Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 listopada 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił B. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że została ona wydana w oparciu o orzeczenie komisji lekarskiej z dnia 6 listopada 2013 roku, która stwierdziła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wskazał, że jest niezdolny do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony B. S. urodził się (...)

Ubezpieczony ma wykształcenie podstawowe. Wykonywał prace robotnika fizycznego, ostatnio pracownika drogowego.

(okoliczności bezsporne)

Ubezpieczony jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. (okoliczność bezsporna)

W okresie od 22 lipca 2009 r. do 31 stycznia 2013 r. ubezpieczony pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 16 września 2013 r. ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(wniosek k.1-8 plik II akt ZUS)

Lekarz orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznał u ubezpieczonego przebycie urazowej amputacji palców IV i V ręki prawej oraz częściowej amputacji paliczka dalszego palca III ręki prawej, obecnie z dysfunkcją ręki prawej, ale z zachowaną funkcją chwytną, chwytem szczypcowym i zachowaną zdolnością do wykonywania wielu prostych prac fizycznych. Lekarz orzecznik rozpoznał ponadto u badanego zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne C i L/S z okresowym zespołem bólowym. Orzeczeniem z dnia 23 października 2013 roku lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

(opinia lekarska z dnia 23 października 2013r. k.14-14 odwrót w dokumentacji orzeczniczo- medycznej wnioskodawcy, orzeczenie k.23-23 odwrót plik II akt ZUS)

Od powyższego orzeczenia ubezpieczony złożył sprzeciw.

(bezsporne)

Orzeczeniem z dnia 6 listopada 2013 r. komisja lekarska ZUS uznała, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

(opinia lekarska z dnia 6 listopada 2013 r. k.20-20 odwrót w dokumentacji medycznej wnioskodawcy, orzeczenie k.31 plik II akt ZUS)

U ubezpieczonego rozpoznano stan po całkowitej amputacji palców ręki prawej - IV i V (w 2009 r.) oraz częściowej amputacji palca III na wysokości ½ długości paliczka środkowego (w 2010 r.) i opuszki wskaziciela oraz wygojone złamanie paliczka dystalnego kciuka ręki prawej. Ponadto u ubezpieczonego rozpoznano wygojone złamania obojczyka lewego i uszkodzenie więzozrostu obojczykowo-barkowego lewego (w 2010 r.), bez upośledzenia funkcji barku lewego. Uraz ręki prawej przebyty przez ubezpieczonego w 2009 r. powoduje u niego niepełnosprawność, do której ubezpieczony zaadaptował się i niepełnosprawność ta nie powoduje niezdolności do pracy.

U ubezpieczonego nie stwierdzono upośledzenia funkcji narządu ruchu w stopniu uzasadniającym ustalenie częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.

Ubezpieczony jest osobą bez wyuczonego zawodu i ostatnio pracował jako pracownik drogowy, co nie jest jednoznaczne z pracą brukarza.

Ubezpieczony jest osobą dwuręczną z upośledzeniem ręki prawej. Może wykonywać prace fizyczne, natomiast jego niepełnosprawność może stanowić ograniczenie przy wykonywaniu prac precyzyjnych.

(opinia k.8-11 (z dnia 22.09.2014 r.) oraz opinie uzupełniające k.183 (z dnia 21.01.2016 r.) i k.198 (z dnia 10.03.2016 r.), k.267 biegłego ortopedy - specjalisty chirurgii urazowo - ortopedycznej M. S.)

U ubezpieczonego stwierdzono zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne odcinka szyjnego i lędźwiowo – krzyżowego kręgosłupa bez istotnych deficytów neurologicznych. Badanie neurologiczne nie wykazało u ubezpieczonego objawów uszkodzenia układu nerwowego, które powodowałyby u niego długotrwałą niezdolność do pracy zarobkowej.

Wyniki badania RTG z dnia 19.01.2015 r. oraz 27.03.2015 r. potwierdzają chorobę zwyrodnieniowo-dyskopatyczną odcinka szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego u ubezpieczonego. Choroba ta (istniejąca od paru lat), w okresach zaostrzeń dolegliwości, wymaga leczenia farmakologicznego oraz rehabilitacji, ale nie powoduje długotrwałej niezdolności do wykonywania pracy zarobkowej.

(opinia biegłego neurologa J. B. k.15-17, opinia uzupełniająca biegłego neurologa J. B. k.78, k.166)

U ubezpieczonego rozpoznano stan po przebytej w 1995 r. gruźlicy płuc, wyleczonej z pozostawieniem niewielkich zmian włóknistych w płucu prawym, a także obturacyjny bezdech senny stopnia umiarkowanego (do kontroli aktualnego stopnia zaawansowania). Z punktu widzenia pulmonologa wnioskodawca jest zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

(opinia biegłego pulmonologa A. M. k.21-22)

Ubezpieczony po sześciu latach od zdarzenia jest dobrze zaadaptowany do niepełnosprawności w zakresie narządu ruchu i może wykonywać proste prace manualne z większym wykorzystaniem lewej ręki. Stan ogólny ubezpieczonego jest dobry. Nie stwierdzono u niego widocznego ograniczenia ruchomości kręgosłupa oraz stawów obwodowych, a ponadto duszności wysiłkowej i spoczynkowej. Badaniem fizykalnym klatki piersiowej nie stwierdza się u niego cech obturacji oskrzeli, natomiast pomiar wysycenia hemoglobiny tlenem jest w pełni prawidłowy, co dowodzi zachowanej wydolności oddechowej.

