Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

przy udziale Prokuratora – Jerzego Duńca

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2016 r. sprawy:

R. P. s. M.

oskarżonego z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k.

z powodu apelacji obrońcy oskarżonego i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Łomży

z dnia 17 lutego 2016 r. sygn. akt II K 37/15

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. H. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 138 (sto trzydzieści osiem) złotych należnego podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu oskarżonego w postępowaniu odwoławczym;

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 300 złotych tytułem opłaty za II instancję i obciąża go w ½ części kosztami procesu za postępowanie odwoławcze w pozostałej części obciążając nimi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

R. P. został oskarżony o to, że:

w dniu 17 kwietnia 2015 roku w W., woj. (...) działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia Z. Z. usiłował dokonać jego zabójstwa w ten sposób, że zadał mu cios nożem w szyję w wyniku czego pokrzywdzony doznał obrażeń w postaci rany ciętej długości 10 cm pomiędzy przyśrodkowymi brzegami mięśnia mostkowo – obojczykowo – sutkowego lewego i pomiędzy chrząstką krtaniowa a gnykową z całkowitym przecięciem mięśnia mostkowo – gnykowego lewego i częściowo mięśnia szerokiego szyi strony lewej przebiegającą dalej od strony lewej, nieco skośnie ku górze, niemal prostopadle do osi długiej ciała i przechodzącą na stronę prawą, także przecinającą mięsień szeroki szyi po stronie prawej, które naruszyły prawidłowe funkcjonowanie narządów ciała na czas powyżej 7 dni

tj. o czyn z art. 13§1kk w zw. z art.148§1kk w zb. z art. 157§1kk

Sąd Okręgowy w Łomży wyrokiem z 17 lutego 2016 r. oskarżonego R. P. uznał za winnego tego, że:

I.  w dniu 17 kwietnia 2015 roku w W., woj. (...) działając umyślnie usiłował spowodować ciężki uszczerbek na zdrowiu Z. Z. w postaci choroby realnie zagrażającej jego życiu, w ten sposób, że pociągnął go nożem po szyi, w wyniku czego pokrzywdzony doznał obrażeń w postaci rany ciętej długości 10 cm pomiędzy przyśrodkowymi brzegami mięśnia mostkowo – obojczykowo – sutkowego lewego i pomiędzy chrząstką krtaniową a gnykową z całkowitym przecięciem mięśnia mostkowo – gnykowego lewego i częściowo mięśnia szerokiego szyi strony lewej przebiegającą dalej od strony lewej, nieco skośnie ku górze, niemal prostopadle do osi długiej ciała i przechodzącą na stronę prawą, także przecinającą mięsień szeroki szyi po stronie prawej, które naruszyły prawidłowe funkcjonowanie narządów ciała na czas powyżej 7 dni, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na rozmiar spowodowanych obrażeń tj. popełnienia czynu z art. 13§1kk w zw. z art.156§1pkt2kk w zb. z art. 157§1kk i za to na mocy z art. 13§1kk w zw. z art. 156§1pkt2kk w zb. z art. 157§1kk w zw. z art.11§2kk skazał go, a na mocy art. 14 §1 kk w zw. art. 156§1pkt2kk w zw. z art.11§3kk wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.

II.  Na mocy art. 44§2kk orzekł przepadek dowodu rzeczowego w postaci noża metalowego zapisanego pod poz. 1 numer 8/15 księgi depozytów.

III.  Na mocy art. 63§1kk na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu R. P. okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 17 kwietnia 2015 roku do dnia 26 stycznia 2016 roku, przyjmując, iż jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny jednemu dniowi kary pozbawienia wolności i uznał ją za wykonaną w tym zakresie.

IV.  Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. H. kwotę 1254,60 zł, w tym kwotę 234,60 zł podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej u urzędu oskarżonemu R. P..

V.  Zasądził od oskarżonego R. P. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 300 złotych tytułem opłaty oraz obciążył go pozostałymi kosztami procesu w tej sprawie.

