Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2013 r. w Katowicach

sprawy z odwołania T. W. (T. W. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji ubezpieczonego T. W.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Gliwicach

z dnia 21 sierpnia 2012 r. sygn. akt VIII U 1831/12

oddala apelację.

/-/ SSA E. Piotrowska /-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA J. Ansion

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

Sygn. akt III AUa 2342/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 marca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Oddział w Z. dokonał waloryzacji emerytury ubezpieczonego T. W., poczynając od dnia 1 marca 2012 roku. Waloryzacja polegała na dodaniu
do kwoty świadczenia, w wysokości przysługującej na dzień 29 lutego 2012 roku,
kwoty waloryzacji w wysokości 71,00 zł.

W odwołaniu ubezpieczony zakwestionował sposób przeprowadzenia waloryzacji kwotowej i domagał się przeliczenia emerytury przy zastosowaniu waloryzacji procentowej. W uzasadnieniu wskazał, iż waloryzacja kwotowa jest niezgodna z celem waloryzacji,
nadto pociąga za sobą spadek realnej wartości świadczenia ponieważ nie zniweluje skutków inflacji z 2011 roku. Ponadto zaznaczył, że taki sposób waloryzacji prowadzi do trwałego obniżenia jego świadczenia w następnych latach z powodu obniżenia podstawy wymiaru świadczenia, co będzie skutkowało każdorazowo zaniżeniem wysokości przyszłych waloryzacji procentowych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

W piśmie procesowym z dnia 2 sierpnia 2012 roku ubezpieczony podkreślił,
że przyjęty przez ustawodawcę i ZUS mechanizm podnoszenia świadczeń emerytalno-rentowych w 2012 roku o jednakową kwotę przybrał charakter podatku i pozostaje
w sprzeczności z najistotniejszą zasadą obowiązującą w ubezpieczeniach społecznych,
tj. zasadą wzajemności, z którą ściśle wiąże się wymóg zachowania proporcjonalności między wysokością opłacanych składek, a wysokością świadczeń.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach wyrokiem
z dnia 21 sierpnia 2012 roku w sprawie o sygn. akt VIII U 1831/12 oddalił odwołanie.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony jest uprawniony do pobierania emerytury. Zaskarżoną decyzją ZUS
na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z FUS (Dz. U. z 2009 roku, nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia
13 stycznia 2012 roku o zmianie ustaw o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 roku, poz. 118) - emerytura została zwaloryzowana od 1 marca
2012 roku przez dodanie do kwoty świadczenia ustalonej na dzień 29 lutego 2012 roku kwoty waloryzacji 71,00 zł, tj. 2.710,50 zł + 71,00 zł = 2.781,50 zł.

Podwyższona została również podstawa wymiaru świadczenia. Jej podwyższenia dokonano poprzez pomnożenie podstaw wymiaru świadczenia ustalonej na dzień 29 lutego 2012 roku przez wskaźnik waloryzacji stanowiący iloraz zwaloryzowanej kwoty świadczenia i kwoty świadczenia ustalonej na dzień 29 lutego 2012 roku. Podstawa wymiaru świadczenia
i kwoty świadczenia odwołującego na dzień 29 lutego 2012 roku wynosiła 4.901,02 zł,
zaś wskaźnik jej waloryzacji stanowiący iloraz kwoty 2.781,50 zł i 2.710,50 zł ZUS ustalił, zgodnie z opisanym wyżej algorytmem w wysokości 102,62 %.

Następnie organ rentowy ustalił zwaloryzowaną podstawę wymiaru świadczenia,
tj. 4.775,89 zł x 102,62 % = 4.901,02 zł. W wyniku powyższego, od 1 marca 2012 roku emerytura odwołującego, po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 2.292,16 zł netto.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy wskazał, iż treść art. 88 ust. 1 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009 roku, nr 153,
poz. 1227 ze zm.), regulująca coroczną waloryzację, została zmodyfikowana na podstawie
art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 13 stycznia 2012 roku o zmianie ustaw o emeryturach
i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 roku, poz. 118), zgodnie
z którym w 2012 roku waloryzacja od dnia 1 marca polegała na dodaniu do kwoty świadczenia w wysokości przysługującej w dniu 29 lutego 2012 roku, kwoty waloryzacji
w wysokości 71,00 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego, organ rentowy przy obliczaniu wysokości świadczenia, prawidłowo ustalił ubezpieczonemu wysokość świadczenia. Kwota waloryzacji ogłoszona
na rok 2012 wyniosła 71,00 zł. Sąd uznał, że sposób waloryzacji świadczenia ubezpieczonego jest zgodny z obowiązującymi w tym zakresie przepisami i prawidłowy pod względem rachunkowym. Natomiast obliczenie wysokości emerytury, której domaga się ubezpieczony nie znajduje oparcia w przepisach.