Przy większym niż w przeszłości wykorzystaniu ręki lewej ubezpieczony może wykonywać zarobkowo proste prace fizyczne o charakterze produkcyjnym, usługowym i handlowym – odpowiednie dla posiadanych kwalifikacji. W szczególności są to lżejsze prace fizyczne, bez użycia niebezpiecznych maszyn będących w ruchu, zwłaszcza wielkogabarytowych, o znacznym ciężarze i wymagających oburęcznego chwytu. Obturacyjny bezdech senny rozpoznany u ubezpieczonego w 2008 r. (do tej pory nie leczony) również nie upośledza funkcji organizmu w takim stopniu, aby nie mógł on pracować zarobkowo. B. S. jest zdolny do pracy zarobkowej odpowiednio do poziomu posiadanych kwalifikacji, po przyuczeniu stanowiskowym z uwzględnieniem profilaktycznych przeciwwskazań.

(opinia k.155 – 157 oraz opinia uzupełniająca k.167-169 biegłego z zakresu medycyny pracy J. G.)

Zgłaszane przez ubezpieczonego ,,luki w pamięci” mogą być wynikiem jego zasypiania w ciągu dnia w następstwie rozpoznanego w 2007 r. obturacyjnego bezdechu sennego ( (...)), chociaż brak jest na powyższe jakichkolwiek pewnych dowodów. Ubezpieczony, wbrew zaleceniom lekarskim, nie podjął leczenia powyższego schorzenia, a także nie weryfikował jego aktualnego zaawansowania klinicznego. Brak jest ponadto danych na występowanie u ubezpieczonego padaczki, która mogłaby być przyczyną krótkotrwałych utrat przytomności, natomiast neurolog badający wnioskodawcę dla potrzeb niniejszej sprawy, poza rozpoznaniem zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych odcinka szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, nie stwierdził u niego zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Ogólny stan zdrowia ubezpieczonego jest dobry i jest on zdolny do pracy.

(opinia uzupełniająca biegłego z zakresu medycyny pracy J. G. k.200- 201)

U ubezpieczonego rozpoznano zespół zależności alkoholowej i zaburzenia adaptacyjne. Rozpoznane schorzenie z zakresu psychiatrii nie powoduje u badanego niezdolności do pracy.

(opinia biegłego psychiatry K. K. k.246 – 248)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, wniosku o przyznanie renty oraz opinii lekarskich.

W toku postępowania ubezpieczony zakwestionował ustalenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS wskazujących, że nie jest on niezdolny do pracy.

Celem weryfikacji stanowiska ubezpieczonego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: ortopedy, neurologa, pulmonologa, specjalisty medycyny pracy oraz psychiatry.

Złożone w sprawie opinie są jasne, zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi ubezpieczony, w oparciu analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i bezpośrednie badanie ubezpieczonego. Sąd oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanych w sprawie biegłych. W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegli wydali opinie po przeprowadzeniu stosownych badań i analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej ubezpieczonego. Określili schorzenia występujące u ubezpieczonego oraz ocenili ich znaczenie dla jego zdolności do pracy, odnosząc swą ocenę do kwalifikacji zawodowych. Zdaniem Sądu, opinie biegłych są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

Biegli neurolog i ortopeda odnieśli się do zarzutów do opinii. Zapoznali się z dodatkową dokumentacją medyczną, przedłożona przez ubezpieczonego. Biegła neurolog w opinii uzupełniającej wskazała, że dokumentacja w postaci raportu z badania polisomnograficznego (22-23.06.2008 r.) wskazującego na umiarkowany pozycyjny zespół bezdechu obturacyjnego, a także w postaci karty leczenia z (...) (porady od 6.02.2006 r. do 12.04.2013 r. ) wskazujące na przebytą przez ubezpieczonego rehabilitację z powodu bólu odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa z promieniowaniem do prawej kończyny dolnej, także z powodu bólów odcinka szyjnego promieniujących do barków pozostaje bez wpływu na wydaną przez biegłego neurologa wcześniejszą opinię. Również biegły ortopeda zapoznał się z dokumentacją medyczną tj. odpisem historii choroby z poradni chirurgii ogólnej Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Ł.. Z dokumentacji tej wynika, że w okresie 18.01.2016 r. – 20.07.2016 r. ubezpieczony leczył się w ww. poradni z powodu ropowicy kciuka prawego powstałej jako stan po odmrożeniu kciuka. W opisie badań zawartych w tej historii choroby biegły nie znalazł informacji, że w wyniku tego schorzenia stan kciuka prawego uległ pogorszeniu w stosunku do stanu znanego biegłemu w dniu 22.09.2014 r. Biegły wskazał, że dokumentacja ta nie ma wpływu na opinię biegłego wydaną w dniu 22.09.2014 r. oraz opinię uzupełniającą wydaną w dniu 21 stycznia 2016 r.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego chirurga, jako niezasadny. Sąd miał na uwadze, iż w trakcie postępowania ubezpieczony został zbadany przez biegłego ortopedę M. S., będącego jednocześnie specjalistą chirurgii urazowo – ortopedycznej, który nie znalazł podstaw do uznania ubezpieczonego za niezdolnego do pracy. Ponadto w złożonych w niniejszej sprawie opiniach biegli odnosili się do kwestii powoływania biegłych innych specjalności niż wskazanych przez Sąd i żaden z nich nie wskazał, by schorzenia występujące u badanego powodowały konieczność powołania biegłego chirurga.

