Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Rafał Łatanik

Protokolant Karina Zbroińska

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2016r. w Częstochowie

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 9 lutego 2016r. Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu J. S. prawo
do emerytury pomostowej począwszy od dnia 1 stycznia 2016 roku.

Sygn. akt IV U 263/16

UZASADNIENIE

Decyzja z dnia 9 lutego 2016 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu J. S. przyznania prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony nie wykazał wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Jednocześnie wskazano, iż do warunków szczególnych nie uwzględniano zatrudnienia od 11 sierpnia 1976 roku do 30 kwietnia 1983 roku w (...) na stanowisku kierowcy – operatora dźwigu, z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczony J. S. zakwestionował powyższą decyzję podnosząc, iż w okresie od 11 sierpnia 1976 roku do 30 kwietnia 1982 roku był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu na stanowisku kierowcy operatora obsługując dźwig. Dodał również, iż nie może on obecnie ponosić negatywnych konsekwencji zaniedbań zakładu pracy w zakresie braku adnotacji
w świadectwie pracy o jego pracy w szczególnych warunkach. Domagał się nadto zaliczenia okresu jego pracy w firmie (...), gdzie pracował od 1 sierpnia 1993 roku do 28 lutego 1996 roku oraz w firmie (...) od 2 lutego 1998 roku do 19 czerwca 2000 roku na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyższej 3,5 tony.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w C. wniósł
o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

S ą d u s t a l i ł i z w a ż y ł, c o n a s t ę p u j e:

J. S. urodził się (...).

W dniu 20 październik 2012 roku ubezpieczony złożył pierwszy wniosek
o przyznanie prawa do emerytury pomostowej, co załatwione zostało odmownie decyzją z dnia 23 listopada 2012 roku (w związku z nie rozwiązanie stosunku pracy). Ubezpieczony nie zgodził się z powyższą decyzją i zaskarżył ją do Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wC., który wyrokiem z dnia 23 stycznia 2013 roku w sprawie sygn. akt IV U 2220/12 oddalił jego odwołanie.

Ponowny wniosek o emeryturę ubezpieczony złożył w dniu 11 stycznia 2016 roku.

Wnioskodawca wykazał staż emerytalny w wymiarze 35 lat, 1 miesiąca i 14 dni okresów składkowych oraz 1 rok, 7 miesięcy i 4 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy uznał ubezpieczonemu następujące okresy pracy w szczególnych warunkach, tj.:

-

od 16 września 1991 roku do 13 lutego 1992 roku;

-

od 1 września 2001 roku do 31 grudnia 2008 roku;

-

od 1 stycznia 2010 roku do 1 września 2011 roku oraz

-

od 2 września 2011 roku do 31 grudnia 2014 roku

w łącznym wymiarze 12 kat i 16 dni.

W Kombinacie (...)
w Ś. (uprzednio Chorzowskie Przedsiębiorstwo (...) w C., następnie Przedsiębiorstwo (...) w Ś.) ubezpieczony zatrudniony był w okresie od 11 sierpnia 1976 roku do 30 kwietnia 1983 roku na stanowisku kierowcy – operatora.

W powyższym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu jeździł
i zajmował się obsługa dźwigu marki (...) o udźwigu 10 ton.

W okresie od 1 sierpnia 1993 roku do 29 lutego 1996 roku ubezpieczony zatrudniony był w Zakładach Usług (...) na stanowisku kierowcy.

W powyższym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu jeździł
w transporcie międzynarodowym obsługując tiry.

W (...) s.c. w A. ubezpieczony zatrudniony był w okresie od 1 maja 1996 roku do 15 marca 1997 roku na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyższej 3,5 tony.

W powyższym okresie jeździł stale i w pełnym wymiarze czasu ciągnikiem z naczepą o ładowności powyższej 12 ton.

W Przedsiębiorstwie (...) w K. J. S. zatrudniony był w okresie od 2 lutego 1998 roku do 19 czerwca 2000 roku na stanowisku kierowcy tira.

W powyższym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu jeździł
w transporcie międzynarodowym obsługując tiry o ładowności od 12 do 24 ton.

