i skuteczna jedynie w takim zakresie, w jakim D. A., w zamian za umożliwienie upadłej spółce korzystania z kwoty 5.000 zł przez okres 12 miesięcy (umowa z dnia 26.07.201l r.), miał otrzymać odsetki maksymalne.

Umowa inwestycyjna została zawarta na ponad rok przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości (co miało miejsce dnia 28.12.2012 r.), nie jest ona zatem objęta hipotezą art. 127 ustawy i nie jest ex legę bezskuteczna. W ocenie sądu, za chybione należy uznać stanowisko strony powodowej, jakoby każda wypłata na rzecz pozwanego środków pieniężnych stanowiła czynność prawną, o jakiej mowa w art. art. 127 ustawy. W realiach przedmiotowej sprawy bowiem, czynnością prawną jest zawarcie umowy "inwestycyjnej", sama zaś wypłata środków pieniężnych jest czynnością faktyczną stanowiącą realizację postanowień ww. kontraktu.

Wbrew stanowisku strony powodowej, roszczenie pozwu nie znajdzie także oparcia w art. 527 i n. k.c., nawet gdyby zastrzeżenie dla pozwanego odsetek w wysokości 180% w stosunku rocznym (15% w skali miesiąca) uznać za ważne i skuteczne. Zgodnie z art. 527 §1 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Zgodnie natomiast z art. 531 §1 k.c., uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową. Na kanwie ww. przepisów można wyróżnić następujące przesłanki warunkujące możliwość skorzystania przez uprawnionego z ochrony pauliańskiej: 1) istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności; 2) dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią; 3) pokrzywdzenie wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika; 4) dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela; 5) uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią; 6) działanie osoby trzeciej w złej wierze. Przychylając się do stanowiska powoda, w zakresie przyjęcia art. 527 § l k.c., jako podstawy przedstawionego w pozwie żądania zapłaty, należałoby dokonać swoistej modyfikacji podmiotowej w ramach dyspozycji przepisu art. 527 l k.c., przyjmując, iż osoba wierzyciela (Syndyk Masy Upadłości „(...)Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w S.) jest de facto tożsama z osobą dłużnika (Syndyka Masy Upadłości „(...)Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w S.). Dodatkowo za niedopuszczalnością stosowania przepisów o skardze pauliańskiej przemawia również fakt, że legitymację materialno-prawną czynną posiada w takiej sytuacji wyłącznie wierzyciel, a legitymację materialno-prawną bierną wyłącznie osoba trzecia. Sytuacja taka w przedmiotowej sprawie jednak nie zachodzi.

Z uwagi na powyższe, na mocy art. 410 §1 k.c. w zw. z art. 405 k.c., sąd zasądził od pozwanego D. A.na rzecz powoda Syndyka Masy Upadłości (...)Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w S.kwotę 6.077,30 zł, stanowiącą sumę wypłaconych na rzecz pozwanego odsetek, przekraczającą poziom odsetek maksymalnych, w pozostałym zakresie oddalając powództwo.

W uchwale z dnia 11 września 2014 r., III CZP 53/14, LEX nr 1504875, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, iż stopa kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, obok innych stóp procentowych, jest ogłaszana publicznie, w Dzienniku Urzędowym Narodowego Banku Polskiego oraz na stronie internetowej (www.nbp.pl), a w związku z tym jest powszechnie znana. Podzielając to stanowisko Sąd Rejonowy zauważa, że tym samym powszechnie znana, a tym samym nie wymagająca dowodu (art. 228 §1 k.p.c.) jest stopa procentowa odsetek maksymalnych, stanowiąca czterokrotność stopy procentowej kredytu lombardowego NBP. W konsekwencji za niewymagające dowodu uznał Sąd, iż odsetki maksymalne wynosiły 24% w stosunku rocznym w okresie od 9 czerwca 2011 r. do dnia 9 maja 2012 r. i 25% w stosunku rocznym w okresie od 10 maja 2012 r. do dnia 7 listopada 2012 r. Ponadto pozwany nie kwestionował wyliczenia odsetek maksymalnych, dokonanego przez powoda w treści wezwania do zapłaty. Należną powodowi kwotę sąd uzyskał, odejmując od łącznej sumy wypłaconych na rzecz pozwanego kwot sumę wyliczonych przez powoda maksymalnych odsetek za opóźnienie.

Strona pozwana nie mogła również domagać się zaliczenia wypłaconych przez upadłą spółkę środków na poczet wniesionego przez D. A. wkładu w wysokości 5.000 zł. Rację ma bowiem strona powodowa, iż brak jest przesłanek do złożenia w tym momencie oświadczenia o zarachowaniu otrzymanych środków na poczet wierzytelności względem upadłej spółki z tytułu zwrotu wkładu. Możliwość złożenia takiego oświadczenia zachodzi bowiem w sytuacji, gdy dłużnik nie precyzuje na poczet którego z zobowiązań dokonuje zapłaty. Z załączonych wydruków rachunków bankowych upadłej spółki bezsprzecznie wynika, iż wypłata dotyczyła oprocentowania za kolejny okres ze wskazaniem zawartej umowy.

Wraz z kwotą główną, sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda ustawowe odsetki za opóźnienie liczone od dnia wyrokowania do dnia zapłaty.

Sąd zasądził od pozwanego D. A. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Kędzierzynie - Koźlu kwotę 303,90 zł tytułem opłaty sądowej od ponoszenia której powód był zwolniony (art. 113 ust. l i 2 pkt l w zw. z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 Nr 90, póz. 594).