Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 marca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił wysokość kapitału początkowego dla A. P. na kwotę 122.294,26 zł.

Do ustalenia wysokości kapitału Zakład przyjął:

1)  podstawę wymiaru kapitału w wysokości 901,63 zł,

2)  285 miesięcy okresów składkowych,

3)  48 miesięcy okresów nieskładkowych,

4)  współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego – 96,06 %,

5)  średnie dalsze trwanie życia 209 miesięcy.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 lat kalendarzowych od 1 stycznia 1982 roku do 31 grudnia 1991 roku, wskaźnik ten wyniósł 73,85%.

Podstawa wymiaru kapitału została obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy (73,85%) przez kwotę bazową 1.220,89 zł.

Zakład wskazał, że decyzja ta zmienia decyzję z 16 kwietnia 2009 roku. W decyzji została przeliczona podstawa wymiaru za lata 1985 i 1986 przez zdjęcie z wynagrodzenia zasadniczego kwot, w których występowały okresy choroby i zostały doliczone zasiłki chorobowe z karty wynagrodzeń. Jednocześnie kwota rekompensaty w wysokości 1.410 zł została zdjęta z wynagrodzenia z 1982 roku i doliczona do wynagrodzenia w 1983 roku.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. P. wniosła o:

1)  udokumentowanie prawidłowości i zasadności naliczenia składek w kapitale początkowym za lata 1982-1991, zgodnie ze wskaźnikiem 77,06,

2)  przyznanie emerytury według starych zasad,

3)  zasądzenie odszkodowania za nieprzyznanie emerytury przez ZUS według starych zasad,

4)  uregulowanie zaległych świadczeń rentowych,

5)  zasądzenie odsetek od świadczeń emerytalnych lub rentowych,

6)  obciążenie Zakładu kosztami procesu.

W uzasadnieniu odwołania podała, że Zakład nie może zmienić już raz ustalonego kapitału początkowego, co uczyniono w zaskarżonej decyzji na jej niekorzyść. Zakład nie wziął również pod uwagę dochodów w latach 1970-1976, w których poza wynagrodzeniem otrzymywała premię w wysokości 20 – 30%.

Zdaniem ubezpieczonej wynagrodzenie z 20 wybranych lat kalendarzowych dałoby wyższy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona A. P. urodziła się (...). W dniu 12 maja 2006 roku złożyła wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

Decyzją z dnia 14 kwietnia 2009 roku Zakład ustalił wysokość kapitału początkowego na kwotę 124.710,30 zł i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 77,05%.

Do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1982 roku do 31 grudnia 1991 roku. (decyzja – k.26 akt ZUS)

Do 31 grudnia 1998 roku ubezpieczona była zatrudniona:

1)  od 21 maja 1970 roku do 7 stycznia 1980 roku w Biurze (...) Budownictwa (...) w Ł.:

a)  od 21 maja 1970 roku na stanowisku gońca z wynagrodzeniem 850 zł miesięcznie wraz z premią regulaminową,

b)  od 1 stycznia 1972 roku na stanowisku ekspedytora poczty z wynagrodzeniem 1.250 zł miesięcznie bez premii,

c)  od 1 października 1972 roku jako pomoc techniczna,

d)  od 16 stycznia 1976 roku z wynagrodzeniem 1.200 zł wraz z premią wynikającą z Zakładowego Regulaminu Premiowania,

e)  od 1 lipca 1976 roku z wynagrodzeniem 1.800 zł wraz z premią wynikającą z Zakładowego Regulaminu Premiowania,

f)  od 1 października 1977 roku z wynagrodzeniem 2.000 zł wraz z premią wynikającą z Zakładowego Regulaminu Premiowania,

g)  od 1 października 1978 roku 2.200 zł wraz z premią wynikającą z Zakładowego Regulaminu Premiowania,

h)  od 1 stycznia 1980 z wynagrodzeniem 2.300 zł (umowa – k.486, k.488-500 akt ZUS, świadectwo pracy – k.490 akt ZUS)

