Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 czerwca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2016 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Syndyka (...)dłużników P. K. oraz S. Z. – wspólników spółki cywilnej (...)

przeciwko G. Z., J. Z., B. G. (1) i W. W. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek zażalenia pozwanej J. Z. na postanowienie Sądu Okręgowego w Tarnowie,

z dnia 30 marca 2016 r. sygn. akt I C 37/16

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie

SSA Anna Kowacz – Braun SSA Jan Kremer SSA Robert Jurga

I ACz 968/16

UZASADNIENIE

Syndyk masy upadłości dłużników P. K. oraz S. Z. – wspólników spółki cywilnej (...) w sprawie przeciwko pozwanym G. Z., J. Z., B. G. (2) i W. W. (2) o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną wniósł o zabezpieczenie roszczenia poprzez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę ewidencyjną oznaczoną nr (...) o pow. 1,1856 ha objętą księgą wieczystą (...) oraz nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę ewidencyjną oznaczoną nr (...) o pow. 1,1856 ha objętą księgą wieczystą (...).

Na uzasadnienie powód wskazał, iż w dniu 21 października 2009 r. P. K. i S. Z. – wspólnicy spółki cywilnej (...) nabyli udziały wynoszące po ½ części w prawie własności nieruchomości położonej
w miejscowości P., gm. L., stanowiącej niezabudowaną działkę nr (...) o pow. 2,38 ha, objętej księgą wieczystą nr (...).

Postanowieniem z dnia 14 stycznia 2014 r. Sąd Rejonowy w T.
V Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt VGU 26/13 ogłosił upadłość dłużników P. K. i S. Z. – wspólników spółki cywilnej (...) dłużników. Wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony w dniu 2 września 2013 r.

S. Z. i P. K. w momencie powstania problemów finansowych w prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, jeszcze przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, przenieśli udział we współwłasności w w/w nieruchomoścach na kolejnych nabywców. W dniu 19 listopada 2012 r. S. Z. darował swojej żonie – J. Z. cały swój udział wynoszący ½ część w nieruchomości stanowiącej działkę (...). J. Z. udział ten w dniu 19 lipca 2013 r. przeniosła na rzecz spółki (...) Budowlana sp. z o.o., natomiast w dniu 20 listopada 2013 r. spółka (...) sprzedała udział otrzymany od J. Z. wynoszący ½ części nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) G. Z.. Z kolei P. K. w dniu 22 lutego 2013 r. darował B. D. (1) (nazwisko po rozwodzie (...)) cały swój udział wynoszący ½ części we współwłasności nieruchomości stanowiącej działkę nr (...). B. G. (2) w dniu 19 września 2013 r. własność otrzymanego przez P. K. udziału
w przedmiotowej nieruchomości przekazała na rzecz T. B..

T. B. oraz G. Z. (współwłaściciele przedmiotowej działki
nr (...)w dniu 13 października 2014 r. w sprawie o zniesienie współwłasności toczącej się przed Sądem Rejonowym w T.Wydział I Cywilny (sygn. akt I Ns 35/14) zawarli ugodę w przedmiocie zniesienia współwłasności dokonując podziału nieruchomości na dwie działki: nr (...). Na mocy ugody T. B. przypadła własność działki nr (...), zaś G. Z. własność działki nr (...).

