Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 66/14
POSTANOWIENIE
Dnia 20 maja 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dawid Miąsik
w sprawie z powództwa T. S.A. w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej
z udziałem zainteresowanej T. D. Sp. z o.o. we W.
o zmianę umowy,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 20 maja 2015 r.,
na skutek skarg kasacyjnych strony pozwanej i strony zainteresowanej od wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 24 kwietnia 2014 r.,
1. odmawia przyjęcia obu skarg kasacyjnych do rozpoznania,
2. zasądza od pozwanego i zainteresowanego na rzecz
powoda kwoty po 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem
zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu
kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z 24 kwietnia 2014 r., oddalił apelacje Prezesa
Urzędu Komunikacji Elektronicznej (Prezes Urzędu) oraz T. D. Sp. z o.o. we W.
(zainteresowany) od wyroku Sądu Okręgowego w W. z 7 maja 2013 r.
Prezes Urzędu zaskarżył wyrok Sądu drugiej instancji skargą kasacyjną w
całości. Wnosząc o przyjęcie skargi do rozpoznania Prezes Urzędu powołał się na
potrzebę rozstrzygnięcia istotnego zagadnienia prawnego o treści: czy
2
dopuszczalne jest aby sąd powszechny rozpoznając sprawę z zakresu regulacji
telekomunikacji (art. 47957
pkt 1 k.p.c. w związku z art. 206 ust. 2 Prawa
telekomunikacyjnego) oceniał przesłanki do stwierdzenia nieważności decyzji
administracyjnej Prezesa Urzędu jako wydanej bez podstawy prawnej i z tego
powodu uchylał decyzję Prezesa Urzędu w konsekwencji pośrednio stosując
przyjęte na gruncie spraw z zakresu ochrony konkurencji rozwiązanie (art. 81
uokik), które wprost dopuszczają taką możliwość (art. 47931a
§ 3 k.p.c. w sytuacji
gdy przepisy prawa dotyczące regulacji telekomunikacji nie zawierają takich
rozwiązań?
Zainteresowany również zaskarżył wyrok Sądu drugiej instancji skargą
kasacyjną w całości i wniósł o jej przyjęcie do rozpoznania z uwagi na potrzebę
rozstrzygnięcia następujących zagadnień prawnych: 1) jaka jest relacja między
uchyleniem decyzji na podstawie art. 47964
§ 2 k.p.c. na skutek uchylenia innej
decyzji w oparciu o którą została ona wydana, a instytucją, o której mowa w art. 145
§ 1 pkt 8 k.p.a.?; 2) czy sąd rozpatrujący odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu
wydanej na podstawie art. 28 ust. 1 w związku z art. 30 ust. 1 Prawa
telekomunikacyjnego w przypadku stwierdzenia, że decyzja została wydana w
oparciu o inną decyzją, która następnie została uchylona, co stanowi podstawę do
wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a.) powinien na podstawie
art. 47964
§ 2 k.p.c. decyzję uchylić, czy (ze względu na konkurencyjność trybów –
odwołania od decyzji Prezesa Urzędu oraz wznowienie postępowania) na
podstawie art. 47964
§ 1 k.p.c. odwołanie oddalić? 3) czy Sąd rozpatrujący
odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu wydanej na podstawie art. 28 ust. 1 Prawa
telekomunikacyjnego albo art. 30 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego powinien
badać spełnienie przesłanek określonych w art. 28 ust. 1 Prawa
telekomunikacyjnego według stanu na dzień wydania decyzji czy na dzień
wyrokowania?; 4) czy jeżeli po dniu wydania decyzji (wydanej na podstawie art. 28
ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego albo art. 30 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego w
związku z art. 28 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego) odpadną przesłanki, o których
mowa w art. 28 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego w oparciu, o które decyzja
została wydana (m.in. uchylona zostaje decyzja, w oparciu o którą została ona
wydana – w tym przypadku decyzja, o której mowa w art. 28 ust. 1 pkt 2 Prawa
3
telekomunikacyjnego) Sąd na podstawie art. 47964
§ 2 k.p.c. winien uchylić tę
decyzję, czy na podstawie art. 47964
§ 1 k.p.c. oddalić odwołanie?; 5) czy w toku
postępowania prowadzonego w wyniku wniesienia na podstawie art. 206 ust. 2 pkt
5 Prawa telekomunikacyjnego odwołania od decyzji Prezesa Urzędu wydanej na
podstawie art. 26-28 Prawa telekomunikacyjnego, sąd może ustalić wysokość
stawek rozliczeniowych nawet w sytuacji, w której wymaga to przeprowadzenia w
całości postępowania dowodowego, uwzględniając art. 4 ust. 1 dyrektywy
2002/21?; 6) czy sąd w sprawach z odwołań od decyzji Prezesa Urzędu
rozstrzygających spory międzyoperatorskie (wydawanych na podstawie art. 28 ust.