Apelacje od wyroku wnieśli obrońca oskarżonego i prokurator.

Obrońca oskarżonego na zasadzie art. 444 k.p.k. i art. 425 k.p.k. zaskarżyła wyrok w całości i wyrokowi temu na zasadzie art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. zarzuciła:

I.  naruszenie przepisów postępowania karnego, mających wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a w szczególności:

- art. 2§2 kpk, art. 4 kpk, art. 5§2 kpk, art. 7 kpk przez wydanie wyroku na podstawie teoretycznych założeń, a nie pewnych ustaleniach faktycznych, przez jednostronną ocenę materiału dowodowego – niekorzystną dla oskarżonego R. P., a także przez dowolną i swobodną ocenę dowodów zgromadzonego materiału dowodowego,

- art. 424 kpk poprzez nie dokonanie całościowej oceny zebranego materiału dowodowego, zgodnej z treścią art. 7 kpk i nie wskazanie pewnych dowodów mających wskazywać na stuprocentową winę oskarżonego R. P. co do wyczerpania przez oskarżonego znamion art. 13§1 kkw zw. z art. 156§1 pkt 2 kk w zb. z art. 157§1 kk, a w szczególności zamiaru – dążenia do spowodowania u pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, przewidzianego w treści art. 156§1 pkt 2 kk oraz braku konsekwencji w ocenie materiału dowodowego, co znalazło wyraz z poczynionych przez sąd I instancji ustaleniach zawartych na stronie 8, 10, 12, 14 uzasadnienia zaskarżonego wyroku,

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a polegający na uznaniu, że oskarżony R. P. dopuścił się przypisanego w wyroku przestępstwa, (umyślnie z zamiarem bezpośrednim tj., że chciał spowodować opisywany ciężki uszczerbek na zdrowiu pokrzywdzonego) podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje takich podstaw, a w szczególności zeznania samego pokrzywdzonego Z. Z., wyjaśnienia oskarżonego, zeznania świadków B. P., S. P., E. S. oraz opinia lekarza biegłego K. D. oraz w części opinia sądowo-psychiatryczno-psychologiczna w części, w której jest mowa o zachowaniu oskarżonego pod wpływem impulsu, wywiad środowiskowy – które to dowody wbrew twierdzeniom Sądu nie świadczą o winie przypisanej w zaskarżonym wyroku oskarżonemu R. P. w zakresie art. 156§1 pkt 2 kk.

Wskazując na powyższe wniosła o:

zmianę zaskarżonego w stosunku do oskarżonego R. P. poprzez zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie, że oskarżony swoim zachowaniem wypełnił znamiona czynu przewidzianego w art. 157§1 kk w związku z tym wymierzenie oskarżonemu R. P. kary pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem wykonania.

Prokurator na zasadzie art. 425 § 2 k.p.k. art. 444 k.p.k. skarżąc powyższy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego wyrokowi temu na zasadzie art. 427n § 2 k.p.k., art. 438 pkt 2, 3 i 4 k.p.k. zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk, poprzez brak wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz nieuwzględnienie wszystkich okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego, a w szczególności przez niezastosowanie się do doktryny, iż Sąd winien kształtować swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego i przez to ustalenia, iż oskarżony swoim zachowaniem nie wypełnił znamion strony podmiotowej usiłowania zabójstwa, a jedynie przestępstwa usiłowania dokonania ciężkich obrażeń ciała pokrzywdzonego,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu, że w materiale dowodowym zebranym w sprawie nie ujawniły się dowody potwierdzające, że R. P. swoim zachowaniem wyczerpał dyspozycję art. 13§1 kk w zw. z art. 148§1 kk w zb. z art. 157§1 kk, a swoim zamiarem obejmował jedynie spowodowanie u pokrzywdzonego Z. Z. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, co skutkowało zakwalifikowaniem czynu mu przypisanego w pkt 13§1 kk w zw. z art. 156§1 pkt 2 kk w zb. z art. 157§1 kk, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy we wzajemnym ze sobą powiązaniu jednoznacznie wskazuje, że oskarżony swoim działaniem dopuścił się zarzucanego mu przestępstwa,

3.  rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary 2 lat pozbawienia wolności , gdyż nie odzwierciedla ona należycie stopnia zawinienia oskarżonego i nie uwzględnia w dostatecznej mierze stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie czyni zadość dyrektywom w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej.