T. B. w dniu 2 lipca 2015 r. przeniósł na rzecz W. W. (2) prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...).

Pomimo ustalenia przez T. B. i G. Z. wartości przedmiotu postępowania w sprawie o sygn. I Ns 35/14 na kwotę 562 686 zł, w trakcie zawierania w/w umów przenoszenia udziałów w nieruchomości nr(...) wartość przenoszonych udziałów ustalano na kwoty rzędu kilkunastu-kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Wniosek o zabezpieczenie roszczenia w ocenie powoda uznać należy za zasadny, albowiem celem wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie jest uzyskanie przez syndyka możliwości sprzedaży nieruchomości stanowiących własność pozwanych tak, jakby nadal były własnością upadłych, natomiast ewentualna sprzedaż lub obciążenie nieruchomości przez pozwanych w toku procesu niweczy cel postępowania. Okoliczności te przemawiają również za uznaniem interesu prawnego powoda w udzieleniu zabezpieczenia zgodnie ze złożonym wnioskiem. Uprawdopodobnienie przemawiające za uznaniem, że upadli wspólnicy wyzbywając się udziałów w przedmiotowej nieruchomości działali z pokrzywdzeniem wierzycieli, wynika zaś z faktu, że osoby na które kolejno przenoszone było prawo własności udziałów przedmiotowej nieruchomości powiązane są ze sobą zarówno na płaszczyźnie stosunków rodzinnych jak i gospodarczych. W treści pozwu wskazano bowiem, że S. Z. swój udział w nieruchomości darował swojej żonie – J. Z., zaś w spółce (...) sp. z o.o., która prowadziła współpracę gospodarczą z upadłymi wspólnikami, jedynym wspólnikiem oraz członkiem zarządu była A. Z. – żona brata S. Z.. Z kolei zaś G. Z. – której (...)sp. z o.o. sprzedała udział we współwłasności nieruchomości nr(...)jest matką S. Z. i teściową A. Z.. Z kolei P. K., B. D. (2) (po orzeczeniu rozwodu B. G. (2)), T. B. oraz W. W. (2) są wspólnymi znajomymi, nadto T. B. jest mężem byłej żony P. K..

Powyższe okoliczności dotyczące zarówno powiązań gospodarczych, rodzinno-towarzyskich wskazanych w pozwie osób, jak i okoliczności dotyczące sposobu przenoszenia prawa własności w poszczególnych udziałach we współwłasności przedmiotowej nieruchomości w ocenie powoda pozwalają na uznanie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia jak i uprawdopodobniają roszczenie powoda, co przemawia za uwzględnieniem wniosku.

Zdaniem Sądu I instancji wniosek powoda zasługuje na uwzględnienie. Warunki udzielenia zabezpieczenia określono w art. 730 ¹ k.p.c., wskazują na konieczność uprawdopodobnienia istnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu oraz interesu prawnego w jego udzieleniu, przy czym obie te przesłanki muszą wystąpić łącznie.

Zgodnie z art. 755 § 1 k.p.c. jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne – sytuacja taka występuje w niniejszej sprawie - sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych do zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem (art. 755 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Rozważając uprawdopodobnienie roszczenia przyjmuje się, że jest ono uprawdopodobnione, jeżeli prima facie istnieje znaczna szansa jego istnienia. Wymóg uprawdopodobnienia roszczenia wiąże się z koniecznością uprawdopodobnienia faktów, z których jest ono wywodzone (por. postanowienie SA we Wrocławiu z dnia
z 30.01.2012 r., I Acz 67/12, LEX nr 1108796). Z tego obowiązku wnioskodawca się wywiązał. Sąd przyjął, że na obecnym etapie postępowania uprawdopodobnione zostało roszczenie o uznanie umów darowizn zawartych pomiędzy (...) spółki (...) a pozwanymi w dniu 19 listopada 2012 r. oraz w dniu 22 lutego
2013 r. w formie aktów notarialnych za bezskuteczne w stosunku do strony powodowej
w kontekście wskazanej podstawy materialnoprawnej roszczenia tj. przesłanek wynikających z art. 527 i następne kodeksu cywilnego. Załączone do pozwu dokumenty
w sposób jednoznaczny wskazują, że powód jest syndykiem masy upadłości dłużników będących wspólnikami spółki cywilnej (...), toteż posiada roszczenie w stosunku do osób będących aktualnie właścicielami nieruchomości stanowiących uprzednio składniki majątku spółki, które to nieruchomości mogą służyć jako przedmiot postępowania likwidacyjnego prowadzonego celem wykonania zobowiązań wobec wierzycieli upadłej spółki w przypadku wykazania, iż przenoszenie prawa własności tych nieruchomości na rzecz kolejnych osób była wynikiem celowego działania, de facto uniemożliwiającego zaspokojenie roszczeń wierzycieli z majątku upadłej spółki w toku postępowania likwidacyjnego. Przedstawione przez stronę powodową dokumenty, jak i twierdzenia strony powodowej co do okoliczności zachodzących w sprawie pozwalają uznać, iż roszczenie stanowiące podstawę pozwu jest wystarczająco uprawdopodobnione dla uwzględnienia wniosku o zabezpieczenie. W ocenie sądu strona powodowa w sposób wystarczający dla uznania roszczenia za uprawdopodobnione wykazała, iż okoliczności jakie zachodzą w sprawie, w szczególności relacje zachodzące pomiędzy pozwanymi oraz pomiędzy pozwanymi a wspólnikami upadłej spółki, wskazanie okresu w którym niejako „wyłączono” przedmiotowe nieruchomości z majątku spółki, jako okresu tożsamego
z czasem kiedy spółka (...) miała problemy finansowe (na krótko przed złożeniem wniosku o upadłość spółki), jak również wskazany przez stronę powodową dowód w postaci operatów szacunkowych opisujących wartość przedmiotowych nieruchomości, wskazujących jednocześnie na znaczne zaniżenie wartości nieruchomości
w treści umów sprzedaży tychże nieruchomości, skutecznie przemawiają za uznaniem roszczenia strony powodowej zawartego w pozwie za uprawdopodobnione.

Niezależnie od powyższego, aby wniosek o udzielenie zabezpieczenia mógł zostać uwzględniony, koniecznym jest – obok uprawdopodobnienia przez wnioskodawcę istnienia roszczenia – uprawdopodobnienie posiadania przez wnioskodawcę interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Pojęcie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia definiuje § 2 powołanego powyżej art. 730 ¹ k.p.c., w myśl którego interes ten istnieje wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania
w sprawie.

Mając na względzie regulację przepisów dotyczących skargi pauliańskiej
(art. 527 k.c. i nast.) zasadnym jest uznanie, że powód posiada interes prawny
w żądaniu zabezpieczenia. W przypadku bowiem odpłatnego dalszego zbycia przedmiotowej nieruchomości możliwość wykonania orzeczenia mogłaby zostać udaremniona, a co najmniej utrudniona. Odnośnie oceny interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia w zakresie roszczeń niepieniężnych, w doktrynie podkreśla się, iż wystarczające jest wykazanie niebezpieczeństwa, że brak zabezpieczenia może spowodować niewykonalność przyszłego orzeczenia, co powinno polegać na wskazaniu okoliczności budzących obawę, że zmiany w stanie faktycznym, dokonane w czasie procesu przez pozwanego lub nawet osoby trzecie, uniemożliwią egzekucję. W tym miejscu trzeba się odnieść do podstawowej funkcji postępowania zabezpieczającego jakim jest zapewnienie uprawnionemu (najczęściej wierzycielowi) ochrony w związku z możliwymi niekorzystnymi skutkami trwania w czasie sprawy rozpoznawanej przez sąd. ( zob. D. Zawistowski: Postępowanie zabezpieczające. Komentarz, Wybór orzeczeń, Oficyna a Wolters Kluwer business Sp. z o.o. 2007, s. 31).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, sąd wziął pod uwagę fakt, że prawo własności przedmiotowych nieruchomości przenoszone było na rzecz osób będących w bliskich relacjach (rodzinnych lub koleżeńskich), co rodzi uzasadnione przypuszczenia, że pozwani znając sytuację finansową spółki (...) s.c. mogą podejmować dalsze działania na szkodę strony powodowej, to jest dokonać rozporządzenia nabytymi składnikami majątkowymi, w celu uniknięcia lub odroczenia egzekucji. Dostrzeżenia wymaga, że jakkolwiek stronie powodowej przysługiwałoby powództwo względem ewentualnych kolejnych nabywców, to jednak samo wytaczanie kolejnego procesu jest utrudnieniem w osiągnięciu celu powoda, jakim jest możliwość zaspokojenia się strony powodowej z nieruchomości, która z jej pokrzywdzeniem wyszła z majątku dłużnika.

W niniejszej sprawie niewątpliwie zatem zachodzą wszystkie przesłanki,
o których mowa w przepisie art. 730 ¹ § 1 k.p.c. Sąd stwierdził, że w celu zabezpieczenia roszczenia uprawnionego zasadne jest orzeczenie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości wskazanych w sentencji, gdyż wobec stanu majątku dłużnika zabezpieczy to możliwość wykonania orzeczenia. Wskazany sposób zabezpieczenia zapewnia stronie powodowej wystarczającą ochronę prawną i nie obciąża pozwanych ponad miarę. Zastosowany sposób zabezpieczenia czyni zatem zadość postulatowi wynikającemu z art. 730 ¹ § 3 k.p.c.

