Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)

Sędziowie: SO Leszek Dąbek

SO Barbara Braziewicz

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2016 r. na rozprawie sprawy

z wniosku K. Z.

przy udziale W. Z.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 23 czerwca 2015 roku, sygn. akt I Ns 199/13

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie:

a)  w punkcie I. a) o tyle, że wartość opisanej w nim nieruchomości wynosi 355.000 zł (trzysta pięćdziesiąt pięć tysięcy złotych);

b)  w punkcie III w ten sposób, że zasądzić od uczestnika postępowania W. Z. na rzecz wnioskodawczyni K. Z. kwotę 188.222,46 zł (sto osiemdziesiąt osiem tysięcy dwieście dwadzieścia dwa złote czterdzieści sześć groszy) tytułem spłaty i rozliczenia nakładów poniesionych przez uczestnika postępowania W. Z. na majątek wspólny, płatną w 8 (ośmiu) miesięcznych ratach:

- pierwszej racie w wysokości 23.722,96 zł (dwadzieścia trzy tysiące siedemset dwadzieścia dwa złote dziewięćdziesiąt sześć groszy),

-ratach od drugiej do ósmej w wysokości po 23.500 zł (dwadzieścia trzy tysiące pięćset złotych)

z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, ustalając płatność pierwszej raty na 19 października 2016r;.

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  oddalić wniosek uczestnika postępowania o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego;

4.  nakazać pobrać od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Pastwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 351,50 zł (trzysta pięćdziesiąt jeden złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym.

SSO Barbara Braziewicz SSO Gabriela Sobczyk SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 1452/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni K. Z. wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego jej oraz uczestnika W. Z.. W ramach tego wniosku wniosła o ustalenie, że w skład tego majątku wchodzą nieruchomość położona w C., przy ulicy (...), stanowiąca zabudowaną działkę nr (...), o pow. 0,0700 ha, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) – o wartości 400 000 zł; samochód osobowy marki V. (...), rok produkcji 2006, nr rej. (...) o wartości 18 000 zł; środki pieniężne zdeponowane w Pracowniczej Kasie Zapomogowo-Pożyczkowej w KWK (...) o wartości 10 000 zł, a nadto zegar stojący w obudowie drewnianej – o wartości 800 zł.

Wniosła też o dokonanie podziału majątku wspólnego poprzez przyznanie jej zegara stojącego, zaś pozostałych składników majątkowych uczestnikowi postępowania, a nadto zasądzenie na jej rzecz od uczestnika postępowania spłaty w wysokości 213 600 zł płatnej w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razi uchybienia terminowi płatności, a nadto o zobowiązanie uczestnika postępowania do wydania wnioskodawczyni zegara opisanego w pkt. 1 d wniosku w terminie 14 dni od prawomocności postanowienia. Wniosła też o zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni zwrotu połowy kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wnioskodawczyni wskazała, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku z dnia 6 lutego 2012 roku, sygn. akt II RC 1701/11 rozwiązano przez rozwód małżeństwo stron.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania W. Z. wniósł
o ustalenie, że wartość nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego wynosi 300 000 zł, ponadto zaprzeczył w odpowiedzi na wniosek jakoby składnikiem majątku wspólnego były środki zdeponowane w Pracowniczej Kasie Zapomogowo-Pożyczkowej w KWK (...).

Wniósł też o ustalenie, że uczestnik postępowania poczynił nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny stron w wysokości 161 538 zł i wniósł o ich rozliczenie w postępowaniu działowym. Wskazał, że wnosi o dokonanie podziału poprzez przyznanie nieruchomości i samochodu jemu, zaś zegara – wnioskodawczyni oraz zasądzenie od niego na rzecz wnioskodawczyni dopłaty w wysokości 76.059 zł płatnej w terminie 6 miesięcy od prawomocności postanowienia. Nadto wniósł o zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Co do poniesionych nakładów uczestnik postępowania wskazał, że stanowią one równowartość kosztów robocizny budowy i wykończenia budynku mieszkalnego, którą otrzymał on od swoich bliskich. Podał, że sprawuje zarząd nad powyższą nieruchomością, dbając o jej zachowanie w należytym stanie i z tego tytułu domaga się wynagrodzenia począwszy od ustania ustawowej wspólności do chwili orzekania o podziale majątku wspólnego w wysokości 221,50 zł za każdy miesiąc sprawowania zarządu. Uczestnik postępowania odnośnie Pracowniczej Kasie Zapomogowo-Pożyczkowej w KWK (...) podał, że w przedmiotowej kasie zaciąga jedynie pożyczki, których spłata jest potrącana z jego wynagrodzenia za pracę. Ostatnia pożyczka została zaciągnięta wspólnie z wnioskodawczynią na kwotę 20 000 zł, na dzień ustania ustawowej wspólności majątkowej stan zadłużenia wynosił 7994 zł. Uczestnik postępowania po ustaniu ustawowej wspólności małżeńskiej spłacił w całości wspólny dług stron i w związku z tym domagał się rozliczenia nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny w wysokości 3997 zł.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 23 czerwca 2015r. Sąd Rejonowy w Raciborzu

