Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Płaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania A. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 16 stycznia 2014 roku nr (...)

w sprawie A. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującej A. S. (2) rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 października 2013 roku do 19 lutego 2016 roku;

2.  ustala, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 229/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 8 maja 2015 r.

Decyzją z dnia 16.01.2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), odmówił A. S. (1) przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ komisja lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 03.01.2014 r. stwierdziła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy.

W odwołaniu od tej decyzji A. S. (2) domagała się jej zmiany
i przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu odwołująca podniosła, że od dzieciństwa choruje na astmę oskrzelową. Pomimo leczenia, w tym sanatoryjnego i hospitalizacji, towarzyszące temu schorzeniu dolegliwości astmatyczne
i duszności nasilają się. Poza tym, dokucza jej kaszel i ucisk w klatce piersiowej, szczególnie przy wysiłku fizycznym i zdenerwowaniu. Odwołująca zauważyła, że duszności i kaszel nasilają się w szczególności przy zmianie pór roku i zmianie pogody. Ubezpieczona podała też, że występują u niej bóle kręgosłupa lędźwiowego utrudniające poruszanie się, ma niedoczynność tarczycy i nadciśnienie tętnicze, zaś w przeszłości poddana została zabiegowi operacyjnemu usunięcia mięśniaków macicy. Obecnie pozostaje w leczeniu u dermatologa i w poradni zdrowia psychicznego z powodu nerwicy depresyjnej. Odwołująca podkreśliła, że od 1999 r. pobierała rentę, obecnie zaś stan jej zdrowia uległ pogorszeniu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że A. S. (2), urodzona (...), ma wykształcenie średnie, a pracowała jako ekspedient, referent ds. socjalnych, inspektor ds. bhp, ostatnio zaś jako sprzedawca.

Od 01.11.1998 r. do 30.09.2013 r. ubezpieczona pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W dniu 25.09.2013 r. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie jej prawa do renty na dalszy okres.

W orzeczeniu z dnia 12.11.2013 r. lekarz orzecznik ZUS uznał, że wnioskodawczyni jest nadal częściowo niezdolna do pracy na okres do 31.10.2015 r.

W związku z tym, że orzeczenie lekarza orzecznika ZUS budziło wątpliwości co do zgodności z zasadami orzekania o niezdolności do pracy, sprawa poddana została kontroli w trybie nadzoru Prezesa Zakładu i przekazana na podstawie art. 14 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, do rozpatrzenia przez komisję lekarską ZUS, która w orzeczeniu z dnia 03.01.2014 r. stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Na tej podstawie, zaskarżoną decyzją z dnia 16.01.2014 r. ZUS Oddział
w T. odmówił A. S. (2) przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Biegły dermatolog- wenerolog zdiagnozował u odwołującej:

-

łuszczycę skóry gładkiej.

Wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy z przyczyn dermatologicznych.

Badana od kilkunastu lat pozostaje w leczeniu w poradni dermatologicznej z powodu łuszczycy skóry. Na skórze, głównie na łokciach, kolanach, przedramionach, podudziach
i dłoniach występują u niej w niewielkim nasileniu grudki łuszczycowe pokryte łuską.
U opiniowanej stwierdza się łuszczycę skóry w niewielkim nasileniu. Badana wymaga jedynie właściwej pielęgnacji skóry i leczenia sączkowych zmian skórnych łuszczycowych.

dowód:

-

opinia sądowo- lekarska z dnia 06.05.2014 r.- k. 9,

Biegły psychiatra rozpoznał u odwołującej:

-

zaburzenia depresyjne i lękowe, obecnie w remisji.

Wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy z przyczyn psychiatrycznych.

Opiniowana została zarejestrowana w poradni zdrowia psychicznego w 1992 r.
z rozpoznaniem zaburzeń depresyjnych i lękowych. Z powodu tych zaburzeń, jak podaje, pozostaje w okresowym leczeniu psychiatrycznym ambulatoryjnym- z poprawą. W trakcie rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS o profilu pulmonologicznym
w 2004 r. rozpoznano u niej zespół depresyjny. Psycholog stwierdził zaś wówczas reakcję depresyjno- lękową. W trakcie rehabilitacji leczniczej w 2006 r. i 2010 r. nie rozpoznawano
u niej zaburzeń psychicznych. Główną przyczyną stwierdzanej u niej w przeszłości niezdolności do pracy była astma oskrzelowa.

