Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Dorota Kropiewnicka

Sędziowie SSO Agata Regulska (spr.)

SSO Jerzy Menzel

Protokolant Artur Łukiańczyk

przy udziale L. K. Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2013r. sprawy

1.  M. K.

2.  K. Ż.

oskarżonych o przestępstwo z art. 220 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora, pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych i obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków

z dnia 22 marca 2013 roku sygn. akt II K 231/10

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że orzeczone od oskarżonych K. Ż. i M. K. w punktach III i IV części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku świadczenia pieniężne, obniża do kwoty po 3000 (trzy tysiące) złotych;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonych K. Ż. i M. K. na rzecz oskarżycieli posiłkowych C. Z. i L. Z. kwoty po 420 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze;

IV.  zasądza od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa po ¼ kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zwalniając ich od uiszczania opłat;

V.  zwalnia oskarżycieli posiłkowych z przypadających na nich kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt IVKa 795/13

UZASADNIENIE

Prokuratura Rejonowa dla Wrocławia – Krzyki Zachód oskarżyła:

1. K. Ż. o to, że:

I.  w dniu 01 lutego 2008 roku we W., prowadząc działalność gospodarczą pod firmą (...) oraz będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy polecił L. Z. wykonywanie robót na zewnątrz budynku na wysokości czwartego piętra z rusztowania typu (...), które nie spełniało wymogów bezpieczeństwa pracy, nie wyegzekwował od pokrzywdzonego stosowania kasku ochronnego, będącego indywidualnym środkiem ochrony głowy, nie opracował przed przystąpieniem do wykonywania robót instrukcji bezpiecznego wykonywania prac w zakresie otynkowania i ocieplania budynków, a tym samym nie zaznajomił z jej treścią pokrzywdzonego, przez co naraził L. Z. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, co doprowadziło do upadku pokrzywdzonego z wysokości oraz jego zgonu,

to jest o czyn z art. 220 § 1 k.k. i art. 155 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

2. M. K. o to, że:

II.  w dniu 1 lutego 2008 roku we W. kierując budową budynku usługowego "Rondo (...)" tolerował odstępstwa od przepisów i zasad bezpieczeństwa pracy, które polegały na dopuszczeniu do eksploatacji rusztowania typu B. 70 nie spełniające wymogów bezpieczeństwa pracy w zakresie zabezpieczenia pomostu roboczego oraz braku zabezpieczeń balkonu poprzez zainstalowanie barierek ochronnych na poziomie czwartego piętra budynku, na wysokości którego prace wykonywał L. Z., przez co naraził pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, co skutkowało jego upadkiem z wysokości oraz zgonem,

to jest o czyn z art. 220 § 1 k.k. i art. 155 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków w II Wydziale Karnym, wyrokiem z dnia 22 marca 2013r. w sprawie o sygn. akt IIK 231/10:

I.  uznał oskarżonego K. Ż. za winnego tego, że w dniu 01 lutego 2008 roku we W., w obrębie Placu (...), prowadząc działalność gospodarczą pod firmą Firma (...) z siedzibą w S. oraz będąc - jako pracodawca pokrzywdzonego L. Z. - odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy na budowie budynku mieszkalnego Rondo (...), realizowanej przez inwestora (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., nie dopełnił swych obowiązków, a w szczególności nie wyegzekwował od pokrzywdzonego stosowania kasku ochronnego, będącego indywidualnym środkiem ochrony głowy; tolerował eksploatację rusztowania typu (...), które nie spełniało wymogów bezpieczeństwa pracy; nie zapewnił pokrzywdzonemu bezpiecznych warunków pracy w postaci stosownego rusztowania bądź podestu oraz jednocześnie tolerował wykonywanie prac przez pokrzywdzonego przy użyciu materiałów budowlanych do tego nie przeznaczonych; nie zabezpieczył otworu zewnętrznego balkonu za pomocą stosownych barierek lub balustrad, bądź też nie zapewnił pokrzywdzonemu środka ochrony indywidualnej w postaci szelek z linką asekuracyjną i w ten sposób naraził pokrzywdzonego L. Z. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, to jest za winnego przestępstwa z art. 220 § 1 k.k. i na podstawie art. 66 § 1 i 2 k.k. i art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie karne wobec oskarżonego na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata od uprawomocnienia się wyroku;

