Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2013 r. w Szczecinie

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o emeryturę

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 9 października 2012 r. sygn. akt IV U 809/12

oddala apelację.

SSA Romana Mrotek SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSO del. Beata Górska

Sygn. akt III AUa 937/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 maja 2012 r. organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odmówił ubezpieczonemu J. S. prawa do emerytury wobec nieudokumentowania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony J. S., kwestionując odmowę uwzględnienia w stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Usługowym Zakładzie (...) w B., domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania mu prawa do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział wG. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Koszalinie wyrokiem z dnia 9 października 2012 r. oddalił odwołanie

Z ustaleń stanowiących podstawę faktyczną rozstrzygnięcia wynika, że ubezpieczony J. S. urodził się (...) Posiada okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat na dzień 1.01.1999r. Ubezpieczony nie przystąpił do OFE i na dzień złożenia wniosku nie pozostawał w zatrudnieniu. W okresie od 1.10.1979r. do 11.07.1996r. ubezpieczony był zatrudniony w Usługowym Zakładzie (...) w B. na stanowisku konserwatora. Do zadań ubezpieczonego należało obsługa i naprawa sprężarek, wykonywał prace odlewnicze, zajmował się również spawaniem. Organ rentowy nie uznał ubezpieczonemu wskazanego okresu zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych, gdyż ubezpieczony nie udowodnił, że w powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył pracę przy obsłudze sprężarek.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie okazało się niezasadne.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy przez pryzmat przepisów z art. 184
i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz regulacji § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz załącznika A do tego rozporządzenia, Sąd przyjął, że ubezpieczony nie pracował w warunkach szczególnych stale, w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z pisemnych motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia wynika, że Sąd Okręgowy zeznania przesłuchanych w sprawie świadków M. Ć. i L. G. uznał za wiarygodne i na ich podstawie ustalił, że ubezpieczony zajmował się obsługą i naprawą sprężarek, wykonywał również prace odlewnicze, czyszczenie żeliwa, zajmował się również spawaniem. Ubezpieczony w spornym okresie zatrudnienia wykonywał zatem cały szereg czynności, a zatem nie został spełniony warunek wynikający z treści § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach.

Reasumując Sąd Okręgowy stwierdził, że ubezpieczony nie udowodnił wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku zaliczonym do prac w szczególnych warunkach. Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł ubezpieczony i zarzucił:

1. naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego skutkującą bezpodstawnym ustaleniem, iż ubezpieczony w okresie pracy w Usługowym Zakładzie (...) w B. tj. od 1 października 1979r. do 11 lipca 1996r. nie wykonywał pracy w warunkach szkodliwych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

2. naruszenie prawa materialnego tj. normy prawnej wynikającej z treści art. 184 ust. 1 w/w ustawy w związku z § 2 oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez błędną wykładnię skutkującą błędnym przyjęciem, iż świadczenie pracy stale i w pełnym wymiarze na stanowisku pracy do którego przypisane było kilka zakresów prac spośród których wszystkie były pracami w warunkach szczególnych nie uzasadnia przyjęcia, że praca była wykonywana przez pracownika w warunkach szczególnych.

Zdaniem apelującego Sąd I instancji w sposób całkowicie dowolny ocenił zarówno przedłożone przez niego świadectwo pracy z którego wynika, że pracował przy bezpośredniej obsłudze stacji sprężarek, przy odlewie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur oraz wykonywał czynności spawalnicze gazowe, które to prace są określone w wykazie A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Powyższe okoliczności potwierdzili przesłuchani w sprawie świadkowie. Z zeznań tych w żaden sposób nie wynika, aby ubezpieczony wykonywał w zakładzie pracy jakiekolwiek inne czynności niż te które przyporządkowane były do stanowiska konserwatora. Sąd I instancji wskazał, że ubezpieczony wykonywał szereg czynności, jednak nie precyzując jakie były to czynności. Sąd nie dostrzegł również, że wszystkie wymienione w sprawie czynności, ujęte są w wykazie czynności o których mowa w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Zdaniem apelującego w orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, które też wynika z literalnej wykładni § 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z 7 lutego 1983r., że jeżeli na zajmowanym stanowisku pracy wykonywanych było przez pracownika kilka czynności, z których każda była czynnością odpowiadającą pracy w warunkach szczególnych o których mowa w załączniku do rozporządzenia wówczas należy uznać tę pracę za wykonywaną w szczególnych warunkach.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej zaskarżony wyrok decyzji organu rentowego z dnia 18 maja 2012r. znak: (...) poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury z dniem 2 maja 2012r., zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania według norm przepisanych

ewentualnie o:

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej zaskarżony wyrok decyzji organu rentowego i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja ubezpieczonego okazała się niezasadna.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także zarzutów podniesionych w apelacji prowadzi do wniosku, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny aprobuje ustalenia i ocenę prawną Sądu Okręgowego, który trafnie przyjął, że w przypadku ubezpieczonego J. S. nie zostały spełnione warunki wynikające z treści § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.) zwanego dalej Rozporządzeniem z dnia 7 lutego 1983 r., polegające na wykonywaniu przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku pracy. Na miarodajne ustalenie, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych nie pozwala bowiem zebrany materiał dowodowy, w tym także po dokonaniu jego uzupełnienia przez Sąd Apelacyjny o przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony, chociaż pozwolił w sposób rzeczowy ustalić charakterystykę pracy ubezpieczonego w spornym okresie.

