Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 września 2016r.

Sąd Rejonowy w Opolu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Aleksandra Ciąglewicz-Miśta

Protokolant: st. sekr. sądowy Katarzyna Czichos

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 09 września 2016r. w O.

sprawy z wniosku Z. L.

z udziałem D. K.

o podział majątku wspólnego

postanawia

I.  dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni Z. L. i uczestnika postępowania D. K. w skład którego wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...) w ten sposób, że wyżej wymienione prawo do lokalu mieszkalnego przyznaje na wyłączność wnioskodawczyni Z. L. bez spłat na rzecz uczestnika postępowania D. K.;

II.  zasądzić od uczestnika postępowania D. K. na rzecz wnioskodawczyni Z. L. kwotę 500,00 złotych (pięćset i 00/100 złotych) tytułem zwrotu połowy opłaty od wniosku, a koszty zastępstwa procesowego między stronami wzajemnie znieść.

Sygn. akt I Ns 1186/15

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 1 października 2015 r. Z. L., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, domagała się podziału majątku wspólnego jej oraz D. K., który stanowi lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...), o powierzchni użytkowej 46,11 m ², o wartości 140.000 zł, w ten sposób, by przyznać lokal wnioskodawczyni bez obowiązku spłaty na rzecz uczestnika postępowania. Wniosła także o zasądzenie od uczestnika postępowania na jej rzecz połowy opłaty od wniosku.

W uzasadnieniu wniosku wskazała, że strony przez niespełna trzy lata były małżeństwem, które zostało rozwiązane przez rozwód w dniu 25 października 1995 r. W czasie trwania małżeństwa D. K. niemal nie było w domu, a w ostatnim jego okresie wyprowadził się. W tamtym czasie dochodziło do rękoczynów wobec wnioskodawczyni ze strony męża. Z. L. podkreśliła, że D. K. w żadnym stopniu nie przyczynił się do powstawania wspólnego majątku. Podała, że w 1993 r. wprowadziła się wraz z mężem do mieszkania przy ul. (...) w O., które stanowiło lokatorskie prawo do lokalu E. K.. Małżonkowie nieodpłatnie dzielili to mieszkanie z E. K. w zamian za opiekę nad nim. E. K. zmarł 13 lipca 1994 r. Pozostawił testament, w którym do całości spadku powołał Z. L.. Spadek po zmarłym stanowił wyłącznie wkład mieszkaniowy. Pozwoliło to Z. L. uzyskać przydział do lokalu w dniu 9 listopada 1994 r. Na podstawie obowiązujących wówczas przepisów lokatorskie prawo do lokalu przy ul. (...) weszło do majątku wspólnego wnioskodawczyni i jej ówczesnego męża. Z. L. wskazała, że mieszka w lokalu do chwili obecnej, na przestrzeni lat dokonywała w nim licznych remontów i modernizacji, podnosząc standard jego wyposażenia. Powołując orzecznictwo sądowe wyjaśniła, że odziedziczony przez nią wkład mieszkaniowy, który w całości został spłacony przez E. K., stanowi nakład z jej majątku odrębnego na majątek wspólny, który wyraża się aktualną wartością lokalu przy ul. (...).

W odpowiedzi na wniosek D. K., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, zgodził się z podanym przez wnioskodawczynię ilościowym i rodzajowym stanem majątku wspólnego stron, określając jego wartość na kwotę 175.000 zł. Wniósł o dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób, by lokatorskie prawo do lokalu przyznać wnioskodawczyni, za spłatą na jego rzecz połowy wartości tego prawa, tj. 87.500 zł. Wniósł także o zasądzenie od wnioskodawczyni kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek D. K. podniósł, że trudno jest wnioskować, czy i jakiej wysokości nakład w postaci wkładu mieszkaniowego wniosła do majątku wspólnego wnioskodawczyni, skoro nie zachowała się dokumentacja na okoliczność kto, kiedy i w jakiej wysokości wniósł wkład mieszkaniowy na sporne prawo lokatorskie do lokalu mieszkalnego. Podkreślił, że sama Spółdzielnia określiła, iż E. K. wkładem dysponował, a nie że go wpłacał. Dodał, że wnioskodawczyni nie udowodniła ani jakich remontów i modernizacji dokonała po rozwodzie w lokalu, nie wykazała też stanu lokalu z chwili ustania wspólności. Wskazał, że położenie lokalu determinuje jego wartość, znacznie wyższą, niż wskazuje Z. L..