II.  uznał oskarżonego M. K. za winnego tego, że w dniu 01 lutego 2008 roku we W., w obrębie Placu (...), pełniąc funkcję kierownika budowy na budowie budynku mieszkalnego Rondo (...) realizowanej przez inwestora (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. i będąc z racji wykonywania wyżej wskazanej funkcji odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnił swych obowiązków, a w szczególności nie wyegzekwował od pokrzywdzonego stosowania kasku ochronnego, będącego indywidualnym środkiem ochrony głowy; tolerował eksploatację rusztowania typu (...), które nie spełniało wymogów bezpieczeństwa pracy; nie zapewnił pokrzywdzonemu bezpiecznych warunków pracy w postaci stosownego rusztowania bądź podestu oraz jednocześnie tolerował wykonywanie prac przez pokrzywdzonego przy użyciu materiałów budowlanych do tego nie przeznaczonych; nie zabezpieczył otworu zewnętrznego balkonu za pomocą stosownych barierek lub balustrad, bądź też nie zapewnił pokrzywdzonemu środka ochrony indywidualnej w postaci szelek z linką asekuracyjną i w ten sposób naraził pokrzywdzonego L. Z. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, to jest za winnego przestępstwa z art. 220 § 1 k.k. i na podstawie art. 66 § 1 i 2 k.k. i art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie karne wobec oskarżonego na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata od uprawomocnienia się wyroku;

III.  na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt. 7 k.k. i w zw. z art. 49 § 1 k.k. orzekł od oskarżonego K. Ż. na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 5.000 (pięć tysięcy) złotych;

IV.  na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt. 7 k.k. i w zw. z art. 49 § 1 k.k. orzekł od oskarżonego M. K. na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 5.000 (pięć tysięcy) złotych;

V.  na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z 616 § 1 pkt. 2 k.p.k. zasądził solidarnie od oskarżonych K. Ż. i M. K. na rzecz oskarżycieli posiłkowych C. Z. i L. Z. (solidarnie) kwotę 4.938,24 zł (cztery tysiące dziewięćset trzydzieści osiem złotych i dwadzieścia cztery grosze) złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych przez oskarżycieli posiłkowych w związku z ustanowieniem pełnomocnika z wyboru;

VI.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonych K. Ż. i M. K. od ponoszenia kosztów sądowych w części, to jest ponad kwotę 5.000 (pięć tysięcy) złotych w stosunku do każdego z oskarżonych i nie wymierza im opłat.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli obaj oskarżeni za pośrednictwem swoich obrońców, Prokurator oraz pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych.

W piśmie wniesionym przez obrońcę oskarżonego K. Ż. zarzucono Sądowi I instancji:

I. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to:

1. art. 4 kpk w zw. z art. 7 kpk poprzez uwzględnienie okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego, wyrażających się w budowaniu przekonania o winie oskarżonego w oparciu o dowody z zeznań niektórych tylko świadków jak również dowody z dokumentów, ocenianych jako spójne, logiczne i konsekwentne, a w konkluzji założenie a priori, iż żadne z podawanych przez oskarżonego okoliczności w zakresie przypisanej mu winy w sprawstwa nie przemawiają na jego korzyść, a nadto poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów wyrażającą się w :

- nielogicznym wniosku, iż oskarżony nie wyegzekwował od L. Z. kasku ochronnego stanowiącego indywidualny środek ochrony głowy, podczas gdy z drugiej strony Sąd przyjmuje za prawdziwe wyjaśnienia oskarżonego, w których podał, że wyposażył pracowników w kaski oraz zwracał w ciągu dnia pracy L. Z. uwagę na konieczność noszenia kasku,

- bezzasadnym przyjęciu, że w dniu wypadku rusztowanie nie było wyłączone z użytkowania, albowiem świadczą o tym zeznania świadka J. F. i dokumentacja fotograficzna, podczas gdy ocena Sądu odnosząca się do części wyjaśnień oskarżonego, przeczy powyższej ocenie stanowiącej o użytkowaniu m.in. przez pokrzywdzonego – w sposób narażający go na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia – rusztowania,

- pominięciu oceny stanu psychofizycznego samego pokrzywdzonego, który w dniu wypadku, w chwili śmierci miał 3,4 promila alkoholu we krwi, co w bezpośredni sposób przyczyniło się do wypadku śmiertelnego i przez cały czas, niezależnie od działań osób trzecich, w tym faktycznie podejmowanych działań oskarżonego, który egzekwował od pokrzywdzonego określone obowiązki przestrzegania zasad higieny i bezpieczeństwa pracy, narażało samego pokrzywdzonego na przedmiotowe niebezpieczeństwo,