W pierwszej kolejności wskazać jednak trzeba, że regulacja dotycząca emerytur w obniżonym wieku ma charakter szczególny do ustanowionych w art. 24 i art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zasad nabywania prawa do emerytury w tzw. wieku powszechnym. Przepisy dotyczące emerytur w obniżonym wieku powinny być zatem interpretowane zgodnie z motywem przyświecający ustawodawcy w stworzeniu tej instytucji, a opierającym się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach, wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu. W konsekwencji wobec szczególności tej regulacji to do ubezpieczonego należy obowiązek udowodnienia wszystkich przesłanek do zaistnienia warunków do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 232 k.p.c. w procesie cywilnym strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa zatem na stronach, a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie zgodnie art. 6 k.c. spoczywa na stronie, która wywodzi z tych faktów skutki prawne. W konsekwencji zatem nie korzysta z uprawnienia do emerytury przy niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a więc nie wykazał przesłanek niezbędnych do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku opisanych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r., sygn. II UKN 417/97, OSNP 1998/21/638).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, uzupełnionego również w toku postępowania odwoławczego przez Sąd Apelacyjny wynika w sposób jednoznaczny, że ubezpieczony J. S. nigdy nie był zatrudniony w spornym okresie przez przedsiębiorstwo Usługowy Zakład (...) w B. na stanowiskach pracy, które uprawniałyby do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Ubezpieczony jak wynika ze świadectwa pracy z dnia 15.07.1996 r. przez cały okres zatrudniony był jako konserwator, które to stanowisko pracy nie zostało zamieszczone w żadnym z działów w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Pracodawca ubezpieczonego w wymienionym świadectwie pracy wskazał co prawda, że ubezpieczony pracował na stanowisku wymienionym w wykazie A, Dział XIV, pkt 9 (przy obsłudze sprężarek), to jednak należy uwzględniać, że jak powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie, świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (tak przykładowo Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 września 2011 r., I UK 107/11, Lex nr 1084700). Jeżeli zaś zachodzą wątpliwości co do stwierdzeń zawartych w świadectwie pracy, konieczne jest ich zweryfikowanie innymi dowodami, szczególnie dokumentami i dowodami osobowymi. Ze zgromadzonych w sprawie dowodów, szczególnie w postaci zeznań świadków M. Ć., L. G., a także zeznań samego ubezpieczonego złożonych przez Sądem Apelacyjnym wynika, że J. S. w czasie spornego okresu zatrudnienia wykonywał cały szereg różnych obowiązków (zajmował się obsługą i naprawą sprężarek, wykonywał prace spawalnicze i przy czyszczeniu żeliwa). Jak słusznie jednak przyjął Sąd Okręgowy różnorodność wykonywanych przez ubezpieczonego prac w Usługowym Zakładzie (...), co nota bene znalazło wyraz z określeniu stanowiska pracy ubezpieczonego jako konserwatora, uniemożliwiało uznania warunków w jakich pracował ubezpieczony jako szczególnych. Skarżący pomija przy tym jednoznaczne brzmienie § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w którym jako okresy pracy w warunkach szczególnych są traktowane okresy, gdy praca jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku pracy. Wykonywanie licznych czynności pracowniczych w czasie zatrudnienia, w tym nawet, jeżeli niektóre te czynności są wymienione w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., nie może prowadzić do wniosku, że pracownik wykonuje pracę w warunkach szczególnych na danym stanowisku pracy, gdyż tak jak w przypadku ubezpieczonego, jego stanowiska jak i warunki pracy ulegały ciągłym zmianom. Należy podkreślić, że w aktach osobowych wnioskodawcy brak jest zresztą jakichkolwiek dokumentów, który wskazywałby w sposób niebudzący wątpliwości, że charakter zatrudnienia wnioskodawcy uprawniał go do emerytury ze względu na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych. Co prawda przesłuchani w sprawie świadkowie M. Ć. i L. G., a także ubezpieczony wskazywali, że ubezpieczony co prawda wykonywał różne obowiązki, ale podkreślali, że wszystkie one sprowadzały do prac w warunkach szczególnych (spawanie, obsługa sprężarek, praca przy odlewie staliwa i żeliwa, metali nieżelaznych i rur), ale nie mogło być to uznane za wystarczające do uznania twierdzeń ubezpieczonego. Zaznaczyć bowiem należy, że dowody z zeznań świadków i strony muszą być skonfrontowane z dokumentacją dotyczącą ubezpieczonego i dopiero całościowa analiza tak wskazanych materiałów może pozwolić na dokładne ustalenie przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego i w konsekwencji na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do wcześniejszej emerytury. Należy bowiem uwzględnić, że tak jak w niniejszej sprawie, zeznający w sprawie świadkowie, to koledzy ubezpieczonego, którzy są zainteresowani w złożeniu przychylnych zeznań dla ubezpieczonego, tak samo jak sam ubezpieczony. Co prawda nie sposób z tego powodu zeznań świadków i ubezpieczonego uznać z założenia za niewiarygodne, to jednak dowody te wymagają potwierdzenia, szczególnie poprzez skonfrontowanie ich z dokumentami dotyczącymi ubezpieczonego, w tym w szczególności angażami w okresie zatrudnienia oraz zaświadczeniami potwierdzającymi kwalifikacje do wykonywania prac, które są traktowane jako prace w warunkach szczególnych. W rozważanej sprawie dokumenty pracownicze ubezpieczonego nie pozwalają na jednoznaczne ustalenie, że ubezpieczony w spornym okresie zatrudnienia wykonywał prace spawacza czy przy prace przy obsłudze sprężarek. Z książeczki spawacza należącej do ubezpieczonego wynika bowiem, że w dniu 26.03.1981 r. ukończył on podstawowy kurs spawania gazowego i jest to jedyny wpis w tej książeczce dotyczącej kwalifikacji spawacza. W aktach brak jest zaś angażu ubezpieczonego do pracy w tym charakterze. Podobnie jest w przypadku pracy przy obsłudze sprężarek, gdzie sam ubezpieczony wskazał, że uprawnienia do pracy na tych urządzeniach nabył (odnowił) dopiero w 2008 r. Również w tym przypadku brak jest jakichkolwiek angaży ubezpieczonego w spornym okresie do pracy na tym stanowisku. Przez cały okres zatrudnienia stanowisko ubezpieczonego traktowane było jako konserwator, co odpowiada wskazywanej przez świadków jak i ubezpieczonego różnorodności zadań jakie mu powierzano.

