Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI U 375/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodnicząca:

SSO Monika Miller-Młyńska

Protokolant:

stażysta Michał Maśnik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2016 r. w S.

sprawy E. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek odwołania E. K. (1) na bezczynność organu rentowego

I. zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. do wydania w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się niniejszego wyroku decyzji merytorycznej rozpoznającej wniosek E. K. (1) z 20 listopada 2015r. o przyznanie prawa do emerytury pomostowej;

II. stwierdza, że niewydanie decyzji przez organ rentowy nie nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa;

III. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz E. K. (1) kwotę 360 (trzystu sześćdziesięciu) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

W dniu 29 kwietnia 2016 r. E. K. (1) złożył skargę na bezpodstawne niewydanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzji w związku ze złożonym wnioskiem o emeryturę pomostową, wnosząc o zobowiązanie organu rentowego do wydania decyzji w określonym terminie, względnie orzeczenie co do istoty sprawy oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że w dniu 20 listopada 2015 r. złożył wniosek o przyznanie emerytury pomostowej, jednak postępowanie w tej sprawie zostało przez organ zawieszone postanowieniem z dnia 31 grudnia 2015 r. z uwagi na toczący się przed Sądem Apelacyjnym w Szczecinie proces dotyczący prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Skarżący zarzucił, że brak było podstaw do zastosowania w sprawie przepisu art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., albowiem wynik toczącego się postępowania przed Sądem Apelacyjnym w Szczecinie nie stanowi w tej sprawie zagadnienia wstępnego, występującego wówczas gdy treść rozstrzygnięcia innego organu lub sądu jest koniecznym elementem podstawy rozpatrzenia sprawy i wydania decyzji przez organ administracji. Ubezpieczony wskazał w szczególności na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 9 stycznia 2015 r., I SA/Wa (...), w którym stwierdzono, że pod pojęciem „zagadnienia wstępnego” z art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. rozumie się sytuacje, w których wydanie orzeczenia merytorycznego w sprawie będącej przedmiotem postępowania przed właściwym organem, uwarunkowane jest uprzednim rozstrzygnięciem wstępnego zagadnienia prawnego. Oznacza to, że bez rozstrzygnięcia zagadnienia prejudycjalnego przez inny organ lub sąd wydanie decyzji w danej sprawie jest niemożliwe, a zatem musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej a zagadnieniem wstępnym. W przypadku braku takiego związku zawieszenie postępowania na tej podstawie nie jest dopuszczalne. Zdaniem ubezpieczonego organ rentowy błędnie uznał, iż wyrok jaki wyda Sąd Apelacyjny w Szczecinie stanowi zagadnienie wstępne dla postępowania w przedmiocie wniosku o przyznanie emerytury pomostowej. Wskazał, że choć zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej ustaje z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest ustalona decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach, to jednak przepis ten nie stanowi podstawy do przyjęcia, że przez okres prowadzenia postępowania sądowego w przedmiocie prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, nie jest możliwe przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. Zauważył, że cechą charakterystyczną emerytur pomostowych jest ich przejściowy charakter, o czym świadczy art. 16 ustawy z dnia 19 grudnia 1998 r. o emeryturach pomostowych. Zdaniem skarżącego organ rentowy winien ocenić spełnienie przez niego przesłanek dla ustalenia prawa do emerytury pomostowej, a ewentualne korzystne rozstrzygnięcie sądu i przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury skutkować będzie ustaniem emerytury pomostowej. Wyrok ten nie stanowi jednak warunku koniecznego czy przeszkody dla rozpoznania wniosku z dnia 20 listopada 2015 r.

Ubezpieczony wskazał także, że z uwagi na rozwiązanie stosunku pracy pozostaje bez środków do życia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. K. (1), urodzony (...), w dniu 15 maja 2015 r. złożył w (...) Oddział w S. wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury w wieku obniżonym. Wniosek został rozpoznany przez organ rentowy przez wydanie przez organ rentowy w dniu 20 maja 2015 r. decyzji odmownej. Decyzja ta została zaskarżona przez ubezpieczonego do sądu.

Wyrokiem z dnia 22 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt VI U 570/15 oddalił odwołanie ubezpieczonego od powyższej decyzji ZUS.

E. K. wniósł apelację od powyższego wyroku. Do dnia zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny nie wyznaczył terminu rozprawy apelacyjnej.

Niesporne.

W dniu 20 listopada 2015 r. ubezpieczony złożył w ZUS O/S. wniosek o emeryturę pomostową. Do wniosku dołączył m.in. zaświadczenie z dnia 19 listopada 2015 r. dotyczące zatrudnienia w spółce (...) potwierdzające wykonywanie prac w szczególnych warunkach oraz kartę zasiłkową.