Na rozprawie w dniu 13 kwietnia 2016 r. strony oświadczyły, że porozumiały się w kwestii wartości majątku wspólnego określając ją na kwotę 155.000 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Z. L. i D. K. zawarli związek małżeński w dniu 21 listopada 1992 r. Małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 25 października 1995 r. (wyrok ten uprawomocnił się w dniu 16 listopada 1995 r.). W trakcie trwania małżeństwa strony pozostawały w ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej.

(dowody: okoliczności bezsporne, wyrok SO o sygn. I RC 822/95 – k. 5)

Po zawarciu małżeństwa strony mieszkały w wynajętym mieszkaniu. Następnie, po około roku, wprowadziły się do mieszkania przy ul. (...) w O., należącym do E. K.. Małżonkowie mieszkali wspólnie z E. K.. Do mieszkania tego E. K. posiadał spółdzielcze lokatorskie prawo w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...). Kredyt lokatorski (wkład) związany z mieszkaniem został w całości spłacony do Spółdzielni przed śmiercią E. K..

(dowody: przesłuchanie wnioskodawczyni – k. 37,

pismo OSM (...) – k. 9)

E. K. zmarł 13 lipca 1993 r. Postanowieniem z dnia 29 września 1994 r., sygn. akt I Ns 660/94, Sąd Rejonowy w Opolu stwierdził, że spadek po E. K. na podstawie testamentu nabyła w całości Z. K. (obecnie L.).

Pismem z dnia 25 października 1994 r, Z. K. (obecnie L.) zwróciła się do (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) o przyjęcie jej w poczet członków oraz o przydział mieszkania przy ul. (...).

Nabywając spadek po E. K., a w związku z tym posiadany przez niego wkład mieszkaniowy, wnioskodawczyni nie była zobowiązana do uzupełnienia wkładu na lokal mieszkalny.

(dowód: postanowienie SR w Opolu z 29.09.1994 r. – 6,

pismo OSM (...) – k. 9,

pismo wnioskodawczyni – k. 7)

W dniu 9 listopada 1994 r. małżonkowie Z. i D. K. uzyskali przydział spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w O.. W mieszkaniu tym D. K. przebywał rzadko. W czasie trwania małżeństwa strony nie wykonywały w mieszkaniu gruntownych remontów, modernizacji. W dacie rozwodu stron mieszkanie posiadało taki standard, jaki wówczas spółdzielnia mieszkaniowa przekazywała lokatorom do zamieszkania (malowane ściany, lamperie, płytki pcv).

(dowód: przydział lokalu mieszkalnego – k. 8,

zeznania świadka M. L. – k. 35,

zeznania świadka R. S. (1) – k. 50,

przesłuchanie wnioskodawczyni – k. 37)

Po rozwodzie stron D. K. nie przebywał w mieszkaniu przy ul. (...), nie czynił żadnych nakładów na nie – nie ponosił kosztów utrzymania, remontów. Nie kontaktował się z wnioskodawczynią.

Wnioskodawczyni wykonała remont mieszkania w roku 1997 r. wraz ze swoim obecnym mężem M. L.. W remoncie pomagał R. S. (2). Wówczas w kuchni, w przedpokoju i w łazience kładzione były kafelki. W łazience została wymieniona wanna na kabinę prysznicową. Na sufitach położone zostały kasetony, pomieszczenia wymalowano, wytapetowano. Około 2008 r. w mieszkaniu wymienione zostały okna z drewnianych na plastikowe. Następnie w 2015 r. odbył się kolejny remont mieszkania – pomieszczenia były malowane i tapetowane, na podłodze wymienione były kafle, wymieniona została kabina prysznicowa. Wymienione zostały meble w kuchni i w pokojach.

(dowód: zeznania świadka M. L. – k. 35,

zeznania świadka R. S. (1) – k. 50,

przesłuchanie wnioskodawczyni – k. 37,

przesłuchanie uczestnika postępowania – k. 40)

Na dzień ustania małżeństwa w skład majątku wspólnego stron wchodziło wyłącznie lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...). Wartość tego prawa wynosi 155.000 zł.