1 zw. związku z art. 30 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego) powinien zgodnie z
art. 316 § 1 k.p.c. brać za podstawę stan sprawy z dnia wydania wyroku, czy z dnia
wydania decyzji Prezesa Urzędu?
Powód w odpowiedziach na skargi kasacyjne Prezesa Urzędu i
zainteresowanego wniósł o odmowę przyjęcia ich do rozpoznania i zasądzenie
kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Obie skargi kasacyjne nie kwalifikowały się do przyjęcia celem ich
merytorycznego rozpoznania.
Podniesione we wnioskach o ich przyjęcie do rozpoznania problemy prawne
stanowią warianty wielokrotnie już ocenianego w postanowieniach Sądu
Najwyższego problemu zapewnienia ochrony prawnej przedsiębiorcy
telekomunikacyjnemu wnoszącemu odwołania od decyzji Prezesa Urzędu takiej jak
wydana w niniejszej sprawie.
Zagadnienie prawne skargi kasacyjnej Prezesa Urzędu oraz pierwsze
zagadnienia prawne ze skargi zainteresowanego nie są zagadnieniami prawnymi
sprawy, ponieważ ich rozstrzygnięcie nie jest możliwe przy ewentualnej ocenie
prawidłowości zaskarżonego wyroku. Istnienie nadzwyczajnych trybów wzruszania
ostatecznych decyzji administracyjnych nie ma znaczenia dla rozpoznania zarzutu
naruszenia art. 47964
§ 2 k.p.c. Drugie zagadnienie prawne skargi kasacyjnej
zainteresowanego (a także zagadnienie skargi kasacyjnej Prezesa Urzędu) dotyczy
4
kwestii konkurencyjności trybów wzruszania decyzji, podczas gdy uchylenie decyzji
Prezesa Urzędu przez SOKiK w wyniku wniesienia odwołania jest rezultatem
skuteczności podniesionych w nim zarzutów. Zagadnienia te ogniskują się wobec
szerszego problemu prawnego, w jaki sposób Sądy orzekające w sprawach z
odwołania od decyzji Prezesa Urzędu mają zapewnić ochronę przedsiębiorcy
telekomunikacyjnemu wnoszącemu odwołanie od decyzji zmieniających treść
umowy zawartej z innym przedsiębiorcą telekomunikacyjnym (postanowienie Sądu
Najwyższego z 13 sierpnia 2013 r., III SK 64/12). Sama istotność i złożoność tego
szerszego problemu prawnego nie przesądza o potrzebie i możliwości przyjęcia
skargi kasacyjnej do rozpoznania celem rozstrzygnięcia tego problemu prawnego
przy merytorycznym rozpoznawaniu skargi kasacyjnej. Ten szerszy problem
prawny w okolicznościach niniejszej sprawy sprowadza się do kwestii interakcji
między ogólną, regulacyjną decyzją MTR adresowaną do powoda i nakładającą na
niego określone obowiązki względem innych przedsiębiorców telekomunikacyjnych
a decyzją Prezesa Urzędu konkretyzującą te obowiązki w odniesieniu do konkretnej
umowy i przedziału czasu. Prezes Urzędu wydał w niniejszej sprawie decyzję MTR,
a następnie na jej podstawie, w toku postępowania odwoławczego od tej decyzji i w
oparciu o rygor natychmiastowej wykonalności, wydał decyzję konkretyzującą
obowiązki powoda w sposób przewidziany w decyzji MTR w odniesieniu do umowy
łączącej powoda z zainteresowanym. Obie decyzje Prezesa Urzędu kształtowały
zachowania przedsiębiorców telekomunikacyjnych na przyszłość i obie stawały się
dla powoda wiążące mimo zainicjowania postępowania odwoławczego. Ponieważ
obie decyzje (MTR i wydana w niniejszej sprawie) podlegały wykonaniu mimo
wniesienia odwołań, nieuprawnione jest kontestowanie sposobu rozstrzygnięcia
sprawy przez Sądy obu instancji w drodze odesłania do nadzwyczajnych trybów
wzruszania decyzji ostatecznych. Dlatego nieadekwatne jest wywodzenia
argumentacji, zgodnie z którą preferowanym rozstrzygnięciem tego problemu
powinno być oddalenie odwołania powoda, a następnie ewentualne wznowienie
postępowania przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a., gdyż
