Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 listopada 2016 r. w Warszawie

sprawy A. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania A. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 6 listopada 2013 r., znak: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 6 listopada 2013 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującemu A. L. prawo do wcześniejszej emerytury (z warunków szczególnych) od dnia 1 października 2013 roku,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz odwołującego A. L. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

3. stwierdza, że organ rentowy nie ponosi winy za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

UZASADNIENIE

A. L. w dniu 02 grudnia 2013 r. złożył, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W., odwołanie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 06 listopada 2013 r., znak: (...), na mocy której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że zaskarżoną decyzją organ rentowy niezasadnie odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych, z uwagi na nieudowodnienie wymaganego 15- letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zdaniem odwołującego organ rentowy popełnił błąd, nie uwzględniając do 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, pracy wykonywanej przez niego od dnia 04 listopada 1977 r. do 31 lipca 1998 r. w Wytwórni (...). W okresie od dnia 04 listopada 1977 r. do 31 lipca 1988 r. odwołujący pracował tam jako inżynier elektronik na stanowisku konstruktora w dziale badawczo-rozwojowym. Odwołujący wskazał, że praca w tym dziale polegała na konstrukcji i budowie prototypów urządzeń lotniczych pracujących w częstotliwościach 300 MHz do 4400 MHz, a tego rodzaje prace są określone w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., w dziale XIV w pozycji 4 (prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie 0,1 do 300 000 MHz w strefie zagrożenia). W okresie natomiast od dnia 01 kwietnia 1991 r. do 30 kwietnia 2005 r. ubezpieczony pracował na stanowiskach kierowniczych w dziale (...) oraz (...) przy dozorze inżynieryjno-technicznym. Praca tego typu z kolei została określona w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., w dziale XIV w pozycji 24 (kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie). Odwołujący podkreślił, że wykonywanie przez niego pracy w warunkach szczególnych pociągało za sobą konieczność poddawania się obowiązkowym specjalistycznym badaniom lekarskim. Co więcej, z uwagi na charakter pracy był on w okresie zatrudnienia uprawniony do dodatkowego urlopu zdrowotnego w wymiarze 12 dni za każdy rok przepracowany w takich warunkach. Praca w warunkach szczególnych wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony przyznał, że w świadectwie pracy z dnia 30 kwietnia 2005 r. wystawionym przez Wytwórnię (...) zakład pracy nie potwierdził wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Jednocześnie odwołujący wskazał, że fakt wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze może zostać ustalony bez względu na przedłożenie świadectwa pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnych charakterze w oparciu o inne środki dowodowe, co zostało zaakcentowane w orzecznictwie. A. L., powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, wskazał również, że świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę nie jest dokumentem w rozumieniu art. 244 k.p.c. lecz stanowi dokument prywatny, o którym mowa w art. 245 k.p.c. i jest wyłącznie dowodem na to, że pracodawca podpisał oświadczenie stanowiące treść tego świadectwa. Ubezpieczony stoi na stanowisku, że w przypadku, gdy dokumentacja pracownicza jest niepełna lub zawiera pewne rozbieżności, dopuszczalne jest powoływanie się na zeznania świadków, jako na dowód uzupełniający. Jego zdaniem w niniejszej sprawie niewątpliwie istnieje potrzeba udowodnienia, z uwagi na niemożliwość uzyskania stosownych dokumentów, że wskazana praca jest pracą w warunkach szczególnych i uzasadnia przyznanie świadczenia. Odwołujący uważa, że możliwe jest udowodnienie, że praca wykonywana w spornym okresie była pracą w warunkach szczególnych, pomimo braku stosownego świadectwa pochodzącego od pracodawcy, ponieważ świadectwo pracy w warunkach szczególnych nie jest źródłem przyznania świadczenia, a jedynie deklaracją pracodawcy, że praca tego rodzaju była wykonywana. Na poparcie swojego stanowiska odwołujący przywołał orzecznictwo Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. (odwołanie z dnia 02 grudnia 2013 r. k. 2 i 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. , w odpowiedzi na odwołanie z dnia 12 grudnia 2013 r., wniósł o jego oddalenie.