W trakcie obecnego badania psychiatrycznego nie stwierdza się u wnioskodawczyni odchyleń od stanu prawidłowego, w tym zaburzeń nastroju, zaburzeń funkcji poznawczych, czy zaburzeń psychotycznych.

dowód:

-

opinia sądowo- lekarska z dnia 02.09.2014 r.- k. 20-23,

Biegły pulmonolog zdiagnozował u odwołującej:

-

astmę oskrzelową przewlekłą, umiarkowaną i częściowo kontrolowaną, bez cech niewydolności oddechowej,

-

nadciśnienie tętnicze bez cech niewydolności i krążenia,

-

niedoczynność tarczycy,

-

łuszczycę,

-

zaburzenia depresyjne i lękowe,

-

nadwagę (bez znaczenia orzeczniczego).

Z powodu schorzenia pulmonologicznego wnioskodawczyni jest osobą częściowo niezdolną do pracy na okres od 01.10.2013 r. do 19.02.2016 r.

Astma oskrzelowa jest u badanej częściowo kontrolowana. W badaniu przedmiotowym stwierdza się obturację drzewa oskrzelowego. Choroba przebiega bez udokumentowanej w aktach sprawy niewydolności oddechowej. Saturacja w trakcie badania jest prawidłowa. Wyniki badań spirometrycznych potwierdzają obturację ciężką lub umiarkowaną - zmienność wyników badań spirometrycznych może występować w przebiegu astmy oskrzelowej.

U opiniowanej nie stwierdza się istotnej poprawy stanu zdrowia. Pomimo leczenia, utrzymują się u niej objawy choroby podstawowej.

Nadciśnienie tętnicze jest obecnie źle kontrolowane i wymaga korekty leczenia hipotensyjnego. Nie wywołało ono trwałych i istotnych powikłań narządowych, które powodowałyby niezdolność do pracy. Choroby układu sercowo- naczyniowego, ze względu na ich początkowy okres, stopień zawansowania oraz brak znaczących i trwałych powikłań narządowych, nie powodują niezdolności do pracy.

dowód:

-

opinia sądowo- lekarska z dnia 20.02.2015 r.- k. 46-47,

-

opinia uzupełniająca z dnia 09.04.2015 r.- k. 53,

Sąd podzielił wnioski wynikające z opinii biegłych dermatologa- wenerologa, psychiatry i pulmonologa, ponieważ opinie te sporządzone zostały w sposób rzetelny, po osobistym przebadaniu ubezpieczonej oraz bardzo szczegółowej i wszechstronnej analizie dokumentacji zgromadzonej w aktach rentowych, przy czym biegli legitymowali się fachową wiedzą oraz odpowiednim doświadczeniem zawodowym. W ocenie Sądu, dokonana przez biegłych diagnoza schorzeń występujących u wnioskodawczyni jest prawidłowa, zaś wnioski wynikające z opinii korespondują ze zgromadzoną dokumentacją medyczną oraz bazują na wynikach przeprowadzonych badań, co czyni opinie wewnętrznie spójne, logiczne i kompletne. Opinie w sposób jednoznaczny i przejrzysty obrazują stan zdrowia odwołującej i w oparciu o aktualne wskazania wiedzy medycznej kategorycznie rozstrzygają kwestię wpływu stwierdzonych u niej schorzeń na zdolność do pracy. Z tych też powodów, Sąd w pełni podzielił wnioski wynikające z wydanych
w sprawie opinii sądowo- lekarskich biegłych dermatologa- wenerologa i psychiatry odnośnie zdolności ubezpieczonej do pracy oraz wnioski wynikające z opinii biegłego pulmonologa odnośnie częściowej okresowej niezdolności wnioskodawczyni do pracy zarobkowej zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Opinia biegłego pulmonologa została zakwestionowana przez organ rentowy, który podniósł, że astma oskrzelowa nie stanowi przeciwwskazania do wykonywania pracy umysłowej. Poza tym, astma oskrzelowa przebiega u wnioskodawczyni bez zaostrzeń,
w/w z powodu tej choroby nie była w ostatnim czasie hospitalizowana, sypia dobrze i jedynie okresowo wymaga leczenia doraźnego. Nie stwierdza się też u niej cech niewydolności oddechowej. Mając to na uwadze, organ rentowy wniósł o dopuszczenie w sprawie dowodu
z opinii uzupełniającej biegłego pulmonologa celem ustalenia, czy odwołująca utraciła także w znacznym stopniu zdolność do pracy umysłowej, tj. np. inspektora bhp, czy też pracy umysłowej o innym profilu.

