Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Anna Kicman

Protokolant Elżbieta Onufryk

po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2016 r. w Przemyślu

na rozprawie

sprawy J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek odwołania J. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z dnia 17 marca 2016 r. nr (...)

I.  z m i e n i a zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. J. prawo do emerytury od dnia 12 marca 2016 r.

II.  z a s ą d z a od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 zł (słownie złotych: trzysta sześćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 323/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 czerwca 2016 r.

Decyzją z dnia 17 marca 2016 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawcy J. J. prawa do emerytury.

W podstawie prawnej organ rentowy powołał ogólnie przepisy ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015, poz. 748) oraz rozporządzenie Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zakład odmówił przyznania emerytury, ponieważ na dzień wejścia
w życie przepisów ustawy emerytalnej nie został udowodniony wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył w dniu 8 kwietnia 2016 r. wnioskodawca J. J. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji
poprzez przyznanie prawa do emerytury przy uwzględnieniu pracy
w szczególnych warunkach w Wytwórni (...) S.A. z siedzibą w R. od 20 listopada 1978 r. do chwili obecnej na stanowiskach szlifierz, krajacz metali tarczą ścierną.

Skarżący podkreślił, iż w świadectwie pracy w szczególnych warunkach z dnia 30 listopada 2010 r. wystawionego przez (...) S.A. z/s
w R. ujęto nieprawidłowy okres pracy w szczególnych warunkach tj. od 18 grudnia 1978 r. do 31 lipca 1983 r. oraz od 1 sierpnia 1995 r. do
31 grudnia 2008 r., podczas gdy wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych przez cały okres zatrudnienia we wskazanym zakładzie pracy tj. nieprzerwanie przez ponad 40 lat.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Organ rentowy uznał jako zatrudnienie w szczególnych warunkach okresy od 18 grudnia 1978 r. do 31 lipca 1983 r. i od 1 sierpnia 1995 r. do 31 grudnia1998 r. tj. 7 lat, 6 miesięcy i 18 dni, gdyż są to okresy wykazane jako praca w szczególnych warunkach w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 30 listopada 2010 r. Wnioskodawca domagał się nadto uwzględnienia okresu od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 31 lipca 1995 r., jednak okres ten nie był wykazany w powołanym świadectwie pracy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. J., urodzony (...), w dniu
4 marca 2016 r. złożył wniosek o emeryturę, zaznaczając jednocześnie, iż nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Do wniosku dołączył dokumentację potwierdzającą przebieg jego zatrudnienia, w tym m.in.: zaświadczenie z dnia 2 marca 2016 r. wystawione przez (...) S.A. potwierdzające, iż wnioskodawca jest tam zatrudniony nieprzerwanie od 20 listopada 1978 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku starszy operator obrabiarek konwencjonalnych I, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wystawione dnia 26 lutego 2016 r. przez (...) S.A. potwierdzające, iż wnioskodawca był zatrudniony w tym zakładzie pracy od 20 listopada 1978 r., a w okresie od 18 grudnia 1978 r. do 31 lipca 1983 r. oraz od 1 sierpnia 1995 r. do 31 grudnia 2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne – dział III, poz. 78 na stanowisku szlifierz, krajacz metali tarczą ścierną – dział III poz. 78 pkt 6 oraz wykaz zasiłków chorobowych i opiekuńczych wystawiony dnia 23 lutego 2016 r.

Ustalony przez organ rentowy wymiar okresów składkowych oraz nieskładkowych wykazanych przez wnioskodawcę na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 25 lat, 11 miesięcy i 15 dni, natomiast staż pracy w szczególnych warunkach wyniósł 7 lat, 6 miesięcy i 19 dni.

W rezultacie zaskarżoną decyzją z dnia 17 marca 2016 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury.

Dowód :

- wniosek o emeryturę z dnia 4.03.2016 r.,

- zaświadczenie z dnia 2.03.2016 r.,

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub
szczególnym charakterze z dnia 26.02.2016 r.,

- wykaz zasiłków chorobowych i opiekuńczych,

- decyzja ZUS O/R. z dnia 17.03.2016 r.

w aktach organu rentowego.

Sąd ustalił nadto, że wnioskodawca J. J. w okresie od 20 listopada 1978 r. do chwili obecnej pozostaje w zatrudnieniu w Wytwórni (...) S.A. (obecnie (...) S.A.). Został przyjęty do pracy na stanowisko ślusarza narzędziowego. Z dniem 18 grudnia 1978 r. zostało mu powierzone stanowisko szlifierza płaszczyzn. Wnioskodawca pomimo zaszeregowania jako szlifierz płaszczyzn pracował faktycznie jako szlifierz wałków i pracował tak przez cały okres zatrudnienia. Wnioskodawca pracował w oddziale terenowym Wytwórni w P.. Pracę wnioskodawcy nadzorował mistrz.

Do obowiązków J. J. należało wykonywanie prac szlifierskich tj. zabielanie narzędzi przed ostrzeniem tj. głowicy, frezów, a także ostrzenie narzędzi: frezów, wierteł, noży na szlifierce i ostrzałce. Była to praca niebezpieczna, a szkodliwymi czynnikami w wykonywanej pracy było nadmierne zapylenie, zadymienie.

Z dniem 1 sierpnia 1983 r. wnioskodawcy zostało powierzone stanowisko szlifierza wałków i otworów - ślusarza. Wnioskodawca pomimo formalnego przeniesienia go na to stanowisko nadal wykonywał prace polegające na szlifowaniu, ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych. Nigdy nie pracował jako ślusarz. Prace te w okresie od 1 sierpnia 1983 r. do 31 lipca 1995 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wnioskodawca w okresie od 15 października 1997 r. do 14 grudnia 1997 r. przebywał na urlopie bezpłatnym, natomiast w okresach od 2 marca do 3 kwietnia 1992 r., od 26 maja do 15 czerwca 1992 r., od 22 maja do 31 lipca 1998 r. oraz od 1 października do 18 listopada 1998 r. przebywał na zasiłkach chorobowych.

Wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę w szczególnych warunkach za każdą godzinę pracy.

Zakład pracy potwierdził zatrudnienie wnioskodawcy w szczególnych warunkach w okresie od 18 grudnia 1978 r. do 31 lipca 1983 r. na stanowisku szlifierz płaszczyzn i od dnia 1 sierpnia 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku szlifierza. Odmówiono natomiast wnioskodawcy sprostowania świadectwa pracy w szczególnych warunkach poprzez objęcie tym świadectwem jeszcze okresu od 1 sierpnia 1983 r. do 31 lipca 1995 r. na stanowisku szlifierz - ślusarz, gdyż z angaży wynika, że wnioskodawca pracował w tym czasie w dwóch zawodach, a stanowisko ślusarza nie było wg zakładowego wykazu stanowisk pracy, na których wykonywane są prace
w szczególnych warunkach, pracą w warunkach szczególnych.

Dowód :

- pismo (...) S.A. z dnia 13.05.2016 r. – k. 40,

- karty zmian personalnych,

- zakładowy wykaz stanowisk pracy w szczególnych warunkach –
zarządzenie DN nr 11/84,

- zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 31.05.2016 r. – k. 51,

- kartoteki płacowe wnioskodawcy za lata 1978-1999 –k. 51,

- akta osobowe wnioskodawcy,

- zeznania świadków: - S. Bar – k. 43,

- R. B. – k. 43,

- A. N. – k. 74,

- przesłuchanie wnioskodawcy J. J. – k. 43.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych oraz w ramach toczącego się w sprawie sądowego postępowania dowodowego, w tym w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia w Wytwórni (...) S.A., których domniemanie prawdziwości wynika z art. 244 i nast. k.p.c.

Za w pełni wiarygodne Sąd uznał zeznania świadków: S. Bar, R. B. i A. N. oraz samego wnioskodawcy, wobec ich zgodności co do charakteru zatrudnienia wnioskodawcy od 20 listopada 1978 r. do 31 grudnia 1998 r. w Wytwórni (...) S.A. Świadkowie posiadali szczegółowe informacje na temat charakteru pracy wnioskodawcy, jej warunków, a także struktury organizacyjnej zakładu oraz zasad wynagradzania pracowników. Zeznania te wskazują jednoznacznie na wykonywanie przez wnioskodawcę w spornym okresie prac polegających na szlifowaniu, ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych, pomimo formalnego powierzenia mu stanowiska także stanowiska ślusarza. Pośrednio świadczą o tym również kartoteki płacowe wnioskodawcy, z których wynika, iż otrzymywał on dodatek za pracę w szczególnych warunkach za każdą przepracowaną godziną i w spornym okresie w każdym miesiącu taki dodatek pobierał.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy J. J. zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżona decyzja wydana bowiem została w oparciu o niedostateczne ustalenia faktyczne, a w konsekwencji z naruszeniem prawa.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 887), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. na dzień 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat

- dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl przepisu art. 184 ust. 2 cyt. Ustawy emerytura, o której mowa powyżej, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3 zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym, niż określony w art. 27 pkt. 1 ustawy (co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn).