(okoliczności bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał na podstawie dowodów z przesłuchania wnioskodawczyni oraz uczestnika postępowania, z zeznań świadków M. L. i R. S. (1) oraz z dokumentów: orzeczeń sądowych, pisma (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...)” w O. z 01.09.2015 r., przydziału lokalu mieszkalnego z 09.11.1994 r. Sąd nie znalazł powodów, dla których miałby podważać wiarygodność któregokolwiek dowodu. Istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, dotyczące składu majątku wspólnego, jego wartości oraz sposobu podziału, pozostawały bezsporne. Sporna pozostawała natomiast kwestia zasadności i ewentualnie wysokości spłaty na rzecz uczestnika postępowania od wnioskodawczyni.

Sąd uznał za niezasadne argumenty D. K. kwestionujące wykazanie przez wnioskodawczynię faktu pokrycia wkładu mieszkaniowego przez E. K.. Co prawda, z uwagi na brak dokumentów księgowych spółdzielni nie było możliwe określenie kwot dotyczących wkładu mieszkaniowego na lokal E. K., jednak z udzielonych przez Spółdzielnię informacji wynika jednoznacznie, że wkład ten został w całości pokryty przez E. K. przed jego śmiercią, a Z. K. (L.) nie była obowiązana do jego uzupełnienia. Małżonkowie K. nie ponieśli zatem jakichkolwiek dodatkowych nakładów finansowych na rzecz Spółdzielni w związku z uzyskaniem lokatorskiego prawa do lokalu po E. K..

Podstawą prawną dokonania podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej jest art. 45 kro (w brzmieniu obowiązującym na dzień ustania wspólności ustawowej, tj. 16 listopada 1995 r.; wynika to z treści art. 5 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 162, poz. 1691). Przepis ten stanowił, że przy podziale majątku wspólnego każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek odrębny. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku odrębnego na majątek wspólny.

Z powyższym przepisem związany jest przepis art. 567 § 1 kpc, wskazujący, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także m. in. o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi.

Co do zasady, zgodnie z art. 43 kro, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Na podstawie art. 46 kro, do podziału majątku po ustaniu wspólności ustawowej stosuje się odpowiednio przepisy o podziale majątku spadkowego i o dziale spadku. Zgodnie natomiast z art. 1035 kc, do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Na podstawie art. 212 § 2 kc, rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana, stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Na podstawie art. 684 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc Sąd ustalił, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi wyłącznie spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...). Strony nie zgłaszały innych składników majątku, zgodnie ustaliły wartość majątku wspólnego na kwotę 155.000 zł.

Ustalone również zostało, że w dniu 9 listopada 1994 r. strony otrzymały przydział lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu położonego w O. przy ul. (...). Zgodnie z art. 215 § 2 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz.U. Nr 30, poz. 210 ze zm.) prawo to weszło do majątku wspólnego stron. Co ma zasadnicze znaczenie, wkład związany z prawem do wskazanego lokalu został odziedziczony przez Z. L. (wówczas K.) i zgodnie z art. 33 pkt 2 kro należał do majątku odrębnego wnioskodawczyni. Z podanych od Spółdzielni informacji wynika, że wkład lokatorski został w całości uregulowany jeszcze przez śmiercią E. K., oraz że Z. L. nie była obowiązana do jego uzupełnienia. Małżonkowie K. nabyli zatem lokatorskie prawo do lokalu bez dokonywania jakichkolwiek nakładów z majątku wspólnego. Prawo to zostało nabyte w całości (100%) z odziedziczonego przez wnioskodawczynię wkładu wchodzącego w skład jej majątku odrębnego, stanowiło zatem nakład z majątku odrębnego Z. K. (L.) do majątku wspólnego w wysokości równej wartości lokatorskiego prawa do lokalu.

Żaden przepis prawa nie wskazuje wprost, w jaki sposób należy ustalić wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w sprawie o podział majątku wspólnego. Kryteria wyceny musi określić sąd orzekający stosując ewentualnie odpowiednio określone regulacje prawne. Orzecznictwo Sądu Najwyższego poszukując odpowiedniego sposobu określania tej wartości zawsze odwoływało się do zasad przyjętych w kolejnych ustawach regulujących spółdzielcze prawa do lokalu, jako przewidujących najbardziej adekwatne kryteria rozliczeń dla tego rodzaju prawa. Na podstawie ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz.U. z Nr 30, poz. 210 ze zm.) w wersji obowiązującej na dzień ustania wspólności majątkowej stron (16.11.1995 r.), przyjęto, że wartość lokatorskiego prawa do lokalu powinna stanowić kwota obliczona w sposób wskazany w art. 218 § 4 w/w ustawy, czyli według zasad rozliczeń członka ze spółdzielnią po wygaśnięciu lokatorskiego prawa do lokalu (po wygaśnięciu prawa członek powinien otrzymać zwaloryzowany wkład mieszkaniowy – o wartości wkładu mieszkaniowego, jaki byłby obowiązany wnieść członek ubiegający się o przydział nowo wybudowanego lokalu tej samej wielkości i o zbliżonym wyposażeniu), z możliwością podwyższenia lub obniżenia tak ustalonej wartości tego prawa, stosowanie do szczególnych okoliczności [ np. postanowienie SN z dnia 29 listopada 2001 r., V CKN 482/2000, system informacji prawnej Lex nr 387347].