Należy zatem zgodzić się z Sądem Okręgowym, że ubezpieczony w okresie pracy w Usługowym Zakładzie (...) wykonywał cały szereg różnych prac i czynności. Potwierdzili to przesłuchani w sprawie świadkowie, a także ubezpieczony, który przyznał, że zatrudniony był generalnie jako pracownik fizyczny i wykonywał różne czynności jakie były konieczne, w tym też spawał i obsługiwał sprężarki, czyścił też odlewy. Nie sposób jednak na tej podstawie stwierdzić w stopniu graniczącym z pewnością, że ubezpieczony J. S. wykonywał w spornym okresie prace w szczególnych warunkach, w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku pracy. Wątpliwości w tym zakresie absolutnie nie rozwiało także wysłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony przed Sądem Apelacyjnym, który nie potrafił w sposób nie budzący wątpliwości wyjaśnić rozbieżności pomiędzy dokumentacją osobową, a własnymi twierdzeniami, jak i twierdzeniami świadków, jak też nie naprowadził żadnych dowodów, które byłyby w stanie w sposób jednoznaczny potwierdzić, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych zgodnie z wymaganiami jakie wynikają z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Wręcz przeciwnie, analiza zebranych dowodów prowadzi do wniosku, że wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych stale w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku jawiło się jako wątpliwie, również z tego powodu, że ubezpieczony, także w wywiedzionej apelacji w sposób zupełnie dowolny łączy stanowiska (spawacz, osoba obsługująca sprężarki, a także pracę przy odlewie żeliwa i staliwa), które przecież w Rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. zostały przyporządkowane do różnych gałęzi przemysłu, gdy tymczasem ubezpieczony zatrudniony był w przemyśle odlewniczym.

Sąd Apelacyjny ostatecznie podzielił zatem stanowisko Sądu Okręgowego
w Koszalinie uznając tak jak Sąd pierwszej instancji, że w niniejszej sprawie brak było podstaw faktycznych do przyjęcia, że okres zatrudnienia J. S. w Usługowym Zakładzie (...) w B. był okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Szczątkowa zaledwie dokumentacja pracownicza ubezpieczonego, zeznania świadków i samego ubezpieczonego nie mogły, wbrew zarzutom apelacji doprowadzić do uznania, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w wymienionym zakładzie wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Reasumując, należy stwierdzić, że dokonana przez Sąd Okręgowy ocena wszystkich zgromadzonych dowodów, uzupełnionych o przesłuchanie ubezpieczonego przed Sądem Apelacyjnym, dokonana została zgodnie z dyspozycją art. 233 k.p.c. Dlatego też Sąd Apelacyjny po uzupełnieniu postępowania dowodowego o przesłuchanie ubezpieczonego, który potwierdził ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy, nie podzielił argumentu apelacji o naruszeniu wyżej wymienionego przepisu. Należało zatem uznać, że wnioskodawca nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach i w konsekwencji należało na podstawie
art. 385 k.p.c. oddalić apelację ubezpieczono jako nieuzasadnioną.

SSA Romana Mrotek SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSO del. Beata Górska