Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2016 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący – Sędzia S.O. Grażyna Cichosz

Protokolant – sekretarz sądowy Ewelina Parol

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 roku w Lublinie

sprawy A. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o emeryturę

na skutek odwołania A. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 28 kwietnia 2015 roku znak (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala A. K. (1) prawo do emerytury od dnia 13 kwietnia 2015 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz A. K. (1) kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 1884/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 kwietnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił A. K. (1) przyznania prawa do emerytury, gdyż wnioskodawca nie udokumentował stażu ogólnego i 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. K. (1) domagając się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury. Podniósł, że pracował w warunkach szczególnych w:

1.  Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku ucznia praktycznej nauki zawodu montera urządzeń i instalacji powietrznych od dnia 1.09.1972r. do dnia 2.11.1974r. ;

2.  Zakładach (...) na stanowisku ślusarza remontowego od dnia 15. (...). do dnia 31.07.1991r.;

3.  Zakładach (...) na stanowisku blacharza w okresach od dnia 2.06.2003r. do dnia 2.06.2004r., od dnia 15.01.2005r. do dnia 28.02.2006r. i od dnia 13.09.1993r. do dnia 31.12.1997r.;

4.  Usługowym Zakładzie (...) na stanowisku blacharza od dnia 19.01.1998r. do dnia 26.06.1998r.;

5.  (...) S.A. na stanowisku blacharza-mechanika w okresie od dnia 19.06.2006r. do dnia 30.09.2009r.;

6.  (...) S.A. na stanowisku robotnika budowlanego, spawacza w okresie od dnia 27.06.2011r. do dnia 31.12.2012r.;

7.  (...) J. Z. na stanowisku blacharza samochodowego w okresie od dnia 01.11.2010r. do dnia 20.06.2011r. ( odwołanie k.2-5).

Na rozprawie w dniu 2 grudnia 2015 roku wnioskodawca wnosił o zaliczenie do stażu ogólnego jego pracy w gospodarstwie rolnym dziadków w okresie od dnia 1 marca 1971r. do dnia 31 sierpnia 1972r. (wyjaśnienia k. 44-45).

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k.29).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawca w dniu 13 kwietnia 2015 roku złożył wniosek o emeryturę. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Przed organem rentowym udowodnił 24 lata, 10 miesięcy i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych (okoliczności bezsporne).

Wnioskodawca w dniu 15 listopada 1974 roku został zatrudniony w Zakładach (...) na stanowisku ślusarza remontowego od dnia 15.11.1974r. do dnia 31.07.1991r . (angaż – akta osobowe – k. 77). W trakcie wymienionego zatrudnienia wnioskodawca zajmował wyłącznie stanowisko ślusarza remontowego. Wnioskodawca zajmował się remontem maszyn takich jak obrabiarki, tokarki, frezarki, prasy, wtryskarki. Remont był wykonywany na hali produkcyjnej gdzie pracowały urządzenia poza tymi aktualnie remontowanymi. Na hali pracę wykonywali ślusarze, szlifierzy, frezerzy, pracownicy pras, wtryskarek, tokarze. Wnioskodawca był brygadzistą pracującym, nie wykonywał pracy administracyjnej pracował jako ślusarz remontowy i nadzorował pracę innych ślusarzy. Hala na, której wnioskodawca wykonywał pracę miała około 100 m ², panował w niej hałas pracujących maszyn, były opary toksyczne z nafty, którą ślusarze czyścili remontowane maszyny. Przy remoncie maszyn wnioskodawca stosował rozpuszczalnik nitro i farbę nitro. Obok hali znajdowała się hartownia, od której otwierano drzwi, co powodowało, że na hali na, której pracowali ślusarze znajdował się dym i opary z oleju, którym hartowano metal. Jeśli maszyna miała małe gabaryty to jej remont był wykonywany w warsztacie. Podczas remontu wnioskodawca czyścił maszynę naftą, benzyną czasem tri. Po wyremontowaniu maszyna była malowana farbą nitro (akta osobowe k.102, zeznania świadków T. T. k. 97, Z. A. (1) k. 115, E. M. k. 116, wyjaśnienia wnioskodawcy potwierdzone zeznaniami k. 70-71 i k. 117).

