Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 170/15
POSTANOWIENIE
Dnia 5 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 5 października 2015 r.,
sprawy K. K.
skazanego z art. 177 § 2 k.k.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w L.
z dnia 18 grudnia 2014 r.
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Z.
z dnia 31 lipca 2014 r.
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2. obciążyć skazanego kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w Z., wyrokiem z dnia 31.07.2014 r., sygn. akt […], uznał
oskarżonego K. K. za winnego popełnienia czynu wyczerpującego znamiona
przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. i za to, na podstawie art. 177 § 2 k.k., wymierzył mu
karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie, na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k.
oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k., warunkowo zawiesił na okres 5 lat próby.
Na podstawie art. 42 § 1 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. orzeczono wobec
ówcześnie oskarżonego środek kamy w postaci zakazu prowadzenia pojazdów
mechanicznych kategorii B na okres 5 lat, a w oparciu o przepis art. 46 § 1 k.k. sąd
meriti zasądził od K. K. tytułem zadośćuczynienia kwotę 10.000 zł na rzecz K. P. i
2
kwotę 10.000 zł na rzecz A. i B. N., a na podstawie art. 46 § 2 k.k. - nawiązkę w
kwocie 8.000 zł na rzecz A. C. Ponadto, rozstrzygnięto o kosztach postępowania i
opłacie.
Wyrok Sądu I instancji został zaskarżony apelacją obrońca oskarżonego, w
której podniesiono zarzuty obrazy przepisów prawa procesowego - art. 4, 5 § 1 i 2,
art. 7, art. 410, art. 167 i art. 366 k.p.k. oraz błędu w ustaleniach faktycznych
przyjętych za podstawę orzeczenia.
Sąd Okręgowy w L. wyrokiem z dnia 18.12.2014 roku, sygn. akt […],
utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie Sądu I instancji, uznając apelację
obrońcy oskarżonego za oczywiście bezzasadną.
Obecnie, obrońca K. K. złożył kasację od prawomocnego wyroku Sądu
odwoławczego, zarzucając „uchybienie stanowiące bezwzględną przesłankę
odwoławczą polegające na przeprowadzeniu rozprawy głównej w dniach
12.06.2014 r., 31.07.2014 r. pod nieobecność oskarżonego (w szczególności w
zakresie uzupełniającej opinii biegłych), niezawiadomionego osobiście o terminie
rozprawy pomimo, że jego obecność była obowiązkowa (art. 374 § 1 k.p.k. w zw. z
art. 377 § 3 k.p.k.) oraz na przeprowadzeniu rozprawy odwoławczej w dniu 18
grudnia 2014 roku, pomimo tego, że oskarżony nie został należycie o terminie
rozprawy zawiadomiony (art. 450 § 3 k.p.k.) i nie mógł tym samym w niej
uczestniczyć, co doprowadziło do rażącego naruszenia prawa oskarżonego do
obrony w toczącym się przeciwko niemu postępowaniu”.
W oparciu o tak sformułowany zarzut obrońca K. K. wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Z. i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Kasacja obrońcy skazanego w tej sprawie okazała się oczywiście
bezzasadna, co przemawiało za jej oddaleniem na posiedzeniu przewidzianym w
art. 535 § 3 k.p.k.
W odniesieniu do tej części zarzutu, która dotyczyła nieobecności
oskarżonego K. K. na rozprawie przed sądem odwoławczym podkreślić należy, że
w odróżnieniu od rozprawy głównej przed sądem I instancji, udział stron jest
uregulowany inaczej (art. 450 § 1 - 3 k.p.k.). Uczestnictwo oskarżonego w
3
rozprawie apelacyjnej jest tylko jego prawem, a nie obowiązkiem, o ile sąd lub
prezes sądu nie postanowi inaczej. Wynika to wprost z treści art. 450 § 2 i 3 k.p.k.,
wobec czego obowiązują w tej materii zwykłe reguły ustawowe kształtujące zasady
doręczania pism w toku postępowania karnego i zawiadomień o czynnościach
procesowych. Skarżący nie wykazał aby zostały one naruszone. Skoro zatem
niestawiennictwo strony należycie powiadomionej o terminie rozprawy odwoławczej
nie stanowi przeszkody do jej przeprowadzenia, a w wypadku osk. K. K. sąd
odwoławczy prawidłowo uznał dwukrotne awizowanie stosownej korespondencji za
spełnienie wymagań ustawowych wynikających z treści art. 133 § 1 i 2 k.p.k., to
rozpoznanie apelacji pod nieobecność w/w na rozprawie przed Sądem Okręgowym
w L. w sposób oczywisty nie stanowiło uchybienia o charakterze uzasadniającym
zarzut kasacyjny.