- bezzasadnej ocenie, że oskarżony swoim działaniem naraził L. Z. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia, podczas gdy ocena zeznań świadków A. G., K. C. oraz M. T., prowadzi do wniosku, że wszyscy pracownicy oskarżonego, w dniu 1 lutego 2008r. otrzymali środki ochrony indywidualnej oraz zostali pouczeni o zagrożeniach występujących na ich stanowiskach pracy,

2. art. 424§1 pkt 1 kpk w zw.z art. 410 kpk poprzez ogólnikowe uzasadnienie orzeczenia w częściach dotyczących przeprowadzonych przez Sąd I instancji rozważań związanych z przyjęciem winy i sprawstwa oskarżonego jak również w części odnoszącej się do rozważań związanych z psychofizycznym stanem pokrzywdzonego w chwili zdarzenia i przyczynienia się do skutku zdarzenia przez samego pokrzywdzonego,

3. art. 443 kpk poprzez orzeczenie oskarżonemu K. Ż. wymiaru kary, w kontekście zastosowanego środka karnego w ramach środka probacyjnego, surowszej kary niż orzeczonej wyrokiem z dnia 29 października 2009r. przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyki, Wydział II Karny, sygn. akt IIK 1651/08 przed jego uchyleniem przez tut. Sąd Okręgowy we Wrocławiu,

II. obrazę przepisów prawa materialnego, a to:

- art. 220§1 kk poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji błędne jego zastosowanie wyrażające się w błędnym przyjęciu, że oskarżony K. Ż. dopuścił się czynu wskazanego w w/w przepisie nie dopełniając swoich obowiązków, a w szczególności nie wyegzekwował od pokrzywdzonego stosowania kasku ochronnego, będącego indywidualnym środkiem ochrony głowy, tolerował eksploatację rusztowania typu (...), które nie spełniało wymogów bezpieczeństwa pracy, nie zapewnił pokrzywdzonemu bezpiecznych warunków pracy w postaci stosownego rusztowania bądź podestu oraz jednocześnie tolerował wykonywanie prac przez pokrzywdzonego przy użyciu materiałów budowlanych do tego nie przeznaczonych, nie zabezpieczył otworu zewnętrznego balkonu za pomocą stosownych barierek lub balustrad, bądź też nie zapewnił pokrzywdzonemu środka ochrony indywidualnej w postaci szelek z linką asekuracyjną, podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym w szczególności faktyczna ocena stanu psychofizycznego pokrzywdzonego, który w chwili zdarzenia znajdował się w stanie znacznego upojenia alkoholowego (stężenie 3,4 promila alkoholu we krwi) winna prowadzić do wniosku, że okoliczności bezpośrednio poprzedzające śmierć L. Z. były niezależne od działań oskarżonego K. Ż., który w sposób należyty, w realiach warunków wykonywania robót budowlanych, zapewnił L. Z. w sposób prawidłowy organizację jego pracy egzekwował od pokrzywdzonego należyte przestrzeganie norm ochrony osobistej i higieny pracy,

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji..

Apelujący obrońca oskarżonego M. K. zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1). Obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a to: art. 4 kpk, art. 7 kpk i art. 410 kpk, poprzez nieuwzględnienie treści tych przepisów, wynikającą z dowolnej oceny materiału dowodowego i pominięcia dowodów świadczących na korzyść oskarżonego, nadto bez należytego uzasadnienia takiego stanowiska, a w szczególności na:

- bezzasadnym przyjęciu, iż oskarżony M. K., pełniący funkcję kierownika budowy na budowie budynku mieszkalnego Rondo (...) realizowanej przez inwestora (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. dopuścił się naruszeń obowiązków przypisanych mu w części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonego materiału dowodowego, a w szczególności wyjaśnień oskarżonego M. K., dowodów z dokumentów tj. umowy o roboty budowlane łączącej inwestora z P. K. (nr (...)?017), protokołów spotkań koordynacyjnych wraz z listami obecności, korespondencji między P. a V. (...) oraz Planu (...) i Organizacji Pracy – w sposób jednoznaczny wskazuje scedowanie w/w obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w warunkach organizacji niniejszej budowy na kierownika robót P. K.,

- bezzasadnym przyjęciu, iż oskarżony M. K. w dniu wypadku „tolerował eksploatację rusztowania typu (...), podczas gdy z wyjaśnień oskarżonych M. K. i K. Ż. oraz zeznań świadków: M. T. i K. C. wynika, że przedmiotowe rusztowanie było wyłączone z użytkowania i objęte zakazem wchodzenia a nadto, że pracownicy firmy (...) tego dnia nie wykonywali z niego pracy,