W okresie od dnia 13.09.1993r. do dnia 31.12.1997r. wnioskodawca pracował w Zakładach (...) na stanowisku blacharza-lakiernika. Na tym stanowisku wnioskodawca zajmował się lakierowaniem blacharki samochodów, którą wcześniej przygotowywał do lakierowania. Lakierowanie odbywało się w pomieszczeniu pistoletem, właściciel zakładu nie posiadał komory lakierniczej ( zeznania świadka. A. K. (2) k.116, świadectwo pracy akta ZUS k. 41).

W okresie od dnia 19.01.1998r. do dnia 26.06.1998r. wnioskodawca pracował w Usługowym Zakładzie (...) na stanowisku blacharza od dnia 19.01.1998r. do dnia 26.06.1998r. Podczas tego zatrudnienia wnioskodawca zajmował się lakierowaniem blacharki samochodów, którą wcześniej przygotowywał do lakierowania. Lakierowanie odbywało się w pomieszczeniu. Właściciel zakładu nie posiadał komory lakierniczej ( świadectwo pracy k.43 akt kapitałowych ZUS, zeznanie świadka L. P. k. 116).

Wnioskodawca w dniu (...) roku ukończył 16 lat, mieszkał razem z rodzicami i dziadkami w L., przy domu dziadkowie posiadali budynki gospodarcze i sad, zaś gospodarstwo rolne, które posiadali położone było około 1 km od zamieszkania ( zaświadczenie k. 11i 12 akt ZUS). Razem z dziadkami wnioskodawca mieszkał do ukończenia 28 lat tj. do1983 roku (zaświadczenie o zameldowaniu k. 13 akt ZUS). Wnioskodawca po ukończeniu szkoły podstawowej nie podjął dalszej nauki. Zaczął uczęszczać do (...) Szkoły Zawodowej dopiero w 1972 roku, którą ukończył w 1974 roku ( świadectwo k. 10 akt ZUS).

Ojciec wnioskodawcy zmarł w 1967 roku , matka wnioskodawcy cierpiała na (...)Wnioskodawca miał pięcioro rodzeństwa. Z powodu choroby matki wnioskodawcą oraz jego rodzeństwem zajmowali się dziadkowie i utrzymywali się z pracy w gospodarstwie rolnym. Wnioskodawca jak też jego rodzeństwo pomagali dziadkom we wszystkich pracach prowadzonych w gospodarstwie. Dziadkowie siali zboże, sadzili ziemniaki, warzywa. Nie posiadali sprzętu rolniczego. Hodowali trzodę chlewną, owce kozy kury, indyki. Posiadali 1 ha łąki w miejscowości S.. Wnioskodawca pracował przy sianokosach, zajmował się strzyżeniem owiec, wymieniał zwierzętom ściółkę, wyrzucał obornik i wywoził go na pole. Ścinał i rąbał drewno na opał, pomagał przy opryskach ziemniaków oraz przy czynnościach sadzenia i zbierania ziemniaków. Latem wnioskodawca pomagał przy żniwach. Zajmował się też zwierzętami, parował ziemniaki tłukł je z oscypką i karmił zwierzęta. W gospodarstwie wnioskodawca pracował do czasu jak zaczął uczęszczać do (...) Szkoły (...) czyli do 1 września 1972 roku i praca ta przekraczała 4 godziny dziennie ( wyjaśnienia wnioskodawcy potwierdzone zeznaniami k. 44-45, k. 70-71 i k. 117, zeznania świadków S. W. k. 69-70, J. T. k. 70).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powołanych dowodów. Akta osobowe wnioskodawcy z Zakładów (...) znajdujące się na k. 102 zostały wystawione przez pracodawcę i były autentyczne. W tym miejscu należy wskazać, iż akta z U.-L. z k.77 nie dotyczyły wnioskodawcy ale innego pracownika o takim samym imieniu i nazwisku jak wnioskodawca. Akta osobowe wnioskodawcy nie były kwestionowane przez strony. Sąd uznał je za wiarygodne w całości.

Przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce dla wnioskodawcy.