W dniu 31 grudnia 2015 r. ubezpieczony złożył ponadto w ZUS wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia, dołączając do niego świadectwo pracy z dnia 31 grudnia 2015 r. potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy ze spółką (...).

Niesporne, a nadto dowody:

- wniosek z 20.11.2015r. - k. 1-4 plik III akt ZUS,

- informacja dot. okresów składkowych i nieskładkowych - k. 5-6 plik III akt ZUS,

- zaświadczenia - k. 7, 8, 9 plik III akt ZUS,

- karta zasiłkowa - k. 8 plik III akt ZUS,

- wniosek z 31.12.2015 r. - k. 20 plik III akt ZUS,

- świadectwo pracy z 31.12.2015r. - k. 21 plik III akt ZUS,

- świadectwo pracy w szczególnym charakterze z 31.12.2015r. - k. 22 plik III akt ZUS,

- świadectwo pracy w szczególnych warunkach z 31.12.2015r. - k. 23 plik III akt ZUS,

- karta zasiłkowa - k. 25 plik III akt ZUS.

Postanowieniem z dnia 31 grudnia 2015 r. organ rentowy na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 28 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych zawiesił postępowanie w sprawie wniosku z dnia 20 listopada 2015 r. o emeryturę pomostową. W uzasadnieniu wskazał, że nie zostało zakończone postępowanie w sprawie wniosku E. K. o przyznanie emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie przepisu art. 184 ustawy o emeryturach i rentach. Powołując się na treść przepisów art. 24 ust. 2 i 3 o emeryturach i rentach uznał, że nie można wydać decyzji w sprawie uprawnień do emerytury pomostowej osobie mającej prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. W związku z tym, iż ubezpieczony aktualnie ubiega się o nabycie takiego prawa, zawieszenie postępowania w sprawie o nabycie prawa do emerytury pomostowej stało się zdaniem organu konieczne i uzasadnione do czasu zakończenia poprzedniego postępowania o emeryturę.

Niesporne, a nadto dowód: postanowienie z 31.12.2015r. k. 32 plik III akt ZUS.

Pismem z dnia 3 lutego 2016 r. ubezpieczony wezwał organ rentowy do merytorycznego do merytorycznego załatwienia sprawy zgodnie z art. 37 k.p.a.

Pismem z dnia 10 lutego 2016 r. ZUS poinformował ubezpieczonego, że decyzja w sprawie emerytury pomostowej wydana zostanie po zakończeniu postępowania przed Sądem Apelacyjnym w Szczecinie.

Niesporne, a nadto dowody:

- wezwanie z 03.02.2016r. - k. 33-34 plik III akt ZUS,

- pismo ZUS z 10.02.2016r. - k. 35 plik III akt ZUS.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Stosownie do treści art. 477 9 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) w sytuacji, gdy organ rentowy nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia roszczenia w sposób przewidziany, odwołanie (skargę na bezczynność organu) można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminu. Rolą sądu w takim postępowaniu będzie więc wyjątkowo dokonanie oceny prawidłowości prowadzonego przez organ postępowania administracyjnego. Sąd może bowiem wprawdzie rozpoznać sprawę merytorycznie (orzec co do istoty sprawy), jednak może także poprzestać na zobowiązaniu organu do wydania decyzji w określonym terminie (art. 477 14 § 3 k.p.c.).

W niniejszej sprawie nie było sporne to, że organ rentowy nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia przez ubezpieczonego wniosku z dnia 20 listopada 2015 r. o przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. Organ rentowy uważał jednak swoje postępowanie za usprawiedliwione okolicznościami, w tym faktem wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania administracyjnego na podstawie przepisu art. 97 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r., poz. 23, dalej jako: k.p.a.). Wskazywał w tym zakresie, że ewentualne rozpoznanie wniosku o emeryturę pomostową zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia przez sąd sprawy dotyczącej prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Powyższe stanowisko organu rentowego jest błędne.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż sąd uważa, że w sprawie tego rodzaju jak niniejsza może dokonywać oceny trafności wydanego przez organ rentowy postanowienia o zawieszeniu postępowania, mimo że jest ono oparte o przepisy k.p.a. Postanowienia tego rodzaju wydawane w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych są bowiem niezaskarżalne (art. 83b ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych; tekst jednolity: Dz.U. z 2016r., poz. 963 z późn. zm.). Gdyby więc uznać, że sąd ubezpieczeń społecznych nie ma kompetencji do kontrolowania ich prawidłowości w sytuacji złożenia przez stronę skargi na bezczynność organu rentowego, oznaczałoby to w praktyce pozbawienie przepisów art. 477 9 § 4 i 477 14 § 3 k.p.c. jakiegokolwiek znaczenia prawnego. Wystarczyłoby bowiem, aby organ rentowy wydał postanowienie o zawieszeniu postępowania, aby mógł w zasadzie dowolnie decydować o tym, kiedy wyda decyzję w sprawie. Tymczasem przywołane wyżej przepisy służą właśnie przeciwdziałaniu sytuacjom tego rodzaju, stąd też należało uznać, że choć stronie nie służy prawo do złożenia zażalenia na postanowienie o zawieszeniu postępowania, to jednak gdy postępowanie administracyjne nie zakończyło się w ciągu dwóch miesięcy od złożenia wniosku, strona może pośrednio domagać się skontrolowania prawidłowości działania organu rentowego, składając skargę na bezczynność organu.