- dowolnym uznaniu, iż oskarżony M. K. w umyślny sposób naraził pokrzywdzonego L. Z. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podczas gdy zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy podstaw do takich dowolnych ustaleń nie daje,

- bezzasadnym przyjęciu, że oskarżony M. K. swoim działaniem naraził L. Z. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, w sytuacji znacznego stanu nietrzeźwości pokrzywdzonego, który w dniu wypadku, w chwili śmierci miał 3,4 promila alkoholu we krwi, a w ciele szklistym 3,7 promila alkoholu, co w sposób bezpośredni narażało go samego na przedmiotowe niebezpieczeństwo,

- nierozważenie całokształtu okoliczności ujawnionych w trakcie rozprawy głównej,

2. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to art. 424§1 pkt 1 kpk w zw. z art. 410 kpk poprzez bardzo ogólnikowe rozważenia w pisemnym uzasadnieniu wyroku związane z przyjęciem winy i sprawstwa oskarżonego, nie wyjaśnienie w sposób należyty jakie działania lub zaniechania oskarżonego miały doprowadzić do powstania stanu bezpośredniego narażenia na niebezpieczeństwo L. Z. utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, nie dokonanie należytej analizy umów cywilnoprawnych łączących (...) sp. z o.o. z P. K. oraz w/w z firmą (...), jak również pozostałych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, z których wynika zakres odpowiedzialności poszczególnych uczestników procesu budowlanego za bezpieczeństwo i higienę pracy na przedmiotowej budowie,

3. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to art. 410 kpk – poprzez przyjęcie odpowiedzialności oskarżonego M. K. pełniącego funkcję kierownika budowy za bezpieczeństwo i higienę pracy na budowie budynku mieszkalnego Rondo (...) realizowanej przez inwestora (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. bez ujawnienia na rozprawie umowy łączącej w/w oskarżonego z inwestorem, z której wynika zakres jego odpowiedzialności za bezpieczeństwo i higienę pracy na przedmiotowej budowie,

4. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to art. 443 kpk, poprzez wymierzenie oskarżonemu M. K. w zaskarżonym wyroku w pkt III surowszej kary w kontekście zastosowania środka karnego tj. świadczenia pieniężnego, niż orzeczonej uprzednio wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków z dnia 29 października 2009r., sygn. akt IIK 1651/08 przed jego uchyleniem,

5. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu oskarżonego M. K. winnym zarzucanego mu czynu z art. 220§1 kk, choć materiał dowodowy sprawy podstaw do takiego ustalenia nie daje.

Wskazując powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych zaskarżył orzeczenie na niekorzyść oskarżonych w części dotyczącej warunkowego umorzenia postępowania w pkt I i II wyroku.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

1.  niesłuszne zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania wobec oskarżonych K. Ż. i M. K., podczas gdy stopień ich zawinienia i znaczna społeczna szkodliwość czynów wykluczają możliwość zastosowania tego środka probacyjnego i wskazują na konieczność orzeczenia wobec oskarżonych kary pozbawienia wolności, która w należyty sposób spełni wymagania prewencyjne, zwłaszcza co do społecznego oddziaływania sankcji karnej,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, mogący mieć wpływ na jego treść, polegający na niezasadnym przyjęciu, że nie można postawić oskarżonym zarzutu, że dopuścili pokrzywdzonego do pracy w stanie znacznej nietrzeźwości, w sytuacji gdy z okoliczności sprawy, a ponadto wskazań doświadczenia życiowego wynikają przeciwne wnioski.

Wskazując na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

W treści apelacji wniesionej przez Prokuratora zarzucono wyrokowi Sądu I instancji:

1. obrazę przepisu prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 155 kk, polegające na niezastosowaniu do karnoprawnej oceny czynów przypisanych oskarżonym w wyroku wymienionego przepisu ustawy karnej, w sytuacji, gdy prawidłowo poczynione ustalenia faktyczne wskazują w sposób nie budzący wątpliwości, że z uwagi na rażące naruszenia reguł ostrożności przy realizacji prac budowlanych określone w ustawie Prawo budowlane i wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych, istnienie bezpośredniego adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy tymi naruszeniami, a skutkiem w postaci śmierci pokrzywdzonego oraz wina w formie nieumyślnej przesądzają, że obaj oskarżeni K. Ż. i M. K. winni odpowiadać za popełnienie występku z art. 155 kk, pozostającego w zbiegu kumulatywnym z art. 220§1 kk,

2. obrazę przepisów prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 66 kk w zw. z art. 115§2 kk, polegającą na tym, iż Sąd stosując wobec oskarżonych K. Ż. i M. K. instytucję warunkowego umorzenia postępowania karnego, nie określił stopnia społecznej szkodliwości przypisanych im przestępstw w oparciu o wyszczególnione w przepisie art. 115§2 kk czynniki niezbędne do prawidłowego dokonania takiej oceny, co skutkowało tym, że w obu rozpatrywanych przypadkach nie została wypełniona ustawowa przesłanka dopuszczająca warunkowe umorzenie postępowania karnego wyłącznie w tej sytuacji, gdy wina sprawcy i społeczna szkodliwość popełnionego przez niego czynu nie są znaczne.

Wobec powyższego apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Wszystkie apelacje wywiedzione w sprawie w zakresie odnoszącym się do kwestii winy i sprawstwa oskarżonych oraz kwalifikacji prawnej czynów są bezzasadne.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie dowodowe poprawnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, rzetelnie i dokładnie. Żaden z zarzutów stawianych przez apelujących, odnoszących się do naruszenia przepisów procedury, nie okazał się zasadnym.

Sąd Rejonowy rozpoznając sprawę ponownie właściwie wypełnił wskazania Sądu Odwoławczego, zawarte w treści uzasadnienia wyroku z dnia 23 marca 2010r. (IVKa 93/10). Prowadząc postępowanie Sąd I instancji dążył do dogłębnego wyjaśnienia kwestii szczególnie istotnych z punku widzenia możliwości przypisania oskarżonym przestępstw kwalifikowanych z art. 220§1 kk i art. 155§1 kk - ustalenia obowiązków ciążących na oskarżonych związanych z pełnionymi przezeń funkcjami, przygotowania stanowiska pracy pokrzywdzonego, egzekwowania wymogów bhp w trakcie prowadzenia robót, przeprowadzenia instruktażu, dopuszczenia do eksploatacji rusztowania (...) 80 i jego kompletności w dniu zdarzenia, egzekwowania obowiązku noszenia kasków ochronnych jak również kwestii samego mechanizmu upadku pokrzywdzonego.

Zdaniem Sądu Odwoławczego zebrany w toku postępowania przygotowawczego i uzupełniony w toku rozprawy, materiał dowodowy, został przez Sąd I instancji oceniony prawidłowo i wszechstronnie, a jego całokształt dawał wystarczające podstawy, by poczynić w sposób pewny ustalenia faktyczne w kształcie zawartym w treści uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia.

Zarzuty apelacji wywiedzionych przez obu obrońców oskarżonych wskazujące na przekroczenie przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów i w wyniku tego dokonanie błędnych ustaleń faktycznych są, zdaniem Sądu Odwoławczego, chybione. Ocena dowodów dokonana przez Sąd Rejonowy nie nosi znamion dowolności. Sąd ten wskazał które z przeprowadzonych w sprawie dowodów, dlaczego i w jakim zakresie stały się podstawą ustaleń faktycznych w sprawie, a które i dlaczego nie były ku temu przydatne. Zasadność ocen wyprowadzonych przez Sąd I instancji odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd Odwoławczy w zupełności podzielił argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Wbrew temu, co wskazuje apelujący obrońca oskarżonego K. Ż., nie sposób przyjąć, iż Sąd orzekający przekonanie o winie tego oskarżonego budował jedynie w oparciu o treść zeznań niektórych tylko świadków i dokumentów (oceniając je jako spójne, logiczne i konsekwentne), zakładając jednocześnie, że żadne z podawanych przez K. Ż. okoliczności nie przemawiały na jego korzyść. Lektura uzasadnienia orzeczenia Sądu I instancji twierdzeniu takiemu kategorycznie przeczy. Sąd Rejonowy ustalając stan faktyczny w sprawie przyjął jako fakty znaczną część okoliczności przezeń podawanych (zarówno wobec potwierdzenia ich przez przesłuchanych w sprawie świadków jak też wobec braku dowodów przeciwnych). Sąd Rejonowy, w oparciu o treść wyjaśnień K. Ż. ustalił, że dzień przed zdarzeniem udzielił on ustnego instruktażu stanowiskowego pokrzywdzonemu i w dniu zdarzenia udzielił niezbędnych wskazówek przed podjęciem pracy, uznając, iż wskazywane przez niego motywy, dla których uznał za skuteczniejsze pouczenia ustne, brzmiały w pełni logicznie i przekonywująco. Sąd Odwoławczy nie podziela twierdzeń apelującego o nielogiczności ustalenia Sądu I instancji w zakresie przyjęcia niewyegzekwowania przez oskarżonego od L. Z. noszenia kasku na głowie, przy jednoczesnym uznaniu za wiarygodne wyjaśnień K. Ż. (zapewniającego o wyposażeniu pracowników w kaski i zwracaniu uwagi pokrzywdzonemu na konieczność noszenia kasku). Wyposażenie w kask ochronny i polecenie jego używania nie wyczerpało obowiązków oskarżonego L. Z.. Jak sam wskazał w treści swoich wyjaśnień widział, że pokrzywdzony kasku nie używał, jak również to, że jego upomnienie nie zostało przez pracownika zrealizowane. Jak wskazywał to uprzednio Sąd Odwoławczy w uzasadnieniu orzeczenia uchylającego uprzedni wyrok wydany w sprawie, jako pracodawca miał możliwości tak faktyczne jak i prawne, by zmusić pracownika co stosowania tego środka indywidualnej ochrony, z których jednakże nie skorzystał. Co więcej, jak sam przyznał, sam wykonywał pracę bez kasku ochronnego, wykorzystując także przy pracy prowizoryczne podesty robocze w postaci paczek styropianu, dając swoim przykładem przyzwolenie na łamanie zasad bhp. Kask ochronny był przy tym jedynym przydzielonym pokrzywdzonemu środkiem ochrony. Nie otrzymał on bowiem szelek bezpieczeństwa z linką asekuracyjną.