Należy dodać, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, niepubl.).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.57 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.887 z późn. zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność powstała w okresach wymienionych w cytowanym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art.57 ww. ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonej pod kątem niezdolności do pracy.

Zgodnie z treścią art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2)możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art.13 ust.1 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku, predyspozycji psychofizycznych.

Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (ogólna sprawność psychofizyczna) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy). Należało zatem ustalić, czy ubezpieczony jest zdolny do wykonywania pracy w dotychczasowy pełnym zakresie, czy jego kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy dla utrzymania aktywności zawodowej konieczne jest przekwalifikowanie.

Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy nie jest kryterium niezdolności do pracy w rozumieniu art.12 ww. ustawy. Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub gdy rokowanie co do przekwalifikowania jest pozytywne). Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy jest warunkiem koniecznym do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym jeżeli wiek, poziom wykształcenia, predyspozycje psychofizyczne dają podstawy do uznania, że jest możliwe podjęcie pracy w zawodzie albo po przekwalifikowaniu. W wyroku z dnia 8 września 2014 roku (I UK 431/14, Legalis nr 1330112) Sąd Najwyższy wskazał, iż „doniosłe znaczenie w konstrukcji częściowej niezdolności do pracy (której definicję zawiera art.12 ust.3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) ma podkreślenie, że chodzi o ocenę zachowania zdolności do wykonywania nie jakiejkolwiek pracy, lecz pracy „zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji”. R. legis wyodrębnienia tej przesłanki stanowi wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, do której zachowali zdolność, wobec braku środków do życia.

O częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, ale ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami.

Ubezpieczony ma wykształcenie podstawowe i zajmował się wykonywaniem prac fizycznych. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego – opinii biegłych: ortopedy, neurologa, pulmonologa, specjalisty medycyny pracy oraz psychiatry jednoznacznie wynika, że rozpoznane u ubezpieczonego schorzenia nie ograniczają jego sprawności w stopniu znacznym, powodującym niezdolność do pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Należy też wskazać, iż przyczyna niezdolności do pracy nie ma wynikać z choroby, a z naruszenia sprawności organizmu, czyli czynnika medycznego, który powoduje utratę zdolności do pracy. Z ustaleń Sądu wynika, że stwierdzone u ubezpieczonego dysfunkcje prawej ręki, zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne odcinka szyjnego i lędźwiowo – krzyżowego kręgosłupa, niewielkie zmiany włókniste w płucu prawym, a także obturacyjny bezdech senny stopnia umiarkowanego czy też zespół zależności alkoholowej i zaburzenia adaptacyjne nie ograniczają w znacznym stopniu zdolności do wykonywania pracy zgodnej z kwalifikacjami. Podobnie o zdolności do wykonywania pracy zarobkowej nie przesądza legitymowanie się przez ubezpieczonego umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Podkreślić natomiast należy, że ubezpieczony legitymuje się niskimi kwalifikacjami zawodowymi i jakkolwiek nie może podjąć pracy dotychczas wykonywanej to jednak może wykonywać proste prace fizyczne z uwzględnieniem stopnia niepełnosprawności, które to prace nie wymagają od niego znacznego wysiłku fizycznego.

W konsekwencji brak jest podstaw do przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i Sąd Okręgowy na postawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łodzi dla radcy prawnego Z. S. kwotę 110,70 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej B. S. z urzędu.

Zgodnie z art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (tj. Dz.U. z 2016 roku , poz. 233 z późn zm.) koszty pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa.

W chwili wydawania wyroku obowiązywało rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1805).

Zgodnie z treścią §22 ww. rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosowało się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego należało zatem ustalić na podstawie §11 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. 2013.490 z późn. zm.).

W myśl § 2 ust. 1 i 3 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 roku Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu zasądzając opłatę za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. W sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach (ust. 3).

Z tych względów Sąd (biorąc jednocześnie pod uwagę treść §15) przyznał pełnomocnikowi wnioskodawcy kwotę 90 zł , którą to kwotę zwiększył o kwotę podatku VAT tj. o kwotę 20,70 zł.

S.B.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonego.

14.11.2016 r.