Organ rentowy w uzasadnieniu odwołania podniósł, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bo nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, warunkującym prawo do świadczenia. Ubezpieczony nie przedstawił stosownych dokumentów w tym zakresie (świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub świadectwa pracy). Jednocześnie organ rentowy poinformował, że na świadectwie pracy z dnia 30 kwietnia 2005 r. z Wytwórni (...) pracodawca w punkcie 8 wskazał, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia od 04 listopada 1977 r. do 30 kwietnia 2005 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Z tych też względów organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do świadczenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 12 grudnia 2013 r. k. 8 a.s.).

Na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2014 r. odwołujący działający za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika, oświadczył, że podtrzymuje odwołanie od decyzji z dnia 06 listopada 2013 r. i wnosi o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych od dnia 01 października 2013 r. Kwestionuje staż pracy w warunkach szczególnych, wskazany w decyzji i wnosi o uwzględnienie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 04 listopada 1977 r. do dnia 31 lipca 1988 r. oraz od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Podtrzymuje wniosek o powołanie dowodu z opinii biegłego ds. BHP. (protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2014 r. k. xxx, a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony A. L., urodzony w dniu (...), w dniu 30 października 2013 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddziale w W., wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku odwołujący dołączył informację dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek z dnia 30 października 2013 r. k. 1-15 tom II a.r.).

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że ubezpieczony nie spełnia warunku dotyczącego stażu pracy w szczególnych warunkach (tj. 15 lat pracy w warunkach szczególnych), gdyż na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego okresu takiej pracy. Z tych też względów organ rentowy ostatecznie na gruncie decyzji z dnia 06 listopada 2013 r., znak: (...) odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonej emerytury. Do stażu pracy organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu okresu zatrudnienia od dnia 04 listopada 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w zakładzie pracy Wytwórni (...), ponieważ nie zostało mu przedłożone świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, natomiast w świadectwie pracy z dnia 30 kwietnia 2005 r. w pkt 8 dotyczącym wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zakład pracy nie potwierdza jej wykonywania- wpisano „nie”. (decyzja z dnia 06 listopada 2013 r., znak: (...) k. 47 tom II a.r.).

Ubezpieczony A. L. od niekorzystnej dla siebie decyzji organu rentowego z dnia 06 listopada 2013 r., złożył odwołanie do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, inicjując tym samym niniejsze postępowanie sądowe, w toku którego ustalono, że:

A. L. w okresie od 04 listopada 1977 r. do 31 lipca 1988 r. zatrudniony był w Wytwórni (...) na stanowisku konstruktora, a następnie specjalisty konstruktora w Dziale Radioelektoniki. Praca na tych stanowiskach polegała na konstrukcji i budowie prototypów urządzeń lotniczych pracujących w częstotliwościach 300 MHz do 4400 MHz. Do obowiązków pracowników należało opracowywanie nowych przyrządów radionawigacyjnych m.in. wskaźników, anten, głowic, wysokościomierzy. Ubezpieczony zajmował się głowicami. Ubezpieczony pracował w tym samym pomieszczeniu, w którym znajdowała się część laboratoryjna, oddzielona od części kreślarskiej wyłącznie ażurowymi, metalowymi regałami. Było tam 6 generatorów wysokiej częstotliwości oraz dwie głowice wysokiej częstotliwości, na których pracował m.in. ubezpieczony. Urządzenia, z użyciem których odwołujący i inni pracownicy działu wykonywali czynności kontrolne emitowały promieniowanie elektromagnetyczne. Źródłem tego promieniowania były również wzorce urządzeń, nad którymi pracowano. Urządzenia emitujące promieniowanie były włączone przez cały czas pracy. Po interwencji pracowników Działu Radioelektroniki i przeprowadzeniu pomiarów promieniowania w pomieszczeniu, gdzie osoby te pracowały, zakład pracy przyznał im, w tym również ubezpieczonemu dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, przy czym warunki szkodliwe były ustalone na 3 lata wstecz, bo tylko tyle można było wstecznie uznać. Z tego samego tytułu w 1985 r. ubezpieczonemu przyznano dodatkowy urlop w wymiarze 12 dni roboczych, wstecznie za 3 lata. W okresie natomiast od dnia 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony pracował na stanowisku kierownika oddziału energetycznego, a następnie na stanowisku zastępcy szefa służby mechaniczno- energetycznej. W tym czasie ubezpieczony zajmował się bezpośrednim nadzorem nad pracą podległego mu oddziału. Odział ten zajmował się utrzymaniem ciągłości pracy dużego zakładu przemysłowego - utrzymaniem w ruchu urządzeń tj. kotłowni węglowej, neutralizacją ścieków, galwanizernią, stacją uzdatniania wody, hartownią, urządzeniami do obróbki plastycznej i mechanicznej, działem montażu oraz stacjami transformatorowymi. W czasie kiedy ubezpieczony był kierownikiem oddziału na etatach nie było brygadzistów, wszyscy podlegali bezpośrednio odwołującemu. Odwołujący pracował w biurze kierownika głównego, z tym że co rano robił obchód wszystkich działów, sprawdzał czy wszystko prawidłowo funkcjonuje. Odpowiadał za wykonanie remontów i osobiście je nadzorował. Ponieważ działy były rozrzucone na całym terenie zakładu, znajdowały się w różnych budynkach, ubezpieczony w ciągu dnia przemieszczał się po terenie zakładu cały czas. W 2002 r. odwołujący został szefem służby utrzymania ruchu. Wówczas jego charakter pracy się zmienił o tyle, że nie miał nad sobą szefa, tylko podlegał bezpośrednio dyrektorowi ds. technicznych. (zeznania świadka K. K. k. 43-44 a.s., zeznania świadka D. L. k. 44-45 a.s., zeznania odwołującego k. 45-46 a.s., świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 2005 r. k. 25, tom II a.r., dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

W toku postępowania sądowego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego w okresie od dnia 04 listopada 1977 r. do dnia 31 lipca 1988 r. oraz od 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. wykonywana była w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów, dotyczących I kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych Ministrów (postanowienie z dnia 20 sierpnia 2014 r. k. 46 a.s.).

W opinii z dnia 02 października 2014 r. biegły sądowy specjalista ds. BHP J. P. wskazał, że w świetle materiału dowodowego brak jest podstaw do uznania, że odwołujący w okresie od 04 listopada 1977 r. do 31 lipca 1988 r. wykonywał prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300 000 MHz w strefie zagrożenia bezpośrednio obsługując stanowiska pracy, na których wykonywane są ww. prace w udokumentowanej strefie zagrożenia. Brak jest bowiem dokumentu określającego wielkość narażenia w strefach zagrożenia, a stanowiska pracy zajmowane przez ubezpieczonego w tym czasie (konstruktora, specjalisty konstruktora) nie są ujęte w Wykazie A stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 lutego 1983 r. Biegły wskazał, iż zgodnie z przepisami, aby zagrożenia występujące w środowisku pracy miały charakter kwalifikowany, pracownik musi by zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz znacznym stopniu uciążliwości. Oznacza to, że nie każde warunki szkodliwe dla zdrowia oraz uciążliwe umożliwiają uznanie prac za wykonywane w warunkach szczególnych np. ze względu na czas narażenia. Z kolei otrzymywanie dodatku do wynagrodzenia z tytułu pracy w warunkach szkodliwych lub uciążliwych, jak również urlopu dodatkowego nie przekłada się bezpośrednio na zakwalifikowanie prac jako wykonywanych w warunkach szczególnych.

Zdaniem biegłego praca wykonywana przez ubezpieczonego od 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku kierownika działu energetycznego – zastępcy szefa służby mechaniczno – energetycznej, w świetle materiału dowodowego również nie daje podstaw do uznania jej za wykonywaną w warunkach szczególnych.