prowadziłoby to do utrzymania skutków wywołanych przez decyzję nieostateczną.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto zaś, że nie ma przeszkód, by Sąd
orzekający w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu uchylił decyzję z tego
5
powodu, że wcześniejszym prawomocnym wyrokiem uchylono decyzję Prezesa
Urzędu, na której opierała się zaskarżona decyzja (postanowienie Sądu
Najwyższego z 8 maja 2014 r., III SK 72/13). Uchylenie wcześniejszej decyzji
Prezesa Urzędu może rzutować na postępowanie sądowe z odwołania od
późniejszej jego decyzji, jeżeli w decyzji tej organ regulacji ukształtował stosunki
umowne między przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi w oparciu o obowiązki
nałożone na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego we wcześniejszej (uchylonej)
decyzji. Dlatego uchylenie decyzji podstawowej w postępowaniu z zakresu regulacji
komunikacji elektronicznej może uzasadniać uchylenie decyzji zależnej, wydanej w
oparciu o decyzję podstawową (postanowienia Sądu Najwyższego z 14 stycznia
2014 r., III SK 29/13; z 24 września 2013 r., III SK 8/13). Sąd Najwyższy przyjął
bowiem, że z punktu widzenia funkcji postępowania sądowego z odwołania od
decyzji Prezesa Urzędu niedopuszczalne jest przyjęcie założenia, zgodnie z którym
późniejsze uchylenie decyzji, wobec której inne decyzje mają charakter
wykonawczy i przez to pozbawione są autonomicznego charakteru, byłoby
irrelewantne (postanowienie Sądu Najwyższego z 13 sierpnia 2013 r., III SK 64/12).
Jeżeli w toku postępowania odwoławczego okazało się, że decyzja wcześniejsza
była wadliwa, a to właśnie ta decyzja stanowiła pierwotne źródło obowiązków,
których konkretyzacja w późniejszej decyzji sprowadza się do nakazu wykonania
obowiązków ustanowionych we wcześniejszej decyzji, zasadne jest przyjęte przez
Sąd Apelacyjny i Sąd Okręgowy założenie, zgodnie z którym odpadła podstawowa
przesłanka wydania decyzji takiej jak zaskarżona w niniejszej sprawie przez
powoda (postanowienie Sądu Najwyższego z 27 stycznia 2014 r., III SK 38/13).
Trzecie, czwarte i szóste zagadnienie prawne skargi zainteresowanego
dotyczą problemu prawnego, w stosunku do którego Sąd Najwyższy wyraził swoje
stanowisko m.in. w wyroku z 4 marca 2014 r., III SK 35/13. Nie jest ono zatem
zagadnieniem nowym. Kolejny raz należy przypomnieć, że o tym, czy na podstawie
art. 47964
§ 2 k.p.c. sąd uchyli albo zmieni decyzję, bądź na podstawie art. 47964
§
1 k.p.c. odwołanie oddali decyduje to, czy uzna je za zasadne. Jeżeli okoliczności
sprawy oraz zarzuty powoda zostały uznane przez Sąd za słuszne, jego zadaniem
jest znaleźć w katalogu dostępnych rozstrzygnięć takie, które będzie najlepiej
6
dopasowane do żądania udzielenia odwołującemu się przedsiębiorcy ochrony
prawnej oraz rodzaju stwierdzonych uchybień.
Nie zachodzi także potrzeba rozstrzygnięcia piątego zagadnienia prawnego,
ponieważ zakres postępowania sądowego z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu
wyznacza, obok odwołania, decyzja organu. W sytuacji, gdy decyzja zaskarżona w
niniejszej sprawie miała charakter wykonawczy w stosunku do innej decyzji, Sąd
Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzekający w sprawie z odwołania od takiej
decyzji nie może prowadzić postępowania dowodowego ukierunkowanego na
ustalenie stawek w rozliczeniach między przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi,
skoro zostały one określone w innej decyzji, egzekwowanej przez decyzję wydaną
w niniejszej sprawie.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.