ustalił, że w skład małżeńskiego majątku wspólnego K. Z. i W. Z. wchodzą następujące składniki:

a)  nieruchomość zabudowana przy ulicy (...) w C., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), o wartości 384.020,00 złotych,

b)  samochód V. (...), rok produkcji 2006, numer rejestracyjny (...), o wartości 18.000,00 złotych,

c)  środki zgromadzone w Pracowniczej Kasie Zapomogowo- Pożyczkowej KWK (...) o wartości 12.905,93 złotych,

d)  zegar stojący w obudowie drewnianej o wartości 800,00 złotych,

Następnie dokonał podziału w ten sposób, że składniki opisane w punkcie 1a- c przyznał na wyłączną własność uczestnikowi W. Z., natomiast składnik opisany w punkcie 1d przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni K. Z.. Ponadto zasądził od uczestnika W. Z. na rzecz wnioskodawczyni K. Z. kwotę 202.332,47 złotych tytułem spłaty i rozliczenia nakładów poniesionych przez uczestnika W. Z. na majątek wspólny, płatną w 8 miesięcznych ratach po 25.291,56 złotych wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, ustalając płatność pierwszej raty w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności niniejszego postanowienia. Ponadto nakazał pobrać od wnioskodawczyni K. Z. i od uczestnika W. Z. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Raciborzu kwoty po 49,99 złotych tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa- Sąd Rejonowy w Raciborzu i zasądził od uczestnika postępowania W. Z. na rzecz wnioskodawczyni K. Z. kwotę 250,00 (dwieście pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku z dnia 6 lutego 2012 roku, sygn. akt II RC 1701/11 rozwiązano przez rozwód małżeństwo K. Z. i W. Z., zawarte w dniu 4 stycznia 1992 roku. Wyrok uprawomocnił się w dniu 28 lutego 2012 roku.

W czasie trwania małżeństwa K. Z. i W. Z. nabyli z majątku wspólnego prawo własności nieruchomości położonej w C., przy ulicy (...), stanowiącej działkę nr (...), o pow. 0,0700 ha, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Sąd Rejonowy ustalił, że wartość rynkowa nieruchomości zabudowanej, według stanu z dnia 28 lutego 2012 roku oraz cen z chwili orzekania wynosi 384 020 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że w latach 1993-1999 K. Z. i W. Z. na przedmiotowej nieruchomości wznieśli wolnostojący, jednorodzinny budynek mieszkalny. (...) do budowy domu zostały zakupione z ich środków wspólnych, a budynek został wybudowany systemem gospodarczym na potrzeby małżeństwa. W budowie uczestniczyła rodzina i krewni K. Z. i W. Z.. Pomoc była świadczona nieodpłatnie i była traktowana jako pomoc rodzinna na zasadzie wzajemności.

Sąd Rejonowy ustalił też, że w trakcie trwania małżeństwa K. Z. i W. Z. nabyli do majątku wspólnego samochód osobowy marki V. (...), nr rej. (...) o wartości 18 000 zł oraz zegar stojący w obudowie drewnianej o wartości 800 zł.

Nadto Sąd Rejonowy ustalił, że W. Z. był członkiem Pracowniczej Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej w KWK (...), zaciągając w niej pożyczki, przeznaczane na potrzeby rodziny, w tym budowę domu. Na dzień 28 lutego 2012 roku W. Z. posiadał w tej kasie wkład własny w wysokości 12 905,93 zł oraz zadłużenie w kwocie 8 661 zł, które spłacił już po orzeczeniu rozwodu ratalnie do kwietnia 2013 roku. Kolejna pożyczka z (...) została pobrana w maju 2013 roku w kwocie 20.000 zł na potrzeby W. Z..

Sąd Rejonowy ustalił też, że od rozwodu stron w domu położonym w C., przy ulicy (...) mieszka W. Z. wraz z synem B. Z., lat 17. Od rozwiązania małżeństwa stron w domu nie były przeprowadzane prace remontowe. W. Z. płaci rachunki, zapewnia opał, wraz z B. Z. dba o ogród. Oczkiem wodnym w ogrodzie zajmuje się B. Z..

Odnośnie uczestniczki postępowania Sąd Rejonowy ustalił, że w 1994 roku K. Z. poszła do pracy. Pracowała do marca 1996r., kiedy urodził się syn B.. Po około roku pracowała w domu w systemie chałupniczym, pilnowała też odpłatnie dziecka koleżanki. W maju 2000 roku rozpoczęła pracę w piekarni, gdzie pracowała do końca lutego 2005r. Od maja 2006r. do końca 2010 roku pracowała w sklepie. Obecnie pracuje w Dyskoncie (...). Kilka razy wyjeżdżała w celach zarobkowych za granicę. W. Z. pracuje na kopalni KWK (...) za wynagrodzeniem 3.200 – 3.300zł. Nie posiada zobowiązań kredytowych, jedyna pożyczka jaką posiada pochodzi z (...).

Swe ustalenie co do wartości nieruchomości będącej przedmiotem podziału Sąd Rejonowy oparł na opinii biegłej, uznając ją za wiarygodną. Wskazał, że w opinii uzupełniającej (biegła sądowa w sposób przekonujący odniosła się do zarzutów uczestnika postępowania dotyczących zbyt ogólnikowego opisu cech porównawczych znajdujących się w opinii z dnia 1 sierpnia 2014 roku. W ocenie Sądu Rejonowego, zarzuty uczestnika postępowania okazały się więc całkowicie chybione.

Sąd Rejonowy ocenił zgromadzone w sprawie zeznania świadków. Dokonał też oceny zeznań wnioskodawczyni i uczestnika postępowania. Wskazał, że nie zasługiwały na uwzględnienie zeznania W. Z. w części, w której negował bądź skrajnie minimalizował udział wnioskodawczyni i jej rodziny w budowie domu, co w ocenie Sądu Rejonowego pozostaje w sprzeczności z zeznaniami świadków, którzy potwierdzili udział ojca i brata wnioskodawczyni w budowie. Wskazał, że logicznym jest, że budowa wspólnego domu stron w trakcie małżeństwa stanowi ich wspólne przedsięwzięcie i każde z nich w miarę posiadanych możliwości uczestniczyło w tej budowie. Wskazał, że z zeznań świadków pomoc przy budowie domu miała charakter nieodpłatnej pomocy rodziny dla małżonków.

Sąd Rejonowy uznał, że nie zasługuje na wiarę twierdzenie W. Z., iż w 1993 roku, kiedy rozpoczęto budowę domu zakładał, że będzie tam mieszkał sam, a dom był budowany wyłącznie dla niego i dzieci. Zeznania te w ocenie Sądu Rejonowego są pozbawione logiki, skoro wówczas małżonkowie żyli w zgodzie i mieli w planie wspólną przyszłość. Taką też świadomość mieli wszyscy, którzy w budowie domu uczestniczyli.

Z tych powodów Sąd Rejonowy uznał, że nie jest możliwe rozliczenie prac przy budowie jako nakładu uczestnika postępowania.

Z uwagi na powyższą argumentację Sąd Rejonowy oddalił wniosek dowodowy uczestnika o powołanie biegłego do spraw wyceny nieruchomości w części dotyczącej wyliczenia wartości nakładów poniesionych na nieruchomość jako zbędny.

Sąd Rejonowy oddalił też wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu zarządzania nieruchomościami z uwagi na jego bezprzedmiotowość. W ocenie Sądu Rejonowego, dowody w sprawie nie wykazały, by uczestnik wykonał jakiekolwiek czynności zarządu po rozwiązaniu małżeństwa stron. W tym czasie uczestnik ponosił jedynie opłaty związane z korzystaniem przez siebie z nieruchomości (media, opał). Sprzątanie domu i obejścia łącznie z synem nie stanowi zarządu nieruchomością, który podlegałby pieniężnej kompensacie na podstawie art. 205 k.c., większość prac w ogrodzie wykonywał nie uczestnik, a syn stron.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek dowodowy o ponowne zwrócenie się do Pracowniczej Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej w KWK (...) (k. 98) albowiem okoliczności związane z zaciąganiem pożyczek przez W. Z. w tej kasie oraz ich spłatą zostały w dostatecznym stopniu wyjaśnione w toku postępowania.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność wartości nakładów koniecznych do poniesienia na budynek stron i ustalenie stanu technicznego budynku oraz wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości według stanu na dzień 28 lutego 2012 roku z uwzględnieniem stanu technicznego budynku ustalonego przez biegłego z zakresu budownictwa. Wnioskowane przez uczestnika dowody w ocenie Sądu Rejonowego nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Wyceny przedmiotowej nieruchomości dokonała biegła rzeczoznawca majątkowy, a zatem o właściwej specjalności; sporządzona przez nią opinia jest kompletna, rzeczowa i przekonująca. Wycena nieruchomości przy ul (...) w C. miała charakter standardowy, biegła nie wzmiankowała, by istniały jakiekolwiek trudności w dokonaniu wyceny nie wskazywała też na potrzebę zasięgnięcia opinii innego specjalisty, czy sporządzenia opinii interdyscyplinarnej łącznie z innym biegłym. Wnioskowanie przez uczestnika o powołanie biegłego z zakresu budownictwa nie znajduje w ocenie Sądu Rejonowego żadnego uzasadnienia i jest jedynie próbą zmiany wartości nieruchomości ustalonej przez biegłego rzeczoznawcę, która w mniemaniu uczestnika jest zawyżona.

W ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał na art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c.w zw. z art. 31 k.r.o., dający podstawę do dokonania ustalenia składu majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania wymienionego w postanowieniu.

Odnośnie środków zgromadzonych w Pracowniczej Kasie Zapomogowo-Pożyczkowej w czasie trwania małżeństwa. Sąd Rejonowy wskazał, że stanowią one składnik majątku wspólnego.

Sąd Rejonowy wskazał ponadto, że w dacie ustania małżeństwa stron w (...) figurowało zadłużenie w kwocie 8.661,00 zł z tytułu pożyczki wykorzystanej na potrzeby rodziny, które w całości spłacił W. Z.. Uczestnik po ustaniu wspólności mógł w toku postępowania o podział majątku wspólnego w oparciu o przepis 46 k.r.o. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c.w zw. z art. art. 688 k.p.c. w zw. z art. 618 § 1 k.p.c. domagać się rozliczenia nakładów poniesionych po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej stron na spłatę wspólnych zobowiązań stron wobec (...). Za udowodnione Sąd Rejonowy uznał, że pożyczka zaciągnięta w trakcie trwania małżeństwa została zaciągnięta na potrzeby rodziny, nie zaś na prywatne potrzeby uczestnika. Zatem kwota 8.661,00 zł widniejąca jako zadłużenie w dniu ustania wspólności majątkowej winna być spłacona przez obojga małżonków jako spożytkowana na ich wspólne potrzeby. Tym samym Sąd Rejonowy uznał za wykazane przez uczestnika, że spłata połowy tej kwoty (tj. udziału K. Z.) stanowi jego nakład z majątku osobistego na majątek wspólny stron. Wskazał przy tym, że spłatę całości potwierdzają pisma (...).

Sąd Rejonowy dokonał podziału małżeńskiego majątku wspólnego K. Z. i W. Z. zgodnie z wnioskiem stron. Przyznając nieruchomość uczestnikowi Sąd
Rejonowy miał na uwadze zgodny wniosek stron oraz fakt, że to W. Z. obecnie w niej zamieszkuje, a jego dochody przedstawiają wyższą wartość niż dochód wnioskodawczyni, co uwiarygodnia realność spłaty.

Sąd Rejonowy zasądził od uczestnika W. Z. na rzecz wnioskodawczyni K. Z. kwotę 202 332,47 zł tytułem spłaty i rozliczenia nakładów poniesionych przez uczestnika W. Z. na majątek wspólny, płatną w 8 miesięcznych ratach po 25.291,56 zł wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, ustalając płatność pierwszej raty w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności niniejszego postanowienia. Wskazał, że całkowita wartość majątku wspólnego stron wynosi 415 725,93 zł. W. Z. otrzymał składniki warte łącznie 414.925,93 zł, K. Z. zegar wartości 800 zł. Skoro wnioskodawczyni i uczestnikowi postępowania przysługiwały równe udziały w prawie własności opisanych wyżej nieruchomości i ruchomości, to każdy z nich winien być uposażony na wartość 207.862,96 zł, stanowiącą połowę wartości zgromadzonego majątku.

Uczestnik winien spłacić wnioskodawczynię kwotą 207.062,97 zł stanowiącą połowę przyznanego mu majątku, natomiast wnioskodawczyni winna spłacić uczestnika kwotą 400 zł jako połowa wartości przyznanego jej majątku. Po potrąceniu kwota należnej wnioskodawczyni spłaty wynosi 206,662,97 zł. Po uwzględnieniu nakładu W. Z. z majątku osobistego na majątek wspólny, tj odjęciu połowy spłaty pożyczki z (...), tj. kwoty 4.330,50zł, ostatecznie wysokość spłaty dla K. Z. z tytułu podziału majątku wspólnego i rozliczenia nakładów wyniosła 202.332,47 i taką kwotę Sąd Rejonowy zasądził na rzecz wnioskodawczyni, na podstawie art. 567§3k.p.c. w zw.
z art. 688 k.p.c. i art. 1035 k.c, art. 1038 k.c. w zw. z art. 210 k.c, art. 212 § 2 k.c.

Kwotę tą Sąd Rejonowy podzielił na 8 miesięcznych rat po 25.291,56 zł, z tym że płatność odroczono do trzech miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia. W ocenie Sądu Rejonowego sytuacja majątkowa uczestnika umożliwia zadośćuczynienie nałożonemu obowiązkowi. Uczestnik pracuje osiąga dochody miesięczne powyżej 3.000,00 zł, z racji wielu lat pracy winien mieć oszczędności, zaś odroczony termin spłaty pozwoli na uzyskanie stosownego kredytu lub pożyczki, w ocenie Sądu Rejonowego ma on bowiem zdolność kredytową.

Sąd Rejonowy wskazał, że w ramach podziału małżeńskiego majątku wspólnego strona, zgodnie z art. 46 k.r.o. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. art. 688 k.p.c.
w zw. z art. 618 § 1 k.p.c. w zw. z art. 207 k.c, może domagać się rozliczenia wydatków
związanych z rzeczą wspólną. Wydatki są związane z rzeczą wspólną jeżeli potrzeba ich
poniesienia wynika z normalnej eksploatacji i zasad prawidłowej gospodarki. W niniejszej
sprawie W. Z. nie wykazał faktu poniesienia takich wydatków, przy czym do wydatków o których mowa w art. 207 k.c. nie należą opłaty z media wynikłe z korzystania z rzeczy ( nieruchomości) przez daną osobę.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł wskazując jako podstawę art. 520 § 1 k.p.c.

Sąd Rejonowy wskazał, że dla wyrównania obciążania stron kosztami postępowania zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni 250 zł. Uczestnik poniósł koszt zaliczki na biegłego w kwocie 500 zł. z czego połowę winna zwrócić mu wnioskodawczyni, ta zaś uiściła opłatę sądową w kwocie 1000 zł której połowa winna z kolei obciążać uczestnika - po potrąceniu pozostaje 250 zł należne wnioskodawczyni, o czym orzeczono w punkcie V postanowienia. Orzeczenie o kosztach sądowych Sąd Rejonowy oparł na art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od tego postanowienia wniósł uczestnik postępowania, zaskarżając je w całości. Zarzucił mu naruszenie art. 217§1 i 3 kpc, art. 227 kpc, 232 kpc w zw. z art. 278§1 kpc poprzez niewyjaśnienie wszystkich faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy polegające na oddaleniu wniosków dowodowych uczestnika postępowania z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa oraz ponownej opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości ze względu na to, że dowody te są jedynie próbą zmiany przez uczestnika postępowania wartości nieruchomości ustalonej w opinii przez biegłego rzeczoznawcę A. K. w sytuacji, kiedy oddalenie tych wniosków dowodowych uczestnika postępowania z tej przyczyny było nieuzasadnione, albowiem podważenie mocy dowodowej sporządzonej w niniejszej sprawie opinii mogło nastąpić wyłącznie poprzez przeprowadzenie dowodu z opinii innych biegłych.

Zarzucił naruszenie art. 233§1kpc poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę opinii biegłej polegające na przyjęciu, że biegła w sposób przekonujący odniosła się do zarzutów uczestnika postępowania, w sytuacji kiedy nie uzasadniła ona należycie dokonanych przez siebie wyborów.

Zarzucił też sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi nieruchomość o wartości rynkowej 384020zł, w sytuacji, kiedy wartość ta jest zawyżona, bo wynosi ona co najwyżej 300 000 zł.

Stawiając te zarzuty skarżący wniósł o zmianę postanowienia Sądu Rejonowego w Raciborzu z 23 czerwca 2015r. w punkcie Ia.) poprzez ustalenie, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi nieruchomość położona w C. przy ul. (...), dla której jest prowadzona księga wieczysta (...) o wartości 300 000 zł oraz o zmianę tego postanowienia w punkcie III poprzez zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwoty 160.322,96 zł tytułem spłaty i rozliczenia nakładów uczestnika na majątek wspólny płatną w 8 miesięcznych ratach po 20.040,37 zł ustalając płatność pierwszej raty w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia. Wniósł też o zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie uczestnik postępowania wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Raciborzu do ponownego rozpoznania z orzeczeniem o kosztach postępowania odwoławczego.

Ponadto uczestnik postępowania wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego do spraw budownictwa na okoliczność ustalenia stanu technicznego budynku mieszkalnego stron w tym ustalenia, czy budynek wymaga remontów oraz ponownej opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wartości spornej nieruchomości według stanu na dzień 28 lutego 2012r. z uwzględnieniem stanu technicznego budynku ustalonego przez biegłego z zakresu budownictwa.

W uzasadnieniu wskazał, że konsekwentnie kwestionował wartość rynkową nieruchomości ustaloną przez biegłego, wywodząc dalsze wnioski dowodowe wymagające wiadomości specjalnych. Jedynie w ten sposób skarżący mógł podważyć moc dowodową opinii biegłego. Zatem nieuzasadnione było oddalenie jego wniosków dowodowych. Skarżący wskazał, że nie podziela stanowiska Sądu Rejonowego że pozytywnej oceny opinii biegłej. Wskazał, że przy zastosowanej przez nią metodzie porównawczej konieczna jest znajomość nieruchomości podobnych do wycenianej. Biegła zaś przy sporządzeniu opinii jedynie pobieżnie uwzględniła cechy nieruchomości wziętych do porównania. Zatem w konsekwencji nie wiadomo, czy nieruchomości te odpowiadają cechom wycenianej nieruchomości. W szczególności nie wiadomo, czy znajdujące się na nich nieruchomości wymagały remontu dachu, elewacji, izolacji pionowej, wymiany płytek ceramicznych i czy były zawilgocone. Zarzucił, że biegła nie uwzględniła też standardu wykończenia poszczególnych nieruchomości. Wskazała na znaczną rozpiętość cen oraz argumentowała to właśnie standardem wykończenia, jednak w dalszej części opinii się do tego nie odniosła. Przyjęła też do porównania nieruchomości położone w znacznej odległości od nieruchomości ocenianej (w N. i G.). Z niewiadomych przyczyn zaś odrzuciła nieruchomość położoną najbliżej wycenianej (w T.), co w ocenie skarżącego było nieuzasadnione. Biegła w swej opinii nie wyjaśniła cech porównywanych nieruchomości, które zdecydowały o uznaniu ich za podobne do wycenianej. Doprowadziło to zdaniem uczestnika postępowania do zawyżenia wartości wycenianej nieruchomości.

W ocenie uczestnika niezasadnie wskazano w opinii, że stan wycenianej nieruchomości jest dobry. Ze względu na konieczność przeprowadzenia remontu budynku w ocenie skarżącego należało przyjąć jego stan jako dostateczny. W ocenie skarżącego nie są przekonywujące wyjaśnienia biegłego udzielone w odpowiedzi na zarzuty skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja odniosła skutek jedynie w części.

Zarzuty apelacji sprowadzały się do zakwestionowania dokonanych ustaleń faktycznych oraz przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Zgromadzony przez Sąd Rejonowy materiał dowodowy wymagał uzupełnienia w świetle tych zarzutów zgłoszonych przez uczestnika postępowania oraz okoliczności zaistniałych po wydaniu zaskarżonego postanowienia.

Przy podejmowaniu decyzji o uzupełnieniu materiału dowodowego Sąd Okręgowy miał na względzie okoliczność, że opinia biegłej A. K. wydana została 1 sierpnia 2014r., zatem od czasu jej wydania do czasu wpływu sprawy z apelacją do Sądu Okręgowego w Gliwicach i wyznaczonej rozprawy upłynął okres ponad 1 roku. Zgodnie natomiast z art. 156 ust.3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami ( t. jedn. Dz. U. z 2015 poz. 1774 z późn. zm.), operat szacunkowy może być wykorzystywany do celu, dla którego został sporządzony, przez okres 12 miesięcy od daty jego sporządzenia, chyba że wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, o których mowa w art. 154. Zgodnie zaś z art. 156 ust.4 tej ustawy, operat szacunkowy może być wykorzystywany po upływie okresu, o którym mowa w ust. 3, po potwierdzeniu jego aktualności przez rzeczoznawcę majątkowego. Potwierdzenie aktualności operatu następuje przez umieszczenie stosownej klauzuli w operacie szacunkowym przez rzeczoznawcę, który go sporządził.

Odnosząc treść tego unormowania do sytuacji procesowej w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania o niemożności oparcia rozstrzygnięcia w sprawie na opinii biegłej K. złożonej w sierpniu 2014r. wobec upływu okresu, w jakim mogła ona być wykorzystana. Zważywszy na stanowisko uczestnika postępowania oraz zgłoszone w apelacji zarzuty naruszenia przepisów postępowania, Sąd Okręgowy zdecydował nie o dokonywaniu aktualizacji opinii, lecz o powołaniu w sprawie innego biegłego rzeczoznawcy majątkowego, celem ustalenia aktualnej wartości nieruchomości podlegającej podziałowi.

Ze złożonej w sprawie opinii biegłej E. Ś. wynika, że obecna wartość rynkowa nieruchomości wyraża się kwotą 355 000 zł. W treści swej opinii biegła uwzględniła stan techniczny nieruchomości. Wskazała jakie elementy na skutek niedokładności wykonania budynku uległy zużyciu. Konieczność remontu nieruchomości wynikającą ze stwierdzonego stanu uwzględniła przy ustalaniu zużycia fizycznego budynku, które przyjęła jako 15%. Wartość ta została uwzględniona przy ustalaniu wartości rynkowej tej nieruchomości.

Biegła Ś. dla ustalenia wartości rynkowej nieruchomości przyjęła metodę porównawczą. Do porównania przyjęła nieruchomości oddalone od ocenianej o 9-10 km, o opisanych cechach (jednokondygnacyjne, jednorodzinne z użytkowym poddaszem, usytuowane w pierwszej linii zabudowy ulicy). Przyjęła też standard wykończenia ocenianej nieruchomości jako przeciętny. Przyjęła na podstawie wyliczenia, że wartość metra kwadratowego ocenianej nieruchomości to 2404,68 zł.

Do opinii tej zastrzeżenia zgłosił uczestnik postępowania W. Z., wskazując że w jego ocenie wartość nieruchomości jest zawyżona. Podniósł, że na stronie 10 opinii biegła wskazała, że wycena uwzględnia stan techniczny budynku na podstawie oględzin, ale nie została przeprowadzona ekspertyza techniczna konstrukcji budowlanych. Wskazana przez biegłą lista wad nie została przez nią zweryfikowana, zatem w ocenie uczestnika postępowania biegła dowolnie przyjęła stan budynku jako dobry i 15% zużycia budynku, podczas gdy już 16% zużycia kwalifikowałoby stan budynku jako „zadowalający”.

Nie było też w ocenie skarżącego podstaw do uznania, że stan budynku pozostał niepogorszony od 28 lutego 2012r. Dlatego uczestnik wniósł o dopuszczenie uzupełniającej opinii biegłej celem ustalenia stanu technicznego budynku, w szczególności stanu jego konstrukcji budowlanych oraz czy budynek wymaga przeprowadzenia prac remontowych, w tym czy celowy jest remont bieżący oraz określenia wartości rynkowej nieruchomości z uwzględnieniem stanu technicznego budynku wynikającego z uprzednio sporządzonej ekspertyzy.

Biegła na piśmie odniosła się do zarzutów uczestnika postępowania. Wskazała, że wyraźnie cecha nieruchomości „stan techniczny” określona została na potrzeby wyceny, dlatego zaznaczyła, że nie jest to ekspertyza. Podała, że ekspertyza dotyczy konstrukcji budynku i jest sporządzana w przypadku poważnych zagrożeń konstrukcyjnych wynikających z nieprawidłowego wykonania prac budowlanych lub w przypadku naruszeń konstrukcji wynikającej z przypadków losowych.

Podała też, że stopień zużycia budynku, określa się na podstawie oględzin. Najistotniejszy jest wiek budynku, następnie analizuje się stan tynków, powłok wykończeniowych, stolarkę okienną i drzwiową., pokrycie dachowe. W protokole oględzin opisano zużycie elementów budynku (wynikające z niedokładności prac budowlanych, braku bieżących prac remontowych). Dlatego w odniesieniu do ocenianego budynku stopień zużycia nie wynosi 12%. jak wynikałoby z wieku budynku, lecz 15%, jednak nadal jest do stan techniczny dobry budynku. Biegła wyjaśniła, że stopień zużycia powyżej 15% charakterystyczny jest dla budynków z lat 70-tych i starszych. Biegła wskazała, że ekspertyza przeprowadzana jest, gdy prace budowlane prowadzone były niezgodnie z przepisami budowlanymi lub nastąpiła sytuacja zagrażająca budynkowi. Podniosła ponadto, ze uczestnik postępowania był obecny w czasie oględzin, gdy ustalano stan techniczno- użytkowy budynku na datę oględzin i 28 lutego 2012r.

Złożona przez biegłą opinia jest w ocenie Sądu Okręgowego wiarygodna. Została sporządzona przez biegłą z wykorzystaniem jej fachowej wiedzy i przy szczegółowym odniesieniu się do okoliczności niniejszej sprawy.

Uczestnik postępowania nadal po zapoznaniu się z pisemnym wyjaśnieniem biegłej domagał się przeprowadzenia ekspertyzy budynku. Wniosek ten został przez Sąd Okręgowy oddalony.