(vide: akta rentowe, akta osobowe ubezpieczonego z Kombinatu(...), z Przedsiębiorstwa (...), kserokopie akt osobowych z Zakładu Usług (...) w K. k. 22-27 oraz z (...) s.c. k. 28-31, zeznania świadków G. Ś. (1) k. 46v., G. Ś. (2) k. 46v. oraz wyjaśnienia ubezpieczonego słuchanego w charakterze strony k. 46v.-47)

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 965) prawo do emerytury pomostowej,
z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane
w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki

technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu,
w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego
z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy (ust. 3).

Nadto zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym przed dniem
1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2). Wiek emerytalny, o którym mowa wyżej, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych z uwzględnieniem art. 32 ust. 4a (art. 32 ust. 4). Art. 32 ust. 4a utracił moc z dniem 24 czerwca 2004 roku na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku (Dz. U. Nr 144, poz. 1530), z powodu niezgodności z art. 2 i 32 Konstytucji RP. Co należy rozumieć przez przepisy dotychczasowe zostało wyjaśnione w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku III ZP 30/01 (OSNP 2002/10, poz. 243). Według Sądu Najwyższego przez „przepisy dotychczasowe” należy rozumieć niektóre normy rozporządzenia, jednakże nie całość przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §1 ust. 1 wyżej wskazanego aktu prawnego rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalali w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B (§ 1 ust. 2). Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy te, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 wyżej powołanego rozporządzenia).

Przepisy § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia, zgodnie z powołanym wyżej orzeczeniem Sądu Najwyższego nie należą do „przepisów dotychczasowych”, bowiem nie normują materii wskazanej w art. 32 ust. 4 powołanej ustawy, czyli nie określają ani wieku emerytalnego, ani rodzajów i stanowisk pracy, ani warunków przechodzenia na emeryturę. Stanowisko Sądu Najwyższego znalazło również potwierdzenie
w uzasadnieniu powołanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku.

Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§3 rozporządzenia). Pracownik, który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach (§4 powołanego wyżej rozporządzenia).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż J. S. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku, osiągnął wiek wynoszący co najmniej 60 lat, posiada okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze przekraczającym 25 lat, na dzień złożenia wniosku o emeryturę pomostową miał rozwiązany stosunek pracy, a także po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych – okres zatrudnienia w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O. na stanowisku kierowcy spedytora. W konsekwencji spór w sprawie sprowadza się jedynie do ustalenia, czy ubezpieczony ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, w tym czy przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace
w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ubezpieczony w celu wykazania brakującego okresu pracy w warunkach szczególnych przedłożył świadectwo pracy z (...) Przedsiębiorstwa(...) w C. z adnotacją o jego pracy
w okresie od 11 sierpnia 1976 roku do 30 kwietnia 1983 roku na stanowisku kierowcy – operatora. Załączył nadto z tego okresu angaże potwierdzające jego prace na stanowisku operatora – kierowcy dźwigu. Ponadto przedłożył świadectwa pracy
z Zakładu Usług (...), z (...) s.c. w A. oraz z Przedsiębiorstwa (...) potwierdzające jego prace na stanowiskach kierowcy samochodowego, kierowcy tira.

Okresy pracy w warunkach szczególnych wskazane w powołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przez zainteresowanego, przed Sądem wszelkimi środkami dowodowymi, a przewidzianymi przez kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, przesłuchaniem stron. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków przed organem rentowym nie jest dopuszczalne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku - III UZP 5/85 LEX nr 14635, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku - III UZP48/84LEX nr 14630 uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku - III UZP 6/84 LEX nr 14625).

W obecnym stanie prawnym zarządzenia resortowe zawierające uściślenia dokonane w innym okresie przez właściwych ministrów, polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, powołane w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych zakwestionowanych przez organ rentowy nie mają wartości normatywnych, lecz jedynie informacyjną. „W państwie prawnym nie jest dopuszczalne zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot
i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze. W świetle Konstytucji z 1997 roku rozporządzenie jako akt wykonawczy oparty na ustawie nie może zawierać subdelegacji. W konsekwencji, przedmiotem wykładni są wyłącznie przepisy ustawy
i wydane na jej podstawie akty wykonawcze [...]. W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki "praca w szczególnych warunkach" przesądza wykonywanie pracy wymienionej w załącznikach "A" i "B" do rozporządzenia z 7.II.1983 r., które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego, niezależnie od tego,
w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana.” (por. glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 III RN 25/99 T. M. OSP 2002/4/48 t. 2).