Na zasadzie art. 427§1 kp, art. 437§1 kpk wniósł o:

uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Łomży.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje obrońcy oskarżonego i prokuratora są bezzasadne i nie zasługują na uwzględnienie.

Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku został złożony jedynie przez obrońcę oskarżonego w związku z tym niniejsze uzasadnienie ogranicza się wyłącznie do zarzutów apelacyjnych zawartych w tej apelacji.

Sąd Apelacyjny nie podzielił zawartego w punkcie I apelacji zarzutu obrazy przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. jak i wywodów przytoczonych na ich poparcie. Nie dopatrzył się obrazy wskazanych przepisów procedury karnej, które to uchybienia mogłyby rzutować na treść wydanego wyroku zwłaszcza w zakresie uznania winy oskarżonego w popełnieniu przypisanego mu czynu.

W pełni należy podzielić argumentację Sądu I instancji co do analizy i oceny zebranego i ujawnionego materiału dowodowego.

Trudno dopatrzeć się podnoszonej obrazy art. 2 § 2 k.p.k. przez wydanie wyroku na podstawie teoretycznych założeń, a nie pewnych ustaleniach faktycznych. Poza sporem pozostaje, iż przebieg przedmiotowego zdarzenia w relacji oskarżonego z postępowania przygotowawczego jak i w relacji wszystkich obecnych świadków jest odtworzony praktycznie jednobrzmiąco. Zatem podstawową kwestią z którą Sąd się zmierzył, i co trzeba stwierdzić perfekcyjnie tego dokonał, było nie odtworzenie przebiegu samego zdarzenia lecz w oparciu między innymi o jego przebieg ustalenie zamiaru sprawcy. I żadną miarą nie można się zgodzić z twierdzeniem, iż rozstrzygając co do strony podmiotowej czynu opierał się na teoretycznych założeniach. Wprost przeciwnie odrzucenie usiłowania zabójstwa i perfekcyjne wykazanie i udowodnienie usiłowania spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a nie jak chce obrońca jedynie dokonania średniego uszczerbku na zdrowiu, było trafną oceną dokonaną w oparciu o pewne, stwierdzone w sprawie ustalenia faktyczne. Podobnie rzecz się ma z tak eksponowaną obrazą art. 7 k.p.k. W tej mierze brak jest podstaw do twierdzenia jakoby wydano orzeczenie z pominięciem szczegółowej analizy dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Trzeba stwierdzić i to kategorycznie, iż Sąd Okręgowy wszystkie zgromadzone w sprawie dowody skrupulatnie i dokładnie przeprowadził i równie wnikliwie je ocenił w pisemnych motywach orzeczenia. Obrazy zarzuconych przepisów nie dowodzi też fakt, że ustalenia poczyniono głównie w oparciu o wyjaśnienia oskarżonego złożone w postępowaniu przygotowawczym, zgodne zresztą, co wskazano wyżej, z zeznaniami pozostałych uczestników zdarzenia, odrzucając wyjaśnienia oskarżonego złożone na etapie postępowania sądowego. To, że ustalenia faktyczne (w sprawie niniejszej dotyczące strony motywacyjnej działania sprawcy) czynione były przez sąd w oparciu o dowody niekorzystne z punktu widzenia odpowiedzialności oskarżonego (jego wyjaśnienia ze śledztwa) nie oznacza, że sąd dopuścił się obrazy przepisów postępowania. Oczywistym jest, że ustalenia faktyczne winny być konstruowane na podstawie dowodów, którym przyznano przymiot wiarygodności. Skoro dowodom niekorzystnym z punktu widzenia odpowiedzialności oskarżonego sąd przyznał tę cechę, to nie sposób skutecznie czynić zarzutu, że doszło do złamania zasady obiektywizmu. Pamiętać należy, że ocena dowodów pozostawiona jest sądowi orzekającemu. Pozostaje ona zaś pod ochroną art. 7 k.p.k. gdy jest poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego, jest wyczerpująco i logicznie z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego umotywowana w uzasadnieniu wyroku. A przebieg rozprawy przed sądem orzekającym i treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku przekonują, że Sąd ten swoje ustalenia co do zamiaru działania oskarżonego oparł wyłącznie na dowodach, które przeprowadzone zostały na rozprawie głównej i dowody te ocenił w sposób wszechstronny, uwzględniając wszystkie okoliczności dotyczące tak sfery motywacyjnej sprawcy jak i samego przebiegu zdarzenia. Dał temu wyraz w pisemnych motywach wyroku i zawarta tam ocena jako prawidłowa zasługuje na aprobatę.

