Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy Warszawa Praga w Warszawie II Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2014 r. w Warszawie

sprawy z powództwa D. K. (1) i D. K. (2)

przeciwko A. K. (1)

o zapłatę

I. Zasądza od pozwanej A. K. (1) na rzecz powódki D. K. (1) kwotę 85 456,26 (osiemdziesiąt pięć tysięcy czterysta pięćdziesiąt sześć 26/100) zł oraz na rzecz powódki D. K. (2) kwotę 28 485,42 ( dwadzieścia osiem tysięcy czterysta osiemdziesiąt pięć 42/100) zł z ograniczeniem odpowiedzialności do udziału pozwanej A. K. (1) w wysokości 1/12 w prawie własności nieruchomości położonej przy ul. (...) w W., dla której Sąd Rejonowy (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...), na której została ustanowiona hipoteka kaucyjna umowna do wysokości 200 000 (dwieście tysięcy)zł tytułem zabezpieczenia wierzytelności w kwocie 113 941,69 (sto trzynaście tysięcy dziewięćset czterdzieści jeden 69/100) zł przypadającej powódce D. K. (1) w udziale ¾ części, a powódce D. K. (2) w udziale ¼ części wierzytelności

II. zasądza od pozwanej A. K. (1) na rzecz powódek D. K. (1) i D. K. (2) kwotę 9 315 (dziewięć tysięcy trzysta piętnaście) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Sygn. akt II C 866/11

UZASADNIENIE

Powódki D. K. (1) i D. K. (2) pozwem wniesionym przeciwko A. K. (1) domagały się zasądzenia na rzecz powódki D. K. (1) kwoty 85.456,26 zł oraz na rzecz powódki D. K. (2) kwoty 28.485,42 zł z ograniczeniem do posiadanego przez pozwaną udziału w wysokości 1/12 prawa własności nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy (...) w W. prowadzi księgę wieczystą nr (...), na której została ustanowiona hipoteka kaucyjna umowna w wysokości 200.000 zł tytułem zabezpieczenia wierzytelności w kwocie 113.941,69 zł przypadającej powódkom w udziałach odpowiednio w 3/4 i 1/4 części wierzytelności. Nadto powódki wniosły o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazały, iż w 1999 r. strony zawarły porozumienie, na mocy którego pozwana zobowiązała się ustanowić hipotekę kaucyjną do kwoty 200.000 zł celem zabezpieczenia wierzytelności wynikających z umowy pożyczki z dnia 01.06.1994 r., potwierdzonej prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 21.04.1995 r. udzielonej pozwanej przez A. K. (2). Powódki są spadkobiercami ustawowymi A. K. (2), a w skład spadku wchodziła niezaspokojona wierzytelność z w/w umowy pożyczki. W celu zabezpieczenia zaspokojenia wierzytelności pozwana zobowiązała się ustanowić hipotekę na rzecz wierzycieli, tj. powódek. Pozwana do dnia wniesienia pozwu nie dokonała spłaty należności zabezpieczonych hipoteką.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o jego oddalenie w całości. W uzasadnieniu podniosła zarzut przedawnienia roszczenia przysługującego powódkom, nadto wskazała, iż zarówno sama umowa pożyczki, jak i porozumienie z 1999 r. zostały zawarte dla pozoru, wyłącznie w celu utrudnienia jej byłemu mężowi dochodzenia ewentualnych roszczeń finansowych. Jednocześnie pozwana podniosła zarzut naruszenia art. 5 k.c. wskazując, iż leczy się psychiatrycznie, co powoduje, iż nie ma pełnej zdolności do oceny kierowanych wobec niej żądań oraz, że żądanie powódek ma na celu spowodowanie wyzbycia się przez pozwaną należącego do niej majątku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 kwietnia 1995 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi w Warszawie wydał w sprawie o sygn. akt II Nc 171/95 nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym nakazał pozwanej A. J. (1) (obecnie K.), aby zapłaciła powodowi A. K. (2) kwotę 30.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 marca 1995 r. oraz kosztami adwokackimi w kwocie 1.000 zł w terminie tygodniowym od doręczenia nakazu, albo wniosła w tymże terminie zarzuty. W dniu 2 czerwca 1995 r. nakaz zapłaty został zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

A. J. (2) (K.) nie zaskarżyła przedmiotowego nakazu zapłaty ani postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności. Nie wniosła także od w/w orzeczeń nadzwyczajnych środków zaskarżenia.