2)  od 1 kwietnia 1980 roku do31 lipca 1982 roku w Przedsiębiorstwie (...) jako inspektor do spraw technicznych (świadectwo pracy – k.57 akt ZUS),

3)  od 15 września 1982 roku do 29 października 1983 roku w Przedsiębiorstwie (...) jako inspektor do spraw technicznych, z wynagrodzeniem 6.200 zł, dodatkiem stażowym 10% i premią regulaminową (świadectwo pracy – k.59 akt ZUS),

4)  od 29 grudnia 1983 roku do 28 lutego 1985 roku w Krajowym przedsiębiorstwie (...) Oddział III w Ł. jako starszy referent, inspektor w wynagrodzeniem 11.800 zł i premią regulaminową, (świadectwo pracy – k.61 akt ZUS)

5)  od 12 czerwca 1985 roku do 5 lipca 1985 roku w Chłodni (...),

6)  od 19 września 1985 roku do 30 kwietnia 1992 roku w Przedsiębiorstwie (...) z wynagrodzeniem 1.329.000 zł, dodatkiem stażowym 23% i premią uznaniową (świadectwo pracy – k.63 akt ZUS),

7)  od 9 grudnia 1992 roku do 23 maja 1993 roku była zarejestrowana jako osoba bezrobotna, (zaświadczenie – k.9 akt ZUS),

8)  od 24 maja 1993 roku do 23 listopada 1993 roku w Delegaturze Urzędu Miasta Ł. dla (...) z wynagrodzeniem 1.550.000 zł i dodatkiem stażowym 20% (świadectwo pracy – k.75),

9)  od 24 listopada 1993 roku do 23 lutego 1994 roku w Urzędzie Miasta Ł. (świadectwo pracy – k.77 akt ZUS),

10)  od 10 kwietnia 1995 roku do 9 maja 1995 roku była zarejestrowana jako osoba bezrobotna, (zaświadczenie – k.9 akt ZUS),

11)  od 10 maja 1995 roku do 31 lipca 1995 roku w Przedsiębiorstwie (...) SA (zaświadczenie – k.91 akt ZUS),

12)  od 9 kwietnia 1996 roku do 22 lipca 1996 roku była zarejestrowana jako osoba bezrobotna, (zaświadczenie – k.9 akt ZUS),

13)  od 23 lipca 1996 roku do 31 stycznia 1998 roku w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) (zaświadczenie – k.93 akt ZUS),

14)  od 2 lutego 1998 roku do 22 lutego 1998 roku była zarejestrowana jako osoba bezrobotna (zaświadczenie – k.9 akt ZUS),

15)  od 23 lutego 1998 roku do 31 maja 1998 roku w Zakładzie (...) A. N. (zaświadczenie – k.97 akt ZUS),

16)  od 1 czerwca 1998 roku do 6 czerwca 1999 roku była zarejestrowana jako osoba bezrobotna (zaświadczenie – k.9 akt ZUS).

W dniu 18 listopada 1994 roku ubezpieczona złożyła wniosek o rentę inwalidzką. (wniosek – k.1 akt ZUS)

W okresie od 11 listopada 1994 roku do 9 kwietnia 1995 roku ubezpieczona otrzymywała świadczenie rehabilitacyjne. (decyzje – k.7-8 akt ZUS)

Od 4 stycznia 2007 roku ubezpieczona otrzymuje rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. (decyzja – k.195 akt ZUS)

Z tytułu zasiłków dla bezrobotnych ubezpieczona osiągnęła przychód w wysokości:

1)  w 1992 roku – 821.667 zł,

2)  w 1993 roku – 5.851.633 zł,

3)  w 1995 roku – 217,20 zł,

4)  w 1996 roku – 932 zł,

5)  w 1998 roku – 3.310,70 zł (zaświadczenia – k.13-25 akt ZUS)

Wynagrodzenie ubezpieczonej wynosiło:

1)  w 1970 roku – 6.380,22 zł,

2)  w 1971 roku – 12.000 zł,

3)  w 1972 roku – 15.000 zł

4)  w 1973 roku – 15.000 zł

5)  w 1974 roku – 15.000 zł

6)  w 1975 roku – 15.000 zł,

7)  w 1976 roku – 18.923,52 zł

8)  w 1977 roku – 34.564 zł,

9)  w 1978 roku – 39.402 zł,

10)  w 1979 roku – 43.520 zł,

11)  w 1980 roku – 35.871 zł w tym:

a)  616 zł w Biurze (...) w Ł.,

b)  35.255 zł w Administracji (...) Ł. – Ż.

12)  w 1981 roku – 58.291 zł,

13)  w 1982 roku – 79.044 zł,

14)  w 1983 roku – 98.729 zł,

15)  w 1984 roku – 162.403 zł z tytułu wynagrodzenia w (...) III Oddział w Ł.

16)  w 1985 roku – 79.457 zł,

17)  w 1986 roku – 217.347 zł,

18)  w 1987 roku – 310.234 zł,

19)  w 1988 roku – 511.255 zł,

20)  w 1989 roku – 2.288.236 zł,

21)  w 1990 roku – 9.821.124 zł,

22)  w 1991 roku – 19.624.590 zł

23)  w 1992 roku – 10.909.167 zł,

24)  w 1993 roku – 23.546.133 zł w tym:

a)  11.222.0000 w Urzędzie Miasta Ł. Delegatura Ł.

b)  6.472.500 w Urzędzie Miasta Ł. Delegatura Ł.

c)  5.851.633 zł z tytułu zasiłku dla bezrobotnych

25)  w 1994 roku – 8.905.400 zł,

26)  w 1995 roku – 1.967,93 zł

a)  1.750,75 zł z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) SA w B.,

b)  217,20 zł z tytułu zasiłku dla bezrobotnych,

27)  w 1996 roku – 5.199,39 zł,

a)  4.267,39 zł z tytułu zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.,

b)  932 zł z tytułu zasiłku dla bezrobotnych,

28)  w 1997 roku – 9.188,80 zł z tytułu zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.,

29)  w 1998 roku – 6.970,87 zł.

(zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k.3 akt ZUS, k.79 akt ZUS, k.81 akt ZUS, k.83 akt ZUS, k.85 akt ZUS, k.87 akt ZUS, k.91 akt ZUS, k.93 akt ZUS, k.209, karty wynagrodzeń, karty zasiłkowe – akta ZUS, opinia biegłego – k.448-502, k.529-530)

Przeciętne wynagrodzenie za rok kalendarzowy wynosiło:

1)  w 1970 roku – 26.820 zł,

2)  w 1971 roku – 28.296 zł,

3)  w 1972 roku – 30.108 zł,

4)  w 1973 roku – 33.576 zł,

5)  w 1974 roku – 38.220 zł,

6)  w 1975 roku – 46.956 zł,

7)  w 1976 roku – 51.372 zł,

8)  w 1977 roku – 55.152 zł

9)  w 1978 roku – 58.644 zł,

10)  w 1979 roku – 63.924 zł,

11)  w 1980 roku – 72.480 zł,

12)  w 1981 roku – 92.268 zł,

13)  w 1982 roku – 139,572 zł,

14)  w 1983 roku – 173.700 zł,

15)  w 1984 roku – 202.056 zł,

16)  w 1985 roku – 240.060 zł,

17)  w 1986 roku – 289.140 zł.

18)  w 1987 roku – 350.208 zł,

19)  w 1988 roku – 637.080 zł,

20)  w 1989 roku – 2.481.096 zł,

21)  w 1990 roku – 12.355.644 zł,

22)  w 1991 roku – 21.240.000 zł,

23)  w 1992 roku – 35.220.000 zł,

24)  w 1993 roku – 47.940.000 zł,

25)  w 1994 roku – 63.936.000 zł,

26)  w 1995 roku – 8.431,40 zł,

27)  w 1996 roku – 10.476 zł,

28)  w 1997 roku – 12.743,16 zł,

29)  w 1998 roku – 14.873,88 zł. (okoliczności bezsporne)

Stosunek sumy wynagrodzeń wykazanych przez ubezpieczoną do przeciętnego wynagrodzenia wynosił w kolejnych latach:

1)  w 1970 roku – 23,87%,

2)  w 1971 roku – 42,41%,

3)  w 1972 roku – 39,86%,

4)  w 1973 roku – 35,74%,

5)  w 1974 roku – 34,01%,

6)  w 1975 roku – 30,67%,

7)  w 1976 roku – 28,03%,

8)  w 1977 roku – 62,67%,

9)  w 1978 roku – 67,19%,

10)  w 1979 roku – 68,08 %,

11)  w 1980 roku – 49,49%,

12)  w 1981 roku – 63,81%,

13)  w 1982 roku – 56,63%,

14)  w 1983 roku – 56,84%,

15)  w 1984 roku – 80,38%,

16)  w 1985 roku – 33,59%,

17)  w 1986 roku – 78,06%,

18)  w 1987 roku – 88,59%,

19)  w 1988 roku – 80,25%,

20)  w 1989 roku – 92,23%,

21)  w 1990 roku – 79,49%,

22)  w 1991 roku – 92,39%,

23)  w 1992 roku – 30,97%

24)  w 1993 roku – 49,19%,

25)  w 1994 roku – 13,93%,

26)  w 1995 roku – 23,34%,

27)  w 1996 roku – 49,63%,

28)  w 1997 roku – 72,11%,

29)  w 1998 roku – 46,86%.

Minimalne wynagrodzenie pracowników w jednostkach organizacyjnych Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych wynosiło dla pracowników wynagradzanych miesięcznie za pełny wymiar czasu pracy obowiązujący w zakładzie 850 zł. Do ustalenia wynagrodzenia wliczano: wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatki za pracę uciążliwą, dodatki za pracę nocną, dodatki za wysługę lat. Tabele miesięcznych wynagrodzeń dla pracowników zatrudnionych w biurach projektowych zawiera załącznik do uchwały nr 16/69 Rady Ministrów z dnia 9 stycznia 1969 roku. Pracownicy zatrudnieni bezpośrednio przy projektowaniu byli wynagradzani wg systemu premiowego. Wysokość planowanego funduszu premiowego ustalał dyrektor biura w granicach nie niższych niż 20% planowanego funduszu płac pracowników produkcyjnych. Fundusz ten był korygowany w zależności od stopnia wykonania planu produkcji sprzedanej. Szczegółowe zasady wynagradzania dla poszczególnych biur projektów zatwierdzali właściwi ministrowie lub upoważnieni przez nich dyrektorzy zjednoczeń.

Bezpośrednio przy projektowaniu byli zatrudnienie pracownicy na stanowiskach pomocy technicznej. Wynagrodzenie tych pracowników wynosiło od 1.100 – 1.800 zł.

Pracownicy produkcyjni mogli otrzymywać premie kwartalne za terminowe i należyte wykonanie zadań i premie uznaniowe, przy czym biura projektowe mogły wprowadzić w miejsce premii kwartalnych premie miesięczne, przy rozliczaniu funduszu płac w oparciu o wartość produkcji sprzedanej w okresie miesięcznym. Premie były wypłacane pracownikom zatrudnionym w danej pracowni według zasad podziału funduszu ustalonych w szczegółowych zasadach premiowania.

Od 1 lipca 1976 roku dla pracowników państwowych biur projektowych ustalono system wynagradzania premiowego lub zadaniowego. Wysokość funduszu płac była uzależniona od wartości produkcji sprzedanej. Fundusz premiowy był dzielny na dwie części - do 70% na premie kwartalne i nie mniej niż 30% na premie specjalne za osiągnięcia. Szczegółowe zasady premiowania były ustalone w regulaminie premiowania. (zarządzenie, uchwały, ramowe zasady – k.213)

Przyznanie premii uznaniowej zależało od kierownika pracowni. Wynagrodzenie pracowników biur projektowych było w różnej wysokości. Pracownicy otrzymywali również premie kwartalne. Wysokość premii kwartalnych była różna także dla pracowników tej samej pracowni. (zeznania świadków E. L. (1) – k.226, Z. N. – k.226 odwrót, M. H. – k.227)

Decyzją z dnia 30 września 2014 roku Zakład przyznał ubezpieczonej zaliczkę na poczet przysługującej emerytury. Emerytura została ustalona na podstawie art.183 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (decyzja k.378-379)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci: zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, kart wynagrodzeń, świadectw pracy i angaży ubezpieczonej. Z dokumentów tych wynika, jakie wynagrodzenie otrzymywała ubezpieczona w spornym okresie.

W zebranym w sprawie materiale dowodowym brak jest dostatecznych danych do ustalenia w jakiej wysokości ubezpieczona otrzymywała premię w okresie zatrudnienia w Biurze (...) w Ł., przede wszystkim brak jest dokumentów z których wynikałaby wysokość premii.

Zeznania ubezpieczonej dotyczące otrzymywania premii w okresie zatrudnienia w Biurze (...) w Ł. znalazły potwierdzenie w zeznaniach świadków E. L. (2) i Z. N.. Jednak żaden ze świadków nie wskazał w jakiej wysokości była przyznawana premia, ani w jakiej wysokości otrzymywała ją ubezpieczona. Świadek E. L. (2) zeznała, iż wynagrodzenie otrzymywała w różnej wysokości. Nadto świadek była zatrudniona jako kreślarz, a potem jako technik budowlany. Natomiast ubezpieczona była początkowo gońcem, następnie ekspedytorem poczty i od 1 października 1972 roku była zatrudniona jako pomoc techniczna. Również świadek Z. N. potwierdził, że pracownicy otrzymywali premie kwartalne i premie uznaniowe, jednak wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej nie jest znana świadkowi Z. N..

Wysokość premii nie wynika również ze złożonych przez ubezpieczoną uchwał czy zarządzeń. Z dokumentów tych wynika, że był tworzony fundusz premiowy, jednak jego wysokość zależała od wykonania planu i była częścią osobowego funduszu płac. Z zeznań świadka E. L. (2) wynika, iż otrzymywała wynagrodzenie w różnej wysokości, co oznacza że wysokość premii nie była stała. Nadto z zeznań świadka M. H. wynika, iż wysokość premii była różna także dla pracowników tej samej pracowni.

Sąd pominął zeznania świadka B. S., bowiem świadek nie ma wiedzy o wysokości wynagrodzenia ubezpieczonej. (...) na temat wysokości wynagrodzenia ubezpieczonej nie ma również świadek H. R..

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art.173 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U 2016.887) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art.174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art.26 ust.3 dla osób w wieku 62 lat (art.173 ust.2 ww. ustawy). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art.173 ust.3 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art.174 ust.1 i 2 ww. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1.  okresy składkowe, o których mowa w art.6,

2.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 5,

3.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust.3 art.174 ww. ustawy, ustala się na zasadach określonych w art.15, 16, 17 ust.1 i 3 oraz art.18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 roku.

Odesłanie z art.173, art.175 ust. 4 oraz art.174 ust.3 ww. ustawy do wymienionych w nim przepisów oznacza, że zasady ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego i przeliczenia jego wysokości są takie same, jak zasady ustalania i przeliczenia podstawy wymiaru emerytur i rent.

Zgodnie z treścią art.15 ust.1 postawę wymiaru świadczenia stanowi ustalona w sposób określony w ust.4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez ubezpieczonego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę. Natomiast stosownie do treści art.15 ust.6 ww. ustawy na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust.4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Za podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w tych okresach przyjmuje się kwoty wynagrodzenia wypłaconego przez pracodawcę. Osoba ubiegającą się o emeryturę lub rentę musi więc wykazać wysokość przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, a jeżeli była pracownikiem - wysokość wynagrodzenia. Za podstawę wymiaru emerytury przyjmuje się kwotę udowodnioną przez zainteresowanego, która nie koniecznie musi odpowiadać wysokości faktycznie uzyskanego wynagrodzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2006 roku, I UK 27/06, OSNP 2007/15-16/235).

Nie należy przy tym pomijać, że instytucja prawna kapitału początkowego jest elementem zreformowanego systemu emerytalnego, stąd wszelkie przepisy dotyczące kwestii kapitału początkowego winny być interpretowane w zgodzie z funkcją i celem, jakie zostały przypisane nowej regulacji prawnej systemu emerytalnego. Uprawnienia emerytalne nabyte przez płacących składki przed dniem wejścia w życie reformy (przed 1 stycznia 1999 roku) zostają przeliczone według dotychczasowych zasad na tzw. kapitał początkowy, który zostaje dopisany do stanu indywidualnego konta ubezpieczonego i wraz z wpłacanymi po 1 stycznia 1999 roku składkami będzie tworzył „kapitał” stanowiący przy przejściu na emeryturę podstawę dla ustalenia jej wysokości. Wartość kapitału początkowego może być zasadniczo determinowana wysokością dochodów, od których opłacono składki na ubezpieczenie społeczne, uzyskiwanych przed 1999 roku oraz długością przebytych okresów składkowych i nieskładkowych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2007 roku, III AUa 676/07).

Ponowne ustalenie kapitału początkowego (art.175 ust.4 ww. ustawy) następuje w okolicznościach określonych w art.114 ww. ustawy, zgodnie z treścią którego prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń i ich wysokość.

Zgodnie z §21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy ponowne ustalił kapitał początkowy dla ubezpieczonej A. P. na dzień 1 stycznia 1999 roku.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął:

1)  podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 901,63 zł – do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz do obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1982 roku do 31 grudnia 1991 roku, wskaźnik ten wynosi 73,85%; podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 73,85% przez kwotę 1.220,89 zł (kwotę bazową określoną w ustawie),

2)  okresy składkowe łącznie 23 lata, 9 miesięcy i 29 dni (285 miesięcy);

3)  współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego – 96,06%;

4)  średnie dalsze trwanie życia – 209 miesięcy.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 122.294,26 zł.

Ubezpieczona kwestionowała przyjęcie przez Zakład wynagrodzenia z 10 kolejnych lat kalendarzowych, wskazując, iż organ rentowy powinien uwzględnić rzeczywistą wysokość wynagrodzenia jakie otrzymała latach 1971-1976.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż nie zachowały się dokumenty płacowe ubezpieczonej (listy płac) za lata 1971-1976.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazano, iż w postępowaniu sądowym nie obowiązuje ograniczenie co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określane w §20 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, Lex nr 32696). W sprawach emerytalno – rentowych wyliczenie wysokości świadczenia może nastąpić jedynie na podstawie zarobków faktycznie otrzymanych i to tych, od których istniał obowiązek odprowadzania składki na ubezpieczenie społeczne, co wynika jednoznacznie z treści art.15 ww. ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W postępowaniu cywilnym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawie o przeliczenie wysokości emerytury możliwe jest dopuszczenie i przeprowadzenie wszelkich dowodów, w tym także dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania samego ubezpieczonego. Nie jest jednak możliwe przeliczenie wysokości emerytury w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość wynagrodzenia uzyskiwanego przez ubezpieczonego, bowiem uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 roku, sygn. akt I UK 36/07, Lex nr 390123). Co za tym idzie, zasada obliczania świadczeń w oparciu o rzeczywiste zarobki nie może zostać zastąpiona domniemaniem wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym. Zgodnie zaś ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 stycznia 1998 roku (II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667), zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalenie wynagrodzenia w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Prymat nadany dokumentacji pracowniczej prowadzi do gradacji mocy dowodowej polegającej na tym, że dokumentacja ta stanowi podstawę weryfikacji pozostałych dowodów przedłożonych przez strony.

Niewątpliwie podstawowym dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty oraz dla potrzeb ustalenia kapitału początkowego jest zaświadczenie wystawione przez pracodawcę na druku ZUS Rp 7 lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy o okresach zatrudnienia i osiąganym w danym okresie wynagrodzeniu. Dokumenty te nie mają jednak znaczenia abstrakcyjnego i zadaniem Sądu jest zawsze przeprowadzenie wyczerpującego postępowania dowodowego i rozstrzygnięcie o rzeczywistej wysokości wynagrodzenia. Wykluczone jest przy tym stwierdzenie, że dla właściwych ustaleń w omawianym zakresie wystarczające jest uprawdopodobnienie pewnych faktów.

Ubezpieczona wykazała, iż w okresie od 1970-1976 roku pracownikom Biur (...) była wypłacana premia jednak nie wykazała jej wysokości. W ocenie Sądu nie można przyjąć, że ubezpieczona otrzymywała premię w wysokości 100% wynagrodzenia miesięcznie. Przede wszystkim w angażu z 1 stycznia 1972 roku wynika, że ubezpieczonej powierzono stanowisko ekspedytora poczty z wynagrodzeniem 1.200 zł. W angażu zaznaczono, że ubezpieczona nie otrzymuje premii. Na tym stanowisku ubezpieczona pracowała do 30 września 1972 roku. Od 1 października 1972 roku ubezpieczonej powierzono stanowisko pomocy technicznej z wynagrodzeniem 1.200 zł miesięcznie i premią. Do ustalenia wysokości wynagrodzenia w tym okresie Sąd przyjął wynagrodzenie minimalne – 1.250 zł, bowiem takie wynagrodzenie powinna otrzymywać ubezpieczona.

Ubezpieczona powinna wykazać jakie wynagrodzenie rzeczywiście otrzymywała w spornym okresie. Ubezpieczona przedstawiła zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, karty wynagrodzeń, karty zasiłkowe, zaświadczenie z Urzędu Pracy z których wynika wysokość wynagrodzeń i zasiłków jakie ubezpieczona otrzymywała w okresie zatrudnienia.

W toku postępowania ubezpieczona nie przedstawiła nowych dowodów, z których wynikałaby wysokość premii w latach 1970-1976.

Organ rentowy ustalił wysokość rocznego wynagrodzenia ubezpieczonej w poszczególnych latach (od 1970 roku do 1998 roku) na podstawie kart wynagrodzeń, zaświadczeń o wynagrodzeniu i zatrudnieniu, kart zasiłkowych. Następnie wynagrodzenia ubezpieczonej zostały zestawione w stosunku do średniego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku.

Dla ubezpieczonej najkorzystniejsze do obliczenia wysokości kapitału początkowego jest przyjęcie wynagrodzenia z 10 kolejnych lat kalendarzowych – od 1 stycznia 1981 roku do 31 grudnia 1991 roku, bowiem w tych latach stosunek wynagrodzenia ubezpieczonej do średniego wynagrodzenia był najwyższy. Natomiast stosunek wynagrodzenia ubezpieczonej do średniego wynagrodzenia z 20 wybranych lat kalendarzowych (1971-1972, 1977-1984, 1986-1991, 1993, 1996-1998) przed 1 stycznia 1999 roku wynosi 67,38% i jest niższy od ustalonego przez Zakład w zaskarżonej decyzji.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

W odwołaniu ubezpieczona wniosła również o przyznanie emerytury na starych zasadach i z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wnioski te w oparciu o przepis art.464§1 k.p.c. Sąd przekazał do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. celem rozpoznania.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć ubezpieczonej, z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

13 września 2016 r.