W podsumowaniu opinii biegły wskazał, że uznanie prac za wykonywane w szczególnych warunkach jest możliwe, gdy stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika ściśle odpowiada odpowiedniemu zapisowi zawartemu w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i prace te były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. (opinia biegłego ds. BHP J. P. z 02.10.2014 r. k. 53-61 a.s.).

W dniu 03 listopada 2014 r. do tutejszego Sądu wpłynęło pismo procesowe ubezpieczonego, w którym zgłosił zarzuty do treści ww. opinii biegłego. Wskazał on, że u podstaw wydania opinii legło nieuzasadnione przyjęcie, że praca odwołującego w okresie od 04 listopada 1997 do 31 lipca 1988 r. oraz od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. nie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, ponieważ dla uznania określonej pracy jako pracy w szczególnych warunkach konieczne jest jej wykonywanie na stanowiskach wymienionych w przepisach resortowych. Odwołujący wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego J. P. z uwzględnieniem uwag poczynionych w uzasadnieniu przedmiotowego pisma oraz po uprzednim zapoznaniu się z dokumentami wskazanymi w tym piśmie. (pismo procesowe ubezpieczonego k. 72-73 a.s.).

Postanowieniem z dnia 03 lutego 2015 r. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego J. P., jednocześnie zobowiązując biegłego do sporządzenia opinii w oparciu o dokumentację znajdującą się w aktach sprawy, a także w oparciu o dodatkową dokumentację nadesłaną przez spółkę (...) z dnia 26 stycznia 2015 r. (postanowienie z dnia 03 lutego 2015 r. k. 120 a.s).

Biegły sądowy w opinii uzupełniającej z dnia 23 lutego 2015 r., podtrzymał swoje stanowisko, co do braku podstaw do uznania, iż odwołujący w okresie od 04 listopada 1977 r. do 31 lipca 1988 r. wykonywał prace w warunkach szczególnych.

Jednocześnie biegły wskazał, iż praca wykonywana przez ubezpieczonego w okresie od 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku kierownika działu energetycznego – zastępcy szefa służby mechaniczno- energetycznej, spełnia przesłanki zakwalifikowania jej jako pracy w warunkach szczególnych. Praca ta była wykonywana przez ubezpieczonego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i wymieniona jest w Dziale XIV – Prace różne, pod poz. 24 – Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach, na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, Wykazu A, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). (uzupełniająca opinia biegłego ds. BHP J. P. z 23.02.2015 r. k. 125-135 a.s.).

Również do powyższej uzupełniającej opinii biegłego z dnia 23 lutego 2015 r. zostały zgłoszone przez ubezpieczonego zarzuty dotyczące nieuzasadnionego przyjęcia, że praca odwołującego w okresie od 04 kwietnia 1977 r. do 31 lipca 1988 r. nie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych. Ponadto ubezpieczony wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu BHP, na okoliczność ustalenia, że w okresie od 04 kwietnia 1977 r. do 31 lipca 1988 r. wykonywał on pracę w warunkach szczególnych, z uwagi na wewnętrzną sprzeczność kwestionowanej opinii, a także oparcie istotnych ustaleń, pozostających w sferze kognicji biegłego, poprzez powielanie bez uprzedniego zweryfikowania materiałów znajdujących się w aktach osobowych. (pismo procesowe ubezpieczonego k. 149-150 a.s.).

W dniu 23 marca 2015 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło pismo procesowe organu rentowego, w którym organ rentowy wskazał, iż nie wnosi uwag do opinii biegłego J. P.. Jednocześnie wniósł o oddalenie wniosku pełnomocnika ubezpieczonego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu BHP. (pismo procesowe organu rentowego k. 164 a.s.).

W dniu 26 marca 2015 r. Sąd postanowił skierować akta sprawy do biegłego J. P. celem ustosunkowania się, w opinii uzupełniającej, do zarzutów zgłoszonych przez pełnomocnika odwołującego w piśmie procesowym z dnia 11 marca 2015 r. (postanowienie z dnia 26 marca 2015 r. k. 167 a.s.).

Biegły sądowy J. P. w uzupełniającej opinii z dnia 14 kwietnia 2015 r. wskazał, iż zarzuty sformułowane pod jego adresem są nietrafione oraz nie znajdują oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Jednocześnie podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w dotychczas wydanych opiniach. (uzupełniająca opinia biegłego z dnia 14 kwietnia 2015 r. k. 170-172 a.s.).

Postanowieniem z dnia 27 maja 2015 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego specjalisty ds. BHP, z wyłączeniem biegłego J. P., celem ustalenia czy praca wykonywana przez odwołującego w okresie od 04 listopada 1977 r. do 31 lipca 1999 r. oraz od 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. wykonywana była w warunkach szczególnych uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów dot. I kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów. (postanowienie z dnia 27 maja 2015 r. k. 185 a.s.).

W opinii z dnia 20 czerwca 2015 r. biegła sądowa M. M. wskazała, iż okres zatrudnienia odwołującego od 04 listopada 1977 r. do 31 lipca 1988 r. na stanowisku konstruktora oraz specjalisty konstruktora, nie spełnia wymogów pozycji 4 działu XIV rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, ze względu na brak udokumentowania wykonywania stale pracy w strefie zagrożenia, wykonywanie pracy w narażeniu na pola elektromagnetyczne w niepełnym wymiarze czasu pracy oraz ekranowanie stanowisk konstruktorskich ekranem elektromagnetycznym (regałem metalowym).

Zdaniem biegłej również praca wykonywana przez ubezpieczonego od 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowiskach: kierownika oddziału energetycznego, kierownika oddziału mechaniczno – energetycznego, zastępcy szefa służby mechaniczno – energetycznej, w świetle materiału dowodowego nie daje podstaw do uznania jej za wykonywaną w warunkach szczególnych. Biegła uznała, iż zakres obowiązków ubezpieczonego miał w przeważającej mierze charakter organizacyjno – techniczny, a nie wyłącznie kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozoru inżynieryjno – technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Zdaniem biegłej praca osób sprawujących dozór czy kontrolę może być uznana za wykonywaną w szczególnych warunkach praktycznie wyłącznie wtedy, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy stale przebywa bezpośrednio w miejscu świadczenia pracy przez pracowników, do których mają zastosowanie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Przy czym, z punktu widzenia bhp, za bezpośredni dozór przyjmuje się taki, kiedy osoba nadzorowana, znajduje się w zasięgu wzroku osoby sprawującej dozór. Czym innym jest stałe sprawowanie dozoru polegającego na bezpośrednim strzeżeniu prawidłowego toku produkcji i bezpieczeństwa zatrudnionych przy niej pracowników i innych osób, a czym innym wykonywanie zwierzchniego nadzoru kierowniczego nad prawidłową organizacją pracy i funkcjonowaniem całego oddziału. Biegła stoi na stanowisku, że również wypłata dodatku z tytułu pracy w warunkach szkodliwych nie jest przesądzającą o zaliczeniu takiej pracy, jako praca wykonywana w szczególnych warunkach bowiem podstawą wypłaty dodatków stanowiły przepisy Kodeksu pracy, akty wykonawcze do tej ustawy oraz układy zbiorowe pracy lub regulaminy pracy a nie ustawa emerytalno – rentowa. (opinia biegłej M. M. z dnia 20 czerwca 2015 r. k. 194-205 a.s.).

Postanowieniem z dnia 08 lutego 2016 r. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii łącznej biegłych sądowych specjalistów z zakresu BHP, elektroenergetyki i instalacji elektrycznych celem ustalenia czy odwołujący w okresie zatrudnienia na stanowisku specjalisty konstruktora w (...) S.A w latach 1977 – 1988 r. był narażony na promieniowanie jonizujące, elektromagnetyczne lub też inne promieniowanie mogące być szkodliwe dla organizmu w stopniu pozwalającym stwierdzić, że praca wykonywana w powyższym okresie zatrudnienia stanowiła pracę wykonywaną w warunkach szczególnych. (postanowienie z dnia 08 lutego 2016 r. k. 266 a.s.).

Biegła I. M. w opinii z dnia 27 sierpnia 2016 r. stwierdziła, iż biorąc pod uwagę całościowy materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy, w szczególności orzeczenia nr (...) i (...) wydane przez Laboratorium Ochrony Radiowej (...), pracę odwołującego wykonywana w okresie zatrudnienia w latach 1977 – 1988 należy zaliczyć do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, o której mowa w dziale XIV zatytułowanym Prace różne, poz. 4 prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz p race narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300 000 MHz w strefie zagrożenia wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. (opinia biegłej I. M. z dnia 27 sierpnia 2016 r. k. 306-307 a.s.).

W dniu 29 września 2016 r. do tutejszego Sądu wpłynęło pismo procesowe organu rentowego, do którego załączono pismo stosownego wydziału merytorycznego z dnia 28 września 2016 r. zawierające stanowisko organu rentowego w zakresie ustaleń poczynionych przez biegłego sądowego z zakresu BHP w opinii z dnia 27 sierpnia 2016 r. W przedmiotowym stanowisku organ rentowy nie wniósł uwag do opinii biegłego z dnia 27 sierpnia 2016 r. Jednocześnie podkreślił, iż stanowisko biegłego dotyczące charakteru prac wykonywanych przez ubezpieczonego w latach 1977-1988 zostało sporządzone na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych, aktach sądowych, aktach osobowych, a także zeznań świadków i wyjaśnień wnioskodawcy oraz wiedzy biegłego opartej na opracowaniach merytorycznych. Część dokumentów nie została przedstawiona organowi rentowemu do wglądu, były one jedynie w dyspozycji biegłego. Ponadto, organ rentowy wskazał, iż zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Wnioskodawca natomiast do wniosku o emeryturę nie przedłożył świadectwa potwierdzającego co najmniej 15 lat wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. Co więcej, pracodawca wystawiając w dniu 30 kwietnia 2005 r. świadectwo pracy w pkt 8 wyraźnie zaznaczył, że p. A. L. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy mając na uwadze zasadę ograniczenia środków dowodowych obowiązującą w postępowaniu przed organem rentowym wniósł o oddalenie odwołania. (pismo procesowe organu rentowego wraz ze stanowiskiem komórki merytorycznej k. 316-317 a.s.).

W dniu 04 października 2016 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło pismo procesowe odwołującego, w którym nie zgłoszono żadnych zastrzeżeń do opinii biegłego z dnia 27 sierpnia 2016. Ubezpieczony wskazał, że opinia ta została sporządzona w sposób rzetelny, z uwzględnieniem dokumentacji niedostępnej dla innych biegłych opiniujących w niniejszej sprawie, co przesądza o jej pełnej przydatności do zbudowania ustaleń faktycznych. Z uwagi natomiast na fakt, że J. P. w opinii z dnia 23 lutego 2015 r. uznał, że praca odwołującego w okresie od dnia 01 kwietnia 1991 r. do 31 lipca 1998 r. spełnia warunki do zakwalifikowania jej, jako pracy w warunkach szczególnych, przedmiotowa opinia nie była w tym zakresie kwestionowana. W związku z tym ubezpieczony wniósł o przyjęcie konkluzji biegłego J. P. za okres od 01 kwietnia 1991 r. do 31 lipca 1998 r. jako podstawę ustaleń faktycznych. (pismo procesowe obrońcy k. 321 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i osobowych odwołującego, a także na podstawie wiarygodnych zeznań odwołującego A. L. (k. 45-46 a.s.) oraz świadków: K. K. (k. 43-44 a.s.) oraz D. L. (k. 44-45 a.s.). jak również opinii biegłych sądowych specjalistów z zakresu BHP J. P., M. M. i I. M..

Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Zeznania świadków K. K. oraz D. L., Sąd ocenił jako wiarygodne biorąc pod uwagę fakt, że świadkowie jako osoby niespokrewnione i niepowiązane z żadną ze stron, nie miały interesu w składaniu zeznań nieodpowiadających rzeczywistości. Wskazani powyżej świadkowie wyjaśnili na czym dokładnie polegała praca A. L. w Wytwórni (...). Podobnie Sąd ocenił zeznania odwołującego, który wskazał, że w okresie od dnia 04 listopada 1977 r. do 31 lipca 1988 r. pracował jako inżynier elektronik na stanowisku konstruktora, a następnie w okresie od dnia 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowiskach kierowniczych przy dozorze inżynieryjno – technicznym. Powyższym zeznaniom odwołującego, jak i świadków Sąd dał wiarę w całości, jako że są one spójne, logiczne i korespondują z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Zeznania te w pełni korespondują także z treścią dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych i rentowych odwołującego, wobec czego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy w sprawie, mogący stanowić podstawę do wydania orzeczenia kończącego postępowanie.

Odnosząc się natomiast do wydanych w niniejszej sprawie opinii biegłych sądowych ds. BHP, Sąd wskazuje, że oparł się przede wszystkim na opinii z dnia 27 sierpnia 2016 r. biegłej I. M.. Opinia ta została sporządzona jako ostatnia, na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych, aktach sądowych, aktach osobowych, a także na podstawie zeznań świadków i wyjaśnień wnioskodawcy. Należy podkreślić, że opinia ta została wydana z uwzględnieniem dokumentacji niedostępnej dla innych biegłych J. P. oraz M. M., załączonej do akt już po wydaniu przez nich opinii. Biegła I. M. wydając opinię jako jedyna dysponowała całością materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

Biegła kompleksowo, w oparciu o stosowne regulacje oraz zasady logicznego rozumowania dokonała analizy zgromadzonego materiału dowodowego i przyrównała wynikające z tych dowodów okoliczności do obowiązujących przepisów i posiadanej wiedzy w zakresie pracy w warunkach szczególnych. Treść opinii zawiera wnikliwe rozważania i w pełni odpowiada na pytanie zadane przez Sąd w tezie dowodowej. Z tych też względów Sąd w całości uznał ją za w pełni wiarygodną w zakresie charakteru pracy odwołującego w latach 1977-1988 w Wytwórni (...).

Ponadto Sąd oparł się na opinii biegłego sądowego J. P. z dnia 23.02.2015 r. (k. 125-135 a.s.) w zakresie w jakim biegły uznał, że praca wykonywana przez ubezpieczonego w okresie od 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku kierownika działu energetycznego – zastępcy szefa służby mechaniczno- energetycznej, spełnia przesłanki zakwalifikowania jej jako pracy w warunkach szczególnych. Sąd uznał ją w tym zakresie za przekonującą, rzeczową i merytorycznie uzasadnioną. Sąd wziął pod uwagę fakt, że opinia ta uwzględnia i odnosi się do rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornym okresie i wykonywanych przez niego obowiązków, co biegły szczegółowo omówił. Opinia ta jest również zgodna z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami świadka i odwołującego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. L. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 06 listopada 2013 r., znak: (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 748) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno określone są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) – zwane dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego. Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2.  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A ( Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia) oraz

4.  być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt. 3 rozporządzenia).

W myśl stanowiska wyrażonego w orzecznictwie, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do tego świadczenia, sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 lutego 2006 r., I UK 154/05). Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Jednak w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Podkreślenia wymaga także, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo pracy traktuje się w postępowaniu sądowym, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno, co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Ponadto z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem świadectwa pracy w warunkach szczególnych lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w takich warunkach innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach – jak już wyżej wskazano – nie jest wyłącznym dowodem służącym do wykazania charakteru świadczonej pracy. A co za tym idzie jego brak nie wyklucza ustalenia, że świadczona praca była pracą w szczególnych warunkach, z tym że ciężar wykazania tej okoliczności spoczywa na ubezpieczonym.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że A. L. ukończył w dniu 06 marca 2011 r. wymagany wiek 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, jak również udowodnił wymaganą ilość okresów składkowych i nieskładkowych 25 lat, według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r.