Postanowieniem z dnia 28 czerwca 1996 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi w Warszawie oddalił wniosek A. K. (2) o nadanie klauzuli wykonalności w/w nakazowi zapłaty także przeciwko małżonkowi A. J. (2) – B. J..

D. K. (1) i D. K. (2) są spadkobierczyniami A. K. (2), odpowiednio w udziałach 3/4 i 1/4. W skład spadku po zmarłym wchodzi niezaspokojona wierzytelność wynikająca z prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 21 kwietnia 1995 r.

(okoliczności bezsporne)

Akta sprawy o sygn. II Nc 171/95 zostały w 2007 r. przekazane na makulaturę.

(notatka urzędowa – k. 120)

W dniu 15 listopada 1999 r. D. K. (1), D. K. (2) i A. J. (2) (K.) zawarły porozumienie, na mocy którego ustaliły, iż:

- na dzień 30 października 1999 r. w skład wierzytelności wynikającej z w/w nakazu zapłaty wchodzą należność główna w kwocie 30.000 zł, koszty postępowania sądowego w kwocie 8.159,99 zł oraz odsetki od należności głównej w kwocie 75.781.70 zł,

- kapitalizują na dzień 30 października 1999 r. wymagalne odsetki od należności głównej oraz kosztów dochodzenia wierzytelności, w wyniku czego łączna kwota wierzytelności wynosi 113.941,69 zł,

- wierzyciele wstrzymują się z podejmowaniem kroków egzekucyjnych wobec dłużniczki do czasu zaoferowania przez nią dobrowolnej spłaty wierzytelności pod warunkiem ustanowienia przez dłużniczkę zabezpieczenia hipotecznego do kwoty 200.000,00 zł na rzecz wierzycielek na będącym własnością dłużniczki udziale w wysokości 1/12 prawa własności nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), przy czym uprawnionymi do zaspokojenia z hipoteki będą D. K. (1) w udziale 3/4 i D. K. (2) w udziale 1/4. (dowód: porozumienie – k. 8)

W dniu 25 listopada 1999 r. A. J. (2) (K.) udała się do notariusz T. S. w W. i złożyła w formie aktu notarialnego oświadczenie o ustanowieniu w celu zabezpieczenia wierzytelności w kwocie 131.941,69 zł, należnej D. K. (1) i D. K. (2), następcom prawnym wierzyciela A. K. (2), hipoteki kaucyjnej w kwocie 200.000 zł, na stanowiącym jej własność udziale wynoszącym 1/12 części w nieruchomości położonej w W. przy ul. (...). Hipoteka została ustanowiona na rzecz wierzycielek odpowiednio w 3/4 i 1/4 częściach.

Hipoteka została wpisana do księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), stanowiącej własność A. J. (2) (K.) w udziale 1/12.

(dowód: odpis z księgi wieczystej – k. 22; odpis aktu notarialnego – k. 9 – 11; zeznania pozwanej A. K. (1) złożone na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2014 r.)

W dniu 6 listopada 2000 r. orzeczono rozwód A. J. (2) i B. J.. Z dniem 15 lutego 2001 r. A. J. (2) powróciła do nazwiska K..

A. K. (1) nie jest osobą ubezwłasnowolnioną w całości ani częściowo. Nie wykazała też aby cierpiała na chorobę psychiczną lub zaburzenia lub miała w inny sposób ograniczoną poczytalność i zdolność swobodnego podejmowania decyzji obecnie, w dacie zawierania umowy ( 1994r.) lub ustanawiania hipoteki (1999r.)

Do dnia zamknięcia rozprawy, A. K. (1) nie spełniła świadczenia zabezpieczonego przedmiotową hipoteką kaucyjną.

(okoliczności bezsporne)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle całokształtu materiału dowodowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawę przedstawionych powyżej ustaleń faktycznych stanowiły w głównej mierze dokumenty zgromadzone w aktach sprawy. Dla rozstrzygnięcia sporu szczególne znaczenie miały: porozumienie zawarte w 1999 r. pomiędzy stronami, oświadczenie o ustanowieniu hipoteki kaucyjnej złożone przez pozwaną w formie aktu notarialnego oraz kserokopia nakazu zapłaty wraz z klauzulą wykonalności. Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na zeznaniach pozwanej.

Wskazać należy, iż stan faktyczny w sprawie pozostawał w dużej części bezsporny. Strony nie kwestionowały bowiem, iż w 1995 r. został wydany przeciwko pozwanej nakaz zapłaty, zaopatrzony w klauzulę wykonalności, że pozwana nie składała od tego orzeczenia żadnych środków zaskarżenia, że powódki są spadkobierczyniami po A. K. (2) oraz że w skład spadku po zmarłym wchodzi wierzytelność objęta w/w nakazem zapłaty, że w 1999 r. strony zawarły porozumienie odnośnie spłaty zadłużenia pozwanej wobec powódek, i że na podstawie tego porozumienia celem zabezpieczenia wierzytelności powódek pozwana ustanowiła na należącej do niej nieruchomości hipotekę kaucyjną.

Wobec podniesionych przez pozwaną zarzutów pozorności umowy pożyczki będącej podstawą wydanego nakazu zapłaty, jak również porozumienia zawartego pomiędzy stronami postępowania w 1999 r., a także zarzutu przedawnienia dochodzonej pozwem wierzytelności, spór w niniejszej sprawie koncentrował się właśnie na ustaleniu, czy w/w dokumenty obarczone są wadą pozorności, a także czy sporna wierzytelność uległa przedawnieniu.

Przechodząc do analizy pierwszego z zarzutów pozwanej w zakresie pozorności umowy pożyczki, będącej podstawą wydanego w sprawie II Nc 171/95 nakazu zapłaty, wskazać należy, iż nie zasługuje on na uwzględnienie.

W świetle tego zarzutu, decydujące znaczenie ma wykładnia i stosowanie art. 365 § 1 k.p.c., a w szczególności kwestia skutków przewidzianej w nim mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, wiążącego nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Określona w tym przepisie moc wiążąca stanowi pozytywny skutek prawomocności orzeczenia, w odróżnieniu od opisanej w art. 366 k.p.c. powagi rzeczy osądzonej, traktowanej jako negatywny skutek prawomocności wyroku, zaś oba te skutki składają się na tzw. prawomocność materialną orzeczenia. W literaturze rozumienie tych pojęć, ich zakres oraz określenie relacji między nimi nie jest jednolite i wywołuje spory. Jednakże w zasadzie jednolicie przyjmuje się, że podstawowym celem powyższych regulacji jest zapewnienie orzeczeniom prawomocnym formalnie cech niewzruszalności i stabilności w celu uniemożliwienia ich wzruszenia i zapewnienia należytej ochrony prawnej zawartym w nich rozstrzygnięciom. Jak trafnie wskazuje się w literaturze, ochrona taka nie byłaby zapewniona, gdyby możliwe było kwestionowanie przez dowolne osoby, organy państwa i instytucje stanu prawnego ukształtowanego korzystnie dla ubiegającego się o ochronę prawną przez prawomocne orzeczenie sądowe. Regulacje przewidziane w art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c. gwarantują stabilność określonej orzeczeniem sądowym sytuacji prawnej, uniemożliwiając jej podważenie przez stronę niezadowoloną z rozstrzygnięcia i zobowiązując do jej respektowania inne sądy oraz inne organy państwa w określonych przez ustawę granicach. Należy podkreślić, że tym samym regulacje te realizują jedną z najistotniejszych gwarancji konstytucyjnych, jaką jest prawo do rozstrzygnięcia sprawy przez niezawisły sąd ( art. 45 ust. 1 Konstytucji), która nie byłaby możliwa do osiągnięcia bez stabilności, pewności i niewzruszalności rozstrzygnięć sądowych. Są także jedną z gwarancji powagi wymiaru sprawiedliwości.

W orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że powaga rzeczy osądzonej i moc wiążąca orzeczenia w zasadzie odnoszą się tylko do treści jego sentencji, a nie uzasadnienia, natomiast zawarte w uzasadnieniu motywy rozstrzygnięcia mogą mieć znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej i powagi rzeczy osądzonej prawomocnego orzeczenia, czyli dla określenia granic jego prawomocności materialnej w rozumieniu art. 365 k.p.c.

W nowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie także przyjmuje się moc wiążącą prawomocnych rozstrzygnięć prejudycjalnych. Wskazuje się, że związanie prawomocnym wyrokiem oznacza, iż sąd obowiązany jest uznać, że kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym wcześniejszym wyroku, nawet jeżeli argumentacja prawna, na której opiera się to rozstrzygnięcie jest nietrafna. W późniejszej sprawie kwestia ta nie może być już w ogóle badana (tak m.in. wyroki: z dnia 8 stycznia 2002 r I CKN 730/99, z dnia 12 lipca 2002 r. V CKN 1110/00, z dnia 7 stycznia 2004 r. III CK 192/02, z dnia 28 marca 2012 r. II UK 327/11 i z dnia 19 października 2012 r. V CSK 485/11, niepubl.).