W tym miejscu należy podkreślić, że zbędne w sprawie było, a w braku dokumentacji księgowej Spółdzielni Mieszkaniowej z tamtego okresu – także niemożliwe, ustalanie konkretnej wysokości wkładu lokatorskiego odziedziczonego przez wnioskodawczynię, jak również wartości lokatorskiego prawa do tego lokalu na dzień ustania wspólności majątkowej (strony zgodnie określiły ją na kwotę 155.000 zł).

Przyjąć bowiem należy, że wkład mieszkaniowy odziedziczony przez wnioskodawczynię i w całości pochodzący z jej majątku odrębnego, na dzień przydziału prawa lokatorskiego stronom (9.11.1994 r.) pokrywał 100% wartości tego prawa. Analizując wyżej opisane ogólne reguły ustalania wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w sprawie o podział majątku wspólnego należy stwierdzić, że wartość lokatorskiego prawa do lokalu stron na dzień ustania ich wspólności majątkowej (16.11.1995 r.) stanowiła wartość zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego. Nawet jeśli doszło do zmiany wartości nominalnej tego wkładu na przestrzeni jednego roku, to zmiana ta wynikała wyłącznie ze zmiany siły nabywczej pieniądza i nie zmieniała procentowego udziału stron w przyczynieniu się do powstania majątku wspólnego – 100% wnioskodawczyni, 0% uczestnika postępowania. Co ma zasadnicze znaczenie, D. K. nie wykazał w żaden sposób, by z jego majątku odrębnego lub z majątku wspólnego stron poczynione zostały takie nakłady na mieszkanie, które by wpływały na niewątpliwe zwiększenie jego wartości. Wskazywane przez D. K. prace, jak standardowe malowanie czy tapetowanie mieszkania – nawet, jeśli faktycznie zostały przeprowadzone, czego uczestnik postępowania nie udowodnił – uznać należy za nakłady zużyte w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, w tym przypadku potrzeb mieszkaniowych, które nie wpłynęły na zwiększenie wartości lokalu. Za zużyte na zaspokajanie bieżących potrzeb rodziny uznać należy również wydatki związane z pokrywaniem kosztów utrzymania mieszkania, na które wskazywał D. K.. Podkreślał on, że opłaty dokonywane były z jego wynagrodzenia, a które zgodnie z art. 31 § 2 pkt 1 kro należało do majątku wspólnego małżonków. Wskazać należy, że nie można żądać nakładów z majątku wspólnego małżonków na ten sam majątek wspólny. Ewentualnemu rozliczeniu w tym zakresie może służyć instytucja ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, czego jednak pozwany nie zgłaszał.

W braku wykazania zwiększenia wartości majątku wspólnego przez czas trwania małżeństwa na skutek jakichkolwiek nakładów ze strony D. K., jego procentowy udział w tym majątku na dzień ustania wspólności majątkowej należy określić na zerowy.

Wobec tego, niezależnie od konkretnych wartości wkładów i prawa lokatorskiego, uznając, że lokatorskie prawo do lokalu stron zostało w całości nabyte z majątku odrębnego wnioskodawczyni, a D. K. nie przyczynił się w żadnym stopniu do powiększenia majątku wspólnego, Sąd przyznał na wyłączność lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w O. na rzecz Z. L., bez obowiązku spłaty na rzecz uczestnika postępowania. Zasądzenie jakiejkolwiek spłaty byłoby w ocenie Sądu niesprawiedliwe, powodując niezasadne wzbogacenie po stronie D. K..

Na podstawie art. 520 § 2 kpc, biorąc pod uwagę, że strony postępowania były w równym stopniu zainteresowane rozstrzygnięciem sprawy, Sąd zasądził od D. K. na rzecz Z. L. kwotę 500 zł tytułem zwrotu połowy opłaty od wniosku (1/2 x 1.000 zł) oraz zniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego między stronami.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji postanowienia.