Zdaniem Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe, w tym zwłaszcza dokumenty z akt osobowych oraz zeznania świadków wykazały, iż ubezpieczony we wszystkich spornych okresach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace wymienione w wykazie A, dział VIII, poz. 2 oraz w wykazie A, dział V, poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, tj. prace kierowców samochodów ciężarowych
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych.

Wątpliwości Sądu nie budzi praca ubezpieczonego w Kombinacie (...) w Ś., albowiem z akt osobowych odwołującego z tego przedsiębiorstwa wynika wprost, iż w całym spornym okresie wykonywał on prace kierowcy – operatora dźwigu. Dodał, iż w tym czasie obsługiwał on stale i w pełnym wymiarze dźwig samochodowy marki (...) o udźwigu 10 ton. Co prawda ubezpieczony na tę okoliczność nie przedstawił żadnych świadków, jednakże charakter jego pracy wynika wprost z jego akt osobowych, w których znajduje się m.in. opinia z dnia 30 kwietnia 1983 roku, zgodnie z którą w okresie od 11 sierpnia 1976 roku do 30 kwietnia 1983 roku wykonywał on prace
w charakterze operatora – kierowcy dźwigu (...). Wyjaśnił on również, iż
w spornym okresie posiadał już stosowne uprawnienia do wykonywania takiej pracy. Uwzględnienie już powyższego okresu da już ubezpieczonemu wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach.

Za zasadne Sąd uznał również doliczenie do warunków szczególnych pracy J. S. w Przedsiębiorstwie (...) w K. w okresie od 2 lutego 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku. Charakter pracy odwołującego w powyższym okresie stanowczo potwierdzili powołani w sprawie świadkowie – właściciele firmy. I tak G. Ś. (1) przyznała, iż prowadzili wraz z mężem firmę, której przedmiotem był transport międzynarodowy. W związku z powyższym dysponowali oni wyłącznie tirami o ładowności od 12 do 24 ton, a ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę kierowcy takich samochodów. Powyższe przyznał także sam G. Ś. (2) wskazując, iż w latach 1998-2000 dysponował wyłącznie dużymi samochodami ciężarowymi.

Wątpliwości Sądu nie budzi także praca ubezpieczonego w Zakładzie Usług (...) w K. oraz w (...) s.c. w K., gdzie z przedłożonych świadectw pracy jednoznacznie wynika, iż wykonywał prace kierowców samochodowych. Co prawda
z dokumentów tych nie wynika, iż była to praca kierowcy samochodów ciężarowych
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyższej 3,5 tony, jednakże biorąc pod uwagę dotychczasowy przebieg zatrudnienia odwołującego (od 23 sierpnia 1972 roku wykonywał wyłącznie prace na stanowisku kierowcy), jak również profil działalności powyższych firm trudno zakładać, aby J. Ś. zatrudniony został w innym charakterze niż kierowca samochodu ciężarowego. Jest to tym bardziej nieuzasadnione biorąc pod uwagę ogromne doświadczenia ubezpieczonego, jak również wysokie kwalifikacje, tj. uprawnienia do prowadzenia pojazdów
o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 ton wraz z naczepami oraz autobusów. Brak jest tym samym podstaw do twierdzenia, aby w spornych okresach ubezpieczony wykonywał pracę mechanika. Co prawda w przedłożonych aktach osobowych z firmy (...) znajduje się adnotacja o przeniesieniu ubezpieczonego z dniem 9 listopada 1995 roku na stanowisku mechanika, jednakże J. S. wyjaśnił, iż nigdy takiej pracy nie wykonywał, albowiem nie posiada do niej stosownych kwalifikacji. Z tego też względu pismem datowanym na dzień 28 listopada 1995 roku wypowiedział powyższą umowę za 3-miesięcznym wypowiedzeniem, który upłynął z dniem 29 lutego 1996 roku.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, albowiem wykazał on wymagany 15-letni okres pracy
w szczególnych warunkach i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.