Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 7/15
POSTANOWIENIE
Dnia 22 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa A. M.
przeciwko R. Spółce z o.o. w C.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 22 czerwca 2015 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w B.
z dnia 4 grudnia 2014 r.,
oddala zażalenie i zasądza od strony pozwanej na rzecz
strony powodowej 900 zł (dziewięćset) tytułem zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z 31 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w C. oddalił powództwo o
zapłatę z tytułu należności za ryczałty za noclegi w okresie od 24 września 2009 r.
do 28 kwietnia 2012 r. wraz z ustawowymi odsetkami. Wyrok oparto na
następujących ustaleniach faktycznych. Powód był zatrudniony kilkakrotnie przez
pozwaną, tj. w okresach od 6 września 2007 r. do 31 maja 2008 r., następnie od 3
lipca 2008 r. do 23 kwietnia 2011 r., potem od 8 września 2011 r. do 28 kwietnia
2012 r. Pracował na stanowisku kierowcy w transporcie międzynarodowym.
2
W samochodach, którymi kierował znajdowały się dwa łóżka. Wyjazdy powoda
trwały przeważnie 21-28 dni. Regulamin wynagradzania obowiązujący u pozwanej
przewidywał obok diet ryczałty za noclegi spędzone w podróży trwającej: od 7 do 9
dni - ryczałt za 2 noclegi, od 10 do 13 dni - ryczałt za 3 noclegi, od 14 do 17 dni -
ryczałt za 4 noclegi, od 18 do 21 dni - ryczałt za 5 noclegów, od 21 do 25 dni -
ryczałt za 6 noclegów, od 26 do 30 dni - ryczałt za 7 noclegów, od 31 do 34 dni -
ryczałt za 8 noclegów, od 35 do 38 dni - ryczałt za 9 noclegów, od 39 do 42 ryczałt
za 10 noclegów, od 43 do 46 dni - ryczałt za 11 noclegów, pow. 47 dni - ryczałt za
12 noclegów. Wartość ryczałtu ustalono w wysokości 21 euro. Sąd Rejonowy
stwierdził, że powód otrzymał od pozwanej wszystkie należności wynikające z
umowy o pracę. W ocenie Sądu istotą sporu nie mógł być obowiązek pracodawcy
zapłaty za noclegi, a obowiązek zapewnienia odpowiedniego odpoczynku. Sąd
Rejonowy stwierdził, że nie doszło do naruszenia art. 775
k.p. oraz, iż pozwana
zapewniła powodowi odpowiednie warunki odpoczynku nocnego, w efekcie oddalił
powództwo.
W wyniku rozpatrzenia apelacji powoda, Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z 4
grudnia 2014 r. uchylił wyrok Sądu Rejonowego w C. i przekazał sprawę do
ponownego rozpoznania temu Sądowi. Podkreślił, że Sąd Rejonowy nie wskazał na
jakich oparł się ustaleniach oraz na jakiej podstawie prawnej (przepisach), których
oceny był zobowiązany dokonać, oddalając powództwo. Ponadto, że ustalenia
faktyczne Sądu Rejonowego dotyczyły okoliczności niespornych pomiędzy
stronami, tj. kolejnych terminowych umów o pracę, wymiarów i wyposażenia kabiny
samochody, którym jeździł powód, średnich ilości dni w miesięcy, w których
pozostawał poza granicami kraju. Zauważył, że w przedmiotowej sprawie
roszczenia powoda dotyczyły okresu zarówno przed wejścia w życie ustawy z dnia
12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz zmianie
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 246), jak i po jej wejściu w życie.
Okolicznością niewyjaśnioną pozostała kwestia związana z regulaminem
wynagradzania obowiązującym u pozwanej, który przewidywał obok diet - ryczałty
za nocleg. W kontekście § 9 ust. 4 w zw. z ust. 2 rozporządzenia dnia 19 grudnia
2002 r. Sąd Okręgowy podkreślił, że pracodawca ma obowiązek ponieść koszty
związane z noclegiem pracownika - kierowcy, a uchylenie tego obowiązku
3
następuje jedynie wówczas, gdy zapewnia on bezpłatny nocleg w warunkach
hotelowych. Nie koreluje z nim nocowanie w kabinie samochodowej (nawet
wyposażonej w liczne udogodnienia). Uwzględniając powyższe, Sąd Okręgowy
stwierdził, że wydanie wyroku w tej sprawie wymaga przeprowadzenia
postępowania dowodowego w całości.
Pozwana zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego zażaleniem, wnosząc o jego
uchylenie w całości i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania
oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania
zażaleniowego według norm przepisanych.
Zarzucono naruszenie: 1/ art. 386 § 4 k.p.c. poprzez jego błędne
zastosowanie w sytuacji, gdzie Sąd I instancji rozpoznał istotę sprawy, a sprawa nie
wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości; 2/ art. 386 § 6
k.p.c. w zw. z art. 3 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c., art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z
art. 162 k.p.c. oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji - poprzez zastąpienie inicjatywy
dowodowej powoda w niemalże całym zakresie, który Sąd Okręgowy uznaje za
istotny dla sprawy i wskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku czynności do
wykonania w toku dalszego postępowania przez Sąd Rejonowy w postaci
nakazania mu przeprowadzenia ustaleń i uzupełnienia materiału dowodowego w
zakresie nieobjętym zarzutami apelacji, nakazanie przeprowadzenia Sądowi
Rejonowemu z urzędu dowodu z opinii biegłego, o którym powód nie wnioskował i
przeprowadzania ustaleń w oparciu o ten dowód.
W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie w całości jako
bezzasadnego oraz zwrot kosztów postępowania zażaleniowego od pozwanej
według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c. uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić w razie
nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji albo gdy wydanie
wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Z kolei
zażalenie na orzeczenie kasatoryjne sądu drugiej instancji, o którym mowa w
4
art. 3941
§ 11
k.p.c., ma służyć skontrolowaniu, czy zaskarżone orzeczenie zostało
prawidłowo wydane w jednej z ww. sytuacji. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
podkreśla się, że ten środek odwoławczy nie służy ocenie prawidłowości czynności
procesowych sądu podjętych w celu wydania rozstrzygnięcia, ani także
zaprezentowanego przez ten sąd poglądu na temat wykładni prawa materialnego
mającego zastosowanie w sprawie. Zakres kognicji Sądu Najwyższego przy
rozpoznawaniu zażalenia, o którym mowa w art. 3941
§ 11
k.p.c. ogranicza się
wyłącznie do dokonania oceny, czy istniała formalna, procesowa podstawa do
uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania (m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z: 18 marca
2015 r., I CZ 30/15, LEX nr 1683404; 2 kwietnia 2015 r., I CZ 34/15, LEX nr
1677127; 9 kwietnia 2015 r., II CZ 10/15, LEX nr 1711689).
Uwzględniając powyższe, zarzut naruszenia art. 386 § 4 k.p.c. podniesiony
w zażaleniu mieści się z zakresie kognicji Sądu Najwyższego jako sądu
rozpoznającego zażalenie, o którym mowa w art. 3941
§ 11
k.p.c. Zarzut ten jest
nieuzasadniony. Z zaskarżonego orzeczenia wynika, że Sąd Okręgowy w pierwszej
kolejności zakwestionował przyjęty przez Sąd Rejonowy pogląd prawny, że
powodowi nie należała się wypłata ryczałtów za nocleg ponieważ miał zapewnione
miejsce do spania w kabinie samochodu, którym kierował. W tym miejscu należy
podkreślić, że o obowiązku pracodawców zapewnienia pracownikowi
zatrudnionemu na stanowisku kierowcy w transporcie międzynarodowym
bezpłatnego noclegu umożliwiającego regenerację sił wypowiedział się kilkakrotnie
Sąd Najwyższy (zob. uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z 12
czerwca 2014 r., II PZP 1/14, OSNP 2014 nr 12, poz. 164; wyrok Sądu
Najwyższego z 4 września 2014 r., I PK 7/14, LEX nr 1515145). Sąd Najwyższy
podkreślił, że zapewnienie pracownikowi - kierowcy samochodu ciężarowego
odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu podczas wykonywania
przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi zapewnienia przez
pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra
Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz
warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w
państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży
5
służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.), co powoduje, że
pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na warunkach i w wysokości
określonych w § 9 ust. 1-3 tego rozporządzenia albo na korzystniejszych
warunkach i wysokości, określonych w umowie o pracę, układzie zbiorowym pracy
lub innych przepisach prawa pracy. Przedstawiona wykładnia Sądu Najwyższego
wpływa na ocenę, które okoliczności faktyczne są istotne dla rozstrzygnięcia
sprawy o zapłatę ryczałtów za nocleg, co determinuje również kierunek
postępowania dowodowego.
Powyższe stanowisko Sądu Najwyższego zostało uwzględnione w
zaskarżonym wyroku Sądu Okręgowego, a nie zostało uwzględnione przez Sąd
Rejonowy. Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego oparto na założeniu sprzecznym z
przedstawioną wyżej wykładnią Sądu Najwyższego, co miało wpływ na
przeprowadzone przez ten Sąd postępowanie dowodowe i jego zakres. W tych
okolicznościach uzasadniona była ocena Sądu II instancji, że brak wystarczających
dowodów pozwalających na zmianę zaskarżonego orzeczenia Sądu Rejonowego.
Mając na względzie powyższe, na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z
art. 3941
§ 3 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.