Podniesione przez organ rentowy zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie.

Wydana w sprawie opinia biegłego pulmonologa, uzupełniona w dniu 09.04.2015 r., wyjaśnia wszystkie kwestie sporne w sposób pełny, powołując się na rzeczowe, konkretne
i przekonujące argumenty. W sposób przejrzysty obrazuje stan zdrowia ubezpieczonej. Odpowiada też na wszystkie istotne pytania, w pełni realizując dyspozycję Sądu wyrażoną
w sentencji postanowienia o powołaniu biegłych sądowych. Biegły pulmonolog na podstawie osobistego badania wnioskodawczyni, które przeprowadzone zostały dokładnie, zgodnie
z obowiązującymi w tym zakresie standardami oraz dogłębnej analizy dokumentacji medycznej znajdującej się w aktach rentowych, dokonał prawidłowego rozpoznania
i sformułował ostateczne wnioski, które Sąd w pełni podziela. Biegły sądowy dokonał oceny stanu zdrowia ubezpieczonej z punktu widzenia kryteriów określonych dyspozycją
art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS- wyraźnie wskazując, że jest ona z powodu schorzenia pulmonologicznego osobą częściowo okresowo niezdolną do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Wydając tę opinię biegły sądowy uwzględnił kwalifikacje wnioskodawczyni. Na stronie pierwszej opinii wyraźnie podał, że opiniowana ma wykształcenie średnie, a pracowała jako inspektor ds. bhp, ostatnio zaś jako sprzedawca. Stwierdzając zatem u badanej częściową okresową niezdolność do pracy, biegły pulmonolog uznał, że w znacznym stopniu utraciła ona zdolność do pracy zarówno fizycznej, jak i umysłowej. Z uzasadnienia opinii wynika, że astma oskrzelowa jest u wnioskodawczyni częściowo kontrolowana. W badaniu przedmiotowym stwierdza się obturację drzewa oskrzelowego. Wyniki badań spirometrycznych potwierdzają obturację ciężką i umiarkowaną. U odwołującej brak jest istotnej poprawy stanu zdrowia. Pomimo leczenia utrzymują się
u niej objawy choroby podstawowej. Nie bez znaczenia jest również to, że od 01.11.1998 r. do 30.09.2013 r. ubezpieczona pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy
z powodu schorzenia pulmonologicznego. Obecnie zaś, jak wynika z treści uzasadnienia opinii, stan jest zdrowia nie uległ poprawie. W ocenie Sądu, wydana w sprawie opinia jest rzetelna. Jej autorem jest specjalista z zakresu schorzenia podstawowego zdiagnozowanego
u wnioskodawczyni, który formułując wnioski końcowe opinii bazował nie tylko na swojej specjalistycznej wiedzy, ale także wieloletnim doświadczeniu zawodowym. W orzecznictwie podkreśla się tymczasem, że w postępowaniu sądowym ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu
i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy- weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników- wymaga wiadomości specjalnych. W takiej sytuacji, sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych. Dopuszczając tego rodzaju dowód sąd nie może czynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego (opiniami biegłych), jeśli jest ona prawidłowa
i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyrok SN z dnia 27.11.1974 r., II CR 748/74, LEX nr 7618, wyroki SA w Szczecinie: z dnia 13.02.2014 r., III AUa 670/13, LEX nr 1441549 i z dnia 18.09.2014 r., III AUa 14/14, LEX
nr 1527188).

Uwzględniając powyższe, na podstawie opinii biegłego pulmonologa, ocenionej pozytywnie, zgodnie z kryteriami zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków, Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie.

Mając więc na uwadze, że okoliczności sporne zostały w sprawie dostatecznie wyjaśnione w oparciu o przeprowadzony dowód z opinii biegłego pulmonologa, Sąd oddalił wniosek dowodowy organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej tego biegłego uznając, że nie wniosłoby to niczego nowego do sprawy, zmierzając jedynie do przewłoki postępowania. Wydana w sprawie opinia wyjaśnia wszystkie kwestie sporne
w sposób pełny, powołując się na rzeczowe, konkretne i przekonujące argumenty. W tym miejscu należy jedynie zauważyć, iż w orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że potrzeba dopuszczenia dowodu z opinii uzupełniającej tego samego biegłego lub powołania innego (kolejnego) biegłego (biegłych) powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie
z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej (złożonych) opinii. Jeżeli więc opinia biegłego jest przekonująca i zupełna dla sądu, który swoje stanowisko w tym względzie uzasadnił, to fakt, iż opinia taka jest niepełna dla stron procesowych, nie jest przesłanką dopuszczenia w sprawie kolejnej opinii (por. wyrok SN z dnia 06.05.2009 r., II CSK 642/08, Legalis nr 260253, postanowienie SN z dnia 06.06.2012 r., I UK 113/12, Legalis nr 544652). Sąd orzekający w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie ma więc obowiązku dopuszczania dowodów, zwłaszcza z opinii biegłych lekarzy, tak długo, aż strona uzyska opinię odpowiadającą jej oczekiwaniom (por. postanowienia SN: z dnia 10.12.2012 r.,
I UK 456/12, Legalis nr 667007 i z dnia 17.06.2008 r., I UK 47/08, Legalis nr 173063).

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie od decyzji ZUS Oddział w T. z dnia 16.01.2014 r., w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 107 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.

Jak stanowi art. 57 ust. 1 powołanej ustawy, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit.a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Zgodnie z dyspozycją art. 12 ust. 1 ustawy, niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

W myśl ust. 2 powołanego artykułu, całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast stosownie do ust. 3, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Jak wynika z wydanej w niniejszej sprawie opinii biegłego pulmonologa, odwołująca z uwagi na astmę oskrzelową przewlekłą, jest osobą częściowo niezdolną do pracy na okres od 01.10.2013 r. do 19.02.2016 r.

Astma oskrzelowa jest u wnioskodawczyni częściowo kontrolowana. W badaniu przedmiotowym stwierdza się obturację drzewa oskrzelowego. Wyniki badań spirometrycznych potwierdzają obturację ciężką i umiarkowaną. U odwołującej brak jest istotnej poprawy stanu zdrowia. Pomimo leczenia, utrzymują się u niej objawy choroby podstawowej.

Skoro więc zaskarżona przez A. S. (2) decyzja ZUS Oddział w T.
z dnia 16.01.2014 r. nie była zasadna, należało uwzględnić jej odwołanie, przyjmując jako podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia art. 107, art. 57 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 i 3 ustawy
z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Tym samym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 01.10.2013 r. do 19.02.2016 r. (punkt 1 wyroku).

Jednocześnie, Sąd stwierdził, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, gdyż dokonał niewłaściwej oceny stanu zdrowia badanej. W tym względzie Sąd miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z art. 118 ust. 1 tej ustawy, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, z uwzględnieniem tego, iż w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (ust. 1a). W zdaniu drugim ust. 1a art. 118 ustawy dodano, że organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21.06.2012 r., III UK 110/11 ( Legalis nr 537327), błąd organu rentowego skutkujący jego „odpowiedzialnością odsetkową” może stanowić efekt błędu w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędu w ustaleniach faktycznych. Jeśli zatem wydanie nieprawidłowej decyzji w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy byłoby następstwem niewłaściwej oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o to świadczenie dokonanej przez lekarza orzecznika lub głównego lekarza orzecznika oddziału, a więc następstwem niewłaściwych ustaleń faktycznych, to błąd taki należy uznać za błąd organu rentowego, powodujący jego odpowiedzialność na podstawie art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (punkt 2 wyroku).