Przechodząc do merytorycznej oceny skargi E. K., trzeba zauważyć, że przesłanki przyznania prawa do emerytury pomostowej i prawa do wcześniejszej emerytury związanej z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych zostały uregulowane w sposób odmienny, przepisami dwóch niepokrywających się treściowo ustaw.

W przepisie art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 887; dalej jako: ustawa emerytalna) wskazano bowiem, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje - z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184 - emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, który dla mężczyzn urodzonych po dniu 30 września 1953 r. wynosi co najmniej 67 lat (ust. 1b pkt 20). Zarazem, w ustępie drugim tego artykułu, jednoznacznie wskazano, że dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wyjątkiem ubezpieczonych mających prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 32, 33, 39, 40, 46, 50, 50a i 50e, 184 oraz w art. 88 ustawy, o której mowa w art. 150, zostaną ustanowione emerytury pomostowe.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej określa natomiast ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U z 2015 r., poz. 965 z późn. zm.), która w art. 4 stanowi, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Jak z powyższego wynika, ustawodawca przewidział emerytury pomostowe jako świadczenia należne osobom, które z różnych względów nie mogą skorzystać z wygaszanej stopniowo instytucji tzw. wcześniejszej emerytury. Niewątpliwie rację ma też organ rentowy, gdy twierdzi, że gdyby wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie przyznano E. K. prawo do wcześniejszej emerytury, rozstrzygnięcie to spowoduje pojawienie się negatywnej przesłanki uniemożliwiającej pobieranie przez ubezpieczonego emerytury pomostowej. Nie oznacza to jednak, że organ rentowy ma prawo do wstrzymywania się z wydaniem decyzji w sprawie emerytury pomostowej do czasu gdy zostanie wydane rozstrzygnięcie dotyczące emerytury wcześniejszej. Wynika to w ocenie sądu z dwojakiego rodzaju okoliczności.

Po pierwsze, nie można tracić z pola widzenia celu instytucji emerytury pomostowej. Jest to bowiem świadczenie przewidziane dla osób legitymujących się stosunkowo długim stażem ubezpieczeniowym, które przepracowały co najmniej 15 lat w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub w szczególnym charakterze i osiągnęły stosunkowo zaawansowany wiek (60 lat w przypadku mężczyzn), a – co najważniejsze – rozwiązały stosunek pracy, więc utraciły podstawowe źródło utrzymania. Emerytura pomostowa ma im owe źródło utrzymania zastąpić, wobec czego jedynym zadaniem organu rentowego jest w takiej sytuacji wyłącznie dokonanie merytorycznej oceny czy dana osoba spełnia przesłanki do przyznania prawa do takiego świadczenia, czy też nie, nie zaś kunktatorskie wyczekiwanie na wynik innych postępowań dotyczących tej osoby. Choćby więc już z tego powodu postępowanie organu rentowego należało uznać za niewłaściwe; prowadzi ono bowiem do pozbawienia E. K. środków utrzymania (przy założeniu, że spełnia on przesłanki do nabycia prawa do emerytury pomostowej).

Po drugie, zgodnie z treścią z art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., organ administracji publicznej zawiesza postępowanie gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zgodnie z przyjętym w orzecznictwie sądów administracyjnych poglądem pod pojęciem „zagadnienia wstępnego” należy rozumieć kwestię prawną, która nie była jeszcze prawomocnie przesądzona na właściwej drodze, wyłaniającą się w toku postępowania administracyjnego, gdy jej uprzednie rozstrzygnięcie, a więc poprzedzające rozpatrzenie sprawy, leży w kompetencji innego organu lub sądu. Konieczne jest przy tym istnienie bezpośredniej zależności pomiędzy uprzednim rozstrzygnięciem zagadnienia wstępnego, a rozpatrzeniem sprawy i wydaniem decyzji. Nie chodzi tu przy tym o konieczność wyjaśnienia nawet poważnych wątpliwości dotyczących aspektów prawnych sprawy, lecz o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego, bez rozstrzygnięcia którego nie jest możliwe wydanie orzeczenia w sprawie głównej. W przypadku braku takiego związku, zawieszenie postępowania na tej podstawie nie jest dopuszczalne. Innymi słowy, zawieszając postępowanie na podstawie ww. przepisu organ nie może kierować się przewidywaniami co do wyniku postępowania lecz tym, czy w świetle posiadanych materiałów dowodowych i obowiązującego prawa jest możliwe samodzielne rozpoznanie przezeń sprawy. Od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego powinno bowiem zależeć rozpoznanie sprawy w ogóle, a nie wydanie mniej lub bardziej pozytywnej bądź negatywnej dla ubezpieczonego decyzji. Organ musi tym samym ustalić bezpośredni związek przyczynowy pomiędzy rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, a zagadnieniem wstępnym (tak: wyrok NSA z 11 lutego 2015 r. I SA/Wa (...), wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2013 r. I OSK (...)). Samo stwierdzenie, że wynik innego postępowania może mieć, a nawet niewątpliwie będzie miał wpływ na losy rozpoznawanej sprawy, nie daje jeszcze podstaw do zawieszenia postępowania. Postępowanie może zostać zawieszone na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. tylko wtedy, gdy w sprawie wystąpi zagadnienie, którego brak rozstrzygnięcia wyklucza każde, zarówno pozytywne, jak i negatywne dla strony zakończenie postępowania administracyjnego (tak: wyrok NSA z dnia 20 grudnia 2012 r. II OSK (...)).

Mając powyższe na uwadze, sąd podzielił stanowisko ubezpieczonego, iż w niniejszym postępowaniu brak było przeszkód do tego, by organ rentowy samodzielnie i bez oczekiwania na wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie rozpoznał merytorycznie wniosek o emeryturę pomostową. Nawet bowiem jeśli Sąd Apelacyjny zmieni niekorzystny dla ubezpieczonego wyrok Sądu Okręgowego (a tym samym i decyzję ZUS O/S.), to będzie oznaczało to tyle, że po pierwsze, z datą przyznania E. K. prawa do tego świadczenia ustanie jego prawo do emerytury pomostowej (art. 16 pkt 1 ustawy o emeryturach pomostowych), po drugie zaś, jeśli data ta będzie wcześniejsza niż data przyznania prawa do emerytury pomostowej, organ rentowy będzie mógł – stosując odpowiednio art. 114 ustawy emerytalnej (w zw. z art. 28 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych) wznowić postępowanie w sprawie emerytury pomostowej, wydać stosowną decyzję z powołaniem się na nowe okoliczności i dokonać w związku z tym stosownego rozliczenia świadczeń.

Mając powyższe na uwadze, sąd zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. do wydania w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się niniejszego wyroku decyzji merytorycznej rozpoznającej wniosek E. K. (1) z 20 listopada 2015r. o przyznanie prawa do emerytury pomostowej, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

W punkcie II sentencji wyroku sąd stwierdził, że niewydanie decyzji przez organ rentowy nie nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa. Choć – jak wykazano wyżej - działanie organu stanowiło naruszenie prawa, to jednak nie można było uznać go za naruszenie rażące. Nie można było bowiem nie dostrzec, że organ rentowy nie zachowywał się w sposób dowolny; przeciwnie – posłużył się przewidzianą obowiązującymi go przepisami instytucją zawieszenia postępowania, wydając stosowne postanowienie. Jego postępowanie nie było też całkowicie pozbawione podstaw w tym sensie, że istotnie, przesądzenie o prawie E. K. do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych faktycznie rozwiązałoby kwestię konieczności dokonywania później ewentualnych rozliczeń wypłaty świadczeń. Tym samym, uznając że pod pojęciem „rażącego naruszenia prawa” kryje się wyłącznie działanie pozbawione jakichkolwiek podstaw prawnych, sąd uznał, że taka sytuacja w tym przypadku nie zaistniała.

W punkcie III sentencji wyroku sąd orzekł o kosztach procesu, kierując się przepisami art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804). Niniejszą sprawę należało traktować jako sprawę o świadczenie pieniężne z zaopatrzenia emerytalnego, gdyż w gestii sądu leżało także wydanie orzeczenia merytorycznego w sprawie emerytury pomostowej (sąd mógł albo orzec o prawie do świadczenia, albo zobowiązać organ do wydania decyzji w tej sprawie). Tym samym, mając na uwadze datę wszczęcia postępowania sądowego, zasądzono od organu rentowego na rzecz E. K. (1) kwotę 360 zł stanowiącą zwrot kosztów zastępstwa procesowego w stawce minimalnej. Sąd nie doszukał się podstaw, by przyznać wynagrodzenie w stawce wyższej niż minimalna – sprawa nie była bowiem szczególnie skomplikowana ani długotrwała (odbyła się w niej tylko jedna rozprawa), a udział w niej pełnomocnika ubezpieczonego ograniczył się do obecności na rozprawie (pełnomocnik nie złożył ani jednego pisma procesowego).