Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Radosław Buko

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Pezena

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2013 roku w Słupsku

odwołania B. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 7 marca 2013 roku znak (...)

w sprawie B. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej B. C. prawo do emerytury na podstawie art.184 w zw. z art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2009 roku numer 153 poz. 1227 ze zm.) od dnia 26 kwietnia 2012 roku, nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego

UZASADNIENIE

Ubezpieczona B. C. wniosła odwołanie od decyzji z dnia 7 marca 2013 roku, znak: (...)domagając się jej zmiany, poprzez przyznanie prawa do emerytury. W uzasadnieniu swojego stanowiska podniosła, iż organ rentowy bezzasadnie nie zaliczył jej do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 15 maja 1975 do 31 maja 1991 roku na stanowisku szlifierza w Fabryce (...) w C. Zakład (...).

Pozwany organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy podniósł, że z uwagi na rozbieżności w przedłożonej dokumentacji, w szczególności ,,zwykłego” świadectwa pracy uniemożliwiają ustalenie stanowiska i okresów pracy ubezpieczonej w warunkach szczególnych. Podnosząc powyższe argumenty organ rentowy wskazał , że B. C. nie udokumentowała piętnastoletniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych i tym samym nie nabyła prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona B. C., urodzona (...), mająca 57 lat, złożyła w dniu 26 kwietnia 2012 roku wniosek o emeryturę.

Wraz z wnioskiem przedłożyła zaświadczenia i świadectwa pracy, którymi udokumentowała według stanu na dzień 01.01.1999r. niekwestionowany przez organ rentowy staż ubezpieczeniowy wynoszący 21 lat, 4 miesiące i 21 dni.

Ubezpieczona nie należy do OFE.

Organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonej do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 15 maja 1975 do 31 maja 1991 roku na stanowisku szlifierza w Fabryce (...) w C. Zakład (...).

Zaskarżoną decyzją z dnia 7 marca 2013 roku organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury.

dowód: akta emerytalne: wniosek k. 1 – 2, kwestionariusz k.4 , zaskarżona decyzja k.88, karta przebiegu zatrudnienia na dzień 01.01.1999 r.k.86

Ubezpieczona B. C. w okresie od 24 września 1974 do 31 stycznia 1990 oraz od 1 lutego 1990 roku do 31 maja 1991 roku była zatrudniona w Fabryce (...) w C. Zakład (...), gdzie w okresie od 20 maja 1975 r. do 30 maja 1991r. ( 16 lat, 11 dni) stale i w pełnym wymiarze pracowała w narzędziowni jako szlifierz narzędziowy.

Do obowiązków ubezpieczonej należała obsługa szlifierek, którymi szlifowano wyroby metalowe. Ubezpieczona szlifowała wałki, narzędzia, stemple, wykrojniki, matryce, płyty - oprzyrządowanie potrzebne do wykonywania detali w przemyśle meblarskim. Brygadzistą w zakładzie był H. J. (1), technologiem konstruktorem był J. B.. Ubezpieczona pracowała razem z H. G., W. K., H. O., Z. M., A. P., a także razem ze swoim mężem –Z. C..

dowód: akta ZUS: świadectwo pracy k.6 – 7, akta sprawy : zeznania świadka: H. J. (1) k.18 verte 00:29:17 – 00:45:18, zeznania świadka J. B. k.19 00:48:19 – 01:03:42, akta osobowe ubezpieczonej k.15, świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych k.33, zeznania świadków: H. G. k 35 00:04:35 – 00:10:01, W. K. k 35v 00:10:02 – 00:17:58, H. O. k.35 verte 00:17:59 – 00:25:12, zeznania świadków: Z. C. k 45 verte 00:05:14 – 00: 17:10 , Z. M. k 45 verte 00:17:11 – 00:23:56, A. P. k.45 verte-46 00:23:57 – 00:33:24

Praca ubezpieczonej od 20 maja 1975 r. do 30 maja 1991r. ( 16 lat, 11 dni) w Fabryce (...) w C. Zakład (...), była pracą w warunkach szczególnych .

Ubezpieczona według stanu na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada ponad 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych.

dowód: akta ZUS: świadectwo pracy k.6 – 7, akta sprawy : zeznania świadka: H. J. (1) k.18 verte 00:29:17 – 00:45:18, zeznania świadka J. B. k.19 00:48:19 – 01:03:42, akta osobowe ubezpieczonej k.15, świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych k.33, zeznania świadków: H. G. k 35 00:04:35 – 00:10:01, W. K. k 35v 00:10:02 – 00:17:58, H. O. k.35 verte 00:17:59 – 00:25:12, zeznania świadków: Z. C. k 45 verte 00:05:14 – 00: 17:10 , Z. M. k 45 verte 00:17:11 – 00:23:56, A. P. k.45 verte-46 00:23:57 – 00:33:24

