Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku S. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania S. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 9 lutego 2016 r.

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy S. R. prawo do emerytury z dniem 1 grudnia 2015 roku.

Sygn. akt V U 267/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 lutego 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy S. R. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji wnioskodawca odwołał się w dniu 15 marca 2016 roku., wnosząc o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 10 sierpnia 1976 roku do dnia 30 kwietna 1978 roku na stanowisku elektromontera - kierowcy, od dnia 3 maja 1978 roku do dnia 30 grudnia 1978 roku na stanowisku kierowcy oraz 10 lutego 1983 roku do 31 maja 1991 roku na stanowisku kierowcy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. R., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 18 grudnia 2015 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3v akt ZUS)

W okresie od 28 października 1974 roku do 25 lutego 1975 roku wnioskodawca odbywał służbę wojskową.

(dowód: książeczka wojskowa, k. 74-78 akt ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat 3 miesiące i 3 dni oraz 6 lat 2 miesiące i 27 dni pracy w szczególnych warunkach w okresach:

- od 11 grudnia 1973 roku do 26 października 1974 roku - jako spawacz w Fabryce (...),

- od 1 kwietnia 1975 roku do 30 czerwca 1976 roku - jako spawacz w Fabryce (...),

- od 31 grudnia 1978 roku do 9 lutego 1983 roku - jako kierowca samochodu ciężarowego w (...) im. (...)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. nie zaliczył wnioskodawcy do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu pracy:

- od 10 sierpnia 1976 roku do 30 kwietna 1978 roku w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku elektromontera kierowcy,

- od 3 maja 1978 roku do 30 grudnia 1978 roku w Zakładzie (...) na stanowisku kierowcy,

- od 10 lutego 1983 roku do 31 maja 1991 roku w Wojewódzkim Zakładzie (...) z siedzibą we W., na stanowisku kierowcy.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 1 kwietnia 2016 roku, k. 10 akt sprawy, odwołanie od decyzji, k. 1-9 akt sprawy )

S. R. w okresie od 10 sierpnia 1976 roku do 30 kwietnia 1978 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie (...) w Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze elektromontera -kierowcy.

(dowód: umowa o pracę, k. 13-13v akt ZUS, angaż, k. 14-16 akt ZUS, karta zarobkowa, k. 17, akt ZUS, świadectwo pracy, k. 84-85 akt ZUS)

W całym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. tj. od 10 sierpnia 1976 roku do 30 kwietnia 1978 roku wnioskodawca pracował na stanowisku kierowcy - elektromontera w pełnym wymiarze czasu pracy. Przedsiębiorstwo, w którym zatrudniony był wnioskodawca, zajmowało się budową linii elektrycznych. Wnioskodawca pracował przy budowie linii elektrycznych. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało rozwożenie ciągnikiem słupów elektrycznych oraz rozwijanie ciągnikiem przewodów elektrycznych, kopanie łopatą dołów pod słupy elektryczne, wiązanie przewodów na słupie elektrycznym. Czasem wnioskodawca pracował przy zakładaniu wewnętrznej instalacji elektrycznej w budynkach.

(dowód: zeznania świadka K. P. (1) od minuty 10:08 do minuty 16:25, protokół z rozprawy z dna 4 października 2016 roku k. 76 – 77v akt sprawy, zeznania świadka K. P. (2) od minuty 2:57 do minuty 8:27, protokół z rozprawy z 24 listopada 2016 roku, k. 86-87 akt sprawy, zeznania wnioskodawcy od minuty 8:27 do minuty 17:11 protokół z rozprawy z 24 listopada 2016 roku )

Od 3 maja 1978 roku do 30 grudnia 1978 roku S. R. pracował w Zakładzie (...) w S. na stanowisku kierowcy w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: umowa o pracę, k. 23 akt ZUS, angaż, k. 24-25, akt ZUS, zaświadczenie o zatrudnieniu, k. 26 akt sprawy, lista płac, k. 27-32 akt ZUS, świadectwo pracy, k. 86 akt ZUS)

Zakład, w którym zatrudniony był skarżący zajmował się produkcją wapna. W całym okresie zatrudnienia wnioskodawca pracował, jako kierowca samochodu ciężarowego o pojemności pow. 3,5 tony. Wnioskodawca kierował samochodem ciężarowym marki (...). Samochodem tym przewoził wapno, nawozy oraz deski na terenie całej Polski.

(dowód: zeznania świadka W. W. od minuty 16:25 do minuty 20:26, protokół z rozprawy z dna 4 października 2016 roku k. 76 – 77v akt sprawy, zeznania świadka J. U. od minuty 20:40 do minuty 24:47, protokół z rozprawy z dna 4 października 2016 roku k. 76 – 77v akt sprawy, zeznania wnioskodawcy od minuty 8:27 do minuty 17:11 protokół z rozprawy z 24 listopada 2016 roku )

Od 10 lutego 1983 roku do 31 maja 1991 roku wnioskodawca pracował w Wojewódzkim Zakładzie (...) na stanowisku kierowcy w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wnioskodawca kierował samochodem ciężarowym o ładowności pow. 3,5 tony (...), którym przewoził meble, materiały budowlane na terenie całej Polski. Dodatkowo w tym okresie wnioskodawca kierował autobusem o liczbie miejsc pow. 15 osób, przewożąc pracowników do i z pracy.

(dowód: zaświadczenie, k. 37 akt ZUS, umowa o pracę, k. 39, 41, 49 akt ZUS, angaż, k. 40, 42, 43, 45-48, 50-53, 55-59 akt ZUS, karty płac, k. 61-64 akt ZUS, świadectwo pracy, k. 90 akt ZUS,zeznania świadka W. D. od minuty 25:11 do minuty 26:57, protokół z rozprawy z dna 4 października 2016 roku k. 76 – 77v akt sprawy, zeznania świadka A. Z. od minuty 27:07 do minuty 28:54, protokół z rozprawy z dna 4 października 2016 roku k. 76 – 77v akt sprawy, zeznania wnioskodawcy od minuty 8:27 do minuty 17:11 protokół z rozprawy z 24 listopada 2016 roku k. 86-87 akt sprawy )

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, S. R. takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

W przedmiotowej sprawie spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w okresie od 10 sierpnia 1976 roku do 30 kwietnia 1978 roku, Sąd oparł się na zeznaniach świadków: K. P. (1) oraz K. P. (2), którzy w całym spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą, a zatem dysponowali szczegółową wiedzą co do jego codziennych obowiązków. Z zeznań świadków wynika, że wnioskodawca zajmował się rozwożeniem ciągnikiem słupów elektrycznych oraz rozwijaniem ciągnikiem przewodów elektrycznych, a ponadto kopaniem łopatą dołów pod słupy elektryczne, wiązaniem przewodów na słupie elektrycznym. Czasem wnioskodawca pracował przy zakładaniu wewnętrznej instalacji elektrycznej w budynkach.

Do prac w szczególnych warunkach ustawodawca zalicza prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych ( dział II Wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) .

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wyklucza możliwość przyjęcia, że w spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu wyżej wymienione prace. Wnioskodawca oprócz bowiem prac w warunkach szczególnych, do których należy zaliczyć prace polegające na wiązaniu przewodów na słupach energetycznych wykonywał także inne prace, które takiego charakteru nie miały, a mianowicie przewożenie słupów oraz rozwijanie kabli ciągnikiem, kopanie dołów pod słupy. Wprawdzie do prac w warunkach szczególnych ustawodawca zalicza także prace kierowców ciągników (wykaz A dział VIII poz. 3 załącznika), ale tylko wówczas gdy te prace wykonywane są w branży transportowej. Skarżący zaś w takiej branży nie pracował, co wyklucza uznanie tych prac za prace w warunkach szczególnych.

Przypomnieć bowiem należy, że w świetle przepisów wykazu A wyodrębnienie prac w szczególnych warunkach ma charakter stanowiskowo-branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do obniżonego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej prac nie jest przypadkowy, albowiem specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu i branż determinuje charakter świadczonych w nich prac oraz warunki w jakich są wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie jest zatem możliwe dowolne i swobodne wiązanie konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 roku, II UK 21/10, LEX Nr 619638 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 stycznia 2013 roku, III AUa 849/12, LEX Nr 1271881).

Skoro zatem wnioskodawca nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, ani nie pracował w transporcie, to nie było podstaw do zaliczenia spornego okresu pracy do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W warunkach szczególnych skarżący pracował natomiast w pozostałym spornym okresie tj. w Wojewódzkim Zakładzie (...) w okresie od 10 lutego 1983 roku do 31 maja 1991 roku oraz w Zakładzie (...) w S. w okresie od 3 maja 1978 roku do 30 grudnia 1978 roku.

Ustalając charakter pracy skarżącego w Zakładzie (...) w S. Sąd oparł się na zeznaniach świadków: W. W. oraz J. U., którzy w całym spornym okresie pracowali razem ze skarżącym. Dodatkowo należy podnieść, że W. W. pracował w tym samym charakterze co wnioskodawca tj. kierowcy, a zatem dysponował bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych skarżącego.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci zgodnych zeznań świadków, jak również korespondujących z nimi zeznań wnioskodawcy wskazują jednoznacznie, że w trakcie zatrudnienia w Zakładach (...) w S. tj. od 3 maja 1978 roku do 30 grudnia 1978 roku, wnioskodawca, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony przewożąc wapno, nawóz oraz deski na terenie całej Polski.

Tożsame obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony – jak zeznali pracujący razem z wnioskodawcą świadkowie: W. D. oraz A. Z., skarżący miał w okresie zatrudnienia w Wojewódzkim Zakładzie (...) w okresie od 10 lutego 1983 roku do 31 maja 1991 roku. Dodatkowo skarżący przyznał, że w spornym okresie pracował także jako kierowca autobusu o liczbie miejsc pow. 15 osób, którym przywoził i odwoził pracowników do i z pracy.

Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez skarżącego.

Prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, jak i prace kierowcy autobusów o liczbie miejsc powyżej 15 są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Po doliczeniu spornego okresu do uznanego już przez organ rentowy stażu w szczególnych warunkach w wymiarze 6 lat 2 miesięcy oraz 27 dni, wnioskodawca wykazał, że w szczególnych warunkach pracował ponad 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z pierwszym dniem miesiąca, w którym złożył wniosek o emeryturę tj. z dniem 1 grudnia 2015 roku. Wówczas bowiem skarżący spełnił ostatnią przesłankę, od której zależało jego prawo do emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.