T. T. pracował w (...) od 1974 do 1990 roku jako inspektor BHP i kierownik działu BHP, zatem doskonale znał warunki pracy wnioskodawcy. Z. A. (2) i E. M. razem z wnioskodawcą pracował jako ślusarz remontowy. Świadkowie pracowali wspólnie z wnioskodawcą i mieli możliwość zaobserwowania wykonywanych przez niego obowiązków w trakcie pracy. Zeznawali logicznie, spontanicznie i szczerze. Niektórych szczegółów nie byli sobie w stanie przypomnieć jednak jest to zrozumiałe z uwagi na znaczny upływ czasu. Treść tych zeznań w powiązaniu z twierdzeniami wnioskodawcy oraz treścią jego akt osobowych pozwoliła na jednoznaczne ustalenie faktycznie wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w trakcie całego okresu zatrudnienia w (...). Świadkowie jednoznacznie wskazali, że wnioskodawca przez cały tego okresu zatrudnienia wykonywał czynności ślusarza remontowego maszyn i urządzeń na hali produkcyjnej. Nie był delegowany do innych pracy. Zeznania wnioskodawcy w pełni potwierdziły okoliczności podniesione przez świadków. Były spójne, logiczne i zasługiwały na obdarzenie ich wiarą.

A. K. (2) właściciel Zakładu (...) potwierdził czynności wykonywane przez wnioskodawcę w jego zakładzie pracy w okresie od dnia 13.09.1993r. do dnia 31.12.1997r. na stanowisku blacharza-lakiernika. Natomiast świadek L. P. potwierdziła charakter pracy wnioskodawcy w Usługowym Zakładzie (...) na stanowisku blacharza w okresie od dnia 19.01.1998r. do dnia 26.06.1998r. Także i te zeznania należy uznać za wiarygodne. A. K. (2) był właścielem zakładu i zatrudniał wnioskodawcę, zaś L. P. była żoną właściciela, widziała jakie czynności wykonywał wnioskodawca podczas zatrudnienia u jej męża. Świadkowie zeznawali logicznie, spontanicznie i szczerze. Niektórych szczegółów nie byli sobie w stanie przypomnieć jednak jest to zrozumiałe z uwagi na znaczny upływ czasu. Treść tych zeznań w powiązaniu z twierdzeniami wnioskodawcy oraz treścią wydanych świadectw pracy pozwoliła na jednoznaczne ustalenie faktycznie wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w trakcie zatrudnienia w Zakładzie (...) oraz w Usługowym Zakładzie (...). Świadkowie jednoznacznie wskazali, że wnioskodawca przez cały tego okresu zatrudnienia wykonywał czynności blacharz- lakiernika.

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony materiał dowodowy pozwala na przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresach: od dnia 15 listopada 1974 roku do dnia 31 lipca 1991 roku (16 lat, 7 miesięcy i 24 dni) wskazaną w wykazie A, dziale XIV poz. 25 Bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Pracami podstawowymi na oddziałach, na których wnioskodawca świadczył pracę były prace pracowników zatrudnionych na stanowiskach wykonujących czynności operatora pras, operatora urządzeń tłoczących, wykańczacza wyrobów i półwyrobów, szlifowania lub ostrzenia wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowania mechanicznego, wybijania i oczyszczanie odlewów, hartowania. Natomiast praca na stanowisku blacharza lakiernika to praca wskazana w wykazie A, dziale XIV poz.17 pkt 2- lakierowanie ręczne nie zhermetyzowane.

W sprawie sporny był okres pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jak również staż ogólny wymagany przez przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Pozostałych wskazanych w odwołaniu okresów pracy nie można doliczyć do okresów wymaganych w niniejszym sporze albowiem dotyczą one okresu pracy po 1.01.1999r. i są bez znaczenia dla ustalenia spornego zatrudnienia

Odnosząc się do braku stażu ogólnego wskazać należy, iż zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również, traktując je jak okresy składkowe, przypadające przed 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia.

Zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i w judykaturze ustawy panuje pogląd, że osobą, która ubiega się o zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym do stażu ubezpieczenia, musi spełnić kryteria pojęcia domownika, określonego w art. 6 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz.U. z 1998 roku Nr 7, poz. 25 ze zm.). Domownik to osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy. Osoba taka powinna wykonywać pracę w gospodarstwie rolnym w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy pracowników, tj. minimum 4 godziny dziennie (wyroki Sądu Najwyższego z 2 lutego 1997roku II UKN 96/96, OSNP 1997/23/473, z 13 listopada 1998 roku II UKN 299/98, 10 maja 2000roku II UKN 535/99, Lex 49141).