Odnosząc się do zarzutu ubezpieczonego, iż przeprowadzony przez ZUS sposób waloryzacji jest niezgodny z celem waloryzacji i pociąga za sobą spadek realnej wartości świadczenia, Sąd I instancji wskazał zgodnie z uzasadnieniem pisemnym projektowych zmian, iż podstawowym założeniem nowelizacji było zachowanie ekonomicznej i społecznej funkcji waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, polegającej na przeciwdziałaniu deprecjacji świadczeń i tym samym przeciwdziałaniu wpadaniu emerytów i rencistów w sferę ubóstwa. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, iż zdaniem ustawodawcy, znowelizowany jednorazowy sposób waloryzacji nie narusza wartości wyrażonych w Konstytucji RP, a nowa formuła obliczania świadczeń wyraża bowiem podstawowe zasady systemu ubezpieczeń,
w szczególności zasadę solidaryzmu społecznego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony.

W apelacji ubezpieczony wskazał, iż nie zgadza się z treścią wyroku i podtrzymuje swoje wcześniejsze stanowisko wyrażone w tej sprawie, w szczególności w piśmie procesowym z dnia 2 sierpnia 2012 roku.

Apelujący zarzucił Sądowi I instancji naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. wobec nieustalenia faktów uznanych za w pełni udowodnione, jak również niewskazanie dowodów, które Sąd uznał za wiarygodne, oraz nie ustalenie przyczyn, dla których Sąd postanowił odmówić jego dowodom wiarygodności.

W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, iż celem świadczenia emerytalnego jest zachowanie realnej jego wartości, tak aby zapobiegać dewaluacji świadczenia, a tym samym, pogarszaniu sytuacji ekonomicznej ubezpieczonego. Zdaniem apelującego, przesunięcie środków od osób pobierających wyższe świadczenia do osób pobierających niższe świadczenia przewidziane w w/w ustawie, nie powinno być realizowane kosztem naruszenia ochrony prawa do tego świadczenia w związku z przyjętą kwotową metodą waloryzacji, bowiem przesunięcie to nie jest zgodne z zasadami sprawiedliwości społecznej, ponieważ stawia w gorszej sytuacji te osoby, które w przeszłości przyczyniły się w większym stopniu do zgromadzenia środków przeznaczonych na wypłatę emerytur. Ubezpieczony powołuje się na wyrok TK z dnia 22 czerwca 1999 roku (sygn. akt K 5/99), stanowiący, iż „z zasadą wzajemności wiąże się ściśle wymóg zachowania proporcjonalności między wysokością opłacanych składek a wysokością świadczeń”.

Zdaniem ubezpieczonego, zasada ochrony praw nabytych w przypadku praw z tytułu ubezpieczenia społecznego wyraża się w szczególności w ochronie realnej wartości emerytury każdego świadczeniobiorcy. Dalej apelujący wywiódł, iż wysokość jego emerytury powinna wynikać z takiej podstawy wymiaru, której wysokość odzwierciedlać będzie jego rzeczywisty udział w wysokości wniesionych składek do FUS, wobec czego waloryzacja jego emerytury powinna być proporcjonalna do wysokości wniesionych składek.

Ubezpieczony podniósł, iż zmiana metody waloryzowania świadczeń w 2012 roku, spowodowała co prawda podwyżkę świadczenia w wymiarze bezwzględnym (o 2,62 %),
ale jednocześnie kwotę znacznie niższą (o 2,18 %) od wzrostu kosztów utrzymania - nieproporcjonalną do odprowadzonych składek - a mianowicie w wymiarze 2,62 %,
zamiast należnych 4,8 %. Skutki wprowadzenia waloryzacji kwotowej trwać będą - mimo publicznie deklarowanych przez ustawodawcę zapewnieniom, że ustawa będzie
miała charakter incydentalny, jednoroczny - nie tylko w 2012 roku, ale pośrednio również
we wszystkich kolejnych latach pobierania świadczenia, czyli do śmierci ubezpieczonego
z uwagi na trwałe obniżenie podstawy wymiaru świadczenia, co w efekcie stanowi naruszenia art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2 oraz art. 31 ust. 3, jak również art.77 ust. 1 Konstytucji RP
oraz art. 415 -417 k.c.

Ponadto ubezpieczony załączył do apelacji wniosek Prezydenta RP do TK nr BP-u 100-5-12 z dnia 10 lutego 2012 roku oraz wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich do TK
nr RPO-690235-III/11/AJ/LN z dnia 13 lutego 2012 roku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela i uznaje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd
I instancji, ponieważ znajdują one oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd Okręgowy ocenił w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Ponadto, w ocenie Sądu Apelacyjnego, zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Apelacja ubezpieczonego stanowiła polemikę z przepisami ustawy z dnia 13 stycznia 2012 roku o zmianie ustaw o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z 2012 roku, poz. 118), która zmierzała do zakwestionowania zgodności przepisów w/w ustawy, w szczególności art. 4 ust. 1 (stanowiącego, że waloryzacja od dnia 1 marca polega na dodaniu do kwoty świadczenia, w wysokości przysługującej w dniu 29 lutego 2012 roku, kwoty waloryzacji w wysokości 71,00 zł), z Konstytucją i podstawowymi zasadami wyrażonymi w Konstytucji. Apelujący zarówno we wniesionym środku zaskarżenia,
jak również w pismach procesowych składanych w toku postępowania przed Sądem
I instancji, dał wyraz swojego poczucia niesprawiedliwości w stosunku do wprowadzonych tymczasowych zasad waloryzacji.