Całkowicie chybiona okazała się też teza o naruszeniu przez Sąd Okręgowy
w L. dyspozycji art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k., do czego miało dojść w wyniku
utrzymania w mocy wyroku Sądu I instancji w tej sprawie, pomimo tego, że był on –
w mniemaniu autora kasacji – dotknięty wadą wynikającą z naruszenia art. 374 §
1 k.p.k. w zw. z art. 377 § 3 k.p.k. Uchybienia regułom związanym z zapewnieniem
obecności oskarżonego na rozprawie głównej skarżący upatrywał w szczególności
w przeprowadzaniu sukcesywnie czynności dowodowych na kolejnych terminach i
ostatecznie rozpoznaniu sprawy pod nieobecność osk. K. K. Jednak, wbrew temu,
co miałoby wynikać z kasacji, zagadnienie dopuszczalności prowadzenia rozprawy
pod nieobecność oskarżonego jest uregulowane nie tylko w przepisie art. 377 § 3
k.p.k. Wymaganie osobistego powiadomienia oskarżonego o terminie rozprawy
przed Sądem I instancji dotyczy wyłącznie sytuacji, kiedy tenże oskarżony nie
składał jeszcze wyjaśnień na rozprawie (por. T. Grzegorczyk: Kodeks
postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2014, s. 1262) i tę sytuację normuje
przepis art. 377 § 3 k.p.k. Natomiast po przeprowadzeniu tej czynności, obowiązuje
już tryb powiadamiania stron procesowych przewidziany w rozdziale 15 Kodeksu
postępowania karnego, a więc również w formie doręczenia zastępczego. Z akt
sprawy wynika, że K. K. stawił się na pierwszy termin rozprawy w dniu 11.02.2014
r. (k. 401-402 akt), w toku której nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu
czynu z art. 177 § 2 k.k. i odmówił składania wyjaśnień, podtrzymując wyjaśnienia
4
złożone na kartach 94-95 i 328-329 akt.
Powyższe pozwala na stwierdzenie, że Sąd I instancji kontynuując rozprawę
pod nieobecność oskarżonego w dniach 27.03.2014 r., 12.06.2014 r. i 31.07.2014
r., mógł korzystać – faktycznie korzystał - z uprawnienia wynikającego z art. 376 § 2
k.p.k., albowiem zgodnie z utrwalonymi poglądami doktryny prawa karnego i
orzecznictwem sądowym użyte w tym przepisie stwierdzenie „oskarżony złożył już
wyjaśnienia” oznacza, iż sąd po rozpoczęciu przewodu sądowego, a więc po
odczytaniu aktu oskarżenia przeprowadził już tego rodzaju czynność bez względu
na to, czy oskarżony w toku tej czynności wypowiadał się co do stawianego mu
zarzutu, czy korzystał z prawa do odmowy składania wyjaśnień, czy też tylko
odmówił odpowiedzi na poszczególne pytania (por. Lech Krzysztof Paprzycki:
Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 376, , opublikowany LEX/el 2014
rok). Odnotować przy tym trzeba, że o terminach rozpraw w dniach 27 marca 2014
r. i 12 czerwca 2014 r. osk. K.K. był poinformowany osobiście (k. - 401 i 434), a
zawiadomienie o terminie rozprawy w dniu 31 lipca 2014 r. - odebrał dorosły
domownik (k. – 498).
Zatem, w sytuacji, gdy chodziło o kontynuowanie rozprawy prawidłowo
rozpoczętej, zastosowanie miał przepis art. 376 § 2 k.p.k., zwłaszcza że również
norma zawarta w art. 377 § 5 k.p.k. (w stanie ówcześnie obowiązującym) – w
wypadku rozprawy przerwanej lub odroczonej – nie zawierała już wymogu
osobistego zawiadomienia oskarżonego o jej terminie (por. także: wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 4.04.2012 r., V K.K. 442/11, LEX nr 1163988; postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 25.05.2010 r., I KZP 3/10, OSNKW 2010/7/56; wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 10.01.2013 roku, III KK 123/12, LEX nr 1252711).
Powyższe doprowadziło do wniosku, że wbrew zarzutowi skargi kasacyjnej
K. K. został prawidłowo zawiadomiony o terminach odroczonej rozprawy w dniach:
12.06.2014 r. i 31.07.2014 r. To zaś ustalenie umożliwiało sądowi I instancji
kontynuowanie rozprawy pod nieobecność oskarżonego, który swej nieobecność
nie usprawiedliwił, a tym samym nie stanowiło obrazy art. 374 § 1 k.p.k. w zw. z art.
377 § 3 k.p.k., czy też 376 § 2 k.p.k. Wobec tego, że nie doszło do naruszenia
przez Sad I instancji przepisów art. 374 § 1 k.p.k. w zw. z art. 377 § 3 k.p.k.,
dotyczących obecności oskarżonego na rozprawie głównej, nie może być mowy o
5
uchybieniu przez Sąd Okręgowy w L. dyrektywie wynikającej z przepisu art. 439 § 1
pkt 11 k.p.k.
Mając to na uwadze Sąd Najwyższy postanowił, jak na wstępie.