Stałość pracy w gospodarstwie rolnym nie zawsze jest równoznaczna z codziennym wykonywaniem czynności rolniczych, co może być uwarunkowane wielkością tego gospodarstwa, czy rodzajem produkcji rolniczej, ale pozostawania w ciągłej gotowości do wykonywania tej pracy również w zależności od sytuacji. Stąd też warunkiem jest zamieszkiwanie w pobliżu tego gospodarstwa, co zapewnia dyspozycyjność takiej osoby do pracy w tym gospodarstwie, w każdej chwili.

Co do zasady nie ma przeszkód w uwzględnieniu okresu pracy w gospodarstwie rolnym także w czasie wakacji szkolnych, z tym, że wymiar czasu tej pracy winien przekraczać połowę pełnego wymiaru czasu pracy. Nie ulega przy tym wątpliwości, że doraźna pomoc wykonywana zwyczajowo przez dzieci osób zamieszkałych na terenach wiejskich nie stanowi pracy w gospodarstwie rolnym, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.e.r.f.u.s. Fundamentalnego zatem znaczenia nabiera ustalenie czy w zgłoszonym przez odwołującego okresie jego praca była wykonywana w koniecznym rozmiarze, czy nie miała ona charakteru li tylko zwyczajowej pomocy świadczonej przez dzieci rodzicom (wyrok SA w Łodzi z dnia 9 września 2014 roku, III AUa 2480/13, LEX nr 1527052; wyrok SA w Krakowie z dnia 4 czerwca 2014 roku, III AUa 2222/13, LEX nr 1483741; wyrok SN z dnia 3 czerwca 2014 roku, III UK 180/13, LEX nr 1483963).

Z ustalonego stanu faktycznego jednoznacznie wynika, że wnioskodawca pracował w gospodarstwie rolnym swoich dziadków, u których wówczas mieszkał wraz z rodzicami, a po ukończeniu 16 lat już bez ojca, który zmarł. Wnioskodawca pracował w gospodarstwie dziadków w okresie od dnia lutego 1971 roku do 1 września 1972 roku tj. do dnia podjęcia nauki w szkole zawodowej dla pracujących. Jest oczywiste, iż w sytuacji gdy dziadkowie opiekowali się wnioskodawcą i jego rodzeństwem, a także chorą psychicznie matka wnioskodawcy to musiał on pomagać im w gospodarstwie w okresie przed podjęciem nauki w szkole. Do wymaganego ogólnego stażu brakowało wnioskodawcy jedynie 2 miesiące, zatem doliczenie tylko części okresu pracy w gospodarstwie rolnym do bezspornego stażu ubezpieczeniowego (24 lata 10 miesięcy i 9 dni), powoduje, że wnioskodawca legitymuje się łącznym okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 25 lat.

Jak wyżej wskazało pracował wnioskodawca w warunkach szczególnych przez okres 16 lat, 7 miesięcy i 24 dni w (...), przez okres 3 lat,8 miesięcy i 18 dni w Zakładzie (...) oraz przez okres 5 miesięcy i 12 dni w Usługowym Zakładzie (...) co daje wnioskodawcy łącznie dużo ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Od 1 stycznia 2013 roku nie jest wymagane rozwiązanie stosunku pracy przez ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Według art. 32. ust. 2 za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Wnioskodawca spełnił zatem łącznie następujące warunki do nabycia prawa do emerytury:

1)  osiągnął obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego;

3)3  na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił:

a)  co najmniej 15-letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – udowodnił w niniejszym postępowaniu

b)  staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat – udowodnił w niniejszym postępowaniu.

Wobec spełnienia wszystkich z wymaganych przesłanek do nabycia prawa do emerytury należało ustalić wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 13 kwietnia 2015 roku – tj. od dnia złożenia wniosku o emeryturę. Wnioskodawca w sprawie był reprezentowany przez adwokata.

Ponieważ wnioskodawca wygrał sprawę, należało uwzględnić jego wniosek o zasądzenie kosztów procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty te składa się wynagrodzenie reprezentującego wnioskodawczynię pełnomocnika w kwocie 60 zł zgodnie z § 12 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2002.163.1348 ze zm.).

W tym stanie rzeczy, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku