Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Rejonowy w Ostrołęce IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2016 r. na rozprawie sprawy

z powództwa P. S.

przeciwko (...) sp. z o.o. w O.

związane z wypowiedzeniem umowy o pracę

Orzeka:

1.  Powództwo oddala.

2.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 60,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

IV P 343/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15.12.2015 r. skierowanym przeciwko (...) sp. z o.o. w O. powód P. S. wniósł o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy, nakazanie pozwanej zawarcia z powodem umowy o pracę na czas nieokreślony od dnia 01.01.2016 r. co najmniej na poprzednich warunkach pracy i płacy, nadanie wyrokowi w zakresie uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne – klauzuli natychmiastowej wykonalności oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) sp. z o.o. w O. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 08.01.2015 r. P. S. zawarł z (...) sp. z o.o. w O. umowę o pracę na czas określony od dnia 08.01.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. z zastrzeżeniem możliwości wcześniejszego rozwiązania umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Powód P. S. był zatrudniony w pozwanej spółce (...) sp. z o.o. w O. w okresie od dnia 08.01.2015 r. do dnia 26.12.2015 r. na stanowisku młodszego specjalisty ds. realizacji za wynagrodzeniem 2.500 zł brutto (okoliczność bezsporna, umowa o pracę z dnia 08.01.2015 r. – k. 6).

W dniu 08.12.2015 r. powodowi P. S. zostało doręczone wypowiedzenie umowy o pracę, w którym pracodawca (...) sp. z o.o. w O. wskazał, że utracił zaufanie do pracownika oraz że zwalnia powoda z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia z uwagi na dbałość o dobro zakładu pracy, jednocześnie pracodawca nie podał przyczyn wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem – k. 7).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: umowy o pracę z dnia 08.01.2015 r. – k. 6, pisma z dnia 24.11.2015 r. - Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem – k. 7, protokołu z posiedzenia zarządu spółki (...) sp. z o.o. w O. z dnia 09.11.2015 r. – k. 14, wiadomości e-mail –k. 15 – 16, raportu z realizacji robót – k. 17 - 18, pism P. S. do zarządu pozwanej spółki z dnia 06.11.2015 r. – k. 19 i 20, notatki służbowej P. S. – k. 21, zaświadczenia o zarobkach – k. 28, odpisu z KRS spółki (...) Sp. z o. o. z siedzibą w D. – k. 32 – 34, zeznań świadków: J. S. – ojca powoda – k. 59 v. – 60, M. Z. – byłego pracownika (...) sp. z o.o. w O. – k. 60, zeznań P. S. przesłuchanego w charakterze powoda – k. 60 v., zeznań J. M. (1), S. J., M. O. przesłuchanych w charakterze strony pozwanej – k. 60 v. – 61.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powód wskazał, że podane przez pracodawcę przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę i zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, tj. utrata zaufania do powoda oraz uzasadniony interes pracodawcy są nieprawdziwe, a także godzące w dobre obyczaje i zasady współżycia społecznego. Zdaniem powoda rzeczywistymi przyczynami wypowiedzenia powodowi umowy o pracę były fałszywe oskarżenia o działania korupcyjne oraz chęć wyeliminowania powoda, w celu prowadzenia działań mających przysporzyć korzyści przedsiębiorstwu (...), poprzez stosowanie praktyk nieuczciwej konkurencji.

Powód wyjaśnił, że przedsiębiorstwo (...) należy do zięcia J. M. (2) – jednego ze wspólników pozwanej spółki. Po wprowadzeniu przez powoda konkursu ofert na zakup przez pozwaną usług montażowych produkowanych węzłów cieplnych, kwoty wynagrodzenia przedsiębiorstwa (...) zostały obniżone, zmniejszeniu uległa także liczba zamówień, w wyniku czego roczne przychody H. W. J. obniżyły się średnio o 20%. Powód podkreślił, że wspólnik J. M. (2) miał zamiar odejść ze spółki, lecz zażądał kwoty niemożliwej do wypłacenia przez pozostałych wspólników, od tego momentu H. W. J. agresywnie zwalczało konkurencję. Wspólnik J. M. (2) skrupulatnie kontrolował działania powoda, według którego miało to na celu wykazanie ewentualnych błędów lub uchybień powoda. P. S. przeciwdziałając praktykom nieuczciwej konkurencji uniemożliwiał faworyzowanie i wspieranie przedsiębiorstwa (...), co wpływającym negatywnie na interesy pracodawcy powoda - (...) sp. z o.o. w O..