Składając taki wniosek uczestnik nie wskazywał na nadzwyczajne okoliczności dotyczące budynku (zdarzenia, które mogły doprowadzić do naruszenia czy uszkodzenia jego konstrukcji). Ani z twierdzeń skarżącego, ani z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika też, aby budynek ten posiadał wady konstrukcyjne zagrażające osobom, które go użytkują. Nie można bowiem pominąć okoliczności, że budynek bez przeszkód jest od wielu lat użytkowany przez uczestnika postępowania i jego dzieci, wcześniej zaś również przez wnioskodawczynię. Uczestnik na potrzeby ustalenia wartości budynku w toku postępowania zwracał uwagę na istniejące w nim uszkodzenia, jednak nigdy nie wskazał na wady konstrukcyjne czy zewnętrzne oznaki ich istnienia( jak przechył budynku czy pęknięcia ścian nośnych itp.). wskazane przez uczestnika wady zostały uwzględnione i udokumentowane przez biegłą. Uznać należy, że skoro biegła przeprowadzała oględziny budynku w obecności uczestnika postępowania, a innych wad uczestnik jej nie wskazał, to oznacza że ich nie stwierdził. Tym samym żądanie przeprowadzenia ekspertyzy budowlanej budynku nie opiera się na żadnych realnych podstawach a ma jedynie na celu przedłużenie postępowania. uznanie zasadności przeprowadzenia takiego dowodu nie może w ocenie Sądu Okręgowego opierać się jedynie na niczym nie popartych hipotezach skarżącego. Z tego powodu Sąd Okręgowy oddalił wniosek dowodowy uczestnika postępowania złożony w postępowaniu odwoławczym.

Oceniając w świetle zmienionych ustaleń faktycznych zaskarżone rozstrzygnięcie, Sąd Okręgowy uznał konieczność jego zmiany wynikającą ze zmiany wartości podstawowego składnika majątku wspólnego. Tym samym w części uwzględniono zarzuty apelacji dotyczące niewłaściwych ustaleń faktycznych w sprawie. Uwzględnienie ich w pełnym zakresie nie było możliwie w świetle uzupełnionego materiału dowodowego. Nie dawał on podstaw do uznania, że wartość nieruchomości jest niższa niż 355 000 zł. Taką zatem wartość tego składnika majątku przyjęto.

Zmiana wartości spowodowała też konieczność zmiany wysokości kwoty należnej wnioskodawczyni od uczestnika postępowania. Wyliczenie należnej kwoty dopłaty przy uwzględnieniu poniesionego przez uczestnika postępowania nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny doprowadziło Sąd Okręgowy do wniosku, że uczestnik powinien zapłacić wnioskodawczyni kwotę 188.222,46 zł. Wyliczono ją następująco:

wartość całego majątku do podziału to kwota 386.707,93 zł, zatem połowa przypadająca na każdego z byłych małżonków to 193.352,96 zł; wnioskodawczyni otrzymała składnik o wartości 800zł, a nadto powinna zwrócić uczestnikowi połowę spłaconej przez niego pożyczki, jako dokonanego przez niego nakładu:

193352,96 zł - ( 800zł + 4330,50zł) = 188.222,46 zł.

Należną wnioskodawczyni kwotę rozłożono na 8 rat, płatnych comiesięcznie, począwszy od pierwszej raty płatnej 3 miesiące od prawomocności postanowienia, a to 19 października 2016r. Pierwszą ratę ustalono w kwocie 23.722,96 zł, pozostałe siedem na 23.500 zł każda.

Rozstrzygnięcie o zmianie postanowienia oparto na art. 386§1 kpc w zw. z art. 13§2 kpc. O oddaleniu apelacji w pozostałej części jako niezasadnej orzeczono po myśli art. 385 kpc w zw. z art. 13§2 kpc.

Rozstrzygając o kosztach postępowania odwoławczego, Sąd Okręgowy zważył na to, że postępowanie w niniejszej prawie toczy się w postępowaniu nieprocesowym w którym zasadą jest ponoszenie przez każdego z zainteresowanych kosztów związanych z jego udziałem w sprawie (art. 520§1 kpc). Sąd Okręgowy nie dostrzegł w niniejszej sprawie podstaw do odstąpienia od tej zasady. Z tego powodu oddalił wniosek skarżącego o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego. Jednocześnie na podstawie art. 83 ust.2 w zw. z art.113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Okręgowy nakazał pobrać od wnioskodawczyni koszty opinii biegłej poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa.

Z tych powodów orzeczono jak w sentencji.

SSO Barbara Braziewicz SSO Leszek Dąbek SSO Gabriela Sobczyk