Postanowienie to zaskarżyła za żaleniem pozwana J. Z. wnosząc o jego zmianę w punkcie I i oddalenie wniosku w tym zakresie. Zgłosiła szereg wniosków dowodowych w tym o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów:

a/ zawiadomienia Sądu Rejonowego w T. z dnia 22 lutego 2016 roku, sygn.. akt IC 367/16 wraz z pozwem o zapłatę z dnia 13 stycznia 2016 roku wniesionego przez M. K. – Syndyka (...)dłużników P. K. i S. Z. przeciwko J. Z. o zapłatę celem ustaleni9a zwiśnięcia sporu, jego daty oraz przedmiotu

b/ wykazu transakcji zawieranych z firma (...) (...)sp. z o. o. dla ustalenia okresu współpracy i źródła roszczeń tej firmy do S. Z. i J. Z.,

c/ pozwu zalegającego w Sądzie Rejonowym w T. wniesionego przez (...)sp. z o. o. przeciwko m. in. S. Z. i J. Z., sygn. akt I Nc 2358/13 celem ustalenia przedmiotu sporu, źródła roszczeń tej firmy do J. Z.,

d/ nakazu zapłaty Sądu rejonowego w (...) w sprawie z powództwa(...)sp. z o. o. przeciwko m.in. S. Z. i J. Z. z klauzulą prawomocności celem ustalenia prawomocności postępowania w tej sprawie, e/umowy przeniesienia własności nieruchomości w celu zwolnienia z długu dnia 19 września 2013 roku, Rep. A Nr (...)dla ustalenia treści, w tym causy tej czynności i daty jej zawarcia,

f/ umowy przeniesienia własności nieruchomości oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w celu zwolnienia się z zobowiązania, a także umowy zwolnienia z długu z dnia 5 czerwca 2013 roku Rep. A Nr(...) dla ustalenia daty tej czynności jej treści w tym causy. W uzasadnieniu wskazała, że Syndyk podwójnie dochodzi należności. Odwołała się do transakcji przeprowadzonych przez pozwanych. Powód niewłaściwie dowodził uprawdopodobnienia żądania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i wywody prawne Sądu I instancji.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że pozwana dla skuteczności zażalenia musi wykazać, że Sąd I instancji przyjął spełnienie przez wnioskodawcę przesłanek z art. 730 § ¹ k. p. c. niezasadnie, bądź przesłanki te przestały istnieć po wydaniu orzeczenia. Zarzuty pozwanej nie zmierzały w tym kierunku.

Pozwana zgłosiła szereg twierdzeń i dowodów w zażaleniu i może dowodzić ich istnienia w dalszym toku postępowania, jak też odwoływać się do wynikających z nich konsekwencji. W ocenie Sądu Apelacyjnego na obecnym etapie postępowania nie wpływają one na zasadność zabezpieczenia roszczenia wywodzonego ze skargi pauliańskiej. Dodatkowa Sąd wskazuje, że zabezpieczenie dotyczy pozwanej J. Z. co najwyżej wyłącznie pośrednio ponieważ aktualnie nie jest, choć była, właścicielem nieruchomości objętej punktem I postanowienia o zabezpieczeniu. Sąd zauważa, że w wyniku działań pozwanych nieruchomości kilkakrotnie zmieniały właścicieli, a roszczenie z art. 527 k.c. ma na celu umożliwienie wyegzekwowania zobowiązań pierwotnego zbywcy.

Pozwana J. Z. ma interes prawny w dowodzeniu, że zaspokojenie może nastąpić w inny sposób i roszczenie objęte jest żądaniem w innej sprawie. Żaląca się jest uprawniona w rozpoznawanej sprawie do zaskarżenia postanowieniu o zabezpieczeniu właśnie ze względu na charakter sprawy, jednak nałożone przez Sąd zakazy nie dotyczą bezpośrednio pozwanej.

W konsekwencji przedstawione przez pozwaną zarzuty mogą być przedmiotem rozważania i dowodzenia w procesie, natomiast nie mają wpływu na zakres zabezpieczenia i jego zasadność. Potrzeba zabezpieczenia została wykazana, jak i interes prawny i stanowisko Sądu I instancji jest trafne.

W konsekwencji zażalenie dotyczące zabezpieczenia nie wpływającego bezpośrednio na sytuację pozwanej J. Z. jest nie uzasadnione i uległo oddaleniu na podstawie art. 385 w k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

SSA Anna Kowacz Braun SSA Jan Kremer SSA Robert Jurga