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej B. C. zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie było ustalenie uprawnień ubezpieczonej do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2009r. nr 153 poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 , poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z art.184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32,33,39 i 40, jeżeli w dniu wejścia ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27

W myśl ust. 2 art. 184 emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa Okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, to 20 lat w przypadku kobiety (art. 27 pkt 1). Wiek emerytalny wynika z § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.), do którego odsyła art. 32 ust. 4 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Dla kobiety jest to 55 lat. Wymagany okres zatrudnienia w warunkach szczególnych przewidziany w przepisach dotychczasowych, o którym mowa w art. 184 ust. 1, to okres 15 lat, o czym stanowi § 4 ust. 3 powołanego rozporządzenia.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że ubezpieczona B. C. ma ukończone 55 lat, nie jest członkiem OFE posiada wymagany ponad 20 letni staż pracy liczony na dzień wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 01.01.1999 roku. Oznacza to, iż jedyną przesłanką którą musiała ubezpieczona udowodnić w przedmiotowej sprawie, było ustalenie czy ubezpieczona legitymuje się 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych na dzień 01.01.1999r.

Zgodnie § 22 ust 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1) legitymacja ubezpieczeniowa;

2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Jeżeli pracownik ubiega się o przyznanie emerytury lub renty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty.

Jednak w spornych przypadkach, uwzględnienie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale, w pełnym wymiarze czasu pracy tego zatrudnienia.

Organ rentowy odmówił ubezpieczonej uwzględnienia okresu zatrudnienia na stanowisku szlifierza w Fabryce (...) w C. Zakład (...), ponieważ w ,, zwykłych” świadectwach pracy z wskazano, ze ubezpieczona pracowała na stanowiskach: sprzątaczki, obsługi pras i szlifierek, szlifierza narzędziowego oraz pracownika produkcji metalowej.

Zważyć przy tym należy, że w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom.

Według art. 473 § 1 kpc w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron.

Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 KPC, sprawia, że każdy istotny fakt (np. taki, którego ustalenie jest niezbędne do przyznania ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury), może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (vide wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007 r. I UK 111/07).

W ocenie Sądu jest oczywiste, iż brzmienie zajmowanego stanowiska, jakie widnieje w dokumentach prowadzonych i wystawionych przez pracodawcę nie może mieć rozstrzygającego znaczenia w sprawie. Decyduje rodzaj wykonywanej pracy, co nadto wynika z powołanych wyżej przepisów prawa, w szczególności art. 32 ust. 2 który stanowi, iż dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w obniżonym wieku za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac ustala się na podstawie powołanego już wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który w załączniku A do powyżej określonego rozporządzenia w dziale III poz. 78 wymienia szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne .

W tych okolicznościach rzeczą Sądu było zatem ustalenie, czasookresu kiedy ubezpieczona w Fabryce (...) w C. Zakład (...) wykonywała pracę w warunkach szczególnych oraz w jakim wymiarze dobowym ubezpieczona prace te wykonywała.

Brak ograniczeń co do środków dowodowych w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe oznacza to, że Sąd jest uprawniony do przeprowadzenia postępowania dowodowego, w tym z przesłuchania świadków na okoliczność okresu pracy odwołującej w warunkach szczególnych. Prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom. Na tę okoliczność Sad przesłuchał ośmiu świadków.

Z zeznań słuchanych w sprawie świadków H. J. (1), J. B., H. G., W. K., H. O., Z. C., Z. M., A. P. wynika, że w spornym okresie ubezpieczona wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności zaliczane do pracy w szczególnych warunkach. Z zeznań tych wynika, że ubezpieczona wykonywała prace pracę szlifierza-ostrzarza. szlifierza polegające na szlifowaniu wałków, narzędzi, stempli, wykrojników, matryc, płyt - oprzyrządowania potrzebnego do wykonywania detali w przemyśle meblarskim.

Praca świadczona była w warunkach, które miały szkodliwe oddziaływanie na organizm człowieka.

W ocenie Sądu zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy, pozwolił na ustalenie, że ubezpieczona w okresie zatrudnienia od 20 maja 1975 r. do 30 maja 1991r. ( 16 lat, 11 dni) w Fabryce (...) w C. Zakład (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczyła prace szlifierza i daje podstawę do zaliczenia spornego okresu do pracy w szczególnych warunkach w świetle przepisów w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego .

Zeznania świadków Sąd uznał za wiarygodne, szczególnie zeznania brygadzisty H. J. (2) Ś. – B., H. G., W. K., H. O., Z. C., Z. M., A. P. albowiem były one stanowcze, logiczne, zgodne i wzajemnie się uzupełniały. Odnosi się to zarówno do okresów pracy ubezpieczonej, jak i wykonywanych przez nią czynności. Świadkowie byli osobami, które miały bezpośredni kontakt z ubezpieczoną w trakcie świadczenia przez nią pracy w przedmiotowym zakładzie pracy, zorientowane zatem były w materii będącej przedmiotem ich zeznań. Podkreślić należy, że o długotrwałej pracy ubezpieczonej w szczególnych warunkach zeznają nie tylko współpracownicy ale również przełożeni ubezpieczonej osoby, które nie są związane emocjonalnie z ubezpieczoną i których relacja ma walor obiektywizmu.