Tymczasem pozwana (...) sp. z o.o. w O. wskazała, że powód błędnie zinterpretował pismo z dnia 24.11.2015 r., twierdząc, że pracodawca podał w nim przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę, pracodawca wskazał jedynie przyczyny zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Pozwana podkreśliła, że nie istnieje wymóg podania przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony.

Powyższą kwestię - co do zasady - wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 maja 2012 r., sygn. akt II PK 245/11. Sąd Najwyższy wskazał, że zgodnie z art. 33 k. p., zawierając umowę o pracę na czas określony dłuższy niż sześć miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność jej wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem, co strony uczyniły w niniejszej sprawie. Uzasadnienie tego wypowiedzenia nie jest wymagane, o czym świadczy treść art. 30 § 4 k. p., zgodnie z którym jedynie w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Tego rodzaju wymogu przepisy prawa pracy nie przewidują zatem dla wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony. Nie oznacza to jednak, że sąd pracy w żadnej sytuacji nie jest uprawniony do oceny przyczyn wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę zawartej na czas określony, a pracownik pozbawiony w tym zakresie ochrony. Zawsze bowiem możliwe jest stwierdzenie, że wykonanie przez pracodawcę prawa podmiotowego (wypowiedzenie umowy) stanowiło jego nadużycie ze względu na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 k.p.). Taka wykładnia jest utrwalona w orzecznictwie. W szczególności w wyroku z 19 lipca 1984 r., I PRN 98/84 (OSPiKA 1985 nr 12, poz. 237, z glosą T. Zielińskiego) Sąd Najwyższy przyjął, że art. 8 k.p. może mieć zastosowanie przy naruszającym zasady współżycia społecznego wypowiedzeniu terminowych umów o pracę, do których art. 45 k.p. nie ma zastosowania. Podobne stanowisko zaprezentowane zostało także w wyrokach z dnia 8 grudnia 2005 r., I PK 103/05 (OSNP 2006 nr 21-22, poz. 321) i z dnia 5 grudnia 2007 r., II PK 122/07 (Monitor Prawniczy 2009 nr 12), w których Sąd Najwyższy stwierdził, między innymi, że sąd pracy może oceniać wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny i na czas określony co do jego zgodności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 k.p.).

Wprawdzie powód powołał się na naruszenie zasad współżycia społecznego, jednak nie wskazał, jakie konkretnie zasady współżycia społecznego zostały naruszone. Powód wskazał w pozwie jedynie, że sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest chęć pozbycia się członków jednej z rodzin. W myśl wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1976 r., sygn. akt I PRN 52/75, obowiązek wykazania, że wypowiedzenie umowy o pracę narusza te zasady, spoczywa na pracowniku. W niniejszej sprawie powód nie wykazał, aby przy wypowiedzeniu umowy o pracę zasady współżycia społecznego zostały naruszone. Aby działanie pracodawcy było uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, konieczne jest wskazanie konkretnych naruszeń tych zasad, natomiast ogólne powołanie się pracownika np. na jego sytuację rodzinną i materialną nie wystarcza do uznania, że pracodawca rozwiązał stosunek pracy sprzecznie z zasadami współżycia społecznego. Nie ulega wątpliwości, iż od pewnego czasu istnieje konflikt interesów współwłaścicieli w spółce - między ojcem powoda J. S. i pozostałymi wspólnikami. Konflikt ten wynika z odmiennych zapatrywań w/w wspólników na działalność spółki, a w szczególności na dobór podwykonawców do realizacji zleconych pozwanemu kontraktów . Powód nie należy do kręgu współwłaścicieli spółki a uzurpował sobie prawo decydowania w w/w zakresie . W ocenie Sądu decyzje strategiczne dla Spółki podejmuje Zarząd, w którym zasiadają wszyscy wspólnicy i w przypadku konfliktu interesów, każdy z nich może na drodze sądowej dochodzić swoich racji w zakresie działalności spółki. Sąd Pracy nie jest władny rozstrzygać tych kwestii, gdyż to pozwany ponosi ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej i to pozwany przez swoje statutowe władze decyduje o celach spółki i sposobie dochodzenia do tych celów. Pracownik może sugerować pewne rozwiązania, ale decyzja w tym zakresie należy do uprawnionych organów i albo pracownik się z tym godzi, albo wybiera inną drogę zarobkowania. Powód podejmując działania wbrew ustaleniom władz spółki sam stawia się poza spółką. Na marginesie należy zaznaczyć, że jedyne kryterium ceny, jak uczy doświadczenie życiowe - na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych - w rzeczywistości niejednokrotnie nie jest wyznacznikiem trafnego wyboru wykonawcy czy podwykonawcy zamówienia i dotyczy tylko sfery publicznej, a do pozwanego nie ma zastosowania. Tym niemniej jak już wskazano wyżej kwestia ta winna być przedmiotem decyzji władzy spółki i wspólników a nie powoda, a ewentualne spory w tym zakresie winien rozstrzygać Sąd Gospodarczy czy KRS. Takie rozumienie nie jest chyba obce powodowi, gdyż P. S. już w trakcie postępowania w niniejszej sprawie rozpoczął działalność gospodarczą jako wspólnik nowopowstałej (spółka została zarejestrowana w KRS w dniu 21.01.2016 r.) spółki (...) Sp. z o. o. z siedzibą w D., która w przedmiocie działalności - w dużej mierze - wskazuje tożsamy z pozwanym profil działalności ( działalność konkurencyjna ) . Oprócz powoda w tej spółce współwłaścicielami są świadek M. Z. oraz jeden z dawnych podwykonawców pozwanego K. K.. W żaden sposób powód również nie wykazał, aby znajdował się w trudnej sytuacji materialnej czy rodzinnej.

W odniesieniu do żądania powoda o nakazanie pozwanej zawarcia z powodem umowy o pracę na czas nieokreślony od dnia 01.01.2016 r. co najmniej na poprzednich warunkach pracy i płacy, Sąd stwierdził, że nie ma podstaw do nakazania pozwanej, aby zawarła z powodem umowę na czas nieokreślony. Powód P. S. wskazał w pozwie, że pomimo wniosków bezpośredniego przełożonego powoda - dyrektora działu realizacji – o zmianę umowy o pracę zawartej z powodem z umowy o pracę na czas określony na umowę o pracę na czas nieokreślony, prezes zarządu nie wyraził na to zgody z uwagi na brak miejsc pracy, lecz radził, aby powód poczekał na zwarcie umowy na czas nieokreślony. W odpowiedzi na pozew, podkreślono, że żadna z osób uprawnionych do składania oświadczeń woli za spółkę, nie zobowiązywała się zatrudnić powoda na dalszy okres czasu, niż ten wynikający z umowy z dnia 08.01.2015 r. Nie było rozmów na ten temat i nie istnieją żadne racjonalne przesłanki, by na ich podstawie można było wywieść wniosek, że powodowi przysługuje roszczenie o nakazanie pozwanej nawiązania z nim umowy o pracę. Powód na rozprawie wyjaśnił, że umowa na czas określony zawierana jest, aby była możliwość podwyższenia wynagrodzenia po pierwszym lub po drugim kwartale od zawarcia umowy, w przedsiębiorstwie panował zwyczaj, że inne umowy zawierano z pracownikami nienależącymi do rodzin wspólników, a inne z dziećmi wspólników, z którymi fikcyjnie zawierano umowy na czas określony, aby następnie podwyższyć wynagrodzenie. Z kolei prezes zarządu J. M. (1), przesłuchany w charakterze strony pozwanej, zeznał, że nie było rozważań odnośnie zmiany umowy o pracę zawartej z powodem z umowy na czas określony na umowę na czas nieokreślony, nie było żadnej rozmowy na ten temat. Świadek J. S. zeznał, że było założenie, iż powodowi umowa o pracę zostanie przedłużona na dalszy czas. Również świadek M. Z. zeznał, że powód miał mieć umowę na czas nieokreślony, świadek usłyszał to od prezesa zarządu, który powiedział, że „powód pewnie będzie zatrudniony”. Niewątpliwie w kwestii czy pracodawca zapewniał P. S. o zamiarze zatrudnienia go na czas nieokreślony istniał spór. Oczywiście istnieje możliwość zaistnienia takiej sytuacji, że w ramach określonego stosunku pracy możliwe jest przyrzeczenie zawarcia kolejnej umowy o pracę, na konkretnych warunkach, po rozwiązaniu stosunku pracy na mocy aktualnej umowy o pracę. Jednak powód nie udowodnił, że został zapewniony, iż zostanie z nim zawarta umowa na czas nieokreślony. Fakt, iż w przedsiębiorstwie istniał zwyczaj zatrudniania dzieci wspólników na czas nieokreślony, aby przejęły one udziały w spółce, nie dowodzi tego, aby powoda zapewniono o tym, iż również z nim zostanie zawarta umowa na czas nieokreślony. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.), w niniejszej sprawie to na powodzie spoczywał obowiązek udowodnienia, że pracodawca zapewniał go o tym, że zostanie zawarta z nim umowa na czas nieokreślony, jednak P. S. nie udowodnił, aby istniało przyrzeczenie zawarcia umowy na czas nieokreślony. Świadek J. S. zeznał, że było jedynie założenie, że umowa zostanie powodowi przedłużona na dalszy czas, podkreślić trzeba, że świadek zeznał, że umowa zostanie przedłużona na dalszy czas, a nie zawarta na czas nieokreślony. Z kolei świadek M. Z. wskazał, że prezes zarządu użył stwierdzenia: „powód pewnie będzie zatrudniony”, co nie daje pewności, a jedynie prawdopodobieństwo zatrudnienia. Z czego nie można wywodzić, że powodowi zagwarantowano zawarcie umowy na czas nieokreślony.

Z twierdzeń powoda wynika, że przyrzeczono mu zawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony, jednak powód nie udowodnił, aby takie przyrzeczenie miało miejsce. Umowę przedwstępną zobowiązującą do późniejszego zawarcia umowy o pracę (umowy przyrzeczonej) można zawrzeć na zasadzie cywilnej swobody umów. Oznacza to, że strony zawierające jakąkolwiek umowę cywilną (np. umowę przedwstępną) mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 353 k.c.). Umowę przedwstępną można również zawrzeć, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego do umów o pracę (art. 300 k.p.). Według Komentarza A. Olejniczaka do art. 390 k.c., zgodnie z którym jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej.

Umowa przedwstępna zawsze rodzi obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej gdy zawiera wszystkie elementy określające status pracownika. W n/n sprawie o zatrudnieniu powoda decydowali wspólnicy i oświadczenie woli w tej kwestii było jednoznaczne, a uchwały w tym zakresie nie zostały zaskarżone i w ten sposób spółka zdecydowała o charakterze zatrudnienia powoda i o rodzaju umowy z powodem.

Należy wskazać , że w przypadku niewykonania tego obowiązku, gdy umowa przedwstępna nie czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, strona uprawniona nie może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej (art. 390 § 2 k.c.), lecz może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej (art. 390 § 1 k.c.). W uchwale z dnia 22 kwietnia 1977 r., sygn. akt I PZP 5/77, Sąd Najwyższy stwierdził, że w razie odmowy przez zakład pracy zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę na czas nieokreślony, poszkodowanemu przysługuje w takiej sytuacji tylko roszczenie na podstawie art. 390 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. o odszkodowanie. Należy też podnieść , iż mając na uwadze utrwalone orzecznictwo SN zasady współżycia społecznego nie mogą służyć za podstawę nabycia praw pracowniczych .

Dlatego nawet gdyby powód udowodnił, że przyrzeczono mu zawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony, to nie byłoby podstaw do dochodzenia zawarcia przyrzeczonej umowy, czyli umowy o pracę na czas nieokreślony. Dlatego również w zakresie żądania powoda o nakazanie pozwanej zawarcia z powodem umowy o pracę na czas nieokreślony od dnia 01.01.2016 r. co najmniej na poprzednich warunkach pracy i płacy – powództwo należało oddalić.

Na marginesie należy wskazać, że jedynym roszczeniem, jakie przysługiwało powodowi było roszczenie o odszkodowanie na podst. art. 50 § 3 k. p., zgodnie z którym jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu takiej umowy, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie, o którym mowa w § 3, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące. Mając na uwadze, że umowa, którą powód zawarł z pozwanym miała trwać do 31.12.2015 r., a została rozwiązana z dniem 26.12.2015 r., gdyby powodowi przysługiwało odszkodowanie, to za jedynie za okres od 26.12.2015 r. do 31.12.2015 r., a więc zaledwie 6 dni. Tymczasem odszkodowanie takie nie przysługuje, gdyż wypowiedzenie umowy o pracę zawartej z powodem na czas określony nie nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu takiej umowy.

Stosownie do powyższego, Sąd oddalił powództwo P. S. jako bezzasadne, zarówno w zakresie uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne jak i przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy.

W punkcie 2. Wyroku Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Wysokość kosztów zastępstwa prawnego Sąd ustalił na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.).