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 cyt. ustawy).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32 cyt. ustawy).

Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z przepisem § 4 ust. 1 tego rozporządzenia, pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach określonych w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeśli osiągnął wiek emerytalny (który dla mężczyzn wynosi 60 lat), ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy (25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Ponadto według § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy
w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W myśl § 3 powołanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Bezsporne jest, że wnioskodawca J. J. wykazał, iż ukończył 60 lat oraz posiada 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy przyjął również, iż wnioskodawca wykazał staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 7 lat, 6 miesięcy i 19 dni.

Istotą sporu w niniejszej sprawie była zatem kwestia ustalenia, czy wnioskodawca J. J. przepracował co najmniej 15 lat
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, a okres ten przypadał przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Na podstawie zgromadzonego materiału Sąd przyjął, że odwołanie wnioskodawcy jest zasadne, a jego żądanie co do zmiany zaskarżonej decyzji zasługuje na uwzględnienie.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawca J. J. również od 1 sierpnia 1983 r. do 31 lipca 1995 r. w Wytwórni (...) S.A. wykonywał stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy prace polegające na szlifowaniu, ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych.

Charakter pracy wnioskodawcy w tym okresie w pełni odpowiadał pracom w szczególnych warunkach wymienionym w wykazie A, dział III
(w hutnictwie i przemyśle metalowym), pozycja 78 (szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne) stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Stanowisko to wymienione jest również w wykazie A, dział III
(w hutnictwie i przemyśle metalowym), pozycja 78 (szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne) punkt 6 - szlifierz, krajacz metali tarczą ścierną stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia
30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego.

Wprawdzie zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie potwierdził spornego okresu od 1 sierpnia 1983 r. do 31 lipca 1995 r. jako zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych, jednakże zeznania przesłuchanych w sprawie świadków oraz J. J. potwierdziły w sposób nie budzący wątpliwości wykonywanie przez wnioskodawcę prac polegających na szlifowaniu, ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych, pomimo jego formalnego przeniesienia na stanowisko szlifierza wałków i otworów, i ślusarza.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem treść świadectwa pracy oraz pracy świadectwa pracy w szczególnych warunkach może podlegać weryfikacji. Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy w szczególnych warunkach ocena charakteru zatrudnienia pracownika nie jest dla sądu wiążąca, dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód. Świadectwo pracy jako dowód z dokumentu prywatnego nie ma natomiast silniejszej mocy dowodowej niż dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron (wyrok SN z dnia 5 października 2011 r., II UK 43/11, postanowienie SN z dnia 4 marca 2005 r., II UK 15/05 oraz wyroki SN z dnia 3 października 2000 r., I CKN 804/98, z dnia 30 czerwca 2004 r., IV CK 474/03, z dnia 9 kwietnia 2009 r., I UK 316/08).

Podnieść jednocześnie należy, że w postępowaniu przed sądami pracy
i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, w tym również zeznaniami stron i świadków.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 września 1984 r. (III UZP 48/84 LEX nr 14630) wskazał również, iż w świetle 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) zakład pracy wydaje zaświadczenie o zatrudnieniu w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji, natomiast w sądowym postępowano odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody.

W związku z powyższym Sąd uznał, iż wnioskodawca wykazał ponad 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach przypadających na dzień
1 stycznia 1999 r. i spełnia wszelkie pozostałe przesłanki do nabycia prawa do emerytury przewidziane w przepisie art. 32 w związku z art. 184 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Z powołanych względów Sąd orzekł o przyznaniu wnioskodawcy prawa do emerytury począwszy od dnia(...). tj. od ukończenia 60 lat życia.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., związku
z powołanymi wyżej przepisami prawa Sąd orzekł jak w pkt I wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania z pkt II wyroku znajduje uzasadnienie wart. 98, art. 99 i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015, poz. 1804).