Tu dodać należy, iż wbrew twierdzeniom skarżącej ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego jest całościowa. I to właśnie dlatego możliwe było, parafrazując skarżącą, stuprocentowe odtworzenie strony wykonawczej czynu poprzez dyskwalifikację usiłowania zabójstwa (w zamiarze czy to bezpośrednim czy to ewentualnym) i wykazanie zamiaru bezpośredniego usiłowania spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pokrzywdzonego. A czyni to, odwołując się do systematyki pisemnych motywów wyroku, na stronie 10 (co do dyskwalifikacji zamiaru zabójstwa) i na stronie 11 (co do usiłowania spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu) uzasadnienia. Czyni to niezwykle syntetycznie, praktycznie enumeratywnie wyliczając okoliczności i ich ocenę przemawiającą za słusznością przyjętego stanowiska w pierwszej kolejności odnośnie dyskwalifikacji usiłowania zabójstwa, a następnie usiłowania spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Podkreślić przy tym należy, iż zarówno poszczególne stanowiska jak i ich argumentację rozróżnia i dzieli. Sąd Apelacyjny całkowicie tę ocenę popiera i akceptuje, wskazując jednocześnie na nietrafność kolejnego zarzutu obrony, a mianowicie braku konsekwencji w ocenie materiału dowodowego. Owa nietrafność zarzutu w swej istocie sprowadza się do nadużycia argumentacji. Skarżąca bowiem chcąc obalić argumentację Sądu co do nietrafności przypisania oskarżonemu usiłowania spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu używa de facto argumentacji Sądu dyskwalifikującej zarzucony oskarżonemu zamiar zabójstwa.

Wprawdzie trudno doszukać się w uzasadnieniu środka odwoławczego argumentacji powołanego w zarzucie naruszenia przepisu art. 5 § 2 k.p.k. niemniej jednak skoro został powołany to nie podzielając go stwierdzić należy, że stan określany przez ustawodawcę jako „nie dające się usunąć wątpliwości”, powstaje dopiero w następstwie oceny dowodów i wtedy można stwierdzić, czy wątpliwości w ogóle wystąpiły, czy były rozsądne, a nie wydumane, czy i jakie miały znaczenie dla kwestii odpowiedzialności prawnej oskarżonego, czy udało się je przezwyciężyć w sposób dopuszczalny przez prawo procesowe. Jeżeli natomiast jedynie z twierdzeń skarżącej wynika odmienna ocena to nie jest to jeszcze równoznaczne z zaistnieniem nie dających się usunąć wątpliwości w rozumieniu tego przepisu. W takim wypadku Sąd jest zobowiązany do dokonania ustaleń właśnie na podstawie swobodnej oceny dowodów. I to uczynił, a rozpoznając tę sprawę nie dotarł do odnoszących się do stanu faktycznego wątpliwości takiego rodzaju, których nie zdołałby rozwiązać w drodze właściwej oceny dowodów. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy po dokonaniu poprawnej oceny dowodów uznał, że brak jest tego typu wątpliwości, zatem podnoszenie przez apelującą naruszenie art. 5 § 2 k.p.k. wyłącznie w oparciu o oceny i subiektywne przekonania wyrażane w polemice z ustaleniami faktycznymi Sądu nie mogą być przez Sąd Odwoławczy uznane za zasadne.