Przenosząc powyższe na kanwę niniejszej sprawy, wskazać w pierwszej kolejności należy, iż Sąd nie dysponował oryginałem nakazu zapłaty wydanym w sprawie II Nc 171/95 z uwagi na jego zniszczenie w 2007 r., ani aktami sprawy w której został on wydany. Niemniej jednak żadna ze stron w toku postępowania nie kwestionowała, iż podstawą wydania przedmiotowego nakazu zapłaty była umowa pożyczki zawarta pomiędzy spadkodawcą powódek a pozwaną.

Mając na uwadze powyższe rozważania uznać należy, iż wobec uzyskania przez przedmiotowy nakaz zapłaty waloru prawomocności, pozwana nie może obecnie podważać zasadności jego wydania, powołując się na pozorność umowy pożyczki, będącej podstawą wydania nakazu zapłaty. Pozwana po doręczeniu jej przedmiotowego nakazu zapłaty miała możliwość jego zaskarżenia zarzutami, jednakże tego nie uczyniła. Następnie nakaz został zaopatrzony klauzulą wykonalności. Również i to orzeczenie nie zostało zaskarżone. W sprawie nie został również wniesiony nadzwyczajny środek zaskarżenia. Wobec powyższego obecnie brak jest możliwości podważania trafności i zasadności przedmiotowego nakazu zapłaty, zarówno przez strony, jak i przez Sąd z urzędu, co wynika bezpośrednio z zacytowanego powyżej art. 365 § 1 k.p.c.

W ocenie Sądu, brak jest również podstaw do uznania za pozorną czynności prawnej w postaci porozumienia zawartego pomiędzy stronami w 1999 r. Należy zauważyć, iż porozumienie to zostało zawarte w celu, z jednej strony, odroczenia terminu płatności zobowiązania pozwanej wynikającego z przedmiotowego nakazu zapłaty, z drugiej zaś strony w celu ustanowienia rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności w postaci hipoteki kaucyjnej na nieruchomości pozwanej. Podstawą tego porozumienia było zatem zobowiązanie zawarte pomiędzy pozwaną a poprzednikiem prawnym powódek w postaci umowy pożyczki. Skoro umowa pożyczki nie może być obecnie podważana z uwagi na dyspozycję art. 365 § 1 k.p.c., należy uznać tę umowę za ważną causę zawartego pomiędzy stronami porozumienia. O ile w toku postępowania pozwana próbowała kwestionować ważność umowy pożyczki wskazując, iż została ona zawarta wyłącznie w celu utrudnienia jej byłemu mężowi dochodzenia od pozwanej ewentualnych roszczeń finansowych, o tyle nie wskazywała ona na jakiekolwiek okoliczności mogące świadczyć o pozorności porozumienia zawartego pomiędzy nią a powódkami, a tym bardziej o pozorności oświadczenia o ustanowieniu hipoteki kaucyjnej. Należy wziąć pod uwagę, iż przedmiotowe porozumienie zawarte zostało w 1999 r., ponad 5 lat po zawarciu umowy pożyczki i prawie 4 lata po wydaniu nakazu zapłaty. Pozwana świadomie potwierdziła wówczas istnienie swego zobowiązania wobec powódek, jak również zobowiązała się do ustanowienia hipoteki kaucyjnej, co też w niedługim czasie uczyniła. A. K. (1) w dacie zawierania porozumienia była osobą dorosłą, nieubezwłasnowolnioną. Należy zatem przyjąć, iż zdawała sobie sprawę z konsekwencji podejmowanych przez siebie czynności i podejmowała je w sposób przemyślany.

Nie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej kwestii jest również okoliczność, iż gdyby nawet przyjąć, że o ile w czasie zawierania umowy pożyczki, pozwana rzeczywiście mogła chcieć zawrzeć przedmiotową umowę w celu udaremnienia jej byłemu mężowi dochodzenia od niej jakichś roszczeń, w ten sposób, że ówczesny wierzyciel A. K. (2) po uprzednim uzyskaniu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi pozwanej, wszcząłby przeciwko niemu egzekucję, o tyle trudno uznać, aby przyczyna ta istniała również w 1999 r. w dacie zawarcia porozumienia. Należy bowiem mieć na względzie, iż wierzyciel A. K. (2), będący w „porozumieniu” z pozwaną, nie uzyskał klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi pozwanej. Jak bowiem wynika z treści postanowienia Sądu z dnia 28 czerwca 1996 r. (k. 88) wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko B. J. został oddalony. W tych okolicznościach uznać należy, iż już od 1996 r. A. K. (1) wiedziała, iż nie będzie możliwości posłużenia się przedmiotowym nakazem zapłaty, wystawionym co prawda przeciwko niej samej, także przeciwko jej małżonkowi, z którym pozostawała w konflikcie. Tym samym twierdzenia pozwanej, jakoby porozumienie z dnia 15 listopada 1999 r. było zawierane jedynie dla pozoru, w celu „ochrony” pozwanej przeciwko jej mężowi nie zasługują na uwzględnienie. Jednocześnie pozwana w toku postępowania nie przedstawiła żadnych innych argumentów mogących świadczyć o pozorności tej czynności prawnej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał podniesiony przez pozwaną zarzut pozorności za chybiony.

Odnosząc się natomiast do zarzutu przedawnienia, wskazania wymaga, iż w istocie, świadczenie zasądzone prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w dniu 21 kwietnia 1995 r. uległo przedawnieniu w 2005 r. Jak bowiem wynika z treści art. 125 k.c., roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy.

Trzeba jednak zauważyć, iż pozwana w 1999 r., a zatem kiedy roszczenie nie było jeszcze przedawnione, ustanowiła na rzecz powódek hipotekę kaucyjną zabezpieczającą przedmiotowe roszczenie, do wysokości 200.000 zł. Wobec tego, należy odróżnić odpowiedzialność ze stosunku obligacyjnego, od odpowiedzialności rzeczowej, mającej źródło w ustanowieniu hipoteki. O ile bowiem w sferze obligacyjnej można podnieść zarzut przedawnienia i taka wierzytelność może ulec przedawnieniu, co ma właśnie miejsce w niniejszej sprawie, to jeśli chodzi o odpowiedzialność rzeczową, w związku z ustanowieniem hipoteki na nieruchomości, nawet w przypadku przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego (obligacyjnego), dłużnik rzeczowy będzie odpowiadał rzeczowo, a to wobec treści art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którym przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej; przepisu tego nie stosuje się do roszczenia o odsetki.

Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą skutki tylko w sferze obligacyjnej, nie pozbawia natomiast wierzyciela hipotecznego zaspokojenia się z nieruchomości. Art. 77 stanowi wzmocnienie pozycji prawnej wierzyciela hipotecznego w stosunku do właściciela obciążonej nieruchomości. Przepis ten wyłącza skutki przedawnienia zabezpieczonej wierzytelności w takim zakresie, w jakim wierzycielowi na podstawie hipoteki przysługuje prawo do zaspokojenia z obciążonej nieruchomości. Wprowadza on ogólną regułę, że przedawnienie wierzytelności hipotecznej nie wpływa na uprawnienia wierzyciela hipotecznego dotyczące dochodzenia zaspokojenia z przedmiotu hipoteki. W rezultacie właścicielowi przedmiotu hipoteki nie przysługuje zarzut przedawnienia jako skuteczny środek obrony przeciwko powództwu wierzyciela hipotecznego. Artykuł 77 ma przy tym zastosowanie bez względu na to, czy właścicielem przedmiotu hipoteki jest dłużnik osobisty czy też osoba trzecia. W tym pierwszym przypadku - jeżeli dłużnik podniesie zarzut przedawnienia - powództwo w zakresie odpowiedzialności osobistej nie będzie zasadne, natomiast w zakresie odpowiedzialności rzeczowej powinno zostać uznane za zasadne. Tym samym sąd powinien zasądzić świadczenie z ograniczeniem odpowiedzialności dłużnika do przedmiotu hipoteki (tak też wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 26 stycznia 2012 r., I ACa 1374/2011, LexisNexis nr 3075401), przy czym nie może zasądzić kwoty wyższej niż suma hipoteki (por. wyrok SN z 2 marca 2012 r., II CSK 282/11, LexisNexis nr 5157477). Jeżeli w procesie sądowym przeciwko dłużnikowi osobistemu podniesiono zarzut przedawnienia, sąd z urzędu powinien zastrzec w wyroku (nakazie zapłaty) prawo dłużnika do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do przedmiotu hipoteki i sumy hipotecznej (art. 319 k.p.c.).