Przedmiotem sporu pozostawało natomiast ustalenie, czy odwołujący posiada na dzień 1 stycznia 1999 r. 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył mu bowiem do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 04 listopada 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w Wytwórni (...) ponieważ ubezpieczony nie przedstawił stosownych dokumentów w tym zakresie (świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub świadectwa pracy). Jednocześnie organ rentowy poinformował, iż na świadectwie pracy z dnia 30 kwietnia 2005 r. z Wytwórni (...) pracodawca w punkcie 8 wskazał, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia od 04 listopada 1977 r. do 30 kwietnia 2005 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zdaniem Sądu fakt wykonywania przez A. L. pracy w szczególnych warunkach w okresie od dnia 04 listopada 1977 r. do dnia 31 lipca 1988 r. oraz od dnia 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. w Wytwórni (...) znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Ubezpieczony przez okres od dnia 04 listopada 1977 r. do dnia 31 lipca 1988 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. 8 godzin dziennie, wykonywał pracę na stanowisku specjalisty konstruktora, która to praca wymieniona jest w Dziale XIV – Prace różne, pod poz. 4 – Prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300 000 MHz w strefie zagrożenia, Wykazu A, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Natomiast w okresie od 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. 8 godzin dziennie, wykonywał pracę na stanowisku kierownika działu energetycznego – zastępcy szefa służby mechaniczno – energetycznej, która to praca wymieniona jest w Dziale XIV – Prace różne, pod poz. 24 – Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, Wykazu A, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd Okręgowy nie znalazł jakichkolwiek podstaw, by kwestionować wiarygodność materiału dowodowego, w tym zeznań ubezpieczonego złożonych na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2014 r., zwłaszcza w świetle potwierdzenia tych okoliczności przez świadków K. K. i D. L.. Podkreślenia wymaga również, że powyższe zeznania pozostają w zgodzie z opiniami wydanymi przez J. P., M. M. oraz I. M. - biegłych sądowych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd zważył, że okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 04 listopada 1977 r. do dnia 31 lipca 1988 r. oraz od dnia 01 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. w Wytwórni (...) podlega pełnemu zaliczeniu do stażu pracy - jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. A zatem warunek, którego dotyczył spór, został spełniony i możliwe było przyznanie A. L. prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych.

Art. 129 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stanowi, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Na podstawie tego przepisu ogólną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest, że świadczenia wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie lub wydano decyzję z urzędu. W rozważanym przypadku ubezpieczony nabył prawo do emerytury w dniu 01 października 2013 r. W zaistniałej sytuacji, zgodnie z powołanym art. 129 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., zasadne było więc przyznanie świadczenia od wskazanej powyżej daty.

Z opisanych przyczyn, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił decyzję z dnia 06 listopada 2013 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznał A. L. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 01 października 2013 r., o czym orzekł w pkt. 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania, Sąd Okręgowy orzekł w pkt. 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 2 w zw. z § 2 ust.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461), zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz odwołującego A. L. kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Z kolei rozstrzygnięcie zawarte w pkt. 3 wyroku opiera się na przepisie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem Sądu Okręgowego organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie świadczenia. Ustalenie, że odwołujący spełnił warunek wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych wymagało bowiem przeprowadzenia sądowego postępowania dowodowego, w tym dopuszczenia dowodu z zeznań świadków K. K. i D. L. oraz z opinii biegłych sądowych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy J. P., M. M. oraz I. M.. Organ rentowy nie ma tych możliwości dowodowych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, gdyż ograniczony jest środkami dowodowymi wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49).

Stosownie do treści art. 118 ust. 1a ww. ustawy, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Działając zaś na podstawie powołanego przepisu, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, powodującej opóźnienie w wypłacie świadczenia, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń, co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego, mającego wpływ na jego prawo do wnioskowanego świadczenia.

Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w pkt. 3 sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)