Na wstępie należy wskazać, iż na gruncie niniejszej sprawy, a tym samym, zarzutów podniesionych przez apelującego, istotne znaczenie ma wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 19 grudnia 2012 roku, sygn. akt K 9/12, zgodnie z którym Trybunał stwierdził,
iż art. 4 ust. 1-8 w odniesieniu do świadczeń wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1-15 oraz
w art. 6 w zw. z art. 7 i art. 8 ust. 2 ustawy z 13 stycznia 2012 roku o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są zgodne z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zasadami ochrony zaufania obywatela do państwa
i stanowionego przez nie prawa oraz ochrony praw nabytych wynikających z art. 2 Konstytucji, zasadą sprawiedliwości społecznej wyrażoną w art. 2 Konstytucji oraz
z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Uzasadnienie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, w sposób szczegółowy
i precyzyjny odpowiada na zarzuty podnoszone przez apelującego w środku zaskarżenia wniesionym w niniejszej sprawie. Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, w którym wskazano, że waloryzacja kwotowa została wprowadzona
ze względu na konieczność realizacji konstytucyjnych zasad: zachowania równowagi finansów publicznych oraz solidaryzmu społecznego. Związek zaskarżonych przepisów z tymi wartościami konstytucyjnymi uzasadnia przyjęcie przez ustawodawcę incydentalnej regulacji mniej korzystnej dla lepiej sytuowanych świadczeniobiorców. Wysokość wymienionych świadczeń zależy przede wszystkim nie od wysokości opłacanych składek, ale od innych warunków określonych przez ustawodawcę, a poza tym są one finansowane na innej zasadzie, niż przyjęta w systemie ubezpieczenia społecznego. Składka jest ustalana na przeciętnym poziomie, zapewniającym względną równowagę w ujęciu całościowym, obejmującym wszystkich ubezpieczonych. Podczas ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości
w zakresie określonym w ustawie są uwzględniane również okresy nieskładkowe, niezwiązane z wykonywaniem działalności zawodowej i obowiązkiem opłacania składki, a ponadto przewidziana jest górna granica świadczenia, jakie można otrzymać. Nie zawsze więc -
z konstytucyjnego punktu widzenia - jako nieprawidłowość należy traktować brak prostej zależności między prawem do świadczeń i ich wysokością, a okresem opłacania i rozmiarem składki (zob. wyroki z: 30 maja 2000r., sygn. K 37/98, OTK ZU nr 4/2000, poz. 112,
cz. III, pkt B.4; 7 lutego 2006r., sygn. SK 45/04, cz. III, pkt 4; 11 grudnia 2006r.,
sygn. SK 15/06, cz. III, pkt 3.4; z 27 stycznia 2010r., sygn. SK 41/07, cz. III, pkt 3.5).
Takie podejście odpowiada ugruntowanemu w filozofii społecznej postulatowi, zgodnie
z którym wyjątki od zasady sprawiedliwości uważane są za dopuszczalne, gdy korzyść z nich uzyskują znajdujący się w najgorszej sytuacji. W tym przypadku chodzi o obywateli pozbawionych, ze względu na wiek bądź trwałe zdarzenie losowe, realnej zdolności samodzielnej poprawy swojej sytuacji życiowej.

Zatem, uwzględniając treść przepisów ustawy z dnia 13 stycznia 2012 roku o zmianie ustaw o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jak również wydane orzeczenie TK o zgodności z Konstytucją RP przepisów
w/w ustawy, Sąd Apelacyjny, ustalił, że procedowanie Sądu I instancji było zgodne z prawem i nie naruszało żadnych norm, zarówno prawa materialnego, jak i procesowego.
Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, iż sposób waloryzacji świadczenia ubezpieczonego jest zgodny z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, jak również prawidłowy
pod względem rachunkowym.

Nie sposób zgodzić się z zarzutem apelującego dotyczącym naruszenia
art. 328 § 2 k.p.c. wobec nie ustalenia faktów, które Sąd uznał za udowodnione, jak również nie przedstawienia przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności dowodom ubezpieczonego. Należy wskazać, iż ubezpieczony nie złożył wniosku o przeprowadzenie dowodu, ponadto spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do oceny prawnej, natomiast ustalenia faktyczne były bezsporne. Z art. 328 § 2 k.p.c. wynika, że uzasadnienie powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Na wskazanie podstawy faktycznej składa się ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera wszystkie niezbędne elementy. Sąd I instancji szczegółowo opisał stan prawny, w którym została wydana zaskarżona decyzją, z jednoczesnym powołaniem się na uzasadnienie do projektowanych zmian nowelizacji, które wyjaśnia ratio legis ustawodawcy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonego.

/-/ SSA E. Piotrowska /-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA J. Ansion

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

JR