Skoro zatem wierzytelność powódek została zabezpieczona hipoteką kaucyjną, nie ulega ona przedawnieniu i w konsekwencji powódki mogą żądać zaspokojenia z nieruchomości objętej hipoteką. Zaznaczenia wymaga przy tym, iż w niniejszej sprawie nie ma zastosowania wyłączenie z art. 77 ustawy, dotyczące odsetek, bowiem ustanowiona na nieruchomości pozwanej hipoteka zabezpiecza jedynie należność główną, do której doliczono skapitalizowane odsetki, nie zabezpiecza zaś ona odsetek jako świadczenia akcesoryjnego, a tylko w takiej sytuacji, odsetki te mogłyby podlegać przedawnieniu.

Na zakończenie rozważań, należało również odnieść się do podniesionego przez pozwaną zarzutu naruszenia art. 5 k.c. Wskazać należy, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 sierpnia 2011 r., wydanym w sprawie II CSK 640/10 stwierdził, iż istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c., z uwagi na jego wyjątkowy - w powyższym ujęciu, charakter musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości. Jednocześnie, aby móc skutecznie powoływać się na naruszenie art. 5 k.c., podnoszący ten zarzut, musi wskazać, jaka konkretnie zasada współżycia społecznego została naruszona.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż pozwana podnosząc przedmiotowy zarzut powoływała się w głównej mierze na zakaz dochodzenia należności pozornej oraz na całokształt stosunków między stronami, w tym ich relacje rodzinne oraz na swoją chorobę psychiatryczną. Wobec niezasadności zarzutu pozorności, o czym mowa była powyżej, jedynie pozostałe wskazywane przez pozwaną okoliczności mogły zostać ocenione w kontekście art. 5 k.c. Jednakże i w tym zakresie, Sąd uznał, iż zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie. W pierwszej kolejności, pozwana w toku postępowania nie wykazała, aby była osobą ubezwłasnowolnioną, czy to w całości, czy też w części, jak również, aby z jakichkolwiek względów nie miała pełnej zdolności do oceny kierowanych wobec niej żądań powódek, na co wskazuje w odpowiedzi na pozew. Wobec powyższego uznać należy, iż świadomie nie wnosiła środków zaskarżenia od wydanego przeciwko niej nakazu zapłaty, a następnie świadomie złożyła oświadczenie o ustanowieniu hipoteki kaucyjnej. Konsekwencją tej ostatniej czynności było poddanie się odpowiedzialności rzeczowej. Pozwana w chwili zaciągania zobowiązania była osobą pełnoletnią, zdawała sobie sprawę ze skutków prawnych podejmowanych czynności. W ocenie Sądu, fakt, że strony są rodziną w żaden sposób nie wpływa na ocenę zasadności roszczenia. Jednocześnie stosunki rodzinne pomiędzy stronami nie stanowią także szczególnej okoliczności mogącej uzasadniać oddalenie powództwa z powołaniem się na naruszenie przez powódki zasad współżycia społecznego.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż roszczenie zgłoszone przez powódki zostało należycie udowodnione i zasługuje na uwzględnienie. Jednocześnie żaden z zarzutów podniesionych przez pozwaną nie okazał się zasadny. W tych okolicznościach, Sąd mając na względzie przywołane wyżej przepisy zasądził na rzecz powódki D. K. (1) kwotę 85.456,26 zł, zaś na rzecz powódki D. K. (2) kwotę 28.485,42 zł z ograniczeniem odpowiedzialności do udziału pozwanej A. K. (1) w 1/12 w prawie własności nieruchomości położonej przy ul. (...) w W., na której została ustanowiona hipoteka kaucyjna umowna do wysokości 200.000 zł tytułem zabezpieczenia wierzytelności w kwocie 113.941,69 zł przypadającej powódce D. K. (1) w udziale 3/4 części, a powódce D. K. (2) w udziale 1/4 części wierzytelności.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i 99. k.p.c. – jak w pkt II wyroku. Powództwo okazało się zasadne w całości, a zatem stronie powodowej przysługiwał od przeciwnika zwrot poniesionych przez nią kosztów procesu w kwocie 9.315 zł, obejmujących: opłatę od pozwu (5.698 zł), wynagrodzenie dla pełnomocnika będącego radcą prawnym obliczone od wskazanej w pozwie wartości przedmiotu sporu (3.600 zł) i opłatę skarbową od pełnomocnictwa (17 zł).