Sąd orzekający odmówił wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego Ż. jedynie w części dotyczącej kwestii użytkowania w dniu zdarzenia rusztowania typu (...) i braku przyzwolenia na jego użytkowanie, słusznie wskazując, iż dowody zgromadzone w sprawie kategorycznie temu przeczą. Jakkolwiek faktycznie prace wykonywane w dniu zdarzenia nie wymagały wykorzystywania rusztowania to nie ulegało w sprawie wątpliwości, że rusztowanie (niekompletnie wyposażone) znajdowało się na terenie budowy, było dostępne i służyło do składowania nań materiałów i urządzeń budowlanych. Przekonuje o powyższym zarówno dokumentacja fotograficzna jak też dowód z zeznań J. F.. Oskarżony K. Ż. nie zlecił rozebrania rusztowania i tolerował pomocnicze jego wykorzystywanie i ogólną dostępność, wiedząc, że jest pozbawione elementów zabezpieczających i nie zostało odebrane. W ocenie Sądu Odwoławczego Sąd Rejonowy miał pełne podstawy do przyjęcie, że charakter zaniechań i uchybień popełnionych przy organizacji stanowiska pracy L. Z. był tego typu, że narażał go na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia czy ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Bezpośredniość niebezpieczeństwa, jak wskazuje się w doktrynie, należy wiązać nie tyle z bliskością czasową skutku mogącego nastąpić w związku z rozwojem sytuacji; chodzi tu o taki stan, gdy nieuchronnym następstwem dalszego rozwoju sytuacji, bez konieczności pojawienia się jakichś nowych czynników "dynamizujących", jest niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia (Zoll, Narażenie... (w:) System, 1985, s. 468; także Buchała (w:) Przestępstwa przeciwko..., s. 85). Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy w okolicznościach ustalonych w sprawie, mając na uwadze przede wszystkim rodzaj pracy, której wykonywanie zlecono pokrzywdzonemu (tynkowanie elewacji z poziomu balkonu), przyzwolenie na zaniechanie używania kasku, zaniechanie wyposażenia go w szelki ochronne z linką asekuracyjną wobec barku zabezpieczenia otworu zewnętrznego balkonu, a przy tym korzystanie z prowizorycznego podestu wykonanego ze styropianowych paczek, narażało pokrzywdzonego na niebezpieczeństwo doznania przez niego co najmniej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w razie upadku z podestu bądź niezabezpieczonego balkonu. Podobne zagrożenie stwarzało wykorzystywanie rusztowania (...), zmontowanego wadliwie, bez desek krawężnikowych ani poręczy ochronnych i drewnianych pomostów, ustawionego w niewłaściwej odległościom ściany budynku. Składowanie a następnie pobieranie składowanego nań materiału budowlanego nie było bezpiecznym. Jak wynika to z treści wyjaśnień oskarżonego K. Ż. pokrzywdzony wszedł na takie rusztowanie podczas przerwy w pracy i opierał się o jego zewnętrzną barierkę, co przekonuje o faktycznej dostępności rusztowania. Okoliczności ujawnione w sprawie nie pozostawiały wątpliwości odnośnie tego, iż K. Ż. miał świadomość tego, iż rezygnując z konkretnych środków bezpieczeństwa, naraża pracownika na konkretne niebezpieczeństwo i godził się z tym. Wobec powyższego przyjętą przez Sąd Rejonowy kwalifikację prawną jego czynu, jako przestępstwa z art. 220§1 kk należało uznać za w pełni uprawnioną.

W ocenie Sądu Odwoławczego z poprawnie dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych również wina i sprawstwo oskarżonego M. K. w odniesieniu do czynu z art. 220§1 kk nie mogła budzić wątpliwości. Wbrew twierdzeniom zawartym w treści apelacji obrońcy tego oskarżonego przyjęcie, że M. K. naraził pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu było w pełni uprawnione. Niewątpliwie pełnił on funkcję kierownika budowy, mającego szczególny obowiązek wynikający z art. 22 pkt 3b Prawa budowlanego, koordynowania działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach, o których mowa w art. 21a ust. 3, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Zgodnie z pkt 4 wskazanego wyżej przepisu art. 22, w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia winien wstrzymać wykonywanie robót budowlanych oraz bezzwłoczne zawiadomić o tym właściwy organ. Z treści wyjaśnień samego oskarżonego K. wynika, iż obowiązków nań spoczywających nie wykonywał właściwie. Nie dokonał sprawdzenia stanowiska pracy L. Z. pod kątem bezpieczeństwa ( nie wiedział nawet jaką pracę i gdzie ten wykonuje), dostrzegł niekompletność rusztowania, lecz nie zainterweniował. Słusznie Sąd Rejonowy wskazał, iż nie zaistniały żadne okoliczności, które wyłączałyby jego odpowiedzialność w tym zakresie. Pomimo ustanowienia jako kierownika robót P. K. obowiązki oskarżonego K. nie uległy zmianie i wynikały z ustawy. Umowy cywilno – prawne o poszczególne roboty budowlane zawierane przez inwestora z przedsiębiorcami w ramach procesu budowlanego nie wpływały w żaden sposób na ograniczenie jego obowiązków a co za tym idzie jego odpowiedzialności. Prawidłowe wykonanie ciążących na nim obowiązków pozwoliłoby na odwrócenie niebezpieczeństwa wywołanego zachowaniem oskarżonego Ż..

Wbrew zarzutom stawianym Sadowi Rejonowemu przez pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych w ocenie Sądu Odwoławczego, dokonanie pewnych ustaleń odnośnie tego, iż pokrzywdzony został dopuszczony do pracy w stanie nietrzeźwości, w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, nie było możliwym. Jakkolwiek nie ulegało wątpliwości, iż pokrzywdzony w chwili upadku miał we krwi 3,4 promile alkoholu, to treść zeznań przesłuchanych osób nie pozwala na wykazanie, że jego stan musiał i był zauważony przez oskarżonych. Tak znaczne upojenie alkoholowe nie mogło być skutkiem spożywania alkoholu dnia poprzedniego. Osoby przebywające na terenie budowy nie zaobserwowały u pokrzywdzonego oznak nietrzeźwości. Przy tym, z treści wyjaśnień oskarżonego Ż., co do których brak dowodów przeciwnych, wynikało, że nie obserwował pokrzywdzonego przez cały czas, opuszczał balkon, by kontrolować innych pracowników, a co za tym idzie mógł nie dostrzec faktu spożywania alkoholu przez pokrzywdzonego.

Sąd Odwoławczy nie podziela twierdzeń apelującego Prokuratora, wskazującego, iż w dokonanych prawidłowo przez Sąd orzekający ustaleniach faktycznych możliwym było przypisanie oskarżonym odpowiedzialności karnej za przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci L. Z.. Art. 155 kk, jak wskazał to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lipca 1973r., (...) 181/73) obejmuje wszystkie przypadki, gdy między działaniem lub zaniechaniem sprawcy i śmiercią pokrzywdzonego istnieje taki związek przyczynowy, iż nie można wyłączyć tego działania lub zaniechania bez równoczesnego usunięcia śmierci jako skutku. Związek ten należy wykazać w sposób pewny. W niniejszej sprawie uczynieniem powyższemu zadość byłoby wykazanie, że zaniedbania oskarżonych w zakresie bhp, które to naraziły pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, pozostawały w związku przyczynowym z jego upadkiem i tym samym śmiercią. Niewątpliwie związek taki mógł zaistnieć, lecz w świetle okoliczności ujawnionych w sprawie, nie sposób uznać jego zaistnienie za pewne, a istniejące w tym zakresie wątpliwością pozostają uzasadnione. Żadna z osób przesłuchanych w sprawie nie obserwowała okoliczności w jakich doszło do wypadnięcia pokrzywdzonego z balkonu, co miałoby istotne znaczenie, gdyż pozwoliłoby ustalić przyczynę upadku. Sąd Rejonowy szczegółowo analizował możliwe i prawdopodobne sytuacje, które mogły doprowadzić do wypadnięcia L. Z. z balkonu, słusznie wskazując, iż żadnej z hipotetycznych wersji nie sposób wykluczyć, a tylko część z nich uzasadniałaby przypisanie oskarżonym przestępstwa z art. 155 kk (korzystanie z rusztowania, utrata stabilności prowizorycznego styropianowego podestu). Jak słusznie stwierdził Sąd orzekający nie można wykluczyć również, iż upadek nastąpił z przyczyn niezależnych z punktu widzenia zaniedbań oskarżonych w wyniku podjęcia przez pokrzywdzonego działań (również nieracjonalnych mając na uwadze stwierdzone stężenie alkoholu w jego krwi, upośledzające znacznie jego zdolności motoryczne oraz rozsądnego myślenia). Mając na uwadze powyższe zastosowanie przez Sąd Rejonowy przepisu art. 5§2 kpk, nakazującego rozstrzyganie nie dających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonych , Sąd Odwoławczy uznał za w pełni uprawnione.

Sąd Okręgowy nie znalazł również podstaw do kwestionowania rozstrzygnięcia o warunkowym umorzeniu postępowania wobec obu oskarżonych. Sąd Rejonowy słusznie uznał, iż dla zrealizowania wobec obu oskarżonych celów kary wystarczającym będzie zastosowanie środka probacyjnego. Mając na uwadze zarówno stopień szkodliwości społecznej przypisanych im czynów jak również okoliczności przedmiotowe (wagę naruszonych obowiązków) jak również właściwości i warunki osobiste oskarżonych ( uprzednio nie karanych, poprawnie funkcjonujących społecznie, a w przypadku oskarżonego Ż. podejmującego starania zadośćuczynienia rodzicom pokrzywdzonego) decyzja o warunkowym umorzeniu postępowania na dwuletnie okresy próby znajduje akceptację Sądu Odwoławczego. Sąd Okręgowy, podobnie jak Sąd orzekający, stwierdza, iż uzasadnionym jest przypuszczenie, że mimo warunkowego umorzenia postępowania będą oni przestrzegać porządku prawnego, a w szczególności nie popełnią przestępstw.

Sąd Odwoławczy za zasadny uznał wskazywany przez apelujących obrońców zarzut obrazy przepisu art. 443 kpk w zakresie orzeczenia świadczenia pieniężnego w kwocie 5 000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Mają niewątpliwie rację obaj apelujący obrońcy oskarżonych wskazując, iż orzeczenie przez Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy świadczeń pieniężnych w kwocie przekraczającej 3000 zł pozostawało wbrew zasadom reformationis in peius. Poprzednim wyrokiem z dnia 29 października 2009r.( sygn. akt IIK 1651/08) Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków na podstawie art. 46§1 kk orzekł od oskarżonego M. K. solidarnie na rzecz C. Z. i L. Z. kwotę 3000 zł tytułem częściowego naprawienia szkody. W ponownym rozpoznaniu sprawy, rzecz jasna, granicą możliwej surowości orzeczonego środka karnego o charakterze majątkowym (jakim jest niewątpliwie świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej) - zgodnie z art. 443 k.p.k. - musi być jego wysokość określona w pierwszym wyroku. Mając na uwadze fakt, iż Sąd Rejonowy określił świadczenia j/w na kwoty po 5000 zł koniecznym było dokonanie zmiany zaskarżonego orzeczenie w tym zakresie poprzez obniżenie zasądzonych kwot świadczeń do 3000 zł.

Nie kwestionując pozostałych rozstrzygnięć zawartych w treści zaskarżonego orzeczenia, zaskarżony wyrok w pozostałej części utrzymano w mocy. Orzeczenia o kosztach sądowych znajdują oparcie w przepisach art. 633 kpk w zw. z art. 636§2 kpk i art. 624§1 kk.

Wysokość kwoty zasądzonej od oskarżonych na rzez oskarżycieli posiłkowych tytułem zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym wynika z przepisów § 14 pkt 2 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.