Sąd Apelacyjny nie podzielił także wskazanego w punkcie II zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, który to błąd w ocenie skarżącej miał istotny wpływ na treść wydanego wyroku.

Wbrew odmiennej ocenie obrońcy oskarżonego, nie ma żadnych podstaw do skutecznego kwestionowania dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych w sprawie i tym samym zamiaru działania oskarżonego. Tu trzeba stwierdzić, że dokonana przez Sąd Okręgowy rekonstrukcja jego działania i w konsekwencji przypisanie oskarżonemu usiłowania spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie wykazuje błędu i jest zgodna z przeprowadzonymi dowodami, którym Sąd Okręgowy dał wiarę i na nich się oparł. Została ona bardzo szczegółowo przeprowadzona w uzasadnieniu orzeczenia. Odnosi się to w szczególności do oceny wyjaśnień oskarżonego złożonych właśnie w postępowaniu przygotowawczym. Ustalenia co do przypisanego oskarżonemu zamiaru są jak najbardziej prawidłowe zwłaszcza, że poczynione zostały przede wszystkim w oparciu właśnie o wyjaśnienia oskarżonego złożone w postępowaniu przygotowawczym w zestawieniu z zeznaniami pokrzywdzonego Z. Z. oraz miedzy innymi zeznaniami B. P., S. P. i E. S.. Zresztą w ocenie Sądu Apelacyjnego skarżąca zdecydowanie przecenia, a przez to błędnie interpretuje dwa elementy, po pierwsze, wynikający z wywiadu środowiskowego, spokojny sposób bycia i zachowania się na co dzień oskarżonego, po drugie, ustalone opinią sądowo-psychiatryczno-psychologiczną, działanie pod wpływem impulsu. Jednocześnie zapomina o tym, iż także i te dwa elementy były przez Sąd analizowane i między innymi decydowały o dyskwalifikacji zamiaru usiłowania zabójstwa.

Poddając analizie orzeczoną karę pozbawienia wolności Sąd odwoławczy stwierdza, że czyni ona zadość wymogom, które określa przepis art. 53 k.k. Przesłanki, którymi kierował się Sąd Okręgowy orzekając w tym zakresie, zaprezentowane zostały w uzasadnieniu skarżonego orzeczenia, w którym wiele miejsca Sąd poświęcił przedstawieniu właściwości i warunków osobistych oskarżonego w tym i wcześniejszych jego stosunków z pokrzywdzonym oraz bez wątpienia rzutującą na te stosunki praprzyczyną (umorzone śledztwo w sprawie zgwałcenia żony oskarżonego) wytworzonych w dniu zdarzenia negatywnych emocji. Także stopień społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu przestępstwa został prawidłowo oceniony przez Sąd orzekający i w powiązaniu ze stopniem zawinienia oraz właściwościami i warunkami osobistymi oskarżonego trafnie ukształtował wymiar orzeczonej wobec niego kary. W konsekwencji wskazać należy, że także w zakresie orzeczenia o karze brak było podstaw do dokonywania jakiejkolwiek korekty.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.

O nieopłaconych kosztach pomocy prawnej udzielonej z urzędu orzeczono na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. oraz § 4 ust. 1, 2 i 3, § 17 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1801).

O opłacie należnej od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa orzekł zgodnie z art. 8 Ustawy z dnia 23 VI 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U 49, poz.223 z późn. zm.) zaś co do pozostałych kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze orzekł na podstawie art. 634 k.p.k.

(...)/bm