Nadto zeznania świadków znalazły potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym w szczególności aktach osobowych ubezpieczonej w szczególności w fakcie wystawienia przez pracodawcę ubezpieczonej świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach.

W okolicznościach niniejszej sprawy oczywiste jest to, że również pracodawca ubezpieczonego za sporny okres zatrudnienia pracę jego postrzegał jako prace w szczególnych warunkach, zaś uchybienia formalne pracodawcy nie mogą skutkować pozbawieniem ubezpieczonego prawa do należnych mu świadczeń.

Zaznaczyć należy, że przepisy resortowe mają jedynie charakter techniczno - porządkujący zaś decydujące znaczenie ma zaliczenie danej kategorii pracowników do osób zatrudnionych w szczególnych warunkach wynikające z przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W wyroku z dnia 16 października 2003 r. III AUa 1508/02 Sąd Apelacyjny w Katowicach stwierdził, że wykazy stanowisk zamieszczone w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), obowiązują w każdym podmiocie, w którym jest wykonywana wskazana w nich praca. Natomiast wykazy pochodzące od poszczególnych ministrów nadal zachowują wartość, lecz jedynie informacyjną i uściślającą, także w każdym podmiocie zatrudniającym pracowników na takich stanowiskach.

Dla uznania konkretnego wykonywania pracy za pracę zaliczoną do pierwszej kategorii zatrudnienia, czy też w szczególnych warunkach istotne jest jedynie to czy jest to praca wymieniona w § 4 - 15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do tego rozporządzenia.

Odnośnie waloru prawnego wykazów stanowisk ustalanych na podstawie delegacji zawartej w § 1 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., nr 8, poz. 43) wypowiedział się wprost Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 grudnia 2004 roku, sygn. akt II UK 79/04, opublikowanym w OSNP 2005/14 poz. 214 w którego uzasadnieniu wskazał, że regulacja wydana na podstawie przedmiotowego przepisu nie jest prawem materialnym mogącym być podstawą skargi kasacyjnej. Wynika to stąd, że nie mieści się ona w kategorii źródeł powszechnie obowiązującego prawa wymienionych w art. 87 Konstytucji, do których zalicza się Konstytucję, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Unormowanie to zostało bowiem zawarte w zarządzeniu ministra, tj. szczególnym źródle prawa o charakterze wewnętrznym, które zgodnie z art. 93 ust. 2 Konstytucji, może być adresowane wyłącznie do podmiotów podległych organowi, który je wydał. Akty tego rodzaju nie mogą kształtować sytuacji prawnej podmiotu spoza układu organizacyjnego podległego organowi wydającemu dany akt, ani stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 czerwca 2003 r. i tam cyt. orzeczenia; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 lipca 2000 r. I SA 415/2000; wyrok Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2004 r. II UK 337/2003 OSNP 2004/22 poz. 392).

Sąd zważył, iż świadectwo pracy wydane przez pracodawcę nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot go wydający nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania w zakresie administracji państwowej, a tylko takie dokumenty stanowią dowód tego co zostało w nim urzędowo potwierdzone. Wydane przez pracodawcę świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, co podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2004 r., sygn. akt III UK 31/2004 (OSNP 2005/1 poz.13).

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie, że praca ubezpieczonej od 20 maja 1975 r. do 30 maja 1991r. ( 16 lat, 11 dni) w Fabryce (...) w C. Zakład (...) , to praca o której mowa w Dziale III w hutnictwie i przemyśle metalowym w pkt 78 tj. szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne.

Zatem na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczona posiada wymagany okres pracy w szczególnych warunkach, albowiem po doliczeniu okresu pracy od 20 maja 1975 r. do 30 maja 1991r oznacza, to iż ubezpieczona udowodniła posiadanie 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

A tych racji natury faktycznej i prawnej z uwagi na to, że B. C. spełniła wszystkie warunki konieczne do przyznania jej prawa do emerytury na podstawie art. art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 32 ust. 2 i 4 tej ustawy i w zw. z § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej B. C. prawo do emerytury od 26 kwietnia 2013 roku, o czym orzekł jak w sentencji.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 118 ust.1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, uznając, że dopiero postępowanie sądowe, a szczególności przeprowadzone w tym postępowaniu dowody z zeznań świadków, pozwoliły na ustalenie, że ubezpieczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie zatrudnienia w Fabryce (...) w C. Zakład w K. wykonywała pracę w warunkach szczególnych wobec tego przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku.

Mając powyższe na względzie Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieprzyznanie prawa do emerytury, o czym orzekł jak w sentencji.